Файл: М. Е. Сухова, А. Б. Жекенов, Н. В. Рогова, В. А. Сухов.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 03.12.2023
Просмотров: 442
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Төменге піспектің 1 қозғалысы кезінде төмен қысымды цилиндрге 2 F-B желісі бойынша зиян кеңістікте VО қалған сығылған ауаның кеңеюі орындалады. В нүктесінде сорушы клапан 3 ашылады және процесс қайталанады. Жоғары қысымды цилиндрде (сығу сатысы II) төменге піспектің қозғалысы кезінде ауа тоңазытқыштан 5 F1 және Е1 желісі бойынша цилиндрге түсетін болады. E1 – G желісі бойынша жоғарыға піспектің қозғалысы кезінде сығу және G-H желісі бойынша басты резервуарға ГР қысып толтыру орындалады. Штрихтелген аудан сатылар арасында ауаның салқындауы есебінен сығу жұмысының азаюын сипаттайды. Цилиндрдің қуысында сығудың I сатысы кезінде қысым 0,2-0,4 МПа дейін жоғарылайды, ал сығудың ІІ сатысының қуысында - 0,75-0,9 МПа дейін.
Компрессордың типі тартымдық жылжымалы құрамның түріне байланысты таңдалады. Компрессорлар поезда ең жоғарғы шығындары және жылыстауы кезінде сығылған ауадағы қажеттілікті толығымен қамтамасыз етуге тиіс. Компрессордың асқынқызуын болдырмау үшін оның жұмысының режимі қайталама-қысқа мерзімді болып орнатылады: жүктемемен қосудың ұзақтығы (ҚҰ) 50% артық емес және циклдың ұзақтығы 10 мин дейін. Қос сатылы компрессордың үздіксіз жұмысы 45 мин дейін және бір сатылы компрессордың 15 мин дейін жол беріледі, бірақ 2 сағат ішінде бір реттен жиі емес. Қысып толтыру құбырындағы ауаның температурасы цилиндрдің келтеқұбырының 0,8 бастап 1,0 м дейін арақашықтықта ПВ=50% кезінде 2000С аспауға тиіс, ал картердегі майдың температурасы - 850С.
Компрессор жұмысының негізгі көрсеткіштерінің бірі оның берісі, яғни уақыт бірлігіне қысып толтырылатын ауаның көлемі болып табылады. Пайдалу жағдайында компрессордың берісі басты резервуарларға сору жағдайына есептелген ауаның көлемін қысып толтыру уақыты бойынша айқындалады. Компрес сордың теориялық берісі (м3/мин) (3.1) формула бойынша айқындалады:
мұнда F – піспектің ауданы, м2;
h- піспек жүрісі,м;
Компрессордың нақты саны (3.2)формула бойынша айқындалады:
QК= QТλ (3.2)
мұнда - компрессордың беріс коэффициенті.
Компрессордың жұмысын сипаттайтын
елеулі көрсеткіштер беріс
коэффициенті және көлемді пайдалы әрекет коэффициенті болып
76
табылады. Компрессордың беріс коэффициенті деп басты резервуарға берілген сору температурасына және қысымға, піспекте сипатталатын көлемге келтірілген ауаның көлеміннің қатынасы аталады және барлық шығындарды ескереді – сорушы клапандардың кедергісі, піспекті сақиналардың қуыстығы, салқындату жағдайлары (КТ6 компрессоры үшін ол 0,7-0,85 құрайды). Компрессордың көлемді ПӘК деп теориялық көлемге цилиндрге ауаның сорылатын көлемінің қатынасы аталады; ол зиянды кеңістіктің шамасына және қысымға байланысты. Беріс коэффициенті көлемді ПӘК кем.
МЕМСТ 10393-2014 сай номиналды артық қысымы 0,8Мпа және біліктің айналу жиілігі 1000 ай/мин болатын 1 м3/мин берісімен компрессорлардан басқа, перспективаға компрессорлардың 1; 2; 3; 3,5;7 және 10,5 м3/мин берісі, 1,0 МПа номиналды артық қысымы және 1450 ай/мин біліктің айналу жиілігі болуға тиіс.
Бұрамалы компрессордың конструкциясы (3.2-сур): екі массивті бұрама мен корпустан тұрады. Бұл ретте бұрамалар жұмыс істеу кезінде бір-бірінен біршама арақашықтықта болады және бұл саңылау майлы үлдірмен тығыздалады. Үйкелісетін элементтер жоқ. Шаң мен басқа да қатты бөлшектер және тіпті шағын заттар бұрамалы блокқа түскен кезде ешқандай зақымдануларды тудырмайды және компрессордың өзінің майлы жүйесі ғана зақымдануы мүмкін.
3.2-сур. Бұрамалы компрессордың кестесі: 1- электр-пневматикалық клапан,
Сөйтіп, бұрама блоктың ресурсы іс жүзінде шектелмеген және 200-300 мың сағаттан астам жетеді. Регламентті ауыстыруға бұрамалы блоктың
77
мойынтіректері жатады. Бұрамалы компрессорлар қарама-қарсы жаққа айналатын екі бұрамамен газдың көлемін ығыстыру қағидаты бойынша жұмыс істейді, сонымен бірге бір біліктің бұрамалы шығыңқылары онымен түйіндесетін екінші біліктің бұрамалы ойымдарына кіреді. Компрессордың біліктері мен корпусының сулы салқандатуы бар.
Бұрамалы компрессор (3.3-сур.) жатқан көлемді сығу қағидаты бойынша және піспекті компрессорлардың жұмысы негізінде жұмыс істейді. Газ компрессордың корпусында бар арнайы бейіннің терезесі арқылы жүйеден сорылады. Қапталдан сорушы терезе екі бұраманың ойымдарымен қатынасады. Газ осы уақытта сорушы тереземен қосылған ойымдардың барлық ұзындығын толтырады. Роторлардың айналуы кезінде бұрамалардың ойымдарын толтырған газ сорушы терезеден бөлектенеді және ойымдарға кіретін тістерді біртіндеп сығуға ұшырайды. Сығу ойымдардың қысып толтыру терезесімен қосылысы кезінде аяқталады.
3.3-сур. Бұрамалы компрессор
1 – білік жетегінің, 2 – бас ротор, 3 – бүйір ротор, 4 – жазықтық тараптар сору, 5 – жазықтық тарапынан қысым, 6 – монтажная жазықтық, 7 – монтаж аяқтары, 8 – тығыздау, 9 – осьтік және радиалды мойынтіректер
3.2 Компрессорлардың құрылысы және жөндеу
ТЭМ2, ТЭП60 сериялы тепловоздарда КТ6 типті компрессор қолданылады; 2ТЭ10В тепловоздарда - КТ7; 2ТЭ10М – ПК-5/25.
78
Отандық өнеркәсіпте шығарылатын компрессорлардың техникалық сипаттамалары 7-кестеде келтірілді.
7-кесте Компрессорлардың типтері мен параметрлері
КТ6 компрессоры (3.4 -сур.).КТ-6компрессоры–цилиндрлердіңW-тәрізді орналасуымен қос сатылы , үш цилиндрлік, піспекті. КТ-6 компрессоры корпустан (картерден) 18, 120° қирау бұрышы бар төмен қысымды екі цилиндрден 12 ( ТҚЦ), жоғары қысымды бір цилиндрден 6 (ЖҚЦ), сақтандырғыш клапаны 14 бар радиаторлық типті тоңазытқыштан 7, бұлғақтар 11 мен піспектер 1, 5 торабынан, тиісінше ТҚЦ және ЖҚЦ тұрады.
79
3.4-сур. КТ-6 компрессоры: 1 – ТҚЦ піспегі; 2 – ТҚЦ төмен қысымды цилиндрдің клапан қорабы (бірінші сатылы); 3 - сапун; 4 – ЖҚЦ клапан қорабы (екінші сатылы); 5- ЖҚЦ піспегі; 6 - ЖҚЦ; 7 - тоңазытқыш; 8 - майкөрсеткіш (сүңгіш); 9 – майды құюға арналған тығын; 10 – майды ағызуға арналған тығын; 11 – бұлғақтар торабы; 12 - ТҚЦ; 13 – піспекті саусақ; 14 – сақтандырғыш клапан; 15 – май қысымының манометрі; 16 – қысым реттегішінен құбыр жолын қосуға арналған үштармақ; 17 – манометр тілінің лүпілін өшіруге арналған бак; 18 - корпус (картер); 19 – иінді білік; 20 – май сорғысы; 21 - редукциялық клапан; 22 - қосымша теңгергіш; 23 – қосымша теңгергішті бекіту бұрамасы ; 24 - шплинт; 25 – май сүзгісі; 26 - желдеткіш; 27 – сорушы ауа сүзгісі; 28 – желдеткіш белдігінің керілуін реттеу бұраны; 29
– желдеткіш кронштейні; 30 – ілмек бұран
Корпустың 18цилиндрлерді орнатуға арналған үш сүйену ернемегіжәне ішінде орналасқан бөлшектерге қолжетімділікке арналған екі люк бар. Корпусқа бүйірінен редукциялық клапаны 21 бар май сорғысы 20 бекітілген, ал корпустың төменгі жағында торлы май сүзгісі 25 орналастырылған. Корпустың алдыңғы бөлігі (жетек жағынан) алынбалы қақпақпен жабылған, онда иінді біліктің 19. Екі шарикті мойынтіректерінің біреуі орналасқан. Екінші шарикті мойынтірек май сорғысы жағынан корпуста орналасқан.
Барлық үш цилиндрдің қабырғасы бар: ЖҚЦ ең жақсы жылу беру үшін көлденең қабырғалаумен орындалған, ал ТҚЦ цилиндрлерге үлкен қаттылық беру үшін тік қабырғалары бар. Цилиндрлердің жоғарғы бөлігінде клапан қораптары 2 және 4 орналасқан. Компрессордың 19 иінді білігі – екі қарсы салмағы бар болат, штампталған, екі түпкі мойны және бір бұлғақты мойын
80
бар. Меншік тербелістердің амплитудасын азайту үшін қарсы салмақтарға бұрамалармен 23 қосымша теңгергіштер 22 бекітілген. Майды бұлғақты мойынтіректерге келтіру үшін иінді білік үзілме сызықтармен 3.2-сур. көрсетілген арналар жүйесімен жабдықталған. Бұлғақтар торабы (3.5-сур.) бұрамалармен 13 тоқтатылған қосылған саусақтардың 14 басты 1 және екі тіркемелі 2 бұлғақтан тұрады.
Компрессордың типі тартымдық жылжымалы құрамның түріне байланысты таңдалады. Компрессорлар поезда ең жоғарғы шығындары және жылыстауы кезінде сығылған ауадағы қажеттілікті толығымен қамтамасыз етуге тиіс. Компрессордың асқынқызуын болдырмау үшін оның жұмысының режимі қайталама-қысқа мерзімді болып орнатылады: жүктемемен қосудың ұзақтығы (ҚҰ) 50% артық емес және циклдың ұзақтығы 10 мин дейін. Қос сатылы компрессордың үздіксіз жұмысы 45 мин дейін және бір сатылы компрессордың 15 мин дейін жол беріледі, бірақ 2 сағат ішінде бір реттен жиі емес. Қысып толтыру құбырындағы ауаның температурасы цилиндрдің келтеқұбырының 0,8 бастап 1,0 м дейін арақашықтықта ПВ=50% кезінде 2000С аспауға тиіс, ал картердегі майдың температурасы - 850С.
Компрессор жұмысының негізгі көрсеткіштерінің бірі оның берісі, яғни уақыт бірлігіне қысып толтырылатын ауаның көлемі болып табылады. Пайдалу жағдайында компрессордың берісі басты резервуарларға сору жағдайына есептелген ауаның көлемін қысып толтыру уақыты бойынша айқындалады. Компрес сордың теориялық берісі (м3/мин) (3.1) формула бойынша айқындалады:
| QТ= Fhni | (3.1) |
мұнда F – піспектің ауданы, м2;
h- піспек жүрісі,м;
-
– 1минутта жүріс саны(біліктің айналу жиілігі,ай/мин);i- цилиндрлер саны.
Компрессордың нақты саны (3.2)формула бойынша айқындалады:
QК= QТλ (3.2)
мұнда - компрессордың беріс коэффициенті.
Компрессордың жұмысын сипаттайтын
елеулі көрсеткіштер беріс
коэффициенті және көлемді пайдалы әрекет коэффициенті болып
76
табылады. Компрессордың беріс коэффициенті деп басты резервуарға берілген сору температурасына және қысымға, піспекте сипатталатын көлемге келтірілген ауаның көлеміннің қатынасы аталады және барлық шығындарды ескереді – сорушы клапандардың кедергісі, піспекті сақиналардың қуыстығы, салқындату жағдайлары (КТ6 компрессоры үшін ол 0,7-0,85 құрайды). Компрессордың көлемді ПӘК деп теориялық көлемге цилиндрге ауаның сорылатын көлемінің қатынасы аталады; ол зиянды кеңістіктің шамасына және қысымға байланысты. Беріс коэффициенті көлемді ПӘК кем.
МЕМСТ 10393-2014 сай номиналды артық қысымы 0,8Мпа және біліктің айналу жиілігі 1000 ай/мин болатын 1 м3/мин берісімен компрессорлардан басқа, перспективаға компрессорлардың 1; 2; 3; 3,5;7 және 10,5 м3/мин берісі, 1,0 МПа номиналды артық қысымы және 1450 ай/мин біліктің айналу жиілігі болуға тиіс.
Бұрамалы компрессордың конструкциясы (3.2-сур): екі массивті бұрама мен корпустан тұрады. Бұл ретте бұрамалар жұмыс істеу кезінде бір-бірінен біршама арақашықтықта болады және бұл саңылау майлы үлдірмен тығыздалады. Үйкелісетін элементтер жоқ. Шаң мен басқа да қатты бөлшектер және тіпті шағын заттар бұрамалы блокқа түскен кезде ешқандай зақымдануларды тудырмайды және компрессордың өзінің майлы жүйесі ғана зақымдануы мүмкін.
3.2-сур. Бұрамалы компрессордың кестесі: 1- электр-пневматикалық клапан,
-
– реттегіш, 3,9- сүзгі, 4 – компрессор, 5,7,8,10,12,15- құбыр жолы, 6-ресивер, 11- радиатор, 13 – сүзгі-айырғыш, 14 – ең төменгі қысым клапан, 16- кран.
Сөйтіп, бұрама блоктың ресурсы іс жүзінде шектелмеген және 200-300 мың сағаттан астам жетеді. Регламентті ауыстыруға бұрамалы блоктың
77
мойынтіректері жатады. Бұрамалы компрессорлар қарама-қарсы жаққа айналатын екі бұрамамен газдың көлемін ығыстыру қағидаты бойынша жұмыс істейді, сонымен бірге бір біліктің бұрамалы шығыңқылары онымен түйіндесетін екінші біліктің бұрамалы ойымдарына кіреді. Компрессордың біліктері мен корпусының сулы салқандатуы бар.
Бұрамалы компрессор (3.3-сур.) жатқан көлемді сығу қағидаты бойынша және піспекті компрессорлардың жұмысы негізінде жұмыс істейді. Газ компрессордың корпусында бар арнайы бейіннің терезесі арқылы жүйеден сорылады. Қапталдан сорушы терезе екі бұраманың ойымдарымен қатынасады. Газ осы уақытта сорушы тереземен қосылған ойымдардың барлық ұзындығын толтырады. Роторлардың айналуы кезінде бұрамалардың ойымдарын толтырған газ сорушы терезеден бөлектенеді және ойымдарға кіретін тістерді біртіндеп сығуға ұшырайды. Сығу ойымдардың қысып толтыру терезесімен қосылысы кезінде аяқталады.
3.3-сур. Бұрамалы компрессор
1 – білік жетегінің, 2 – бас ротор, 3 – бүйір ротор, 4 – жазықтық тараптар сору, 5 – жазықтық тарапынан қысым, 6 – монтажная жазықтық, 7 – монтаж аяқтары, 8 – тығыздау, 9 – осьтік және радиалды мойынтіректер
3.2 Компрессорлардың құрылысы және жөндеу
ТЭМ2, ТЭП60 сериялы тепловоздарда КТ6 типті компрессор қолданылады; 2ТЭ10В тепловоздарда - КТ7; 2ТЭ10М – ПК-5/25.
78
Отандық өнеркәсіпте шығарылатын компрессорлардың техникалық сипаттамалары 7-кестеде келтірілді.
7-кесте Компрессорлардың типтері мен параметрлері
| Параметрлері | Компрессорлардың типтері | |||
| | КТ6,КТ7 | | ПК35 | ВВ1,5 |
| | | | | 9 |
| Сығылған ауаның есептік жұмыс | 9,02 | | 9,02 | 9,02 |
| қысымы, кГ/см2 | | | | |
| Сығу сатыларының саны | 2 | 2 | | 2 |
| Цилиндрлер саны: | | | | |
| - төмен қысымды | 2 | | 1 | 1 |
| - жоғары қысымды | 1 | | 1 | 1 |
| Иінді білік айналымдарының саны, | 850 | | 1450 | 1400 |
| ай/мин | | | | |
| Тиміді өнімділігі, м 3/мин | 5,5 | | 3,5 | 1,75 |
| Қысымға қарсылық кезінде кгс/см2 және | 66 | | 30 | 11 |
| айналымдардың номиналды саны, квт | | | | |
| тұтынылатын қуаты | | | | |
КТ6 компрессоры (3.4 -сур.).КТ-6компрессоры–цилиндрлердіңW-тәрізді орналасуымен қос сатылы , үш цилиндрлік, піспекті. КТ-6 компрессоры корпустан (картерден) 18, 120° қирау бұрышы бар төмен қысымды екі цилиндрден 12 ( ТҚЦ), жоғары қысымды бір цилиндрден 6 (ЖҚЦ), сақтандырғыш клапаны 14 бар радиаторлық типті тоңазытқыштан 7, бұлғақтар 11 мен піспектер 1, 5 торабынан, тиісінше ТҚЦ және ЖҚЦ тұрады.
79
3.4-сур. КТ-6 компрессоры: 1 – ТҚЦ піспегі; 2 – ТҚЦ төмен қысымды цилиндрдің клапан қорабы (бірінші сатылы); 3 - сапун; 4 – ЖҚЦ клапан қорабы (екінші сатылы); 5- ЖҚЦ піспегі; 6 - ЖҚЦ; 7 - тоңазытқыш; 8 - майкөрсеткіш (сүңгіш); 9 – майды құюға арналған тығын; 10 – майды ағызуға арналған тығын; 11 – бұлғақтар торабы; 12 - ТҚЦ; 13 – піспекті саусақ; 14 – сақтандырғыш клапан; 15 – май қысымының манометрі; 16 – қысым реттегішінен құбыр жолын қосуға арналған үштармақ; 17 – манометр тілінің лүпілін өшіруге арналған бак; 18 - корпус (картер); 19 – иінді білік; 20 – май сорғысы; 21 - редукциялық клапан; 22 - қосымша теңгергіш; 23 – қосымша теңгергішті бекіту бұрамасы ; 24 - шплинт; 25 – май сүзгісі; 26 - желдеткіш; 27 – сорушы ауа сүзгісі; 28 – желдеткіш белдігінің керілуін реттеу бұраны; 29
– желдеткіш кронштейні; 30 – ілмек бұран
Корпустың 18цилиндрлерді орнатуға арналған үш сүйену ернемегіжәне ішінде орналасқан бөлшектерге қолжетімділікке арналған екі люк бар. Корпусқа бүйірінен редукциялық клапаны 21 бар май сорғысы 20 бекітілген, ал корпустың төменгі жағында торлы май сүзгісі 25 орналастырылған. Корпустың алдыңғы бөлігі (жетек жағынан) алынбалы қақпақпен жабылған, онда иінді біліктің 19. Екі шарикті мойынтіректерінің біреуі орналасқан. Екінші шарикті мойынтірек май сорғысы жағынан корпуста орналасқан.
Барлық үш цилиндрдің қабырғасы бар: ЖҚЦ ең жақсы жылу беру үшін көлденең қабырғалаумен орындалған, ал ТҚЦ цилиндрлерге үлкен қаттылық беру үшін тік қабырғалары бар. Цилиндрлердің жоғарғы бөлігінде клапан қораптары 2 және 4 орналасқан. Компрессордың 19 иінді білігі – екі қарсы салмағы бар болат, штампталған, екі түпкі мойны және бір бұлғақты мойын
80
бар. Меншік тербелістердің амплитудасын азайту үшін қарсы салмақтарға бұрамалармен 23 қосымша теңгергіштер 22 бекітілген. Майды бұлғақты мойынтіректерге келтіру үшін иінді білік үзілме сызықтармен 3.2-сур. көрсетілген арналар жүйесімен жабдықталған. Бұлғақтар торабы (3.5-сур.) бұрамалармен 13 тоқтатылған қосылған саусақтардың 14 басты 1 және екі тіркемелі 2 бұлғақтан тұрады.