ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 29.11.2023
Просмотров: 352
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Мэлис Әлібаевич жасасын!
Жасасын асыл ағаларымыз!
Ұлы ағаларымыз жасасын!
МЭЛИС ӘЛІБАЕВИЧ. Апырмай, адамды енді өстіп бұзасыңдар... Бірақ... еңбекті бағалаған да дұрыс! Генерал болмаймын деген солдат – солдат емес... Бәрімізде де үлкен армандар бар!.. Мақсат!.. Міне, сол мақсат жолында үнемі сапарда... жолда... Қарап отырсақ... бұл адам өмірі деген пойыз сияқты!.. /перронға қарап/. Тура мына пойыз сияқты... /есіне бірдеңе түскендей/. Айтпақшы, бұл өзі неғылған пойыз?!
ҚОШҚАРБАЙ. Біздің пойыз емес!.. Біздің пойыз... «Қазақстан» пойызы, кежегесі кейін тартып, үнемі кешігіп келеді.
МЭЛИС ӘЛІБАЕВИЧ. Иә-иә, дұрыс... Ал сонымен менің айтпағым... Айтайын дегенім – бұл өмір деген сондай бір пойыз... сондай бір пойыз... /қайтадан вагонға қарап/ Сонымен мынау қай пойыз болды?
АСАЙ МҮСЕЕВИЧ. Қайдам!.. Көзім көріңкіремей тұр... Әшкиім қалып қойыпты...
МЭЛИС ӘЛІБАЕВИЧ. Иә-иә, пойыз... /кенет шошып кетіп/ Әй-әй, мынау біздің пойыз ғой... әне-әне, жазып қойыпты!.. «Қазақстан» деп жазып қойыпты.
ҚОШҚАРБАЙ. Иә-иә, сол екен... Өзі жүрейін деп тұр ма деймін?
МЭЛИС ӘЛІБАЕВИЧ. Жүрейін деп тұрмаң не?!.. Жүріп бара жатқан жоқ па?!
АСАЙ МҮСЕЕВИЧ. Ойбай, не дейт? Жүгіріңдер!.. Жүгіріңдер! Біздің вагон – тоғызыншы вагон!
Екеуі вагонға қарай ұмтылады.
ҚОШҚАРБАЙ. Мен де... Мен де сіздерді келесі ауданға дейін шығарып саламын. /бір қолында бөтелке, бір қолында рюмка, екеуінің соңынан жүгіреді/.
Көркемөнерпаздар тобы оларды әндетіп, билеп шығарып салып тұрады.
Жасасын біздің ағалар!
Асыл ағалар жасасын!
Ардақты ағалар жасасын!
Барлық ағалар жасасын!
Төртінші көрініс
Купелі вагон. Вагонның дәлізі. Пойыздың бастығы мен Жолсерік келіншек әңгімелесіп келеді. Пойыздың бастығы өз әңгімесінің біразын Жолсерік келіншекке, біразын купенің ішіндегі жолаушыларға арнап айтады.
ПОЙЫЗДЫҢ БАСТЫҒЫ. /купенің ішіндегілер естісін деп/. Қалай бәрі дұрыс па?
ЖОЛСЕРІК КЕЛІНШЕК. /жібектей үнмен майысып және купедегілер естісін деп/. Дұрыс... Бәрі дұрыс!..
ПОЙЫЗДЫҢ БАСТЫҒЫ. /жолаушылар естісін деп/. Жолаушылардан ешқандай арыз-шағым жоқ па?
ЖОЛСЕРІК КЕЛІНШЕК. /жолаушылар естісін деп/. Жо-жоқ. О не дегеніңіз... Біз бар күшімізді салып қызмет істеп... жолаушылар дән риза бізге...
ПОЙЫЗДЫҢ БАСТЫҒЫ. /Жолсерік келіншекке/. Қойшы-ей, рас па?../Жолаушылар естісін деп/.
Шәй мәселесі қалай? Бересіңдер ме жұртқа?
ЖОЛСЕРІК КЕЛІНШЕК. /жолаушылар естісін деп/. Ойбай-ау, бермегенде... Кез-келген уақытта... түн ортасында...
ПОЙЫЗДЫҢ БАСТЫҒЫ. /жолаушылар естісін деп/. Прәбәдниктер пойызда арақ сатады деген арыз бар – сенде ондай пәле жоқ па?
ЖОЛСЕРІК КЕЛІНШЕК. /жолаушылар естісін деп/. О, не дегеніңіз, беті аулақ ондайдың... /Пойыздың бастығына/ Шетелдікі бар... Сондай күшті... Көресіз бе?
ПОЙЫЗДЫҢ БАСТЫҒЫ. /Жолсерік келіншекке/. Сосын... кейін.../жолаушылар естісін деп/. Қазір мафия ма, рэкет пе бір пәле қаптады ғой... түнге қарай өте сақ болу керек: Пассажирлер купенің есік-терезесін тас қылып жауып алсын!.. Біреуді біреу өлтіріп, бауыздап жатса да сыртқа шығушы болмасын! Кеше, біздің алдымыздағы пойыздан екі жолаушыны бауыздап, лақтырып кетіпті...
ЖОЛСЕРІК КЕЛІНШЕК. /жолаушылар естісін деп/. Сұмдық-ай.. Ой, сұмдық-ай! /Пойыздың бастығына/. Құдай ақы деп айтайын, тап осыңыз өтірік!
ПОЙЫЗДЫҢ БАСТЫҒЫ. /Жолсерік келіншекке/. Жолаушыларды осылай қорқытып қою керек. /жолаушылар естісін деп/. Ал сосын әне бір мәселе қалай?
ЖОЛСЕРІК КЕЛІНШЕК. /жұрт естісін деп/. Ол мәселе де тамаша... /жолаушылар естісін деп/. Взнос па? Қазір берейін!..
ПОЙЫЗДЫҢ БАСТЫҒЫ. /жұрт естісін деп/. Жақсы!.. Өте жақсы!.. /Жолсерік келіншекке/. Қазір бізге барған соң бересің...
ЖОЛСЕРІК КЕЛІНШЕК. Айтпақшы, осында сізді жаңа бір кісі сұрап жатыр еді. Танысыңыз ғой деймін!
ПОЙЫЗДЫҢ БАСТЫҒЫ. Кім?
Осы сәтте қатардағы купеден Саудагер әйел шыға келеді. Билетсіз жолаушыны қолынан жетектеп алған.
С
ПОЙЫЗДЫҢ БАСТЫҒЫ. /танымағанын жасыруға тырысып/. Иә-иә, аман!.. Бәрі жақсы!
САУДАГЕР ӘЙЕЛ. Апамның ше?! Көкемнің... Бәрінің дендері сау ма?! Қуатты отыр ма?!
ПОЙЫЗДЫҢ БАСТЫҒЫ. Иә-иә, қуатты... аздап ауырады... Үлкен кісілер ғой...
САУДАГЕР ӘЙЕЛ. Ай, ол кісілердің сүйегі асыл ғой... Жақында әдейі барып, сәлем беріп қайтам... Анда-санда барып тұрмасаң ұрсады олар!.. Ренжиді... /Билетсіз жолаушыны көрсетіп/. Айтпақшы, мына кісіні танымайтын шығарсың... Бұл кісі құдамыздың құдасы... Оқудағы баласына барып...
БИЛЕТСІЗ ЖОЛАУШЫ. Иә, балама барып... Мұғалімдері соғым сұратқан екен... Содан билет ала алмай...
САУДАГЕР ӘЙЕЛ. Сөйтіп тұрғанда мына сіңілім кездесіп... /Жолсерік келіншекті көрсетіп/. Өзі сондай бір кішіпейіл... ілтипатты, тәрбиелі бала екен...
ЖОЛСЕРІК КЕЛІНШЕК. Екеулеріне бір купені беріп қойдым... Жүктері де көп екен...
САУДАГЕР ӘЙЕЛ. Қарағым-ау, өзің де білесің ғой – мен ептеп сауда-саттық жасаймын... Бала-шағаның қамы... Қане, ішке кіріңдер, ауылдан алып шыққан бір дәм бар еді...
ПОЙЫЗДЫҢ БАСТЫҒЫ. Жо-жоқ, рахмет!.. /жұртқа естірту үшін/. Бізде тәртіп өте күшті... Қызметте жүргенде ондай болмайды. /Жолсерік келіншекке/. Бұл кісілерден абай бол! /Саудагер әйелге/. Жақсы, апа! Мына кісілерге тапсырып кетем... Сіздерге барлық жағдай жасайды.
САУДАГЕР ӘЙЕЛ. Рахмет, қарағым! Қайтарда тағы мінем ғой пойызыңа!
ПОЙЫЗДЫҢ БАСТЫҒЫ. Әрине... әрине! /Жолсерік келіншекке жұрт еститіндей етіп/. Жолаушылардан ешқандай жалоба түспейтіндей болсын! Өте абай болу керек!.. Әсіресе, күдікті адамдарға... Сосын ішіп алған мастарға ешқандай аяушылық жасамау керек!
ЖОЛСЕРІК КЕЛІНШЕК. Дұрыс!.. Мас көрінсе аямаймын!.. Ит қосып қуамын!
ПОЙЫЗДЫҢ БАСТЫҒЫ. Ал сау болыңыздар!..
Пойыздың бастығы мен Жолсерік келіншек кетеді.
БИЛЕТСІЗ ЖОЛАУШЫ. Апырмай, пойыздың бастығы ініңіз болғаны қандай жақсы болды, әйтпесе далада қалады екенбіз...
САУДАГЕР ӘЙЕЛ. Қайдағы іні? Мен оны өмірімде бірінші рет көріп тұрмын!
БИЛЕТСІЗ ЖОЛАУШЫ. А, сонда қалай болғаны?
САУДАГЕР ӘЙЕЛ. Туһ! Өзің шал болғанмен түк білмейтін шал екенсің. Заман қандай болса, адам сондай болу керек! Жүр, шәй ішеміз.
Екеуі купеге кіріп кетеді.
Бесінші көрініс.
Мэлис Әлібаевич, Асай Мүсеевич, Қошқарбай шығады. Бәрі де өте көңілді. Бәрі қызу. Қошқарбай билеп, әндетіп келеді:
Жасасын біздің қазақтар!
Той жасағандар жасасын!
Тойға барғандар жасасын!
Той басқарғандар жасасын!
Жасасын біздің қазақтар!
Тойдан қайтқандар жасасын!
Ат мінгендер де жасасын!
Шапан кигендер жасасын!
АСАЙ МҮСЕЕВИЧ. Мэлис Әлібаевич деймін, сіз болмасаңыз пойыздан қалып қояды екенбіз...
ҚОШҚАРБАЙ. Иә-иә, Мәкеңнің қырағылығының осы жолы өте пайдасы тиді. /Саудагер әйел мен билетсіз жолаушыны көріп/. Ау, ағайындар... қазақтар айтып жіберіңдерші, тоғызыншы вагон осы ма?
САУДАГЕР ӘЙЕЛ. Иә-иә, осы вагон... Оны қайтейін деп едің, шырағым?!
ҚОШҚАРБАЙ. Бір шаруам бар еді... /Мэлис Әлібаевичқа/. Мәке, осы екен, осы вагон екен...
МЭЛИС ӘЛІБАЕВИЧ. /айқайлаңқырап сөйлеп/. Осы вагон болса прәбәднигі қайда?
САУДАГЕР ӘЙЕЛ. Шырағым, айқайламай ақырын сөйле... Жұрт ұйықтап жатыр!
ҚОШҚАРБАЙ. /бұрынғыдан да бетер дабырлап/. Кешіріңіз, апасы! Бұл пойыз – «Қазақстан» пойызы болса, ол пойызда қазақтар айқайламағанда кім айқайлайды? Қане, біреу бірдеңе деп көрсін, мойнын жұлып алайын!
САУДАГЕР ӘЙЕЛ. Шырағым, мына түріңмен қазір прәбәдник келген соң сорлайсың ғой!
БИЛЕТСІЗ ЖОЛАУШЫ. Иә, мас адамдарды ит қосып қуам денен уәдесі бар...
ҚОШҚАРБАЙ. Ха-ха. Бізді қуа ма?.. Мәке!.. Асеке!.. Естіп тұрсыздар ғой... Бізді қумақшы!.. /қалтасынан бөтелке мен рюмка шығарып/. Прәбәдник келгенше жүз граммнан қағып тастайық! /Мэлис Әлібаевичке рюмка ұстатып/. Мәке дейім, әлгі сөзіңіз бар еді ғой... Өмір туралы... пойыз туралы – соны жалғастырып жіберсеңіз...
МЭЛИС ӘЛІБАЕВИЧ. Иә-иә, сөйлегенде... ең алдымен айтарым, болашақта маған осы өзің сияқты жігіттер керек! /қиялдап/. Асай Мүсеевич дейім, бір жағымда осы Қошқарбай сияқты жас, іскер жігіттер жүрсе... бір жағымда сіз сияқты үлкен, ақылгөй ағалар болса – шіркін, мен талай нәрсені бітірмеймін бе?
АСАЙ МҮСЕЕВИЧ. Пажалыста, ақыл керек болса, қанша болса да айтамыз ғой... Оған шама жетеді.
МЭЛИС ӘЛІБАЕВИЧ. Сосын... менің жоспарым деген... Қазақстанды қалай өркендету керек... Қайтіп гүлдендіру керек. Осы жөніндегі жоспарым! Мұндай программа әлі ешкімде жоқ! Мысалы, елді басқару деген оңай шаруа емес... Оған ең алдамен философиялық тұрғыдан келу керек.
АСАЙ МҮСЕЕВИЧ. Өте тауып айттыңыз! Біздің басшылардың философиядан түк хабары жоқ!.. Көбі содан құрып жүр...
МЭЛИС ӘЛІБАЕВИЧ. Иә-иә, бұл ел деген... өмір деген... жалпы, өмір деген – ол пойыз сияқты...
БИЛЕТСІЗ ЖОЛАУШЫ. Шырағым, пойызыңды қоя тұршы!.. Мен сені бір жерден көрдім ғой деймін... Жүзің сондай таныс...
ҚОШҚАРБАЙ. Бұл кісіні жалғыз сіз емес, бүкіл Қазақстан таниды!
МЭЛИС ӘЛІБАЕВИЧ. Иә-иә, таниды... сонымен менің айтайын дегенім - өмір дегеніңіз, шынымен пойыз сияқты...
САУДАГЕР ӘЙЕЛ. Пойыз сияқты болса жетіседі екенбіз... ешқандай билет сатпайды...
БИЛЕТСІЗ ЖОЛАУШЫ. Әсірес, осы «Қазақстан» пойызы... сондай кісәпір пойыз...
САУДАГЕР ӘЙЕЛ. Ойбай, ана «Өзбекстан», «Қырғызстан» пойыздары да жетісіп тұрған жоқ! Билет сатпақ түгілі, есігін тарс жауып алып, өмірі ашпайды.
ҚОШҚАРБАЙ. Түһ, шу-шу етпей қоя тұрыңдаршы!.. Адамға сөз айтқызбадыңдар ғой...
САУДАГЕР ӘЙЕЛ. Не айтатыны белгілі емес пе...Ішіп қояйық деп тұрған шығар...
МЭЛИС ӘЛІБАЕВИЧ. Иә-иә, солай, ішіп қояйық... Сол үшін... пойыз үшін! /ішіп қояды/.
ҚОШҚАРБАЙ. Мәке!.. Мәке, өте жақсы!.. Керемет айттыңыз! /әндетіп/.
Жасасын біздің қазақтар!
Асыл ағайлар жасасын!
/рюмкаға тағы да арақ құйып, Билетсіз жолаушыға ұсынады/.Қане-қане, ақсақал тартып жіберіңіз!
БИЛЕТСІЗ ЖОЛАУШЫ. Қарағым, мен намаз оқитын адаммын. Жалпы, біздің қазақтың түбіне осы арақ жететін болды!..
АСАЙ МҮСЕЕВИЧ. Ақсақал, өйтіп пессимизмге салынуға болмайды!.. Мұны бірден емес, бірте-бірте, жайлап қоямыз ғой...
ҚОШҚАРБАЙ. Иә-иә, солай! /рюмканы Саудагер әйелге ұсынып/. Апай, онда сіз... сіз кішкене!..
САУДАГЕР ӘЙЕЛ. Жо-жоқ, қарағым!.. Маған болмайды! Ауырам мен!..
АСАЙ МҮСЕЕВИЧ. Сонда да... аздап... аздап қана!..
МЭЛИС ӘЛІБАЕВИЧ. Иә-иә, кішкене!.. Ішпесеңіз – ренжиміз!..
ҚОШҚАРБАЙ. Өте қатты қапа боламыз!.. Қане, алып қойыңыз!..
Бәрі «Ішіңіз» деп Саудагер әйелді жан алқымға ала бастайды.
БИЛЕТСІЗ ЖОЛАУШЫ. Дүниежүзінің есі дұрыс ешқандай елінде әйелді арақ іш деп зорламаса керек!
АСАЙ МҮСЕЕВИЧ. Түһ, өзің бір қақсап қалған қақсауық шал екенсің! Көп емес, бір-ақ рет ішсін деп тұрмыз ғой!
ҚОШҚАРБАЙ. Бәсе десейші!.. Бір-ақ рет!.. Қане-қане, апасы, алып жіберіңіз енді
Жолсерік келіншек шығады.
ЖОЛСЕРІК КЕЛІНШЕК