Файл: Дрістер жинаы (15 саат) etn (II) 2216 Электр техниканы теориялы негіздері (II).doc

ВУЗ: Не указан

Категория: Не указан

Дисциплина: Не указана

Добавлен: 03.12.2023

Просмотров: 158

Скачиваний: 1

ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
ер. к.. анықталатын шама кернеу болса, онда ер. к. .

Жалпы айтқанда, шешім беттесу әдісіне келтірілді: жеке шешімін анықтай отырып, тек сыртқы энергия көздері әрекет етеді деп ұйғарылады. Еркін құраушысын анықтау кезінде, керісінше, сыртқы көздерді нөлге теңестіреді және де тізбекте энергияның жиналуымен бейімделген, тек ішкі әрекеттерді ескереді. Шынайы айтқанда, тек әрекеттік тоқтар мен кернеулер ғана бар екендігін, ал оларды еркін және еріксіз құраушыларға жіктеу, есептеуді жеңілдететін нұсқа екендігін ұмытпаған жөн

2 дәріс 2. R,L тізбектеріндегі қысқа тұйықталулар. R,L тізбектерінің тұрақты кернеуге қосылуы.
2.1 R,L тізбектерінің қысқа тұйықталуы


2.1сурет - элементтері 2.2 сурет - Өтпелі токтың

графигі
белгілі болсын. анықтау қажет.

Дифференциалды түрдегі Кирхгофтың екінші заңы бойынша, тұйықталған контурдың теңдеуін құрайық:
. (2.1)
Тоқтың қалыптасқан құраушысын анықтаймыз қ (орауыштағы өтпелі кезең сыртқы кернеуге тәуелді емес болады). Осының салдарынан ер.

(2.1) өрнегіндегі тоқтың еркін құраушысы
ер .

Тізбектің сипаттамалық теңдеуі , яғни

Интегралдау тұрақтысын бастапқы шарттардан анықтаймыз:

кезінде ер. .

2.2 суретінде келтірілген. (2.2)

Энергияның шығынын тексерейік. Өтпелі кезеңнің басталуына дейін орауыштың магниттік өрісінде м энергия қоры болған. Өтпелі кезең уақыты барысында жылулыққа алмасқан энергия
.
Сонымен, магниттік өрістің барлық энергия қоры жылулық энергияға кедергісінде ауысты.
2.2 RL тізбегін тұрақты кернеуге қосу



2.3 сурет - тізбегін тұрақты кернеуге қосу
Берілгені: , . Тізбектің (2.3сурет) қосылу уақытын деп алып, тоғын анықтау және оның уақытқа тәуелділік графигін тұрғызу.

Тізбектің электрлі тепе теңдігінің дифференциалды теңдеуін құрастырамыз (дифференциалды түрдегі Кирхгофтың екінші заңы бойынша теңдеу)

несесе . (2.4)
екендігі белгілі (2.5)
(2.5) өрнегін (2.4) орнына қойсақ , (12.6)

Яғни бірінші дәрежелі сызықты дифференциалды теңдеуге келдік.

(2.6) өрнегінің жеке шешуін, яғни шамасын анықтаймыз.
. болғандықтан , , ал (2.7)

Нәтижесінде, орауышта пайда болатын, тоқтың өзгеруіне әсер ететін өзара индукция ЭҚК болмаса, тізбектегі кілттің тұйықталуының алғашқы сәтінен бастап жүріп өтетін, қалыптасқан кезеңнің тоғы шығады. Теңдеудің жалпы шешуі, яғни .

. (2.8)

(2.8) өрнегін айнымалыларды бөлу арқылы шешейік: .

Интегралдап, өрнегіне келеміз. тұрақтысын, қандайда бір өзге тұрақтысының ретінде анықтауға болады, яғни деп есептеуге болады. Сонда: ,

мұндағы -
сипаттамалық теңдеуінің түбірі, .

тұрақтысы бастапқы шарттардан анықталады: кезінде орауыштағы тоқ нөлге тең (коммутацияныың бірінші заңы бойынша), яғни
.

Осыдан және . (2.9)
Бұдан кейін шамасын, толық шешуін келтірмей ақ, өрнегін пайдаланып, жалпы түрінде келтіретін боламыз.

түбірі нақты болғандықтан, онда уақыт тұрақтысы . Өлшем бірлігі . шамасын пайдаланып, деуге болады. шамасының физикалық мағынасы: кезінде ер. , ал ер , сонымен – еркін құраушы
есе төмендейтін уақыт.

Токтың әрекеттік мәні

. (2.10)
2.4 суретінде графигі келтірілген: уақыт аралығында тоғы қалыптасқан кезеңнен 0,7% ғана ерекшеленеді, яғни өтпелі үрдіс аяқталды деп айтуға болады.





2.4 сурет - Өтпелі токтың уақытқа тәуелділік графигі

2.3 R,L тізбектерінің тұрақты және синусоидалы кернеуге қосылуы.



Бұндай өтпелі кезеңнің мысалына, өзекшенің аз қанығуы кезіндегі, трансформатордың бос жүріс режимінде қосылуын келтіруге болады.

Айнымалы тоқ тізбектеріндегі өтпелі кезеңдер, қай сәтте, кернеудің қандай лездік мәнінде тізбек қосылатынына қатты тәуелді болады. Сондықтан міндетті түрде, торап кернеуінің тек әрекеттік мәнін немесе амплитудасын ғана емес, ал тізбектің қосылу сәтіндегі бастапқы фазалы бұрышын да ескеру керек.

3.1 суреттегі тізбекті қарастырайық.

Берілген тізбек синусоидалы кернеуге қосылған делік, оның бастапқы фазасы градусты, яғни ) құрайды.

Бұл жерде де есптеу реті бұрынғыдағыдай болады, тек іқуақытқа тәуелді болады.



3.1 сурет - тізбегін синусоидалы кернеуге қосу
Тізбектің электрлі тепе теңдігінің теңдеуін құрастырайық
. (3.1)

Тоқтың еріксіз құраушысы еріксіз қ., дегенмен қалыптасқаан режимде тоқ Ом заңіксіз құраушысы , дегенмен қалыптасқаан режимде тоқ Ом заңы бойынша анықталады