Файл: Джт сессия билет ежелгі Египет, кезедері мен ерте патшалыты алыптасуы.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 29.11.2023
Просмотров: 209
Скачиваний: 3
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
22) Италиядағы ерте құл иеленушілік қоғамның қалыптасуы.
Апенин түбегінде, Тибр өзенінің бойында Рим қаласы б.з.д. VIІІ
ғасырда (753ж.) салынғанИталиялық мәдениетің дамуында грек отарлары үлкен орын алды. Грек
отарлауы б.з.д. VIIІ ғасырда басталып, VI аяқталады.
Грек қалаларының арасында Италия Балқан Грекиямен байланысып
тұрды және бұл Апенин түбегінің экономикалық өміріне де әсер етті.
Археологиялық мәліметтер б.з.д. VIІ және VI ғғ аралығында Жерорта теңізі
бойының көп облыстырында Коринф саудасы басым болғанын көрсетеді.
Протокоринф және Коринф стиліндегі ыдыстар мен ыдыстар қалдығы
Италияның әр жерінен-ақ кездеседі. Бұлар гректердің жергілікті
керамикасына үлгі болды. 560 жылдың шамасында сауда ісінде Афинының
ықпалы да біліне бастайды. Бірақ Италияның қалларында дербес қолөнер
өндірісі де дами бастайды. Б.з.д. V ғ-да этрускілерді жеңгеннен кейін,
Сицилияда Сиракуз державасы үлкен маңызға ие болды, ал Италияның грек
қалаларының саяси ролі күшейе түседі. Бірақ V ғасырдың екінші
жартысынан былай қарай грек қалалары әлсірей бастайды
. Бзд 1 ғ Италия халқының шамамен 20% құл болды. Негізінен ауыл шаруашылық және ауфлдық жерлерде.
23) Македонияның өрлеуі және Грецияда македон үстемдігінің орнауы
Македонияның бірінші ірі мемлекет қайраткері ІІ Филипп Македонский (б.з.б.359-336ж.ж.) болған еді. Оның жүргізген әкімшілік, әскери және ақша реформалары нәтижесінде Македонияның әскери және экономикалық жағдайы нығайып, орталық билігі күшейді. А.Македонскийдің жаулап алушылық жорықтары (б.з.б.IVғ.-дың ІІ жартысы).Б.з.б.336 жылдың күзіне белгіленген Персиямен соғыстың басталуы кейінге қалдырылған-ды және сол жылы Македонияның ескі Еги астанасында өз қызының тұрмысқа шығу тойында ІІ Филипп өлтірілді. Ол өлгеннен кейін таққа отыруға дәмеленушілер белгілі болды, әскерлер Александрды қолдады.
Б.з.б.335 жылы ол бөлініп кеткен фракий тайпаларын бағындыру үшін солтүстікке жорық жасауды ұйғарды және бұл жорық сәтті болды, тіпті ІІ Филипптің тұсында Македонияға қарамаған жерлерді де ол басып алды.
Грекияға өз билігін толық қалпына келтіргеннен кейін, Александр парсыларға жорыққа әзірлене бастады. Б.з.б.334 жыл қыс бойы әскерлер жинаумен және оларды оқытумен өтті. Әскер жорыққа б.з.б.334 жылдың көктемінде аттанды.
2) Ежелгі Греция бірнеше кала-мемлекеттерден, ягни полистердей құралды. Олардың ішіндегі еn бастылары Афины мен Спарта, Фивы, Мегары және Коринф т.б. полистер болды. Б.з.д. IV гасырда осы полистер арасында к дүниесіндегі жетекші рөлге ие болу жолында озара кыркысу соғыстары жүріп жатты. Осындай соғыстардың нәтижесінде біріншіден, шаруалар мен колонершілер күйзеліске ұшырап, түсті. Нәтижесінде Грецияның ішкі саяси екіншіден, канаушылар мен каналушы тап кілдерінін арасында таптык күрес шиеленісе жагдайы әлсіреді. Ал, бұл кезде экономиканың құл иеленушілік когамнын дамуымен және де кұл саудасының күшеюімен Македонияның Грециямен және озге де алдыңғы катарлы мемлекеттермен байланысы нығая түсті. Құл иеленушілік когамнын дамуы құл иеленушілік мемлекеттің пайда болуына жағдай жасады. Осылайша, б.э.д. V ғасырдың аяғы-IV ғасырдың басында Македония күннен-күнге күшейіп, Грецияның ішкі істеріне белсенді түрде араласа бастады. Сонымен қатар әрбір грек полисінде Филиппті колдаушы ірі кұл иеленушілер мен жер иеленушілер болды.
Осылайша шаруалар мен колөнершілердің күйзеліске ұшырауы, тап күресінің шиеленісуі, грек полистерінің билік үшін өзара кыркысу соғыстары және де ірі кұл иеленушілердін саткындык эрекеті Грециянын құлдырап, тауелсіздігінен айырылуына әкеліп соқтырды. Б.э.д. 338 жылы Херонея түбіндегі шайкастан кейін Греция ұзақ мерзімге өзінің тәуелсіздігі мен саяси манызынан айырылды. Б.з.д. 337 жылы Коринфте откізілген панэллиндік (бүкіл гректік) конгресте Филип - Македония мен Грецияның атынан парсы державасына карсы күрес жариялады және де одактас грек-македон армиясының бас қолбасшысы болып тағайындалды. Бірақ б.э.д. 336 жылы Македониянын ежелгі астанасы Эт каласында Филипп 1-ші қызының ұзатылу тойында кастандыкпен өлтірілді. Филипп 11-ші өлтірілген соң, оның ұлы әрі мұрагері Александр Македонский такка отырды. Такка келген Александр ен алдымей әкесін өлтірушілерді және такка таласушыларды жазалады. Жас патина солтүстіктен фракиялык және иллириялык тайпалардын шапкыншылығы, ал оңтүстіктен гректердін көтерілісі кауіп төндірді. Бірак Александр оте тез және батыл кимылдап, Орта Грецияға баса-көктеп еніп, Фивының жанынан оз оскери лагерін құрды және біркатар шайкастардан кейін көтерілісшілерді өзіне багындырды. Осылайша гректерді өзіне
толык багындырган сон, Александр негізгі максаты-парсыларға карсы соғысын бастады.
24) Римнің патшалық кезеңі. Сервий Тулий реформалары
Римнің патшылық кезеңі б.з.д. 753-509жж.
Лация қалаларының ішінде Рим қаласының маңызы ерекше үлкен
болды. Оның қалай пайда болғаны туралы ешқандай анық мәліметтер
сақталмаған. Италия мен Сицилия гректерінің арасында Италияның
өткендегісін аңызды грек тарихымен байланыстыратын әңгімелер ерте
уақыттарда-ақ кең таралған болатын. Патшалық дәуірінде қоғамдық құрылыстың негізгі белгілерін анықтау
үшін, Рим құрылысының одан кейінгі дәуірде сақталып келген ертедегі
меккемелерден қалған кейбір қалдықтардың маңызы ерекше зор. Патша
заманы алғашқы қауымдық құрылыстан таптық қоғамға көшудегі өткінші
кезең болып табылады. Қоғамдық негізгі бірлігі экзогендік әкелік ру болды.
Патша өкіметі . Барлық қауымда патша биледі, ол әскер басшысы,
жоғарғы абыз, кейбір сотттардың басқарушысы болды. Патшаның
басқалардан сырттай айырмашылығы күрең қызыл мантия, алтындаған
диадема, бүркіттің суреті бар бас киім киіп, піл сүйегінен жасалған таққа
отыратын.
Сенат .Сенат патшамен қатар тұрды. Дәстүрлердің айтуынша әуелде ол 100
адамнан құралды, соңынан оның мүшелерінің саны 300 адамға дейін
көбейтілді.
Сервий Туллий реформалары
Саяси революцияға дейін патрицийлер мен плебейлер бір-біріне
қарама-қарсы оқшауланған топ есебінде болды, бұл революцияны дәстүр
алтыншы патша Сервий Туллийдің атымен (VІ ғасырдағы дәстүр бойынша)
байланыстырады. «...Ертедегі рулық құрылысты жойған революцияның болған мезгілі, барысы, себебі туралы,- дейді Энгельс,- белгілі бір пікір
айтуға еш мүмкіндік жоқ. Тек бір ғана мәселе, оның плебстер мен populous-
тердің арасындағы тартыстан туғандығы даусыз». Плебстердің сан жағынан басым болуы, оның экономикалық маңызының артуы, ақырында
плебейлердің патрицийлар сияқты әскери қызметке алынуы (оларда
патрицийлар сияқты өздерінің есебіне қаруланатын болды)- міне осының барлығы плебейлерді қатарына қосты және қару-жарақ ұстауға
жарайтындардың барлығы өздерінің мүліктік цензына сәйкес бес тапқа
бөлінді.
Римдік рулық қауымның мемлекетке айналуын үрдістің аяқталуына Туллий реформалары әсер етті.
-барлцқ еркек адамдар жердің мөлшерімен анықталатын мүліктік жағдайына қарай 5 ке бөлінген
-римле жоғары орган жааңа түрі :пентуриаттық колициялар п.б
-плебейлер центуриаттық коалициялардфң құрамына енгізді.
-рим қаласы 4 аумақтық округке -трибаларға ал қала шеті 17 селолйқ трибаға бөлінді
25.Аттика аймағының эконмикалық әлеуметтік және саяси жағдайы(архонт,ареопаг)Драконт заңдары
. Б.з.д. VIII-VII н. Афины. Аттика Орта Грециянын Эгей жагалауындағы тасты түбек, колемі 2250км шамасындағы кен аралы болып табылады. Аттика жеріндегі үш шағын аңғар егіншілік үшін колайлы болса, шағын таулар мал шаруашылығы үшін колайлы болып келді, ал оның қойнаулары казба байлық (күміс, корн мәрмәр) молынан иеленді. Колайлы географиялык жагдайы Аттиканы ерте кезден адам коныстануына мүмкіндік берді. Оның территориясынан неолит турактардын калдыктары табылған. Аттика тұрғындары б.з.д. ХІІ-XI п. Дорий жасактарына тойтарыс беріп, оларды Пелопоннеске қарай ығыстыра Онын орнына Пелопоннестен ығыстырлған ахейліктерді кабылдап, жергілікті халықпен араласу негізінде ионий халкынын жана этникалык тармагын ионийлерді қалыптастырды. Осы ионий тайпаларын біріктірген «синойкизм процесі б.з.д. 1 жылдыкта да жалгасын тауып, бад. VIII ғ. аякталды. орни шапкыншылығынан кутылган мен Аттика букіл Греция сиякты бл., Хи- XI . элеуметтік-экономикалык дагдарысты бастан кешті. Грецияда ру басылар мен шаруалар арасындағы енбек бөлінісінің орныққаны сонша,руға белінудін когамдык маңызын екінші орынға сырғытты. Акырына әр рудын мушелерін артықшылықтары бар және жок деп екіге бөлу бір-біріне карама-карсы кою аркылы ру байланыстары үзіліп мемлекет кұруға бағытталған алғашкы қадам болды.процесінің белгілері байкалады. Соған орай афиныда ерікті, ішінара күштеу жолымен Актиканын рулык рулуларынын бірігу процесі (синойкизм) басталады. Бұл бірігуді Тесей патша аяктаган. Тесей рулык селолардагы баскару жас әлеуметтік жіктеліске орай Тесей патша ерікті халыкты ут сословиете: евпатридтерге (аристократтар), геоморларға(жер учаскелері бар егіншілікпен айналысушылар) және демиургтерго (кершілерге) белді.
Бірақ коғамдық даму унемі киындай түсіп отырған баскару фунциялары жана қызметтерінің туындауына әкелді. Аксакалдар қызметті барлық жұмысты басилейлерге жүктемей, оларды орындайтын жана қызметті калыптастырады.IX-VIII. Афиныда аристократтар полисінін бастысы ретінде архонт кызметі пайда болады. Алғаш бір ар сайланып, ол омірінін акырына дейін істеді, кейін 10 жылга жылга сайланды Бұрынғы бір архонттың орнына архонттар колониясы 10адамнан сайланды. Мысалы: 1.архонт-эпоним, жыл санауды жүргізді. 2.архонт-басилей-мәдени жұмыстар жүргзд 3. архонт-фесмофеттер, әр түрлі сот коллегияларын курды , заннын сақталуын қадағалады. Афинынаның жогаргы зан және сот шонжарлар кенесі от мәжілісін согыс кұдайы Арестке арнап Аеропаг кыратында откізгендіктен кеңес ареопаг деп аталды. Ол әдет-ғұрып саушы жоғарғы сот және бақылау органы болды. Apeonaг архонтқа сайланатын кезекті кандидаттарды халык жиналысына жіберді..
Эвитридтердін алгашкы ізденісі жазба зандар- Дракон заңдар шығару болды. Бұл іс б.з.д 621 жылы архонт-фесмофет Драконға жуктеліп, отан жүргізіліп жатқан нәрселерді карап, жазу тапсырды. Драконт заны ете катал болды, ел кішісі жеміс-жидек урласа жазасына кесілді. Қанды қагазга тусіруі, канга кан алатын кепілдік кою, , сот ісін барысын айкындауы сол кезен үшін прогресс жағдай еді .Аттиканын селолық жерлерінің жағдайы VIII-VI гг оте ауыр болды.Мында халыкты жаныштаудын негізгі құралы акша мен өсімқорлық болды. Егер борышкор карызын өтемесе жер кредиторлын өзіне кайтарылды, бірак борышқор адам арендатор ретінде енбек етіп, онімнін бір бөлігін кожасына берген.