ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 02.12.2023
Просмотров: 430
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы республика ғылымы дамуының басым бағыттарын анықтауға қатысады, Елбасына ғылым бойынша жылсайынғы Ұлттық баяндаманы дайындайды, академиялық ғылыми журналдар мен т.б. басылымдар шығару арқылы ғылыми жетістіктерді насихаттайды, ғылым мен техника саласында симпозиумдар мен көрмелерге және мемлекеттік сыйлық үшін конкурстарға қатысады, халықаралық ғылыми ынтымақтастық пен инновациялық қызметтердің дамуына атсалысады, іргелі және қолданбалы зерттеулер бойынша ғылыми сараптама жүргізуге қатысады.
ҚР Президенті Н.Ә. Назарбаевтың тапсырмасын орындау үшін ҚР Білім және ғылым министрінің бұйрығымен ҚР ҰҒА жанынан ғылыми-білім беру қызметіне, ғылыми, ғылыми-техникалық бағдарламаларды жүзеге асыруға арналған конкурстардың нәтижелеріне және ғылыми жұмыстарды практикада жүзеге асыру үрдісіне этикалық сараптама жүргізу мақсатында әрекет ететін Этика жөніндегі кеңес құрылды.
2004 жылы еліміздегі ірі ұлттық университеттердің негізінде ҚР ҰҒА төмендегі Ғылым бөлімшелері жаңадан ұйымдастырылды:
Жер туралы ғылымдар бөлімшесі – «Қ.И. Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық зерттеу техникалық университеті» КЕАҚ негізінде (ҚазҰЗТУ);
Физика, математика және информатика бөлімшесі – әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті негізінде (ҚазҰУ);
Химия-технология ғылымдарының бөлімшесі – Д.В. Сокольский атындағы Жанармай, катализ және электрохимия институты (ҚБТУ және ҚазҰЗТУ құрамына кіреді);
Биология мен медицина ғылымдар бөлімшесі – А.Н. Сызғанов атындағы Ұлттық ғылыми хирургия орталығы негізінде.
Қоғамдық және гуманитарлық ғылымдар бөлімшесі – Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті (ҚазҰПУ) негізінде;
Аграрлық ғылымдар бөлімшесі – Қазақ ұлттық аграрлық университеті (ҚазҰАУ) негізінде.
Ғылымның дамуына жәрдем ету мақсатында республика аймақтарында ҚР ҰҒА Орталық Қазақстан (Астана қ.), Оңтүстік Қазақстан (Шымкент қ.), Шығыс Қазақстан (Өскемен қ.) және Қарағанды аймақтық бөлімшелері ұйымдастырылған. Сонымен қатар Талдықорған, Көкшетау, Тараз, Өскемен, Павлодар, Қызылорда және т.б. қалаларында ҚР ҰҒА өкілдіктері құрылған.
ҚР ҰҒА мүшелері арасында: Қазақстандағы ұлттық және тағы басқа ірі университеттердің ректорлары, ҒЗИ, ғылыми орталықтардың директорлары, жетекші жоғары оқу орындарындағы зертхана және кафедра меңгерушілері бар. «Өтпелі» қезең қиындықтарына қарамастан, елімізде көптеген ғылыми мектептер сақталғанын атап өткен жөн. Салихалы зияткерлік әлеуетке ие қазақстандық ғылым озық әрі ғылымға негізделген технологияларды жасауды өз бетімен қамтамасыз ете алады.
ҚР ҰҒА мүшелері институттардың, зертханалар мен кафедралардың жетекшілері бола отырып, математика, физика, геология, металлургия, химиямұнай химиясы, биология, медицина, аграрлық ғылымдар, тарих, мәдениет, тіл және әдебиет салаларындағы іргелі және қолданбалы зерттеулердің, қазақстандық қоғамның қоғамдық-философиялық ойының одан әрі дамуына және жоғары білікті ғылыми-педагогикалық кадрларды даярлауға лайықты үлес қосып келеді. Тәуелсіз Батыс-Еуропалық моделінің схемасы бойынша дамып жатқан Академиямыздың Жарғысына сәйкес, Академия осы уақыттан бастап өз құрамына ұжымдық мүшелерді, яғни ғылыми ұйымдар мен жоғары оқу орындарын қабылдай алады. ҚР ҰҒА құрамына 40-қа жуық ұжымдық мүше қабылданған, олар: академиялық институттар, республикамыздың ұлттық және ірі аймақтық университеттері. Алыс және жақын шетелдегі көптеген елдердің негізгі академияларымен, халықаралық қарым-қатынастарды дамытуға ықпал ететін және отандық ғалымдарына НАТО, ИНТАС, ХҒТО қорлары мен т.б ірі зерттеу орталықтардың халықаралық ғылыми конкурстарына қатысуға жол ашатын ынтымақтастық туралы шарт жасалған. Қазақстанның әлемдік кеңістікке егеменді мемлекет ретінде кіруі қазақстандық ғылымның бірыңғай халықаралық ғылыми кеңістікке интеграциясына әкеледі. Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы JAP (Халықаралық ғылыми мәселелер бойынша академияаралық Кеңесі), ХҒАҚ (Халықаралық ғылым академияларының қауымдастығы), TWAS (Үшінші әлем елдерінің ғылым академиялары), AASSA (Азия елдерінің ғылым академиялары қауымдастығы), ИЫҰ ҒАҚ сияқты бірқатар халықаралық ғылыми ұйымдардың мойындалған мүшесі болып саналады. ИЫҰ (Ислам ынтымақтастық ұйымы) ғылым академиялары қауымдастығының вице-президенті болып, М. Жұрынов сайланды. ҚР ҰҒА Азия, Еуропа елдері мен АҚШ-тың ғылыми ұйымдары және фирмаларымен тығыз халықаралық байланыста. ҒЗИ және университетте жұмыс істейтін ҚР ҰҒА ғалымдары бірлескен ғылыми зерттеулерді, халықаралық конференциялар мен мәжілістер, кеңестер, тәжірибе алмасу және кадрлар дайындау жұмыстарын өткізеді. «Жасыл» энергетика саласында айтарлықтай табыстарға қол жеткізілді, ғалымдар күн энергиясын электрге айналдыратын тиімді агрегаттар жасап шығарды, жел энергиясы мен басқа да қосымша энергетика түрлерін пайдалану бойынша тың жобалар бар. Олардың барлығы Қазақстанда өткізілетін ЭКСПО-2017 көрмесіне ұсынылатын болады. ҚР ҰҒА мүшелерінің жетістіктері ҚР ҰҒА дайындалған жылсайынғы ғылым бойынша Ұлттық баяндамасында жарық көреді. Осы Орталық, классикалық Академияның көптеген мүшелері ірі халықаралық сыйлықтары мен ҚР ғылым мен білім бойынша Мемлекеттік сыйлығына ие болады. Соңғы жылдардағы Мемлекеттік сыйлықтардың барлығын дерлік ҚР ҰҒА мүшелері академиялық институттарда орындаған жұмыстары үшін иеленген. ҚР ҰҒА Республикалық қоғамдық бірлестікке айналғаннан кейін тек екі қызметтің түрі бойынша қаржыландырылады: Ғылым бойынша жылсайынғы ұлттық баяндама дайындап шығару үшін және 1946 ж. бастап шығатын әрі әлемнің 73 еліне таратылатын сегіз академиялық журналдарды шығару үшін. 2016 жылдан ҚР ҰҒА журналдары Elsevier Scopus, 2018 жылдан жеткілікті
79. Ұлы Отан тағдырлары соғысы жылдарындағы Қазақстанға немістерді депортациялау: тарихы және тағдырлары.
Начало формы
Конец формы
Депортация (лат. deportatio - шығару) — мемлекеттен тұлғаны мәжбүрлеп шығару. Депортация жиі басқа бір мемлекетке шығып кеткен шетел азаматтарына немесе азаматтығы жоқ адамдарға қатысты қолданылады.
1941-1945 жылдардағы Сталиндік кезеңнің жекелеген ұлттар үшін жасалған өрескел зардабы-халықтар депортациясы еді. Тарихи деректерге сүйенсек,поляк еврей,шешен-ингуш,немістерді күштеп атамекенінен көшіру жоспарлы және түрде іске асырылды.
Социалистік заманда Кеңес Одағын мекендеген халықтардың қай-қайсысы болсын сталиндік зорлық-зомбылықтан, геноцид пен этноцидтен, саяси қуғын-сүргіннен аман қалған жоқ.
Кеңес үкіметі жылдарында жекелеген партия, кеңес, комсомол қызметкерлері ғана емес, тұтас бір халықтар — сенімсіз де сатқын ұлттар қатарына жатқызылып, тарихи атамекенінен күштеп жер аударылды.
Депортация латынша deportatio — «қуғындау», «көшіру» деген мағынаны білдіреді. Халықтар депортациясын белгілі бір ұлт өкілдерінің белгілі бір іс-әрекеттеріне байланысты елден қуылуы деп түсіну қажет. Ал шетел тіліне енген сөздер сөздігінде «депортация» — қылмыстық және әкімшілік жаза ретінде мемлекеттен қуылу, көшіру, жер аудару деп көрсетілген.
1920—1950 жылдары тұрғындарды күштеп көшіру — сталиндік қуғын-сүргіннің негізгі құрамдас бір бөлігіне айналды. Жалпы КСРО- да депортацияға ұшырағандардың саны 1920 жылдан 1949 жылға дейін 3,2 млн адамға жетті. КСРО-да ең көп орын алған жаппай қуғын-сүргіндік көші-қондардың төмендегідей түрлері қолданылды:
Жоғарыда аталған күштеп жүргізілген депортациялардың ішінде мерзімі жағынан большевиктік әлеуметтік-таптық геноцид бірінші болып жүзеге асырылды. Кубань
казактары, зиялылар, діни адамдар алғашқы большевиктік тәжірибенің құрбанына айналды. Одан кейін кулақтар мен байларды тап ретінде жою басталды. Оларды үш санатқа бөлді. Солардың ішінен екінші санатқа жататындарды КСРО- ның алыс аудандарына жер аудару көзделді. Жоспарлы түрде әкімшілік күшпен алып келіп қоныстандырудың мұндай ауқымы этностардың гендік қорына нұқсан келтірді, миллиондаған шаруалар ұжымдастыру жылдарында аштан қырылды. Жаппай ату жазаларына ұшырады және лагерь капастарына қамалды.
Қазақстандағы байларды тәркілеу барысында шамамен 5500 отбасы сыртқа көшірілсе, Қазақстанға Орта және Төменгі Еділ бойы, Орталық қаратопырақты және Мәскеу облыстары, Солтүстік Кавказ өңірінен 1932—1933 жылдары мыңдаған адамдар жер аударылды. Қазақстан «Сібір» сөзінің синониміне айналды. Осылайша халықтарды күштеп көшіру соғысқа дейінгі кезеңде басталып, әр түрлі әлеуметтік топтар мен сословиелерді, этностық топтарды КСРО-ның орталық аудандарынан 20—30-жылдары Қазақстан, Орал, Орталық Азия, Сібір, Қиыр Шығысқа жаппай көшіріп-қондыру қызу жүргізіліп жатты.
Кулак деп аталған миллиондаған таңдаулы шаруалардың көзін құртқан этнодемографиялық дағдарыс халықтарға зор зиянын тигізді. Қазақстанда ұжымдастыру науқаны кезінде жер аударылған кулактардан тұратын арнайы көшірілгендердің 100-ге тарта қоныстары болды. Олар арнайы комендатураларда есепте тұрды. ГУЛАГ қызметі жүйесіне күшпен тартылып, көмір өндіру, металл өндірісі, темір жол мен электростанциялар, НКВД (Ішкі істер Халық Комиссариаты) құрылыс объектілерінде, мақта өсіру, қызылша, қант өндірістерінде және т.б. жұмыс күші ретінде пайдаланылды.
Арнайы қоныс аударылғандардың азаматтық құқығы сақталды, қоныстанған әкімшілік аудан көлемінде жүріп-тұруына рұксат етілді. Бірақ қоныстанған жерінен кетуге құқығы болмады. Олардың тұрмыстық-шаруашылық мәселелерін шешу НКВД-ның, ГУЛАГ басшыларына жүктелді.
1930 жылдардың ортасында жаппай саяси қуғын-сүргіннің тереңдеуіне Сталиннің «Троцкий-Зиновьев» топтарымен және оңшыл оппортунистермен күресі түрткі болды. Орталықтағы болып жатқан бұл оқиғалар ұлт республикасында, өлкелерде
ҚР Президенті Н.Ә. Назарбаевтың тапсырмасын орындау үшін ҚР Білім және ғылым министрінің бұйрығымен ҚР ҰҒА жанынан ғылыми-білім беру қызметіне, ғылыми, ғылыми-техникалық бағдарламаларды жүзеге асыруға арналған конкурстардың нәтижелеріне және ғылыми жұмыстарды практикада жүзеге асыру үрдісіне этикалық сараптама жүргізу мақсатында әрекет ететін Этика жөніндегі кеңес құрылды.
2004 жылы еліміздегі ірі ұлттық университеттердің негізінде ҚР ҰҒА төмендегі Ғылым бөлімшелері жаңадан ұйымдастырылды:
Жер туралы ғылымдар бөлімшесі – «Қ.И. Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық зерттеу техникалық университеті» КЕАҚ негізінде (ҚазҰЗТУ);
Физика, математика және информатика бөлімшесі – әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті негізінде (ҚазҰУ);
Химия-технология ғылымдарының бөлімшесі – Д.В. Сокольский атындағы Жанармай, катализ және электрохимия институты (ҚБТУ және ҚазҰЗТУ құрамына кіреді);
Биология мен медицина ғылымдар бөлімшесі – А.Н. Сызғанов атындағы Ұлттық ғылыми хирургия орталығы негізінде.
Қоғамдық және гуманитарлық ғылымдар бөлімшесі – Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті (ҚазҰПУ) негізінде;
Аграрлық ғылымдар бөлімшесі – Қазақ ұлттық аграрлық университеті (ҚазҰАУ) негізінде.
Ғылымның дамуына жәрдем ету мақсатында республика аймақтарында ҚР ҰҒА Орталық Қазақстан (Астана қ.), Оңтүстік Қазақстан (Шымкент қ.), Шығыс Қазақстан (Өскемен қ.) және Қарағанды аймақтық бөлімшелері ұйымдастырылған. Сонымен қатар Талдықорған, Көкшетау, Тараз, Өскемен, Павлодар, Қызылорда және т.б. қалаларында ҚР ҰҒА өкілдіктері құрылған.
ҚР ҰҒА мүшелері арасында: Қазақстандағы ұлттық және тағы басқа ірі университеттердің ректорлары, ҒЗИ, ғылыми орталықтардың директорлары, жетекші жоғары оқу орындарындағы зертхана және кафедра меңгерушілері бар. «Өтпелі» қезең қиындықтарына қарамастан, елімізде көптеген ғылыми мектептер сақталғанын атап өткен жөн. Салихалы зияткерлік әлеуетке ие қазақстандық ғылым озық әрі ғылымға негізделген технологияларды жасауды өз бетімен қамтамасыз ете алады.
ҚР ҰҒА мүшелері институттардың, зертханалар мен кафедралардың жетекшілері бола отырып, математика, физика, геология, металлургия, химиямұнай химиясы, биология, медицина, аграрлық ғылымдар, тарих, мәдениет, тіл және әдебиет салаларындағы іргелі және қолданбалы зерттеулердің, қазақстандық қоғамның қоғамдық-философиялық ойының одан әрі дамуына және жоғары білікті ғылыми-педагогикалық кадрларды даярлауға лайықты үлес қосып келеді. Тәуелсіз Батыс-Еуропалық моделінің схемасы бойынша дамып жатқан Академиямыздың Жарғысына сәйкес, Академия осы уақыттан бастап өз құрамына ұжымдық мүшелерді, яғни ғылыми ұйымдар мен жоғары оқу орындарын қабылдай алады. ҚР ҰҒА құрамына 40-қа жуық ұжымдық мүше қабылданған, олар: академиялық институттар, республикамыздың ұлттық және ірі аймақтық университеттері. Алыс және жақын шетелдегі көптеген елдердің негізгі академияларымен, халықаралық қарым-қатынастарды дамытуға ықпал ететін және отандық ғалымдарына НАТО, ИНТАС, ХҒТО қорлары мен т.б ірі зерттеу орталықтардың халықаралық ғылыми конкурстарына қатысуға жол ашатын ынтымақтастық туралы шарт жасалған. Қазақстанның әлемдік кеңістікке егеменді мемлекет ретінде кіруі қазақстандық ғылымның бірыңғай халықаралық ғылыми кеңістікке интеграциясына әкеледі. Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы JAP (Халықаралық ғылыми мәселелер бойынша академияаралық Кеңесі), ХҒАҚ (Халықаралық ғылым академияларының қауымдастығы), TWAS (Үшінші әлем елдерінің ғылым академиялары), AASSA (Азия елдерінің ғылым академиялары қауымдастығы), ИЫҰ ҒАҚ сияқты бірқатар халықаралық ғылыми ұйымдардың мойындалған мүшесі болып саналады. ИЫҰ (Ислам ынтымақтастық ұйымы) ғылым академиялары қауымдастығының вице-президенті болып, М. Жұрынов сайланды. ҚР ҰҒА Азия, Еуропа елдері мен АҚШ-тың ғылыми ұйымдары және фирмаларымен тығыз халықаралық байланыста. ҒЗИ және университетте жұмыс істейтін ҚР ҰҒА ғалымдары бірлескен ғылыми зерттеулерді, халықаралық конференциялар мен мәжілістер, кеңестер, тәжірибе алмасу және кадрлар дайындау жұмыстарын өткізеді. «Жасыл» энергетика саласында айтарлықтай табыстарға қол жеткізілді, ғалымдар күн энергиясын электрге айналдыратын тиімді агрегаттар жасап шығарды, жел энергиясы мен басқа да қосымша энергетика түрлерін пайдалану бойынша тың жобалар бар. Олардың барлығы Қазақстанда өткізілетін ЭКСПО-2017 көрмесіне ұсынылатын болады. ҚР ҰҒА мүшелерінің жетістіктері ҚР ҰҒА дайындалған жылсайынғы ғылым бойынша Ұлттық баяндамасында жарық көреді. Осы Орталық, классикалық Академияның көптеген мүшелері ірі халықаралық сыйлықтары мен ҚР ғылым мен білім бойынша Мемлекеттік сыйлығына ие болады. Соңғы жылдардағы Мемлекеттік сыйлықтардың барлығын дерлік ҚР ҰҒА мүшелері академиялық институттарда орындаған жұмыстары үшін иеленген. ҚР ҰҒА Республикалық қоғамдық бірлестікке айналғаннан кейін тек екі қызметтің түрі бойынша қаржыландырылады: Ғылым бойынша жылсайынғы ұлттық баяндама дайындап шығару үшін және 1946 ж. бастап шығатын әрі әлемнің 73 еліне таратылатын сегіз академиялық журналдарды шығару үшін. 2016 жылдан ҚР ҰҒА журналдары Elsevier Scopus, 2018 жылдан жеткілікті
79. Ұлы Отан тағдырлары соғысы жылдарындағы Қазақстанға немістерді депортациялау: тарихы және тағдырлары.
Начало формы
Конец формы
Депортация (лат. deportatio - шығару) — мемлекеттен тұлғаны мәжбүрлеп шығару. Депортация жиі басқа бір мемлекетке шығып кеткен шетел азаматтарына немесе азаматтығы жоқ адамдарға қатысты қолданылады.
1941-1945 жылдардағы Сталиндік кезеңнің жекелеген ұлттар үшін жасалған өрескел зардабы-халықтар депортациясы еді. Тарихи деректерге сүйенсек,поляк еврей,шешен-ингуш,немістерді күштеп атамекенінен көшіру жоспарлы және түрде іске асырылды.
Социалистік заманда Кеңес Одағын мекендеген халықтардың қай-қайсысы болсын сталиндік зорлық-зомбылықтан, геноцид пен этноцидтен, саяси қуғын-сүргіннен аман қалған жоқ.
Кеңес үкіметі жылдарында жекелеген партия, кеңес, комсомол қызметкерлері ғана емес, тұтас бір халықтар — сенімсіз де сатқын ұлттар қатарына жатқызылып, тарихи атамекенінен күштеп жер аударылды.
Депортация латынша deportatio — «қуғындау», «көшіру» деген мағынаны білдіреді. Халықтар депортациясын белгілі бір ұлт өкілдерінің белгілі бір іс-әрекеттеріне байланысты елден қуылуы деп түсіну қажет. Ал шетел тіліне енген сөздер сөздігінде «депортация» — қылмыстық және әкімшілік жаза ретінде мемлекеттен қуылу, көшіру, жер аудару деп көрсетілген.
1920—1950 жылдары тұрғындарды күштеп көшіру — сталиндік қуғын-сүргіннің негізгі құрамдас бір бөлігіне айналды. Жалпы КСРО- да депортацияға ұшырағандардың саны 1920 жылдан 1949 жылға дейін 3,2 млн адамға жетті. КСРО-да ең көп орын алған жаппай қуғын-сүргіндік көші-қондардың төмендегідей түрлері қолданылды:
-
этностың белгілері бойынша депортация («жазаланган халықтар», «шекараларды тазалау», «сенімсіз халықтар»). -
әлеуметтік-таптық белгілері бойынша депортация (1934 жылға дейінгі кулақтарды жер аудару) кезінде келгендерді арнайы көшірілгендер (спецпереселенцы) деп атады. -
саяси мүдде негізіндегі 1934—1944 жылдары көшірілгендерді «еңбек қоныстарындағылар» деп атады. 1944 жылдан бастап «арнайы қоныс аударылғандар» деген атау қолданылды.
Жоғарыда аталған күштеп жүргізілген депортациялардың ішінде мерзімі жағынан большевиктік әлеуметтік-таптық геноцид бірінші болып жүзеге асырылды. Кубань
казактары, зиялылар, діни адамдар алғашқы большевиктік тәжірибенің құрбанына айналды. Одан кейін кулақтар мен байларды тап ретінде жою басталды. Оларды үш санатқа бөлді. Солардың ішінен екінші санатқа жататындарды КСРО- ның алыс аудандарына жер аудару көзделді. Жоспарлы түрде әкімшілік күшпен алып келіп қоныстандырудың мұндай ауқымы этностардың гендік қорына нұқсан келтірді, миллиондаған шаруалар ұжымдастыру жылдарында аштан қырылды. Жаппай ату жазаларына ұшырады және лагерь капастарына қамалды.
Қазақстандағы байларды тәркілеу барысында шамамен 5500 отбасы сыртқа көшірілсе, Қазақстанға Орта және Төменгі Еділ бойы, Орталық қаратопырақты және Мәскеу облыстары, Солтүстік Кавказ өңірінен 1932—1933 жылдары мыңдаған адамдар жер аударылды. Қазақстан «Сібір» сөзінің синониміне айналды. Осылайша халықтарды күштеп көшіру соғысқа дейінгі кезеңде басталып, әр түрлі әлеуметтік топтар мен сословиелерді, этностық топтарды КСРО-ның орталық аудандарынан 20—30-жылдары Қазақстан, Орал, Орталық Азия, Сібір, Қиыр Шығысқа жаппай көшіріп-қондыру қызу жүргізіліп жатты.
Кулак деп аталған миллиондаған таңдаулы шаруалардың көзін құртқан этнодемографиялық дағдарыс халықтарға зор зиянын тигізді. Қазақстанда ұжымдастыру науқаны кезінде жер аударылған кулактардан тұратын арнайы көшірілгендердің 100-ге тарта қоныстары болды. Олар арнайы комендатураларда есепте тұрды. ГУЛАГ қызметі жүйесіне күшпен тартылып, көмір өндіру, металл өндірісі, темір жол мен электростанциялар, НКВД (Ішкі істер Халық Комиссариаты) құрылыс объектілерінде, мақта өсіру, қызылша, қант өндірістерінде және т.б. жұмыс күші ретінде пайдаланылды.
Арнайы қоныс аударылғандардың азаматтық құқығы сақталды, қоныстанған әкімшілік аудан көлемінде жүріп-тұруына рұксат етілді. Бірақ қоныстанған жерінен кетуге құқығы болмады. Олардың тұрмыстық-шаруашылық мәселелерін шешу НКВД-ның, ГУЛАГ басшыларына жүктелді.
1930 жылдардың ортасында жаппай саяси қуғын-сүргіннің тереңдеуіне Сталиннің «Троцкий-Зиновьев» топтарымен және оңшыл оппортунистермен күресі түрткі болды. Орталықтағы болып жатқан бұл оқиғалар ұлт республикасында, өлкелерде