Файл: Модуль зінзі басару жне заманауи мектеп басшысыны дамуы.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 23.11.2023
Просмотров: 87
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Қақтығыстар басталды
Өз қызметкерлерімен және мұғалімдерімен алғашқы кездесулерден кейін Серджио оның жұмысы ол ойлағаннан да қиын болатынын түсіне бастады. Әскери тәртіп білім беру өлшемдерінен басым болып көрінді және ол мектептегі оқыту стиліне толығымен қанағаттанбады.
Серджио олардың жұмысын ұйымдастыру және мектептің жұмысы туралы әртүрлі мәліметтерді білу үшін қызметкерлерді осы жылғы алғашқы жиналысқа шақырды. Алғашқы сөйлеген сөзі кезінде оны үш жыл бойы осы қызметті атқарған бас инспектор Карлос үзді. Карлостың қатқыл дауысы пен оның үзілді-кесілді ұстанымынан Серджио оны қатал және өктем мінезді адам екенін байқады.
"Серджио, бұл мектеп сағат сияқты жұмыс істейді. Не болып жатқанын үнемі біліп отыратын инспектерлар арқасында мұндағы тәртіп ерекше. Алайда мұғалімдер оқушыларға тым жұмсақ. Біз балаларға қатаң болуымыз керек. Олар мұғалімдерге сияқты қатал қарауды қажет етеді, өйткені егер сіз бәрінің жұмыс істеп тұрағанын қаласаңыз, жауапкершілікті өз мойныңызға алып, қол астындағыларыңызға не істеу керектігін айтып отыруыңыз керек."
Бірнеше жылдан бері мектепте кәсіби-техникалық үйлестіруші болып жұмыс істеген Каролина: "Менің ойымша, Карлос кейде тәртіпті қатал сақтаумен жігерлендіреді, бұл тәсіл шынында да оқушыларға келеді. Мұнда басқа жердегідей оқушылар сабақ өткізуге кедергі келтірмейді, мұғалімдердің жұмысы тыныш. Жыл сайын біз мектептегі тәртіпті осылайша жақсарта алдық. Сонымен қатар, бізде өте қиын оқушылар бар, олар қатал шындықтан туындайды, егер біз қатаңдық пен тәртіп орнатпасақ, хаос болады."
Серджио мектепте тәртіп негізгі күш екенін және ол осы уақытқа дейінгі мектеп жетістігінің кілті екенін анық көрді. Аэронавтика саласындағы әуе механикасы дипломын алу үшін оқушылар сенімді, адал, тәртіпті болуы керек және нақтылық пен жауапкершілікті қажет ететін тапсырмаларды орындай алуы керек. Мектептің жетістіктері мұғалімдерді мақтанышқа бөлейді. Бірақ бір нәрсе Серджионы алаңдатты, ол өз командасын және олардың критерийлерін зерттеуді жалғастырды: "Каролина, сіз қалай ойлайсыз, оқушы осындай тәртіппен жақсы білім ала ала ма?" "Кешіріңіз, мырза, - деп Карлос оның сөзін бөліп жіберді. - Мен оқушыларымызға мойынсұнуды үйреткіміз келсе, әрқашан қатаң тәртіп орнатуымыз керек деп үнемі айтып келемін. Осылайша, әскери тәртіп жақсы нәтиже береді және біз осыны дәл осы жерде дәлелдедік!"
Техникалық қолдау бөлімінің басшысы Мишель де мектепке жаңадан келген және білім туралы Серджионың идеяларымен келісетін. Ол көзінің қиығымен директорға қарап: "Тыңдаңызшы, идея біз қазірге дейін жасалған нәрсені күшейтетін әдістерді жасауымыздан тұрады. Шешімдер мектеп қоғамдастығының әртүрлі мүшелері арасындағы консенсус негізінде қабылдануы керек деп санаймыз. Әзірге, біз оқушылардың атынан қабылданатын әртүрлі шешімдерді бұзбай қарым-қатынас жолдарын ашық ұстап тұрғанда оқушыларымызға үлгі болатын сыйлы жұмыс ортасын құра алатынымызды білеміз."
Жиналыс барысында, Серджио команданың пікірлері екіге бөлінгенін көрді. Бір топ білім беруде қатаң, тәртіпті әдіске сенді, ал басқалары білім беруде сын тұрғысынан ойлауға ынталандыруға және оқушылар мен мұғалімдер арасындағы диалогқа негізделуі керек деп санайды. Серджио мектеп оқушылар үшін де, мұғалімдер үшін де қатаң тәртіпен жұмыс істейтінін білді. Барлығы бұл әдіспен келісті, өйткені бұл мектепке көп нәрсеге қол жеткізуге және өте тиімді процестерді дамытуға мүмкіндік берген. Мектептің академиялық нәтижелері ел бойынша орташа деңгейде болды және мектеп оқушылары тыныш, ұйымшыл сынып ортасында білім алып жатты. Жалпы, мектеп көршілер үшін және жұмыс істеге мен оқушылардың экономикалық үміттері үшін нақты мүмкіндігі бар үлгілі мектеп болды.
Карлос, бас инспектор және аэронавтика бөлімінің басшысы, мектептің осы аспектілерін құруда шешуші рөл атқарды және өзінің жетістіктерін мақтан тұтты. Оның жұмысы муниципалитеттегі мектептің беделін арттырды, бұл мектепті ілгерілету және тіркеу квоталарын толтыру үшін өте маңызды болды. Мектеп түлектерін осы саладағы компаниялар жақсы қабылдады және олар тамаша жұмыстарымен танылды.
Өзара түсінушілік қиындықтары
Күнде таңертең Сержио мектеп дәлізін аралап жүретін, осындай бір аралау кезінде ол тарих пәнінің мұғалімі Томаспен кездесіп қалды, ол "Мына адамды тоқататын ешкім жоқ па? " - деп дауыстап шағымданып келе жатты. Ол оқушылармен де, мұғалімдермен де ойына келгенді жасайды. Ол өзін армиядамын деп ойлайды ғой деймін!"
Алаңдаған Серджио Томасқа жақындап, оның неге сонша ренжігенін сұрады.
"Бұл тағы қайталанды, Серджио. Карлос менің сыныбыма баса көктеп, ескертусіз кіруді талап етеді, оқушыларға айғайлайды және кемшіліктерін айтады. Ол менің сабағыма кедергі келтірумен қоса, мұғалім ретіндегі беделімді төмендетеді және балаларға ойларын жинақтауға кедергі жасайды."
Инес, математика пәнінің мұғалімі жанымыздан кездейсоқ өтіп бара жатып:
"Бұл Карлос үшін қалыпты әрекет. Бірақ сіз білесіз бе, одан сабақтарына және балаларының тәртібіне араласуды сұрайтын мұғалімдер бар, және менің ойымша, олар бұл үшін ішінара жауапты болады."
Томас мектепте бірнеше жыл жұмыс істейді және әскери тәртіп жүргізуге келіспейтін мұғалімдердің бірі болды. Ол студенттермен шығармашылық топтарда жұмыс істегенді ұнататын, бұл оның сабақтарын —инспектордың алдында— жүйесіз етіп көрсететін. Бірнеше рет ол студенттер арасында туындаған кейбір проблемаларды шешуге мәжбүр болды. Мейірімді мінезіне қарамастан, Томас өзінің наразылығын білдіріп, Карлос сабағын өрескел тоқтатқаны туралы Серджиоға жазбаша шағым жолдады. Ол түсініктеме күтті, себебі оны балалар алдында оның беделіне нұқсан келтіру ауыр қылық деп санады. Томас өзінің шағымында Карлостың түсініктеме беруін және кешірім сұрауын талап етті.
Серджио дереу әрекет етіп, проблеманы шешуді және алдағы уақытта мұндай қақтығыстарды болдырмауға шешім қабылдуды қолға алды. Ол Карлостың ашу-ызасын тудырмас үшін істі реттегісі келді, сол себепті оны бетпе-бет сөйлесу үшін кабинетіне шақырды. Амандасқаннан кейін ол инспекторға: "Карлос, осы аптада сізде мектепте қандай да бір проблемалар болды ма, соны білгім келді?" "Аздап", - деп қысқаша жауап берді инспектор.
Әдеттегідей, Серджио инспекторды мақтап, оның жақсы жұмысы туралы айтты. Содан кейін ол тарих мұғалімімен болған оқиғаға қатысты алаңдаушылығын білдірді. Карлос қатты және саркастикалық дауыспен: "Томас тағы да ойынан шығарып отыр ма. Оны тыңдамаңыз, ұсақ-түйек, Серджио!" Серджио аздап қысылып, Томастың шағымын дауыстап оқыды. Оны бітірмес бұрын инспектор оның сөзін бөліп жіберді:
"Серджио, егер сіз менің сөздеріме күмәндансаңыз, мен бұл әңгіменің нүктесін қоямын. Мен Сізге өзімнен жауап алуға жол бермеймін. Бұл мектепте біз оқушыларды өз басшыларын сыйлауға үйретуіміз керек, соның арқасында осы уақытқа дейін мен жақсы нәтижелерге қол жеткіздім. Менің балаларым сыныпта әрдайым бірінші орында, авиакомпанияның басшылары мен жеткешілерінен сұраңыз; олар менің студенттерімді алады, өйткені олар тиімді, кәсіби жұмыстарымен үлгілі." "Карлос, мәселе бұнда емес. Мен оқиға туралы сіздің нұсқаңызды білуім керек, сондықтан мен сізді осында шақырдым", - деп сыпайы жауап берді Серджио. "Серджио, менің отставкаға кетуден басқа амалым жоқ. Мен кетемін. Сіз менің сөздеріме күмәнданып тұрғаныңызды түсіндім. Мен бұл мектептің нашар жаққа қарай өзгеріп жатқанын көріп тұрмын, мені осы ызаландырады. Менің бұл жерде көп жылдан бері жұмыс істеп келмін, мен әскери қаталдықпен көп нәрсеге қол жеткіздім, ал сіз болсаңыз ол туралы естігіңіз де келмейді. Мен құрметке лайықпын", - деп аяқтады инспектор.
Ашуланған Серджио инспектордың портфелін алып, мектептен шыға жөнелгеніне қарап тұрды. Ол Карлостың реакциясын түсіне алмады. Серджио, егер ол мектеп директоры ретінде алдына қойған мақсаттарына жеткісі келсе, көптеген кедергілерді жеңуге тура келетініне нақты көзі жетті.
Мишель Серджионың кабинетіне кіргенде, оның ашуланып тұрғанын көрді. Ол оқиғаның бәрін айтып берді, Мишель оған былай деп жауап берді:
"Кешіріңіз, Серджио, бірақ мен, мұндай қатал, қатаң тәртіп біздің оқушыларды тәрбиелеудің тиімді әдісі емес деп ойлаймын. Бұл мектепте мінез-құлықты өзгерту және жазалау оқушыларға да, мұғалімдерге де стратегиялық түрде қолданылады және менің ойымша, бұл дұрыс емес. Біздің жұмысымыз-студенттерге әртүрлі қабілеттерін дамытуға көмектесу және бұл ұзақ мерзімді жұмыс. Бізден олардың оқу дағдыларын жетілдіруді сұрады, мен бұндай қатаң тәртіп — шешім екеніне күмәнім бар."
Серджио Мишельмен толығымен келісті, бірақ ол сонымен бірге, әсіресе мектеп оқушыларының өткенін ескере отырып, Карлостың жұмысына жеңіл қарамау керек деп санайды,
Дәл осы кезде хатшы Серджиоға мектеп иесі Алиага мырзаның келгенін хабарлады. Алиага мырза амандаспастан кабинетке баса көктеп кіріп, Серджиоға: "Серджио, маған мектеп инспекторы не үшін кеткенін түсіндіріңіз? Сіз бұған жол бергеніңізге сене алмаймын! Ол үлгілі маман, мектепті маған ұнайтындай тәртіппен ұстайды."Алиага мырза, Карлостың тарих мұғалімімен дау-дамайынан кейін, онымен сөйлесу мүмкін болмады. Ол ашуланып, менің кабинетімнен шығып бара жатып, кететінін айтты", - деп жауап берді Серджио.
Бұл оның алғашқы аптасы ғана болды, бірақ Серджио бұл жұмыста үнемі күрес болатынын байқады. Ол өзінің шешімдері мен сенімдері әр қадамда сынақтан өтетінін білді. Сондай-ақ, ол балалардың бағалары мен тест нәтижелерін жақсартуға бағытталған өзінің идеялары мен оқу жобаларын жүзеге асырмас бұрын, өз қызметкерлерінің арасында сенім және сенушілік мәселелерімен айналысуы керек екенін байқады. Ол екі оттың арасында қалды. Техникалық қолдау бөлімінің басшысы Мишельдің сөздері оны күнделікті қиындықтарды жеңуден гөрі көп нәрсені істей алатынын білдірді, бірақ мектеп иесінің сөздері жағымсыз әсер қалдырды:
"Серджио, мұны қалай жасайтыныңызды білмеймін, бірақ ертең Карлос жұмыста болуы керек. Мектеп оның тәртібінсіз ешқашан бұрынғыдай болмайды", - деді Алиага мырза.
Кенеттен қоңырау соғылып, оқу күнінің аяқталғаны туралы хабарланды. Бірінші апта Серджио үшін өте қиын болды және ол келесі апталар оған одан да көп қиындықтар, сонымен қатар қиын шешімдер әкелетінін білді.
Ойлануға берілетін сұрақтар
1. Серджио орнында не істер едіңіз?
2. Мектептің мақсаттарына қол жеткізу үшін оқушылардың білім алуының қандай аспектілері басым болуы керек?
3. Мишель ұсынғандай, директорға мектептің қазіргі тәртіптік жүйесін диалог пен қатысуға ашық болатындай етіп өзгерту орынды болар ма еді?
4. Директор бас инспектормен сенім мен тұлғааралық қарым-қатынас мәселелерін қалай шешуі керек?
5. Мектеп иесінің тапсырмасын тыңдағаннан кейін, директор бас инспектормен не істеуі керек? Ол не істей алады?
6. Мектеп иесінің Карлосқа қатысты тапсырмасын ескере отырып, сіздің ойыңызша, директор мектепте берілетін білім туралы кейбір идеяларын қалай жүзеге асыруға тырысады?
7. Тәртіп пен қатысу арасындағы тепе-теңдікті табуға бола ма? Егер солай болса, онда қалай іске асыру керек?
Дереккөз: Addressing Challenges: Principals үшін Case Studies. A Casebook on School Leadership Katherine Merseth. Santiago, Chile. 2015.
Басқарушылық құзыреттілік
3.17-тапсырма Жетекшінің рөлін зерттеп, әріптесіңізбен бөлісіңіз
| ҚБ басшысының рөлі | |
| Бұл лауазымның негізгі мәселелері қандай? | Бұл лауазымда тиімді жұмыс істеу үшін көшбасшы қандай маңызды кедергілерді жеңуі керек? |
| | |
3.18 тапсырма Табысқа жетелейтін және менеджердің тиімділігін арттыратын менеджерлердің негізгі басқару дағдыларын талдаңыз.
Осы дағдыларды қаншалықты меңгергенсіз? Бұл дағдылар сіздің тәжірбиеңізді жетілдіруге негіз бола алады ма? Әріптесіңізбен өз ойларыңызбен бөлісіңіз.
Тиімді басшының негізгі дағдылары
| Негізгі дағдылар | Сипаттамалары | Тиімді практикадан мысалдар | Сіз өз тәжірибеңізде қалай қолданасыз? Қандай балама идеялар пайда болды? |
| Техникалық дағдылар | Ұйымда жүргізілетін қызметтің нақты түрлерін түсіну және іске асыру үшін қажетті дағдылар. | Мысалы, балаларды тәрбиелеу мен оқытудың тиімді әдістері мен тәсілдерін білетін және оны жүзеге асырудың ерекшеліктерін білетін көшбасшы. | |
| Тұлғааралық қарым-қатынас дағдылары | Адамдармен және топтармен қарым-қатынас жасау, түсіну және негіздеу мүмкіндігі. Кез-келген көшбасшы үшін ұжым қызметкерлерімен дұрыс қарым-қатынас жасау маңызды. Балабақша жағдайында мекеме басшысы мұғалімдермен, балалардың ата-аналарымен, қоғам өкілдерімен, әкімшілікпен жақсы қарым-қатынас орнатады. | Мысалы, өзіне ұнамайтын әріптесімен жақсы қарым-қатынас жасай алатын көшбасшы; кез-келген қызметкерге жаман жұмысы үшін ескерту жасай отырып, сол адаммен оң қарым-қатынасты сақтайтын көшбасшы. | |
| Қорытынды жасау дағдысы | Адамның дерексіз ойлауы қабілеттерге байланысты. Бұл менеджерге стратегиялық ойлауға, "болашақты болжауға" және тұтастай алғанда бүкіл ұйымның мүдделеріне қызмет ететін өзекті мәселелерді шешуге мүмкіндік береді. | Мысалы, білім беру саласындағы өзекті мәселелерді талдауға және жаңа өзгерістерді көруге қабілетті басшы; қоғамның талаптарына сәйкес білім беру саласына тиімді өзгерістер енгізуге және оларды дұрыс басқаруға қабілетті басшы. | |
| Бағалау дағдылары | Жағдайға ең қолайлы реакция жасау дағдылары. | Мысалы, балабақша жағдайында ата-аналардың наразылығын дұрыс түсіне алатын көшбасшы; ата-аналардың шағымдарының көбею себебін дәл түсіне алатын көшбасшы; ақпаратты тез бағалай алатын және оның тиімді жақтарын бағалай алатын көшбасшы. | |
| Коммуникативтік дағдылар | Идеялар мен ақпаратты басқаларға тиімді беру, сонымен қатар идеялар мен ақпаратты басқалардан тиімді алу мүмкіндігі. Бұл көшбасшы мұғалімдермен, команданың басқа мүшелерімен бірлесіп жұмыс істей алатын, нәтижеге сәтті қол жеткізуге негіз бола алатын әдістер мен әдістерді үйлесімді қолдана алатын дағды. | Мысалы, ақпараттық және мотивациялық хаттарды қалай жазуды білетін көшбасшы; басқаларды мұқият тыңдай алатын, ұтымды шешім дайындауға қабілетті көшбасшы. | |
| Шешім қабылдау дағдылары | Басшының проблемаларды және қолайсыз жағдайларды дұрыс тану, анықтау қабілеті, содан кейін мәселені оң, дұрыс шешу үшін тиісті әрекеттерді таңдау мүмкіндігі. Қабілеттен пайда алу мүмкіндіктері. | Мысалы, шешім қабылдау қажеттілігін тез тануға, содан кейін қажетті шешім қабылдауға қабілетті көшбасшы; алдыңғы шешімнің тиімсіздігін бағалай отырып, шешім іздеуге және қабылдауға қайта кірісетін көшбасшы. | |
| Тайм-менеджмент дағдылары | Басшының қызметтегі басымдықтарды анықтау, тиімді жұмыс істеу және тиісті нәтижеге қол жеткізу қабілеті. | Мысалы, өте шұғыл және маңызды тапсырмаларды үнемі орындайтын және басқаларға кішігірім тапсырмаларды орындауға қабілетті көшбасшы; егер сіз іспен байланысты емес мәселелерге назар аударсаңыз, істің қиын екенін түсінетін көшбасшы. | |