Файл: Оушыларды бос уаыты жне оны дрыс йымдастыру жолдары Педагогика пнінен курсты жмыс.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 06.12.2023
Просмотров: 86
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
, тек қай білім саласынан болатындығы ескеріледі.)
Сайыс тапсырмаларының тізімі:
Команда мүшелері мольберт қойылған бөлмеге шақырылады, оларға бояу, қалам беріледі, сурет салуға құрал қойылған. Мольбертте белгілі көркемөнер туындысы ( портрет, пейзаж, натюрморт). Балалар 10 минут ішінде біреуін салуы керек.
Команда мүшелеріне конвертке салынған нота беріледі, бөлмеде музыка аспаптар қойылған. 10 минуттан кейін әділқазылар алдында бір музыкалық шығармадан үзінді ойнау керек.
Үстелге әртүрлі радиоқабылдығыштар және электр жабдықтары қойылады. Команда мүшелері оларды жинап жұмыс істетуі керек.
Команда мүшелері арақ- шарап, темекіге қарсы жарнама ойластырып, оны орындап беруі керек.
Ертегі қарастырып, беруі керек.
Сырты істер клубы.
Бұл ұзақ мерзімде жүргізіледі, мақсаты бір елдің тілін, мәдениетін меңгеру. Барлық клуб отырыстары меңгерілетін тілде жүргізіледі. Жаз кезінде меңгерілген тілде ғана сөйлейтін лагерь ұйымдастырылады. Клуб әр түрлі концерт, спектакль, ғылыми конференцияларды әзірлейді.
Ғылым, өнер, техника және спорт кіші академиясы.
Акдемияның атына сәйкес, төрт бөлім қарастырылады. Академиядағы барлық істерді, оқушылар атқарады, ол үлкендердің кеңесші, ғылыми жетекші ролін атқарады.
Академия өз шешімімен орталықтар: зертхана, театр, шеберхана, клуб, секция, парк, командалар құрады. Академия бөлімдері өз жұмыстарын сайыстар, олимпиядалар, интеллектуалдық ойындар, турнир, конференция, пікірталастарды жоспарлайды. Академия ғылыми, әдістемелік кеңестер құрады. Мектеп академиясы зерттеу және істелген жұмыстар қорытынды- сы бойынша мектептің ғылыми, шығармашылық, спорттық атақтарын береді.
Ғылыми техникалық іс- әрекеттер бойынша, кіші ғылым кандидаты, кіші ғылым докторы, профессор, академия корреспондент мүшесі атақта- рын береді. Шығармашылық салада еңбек сіңірген және халық әртісі, режиссер, суретші атағы беріледі.
Спорт саласында: мектептегі спорттық жетістіктер үшін разрядтар, спорт шебері атақтары беріледі. Академия ғылыми орталықтармен байла- ныс орнатады. Академияның алдына қоятын мақсаты оқушылар академия орталықтарындағы жылдарды, таңдаған мамандықтары бойынша жоғары кәсіби дайындықтан өту, оқушылардың бос уақыты шығармашылыққа толы болу және әрбір оқушының әр- түрлі іс- әрекетте өзін сынауына мүмкіндік беру.
Әдеби- музыкалық қоғам
Бұл өздерін- өздері басқаратын клуб, оған өнерді сүйетін оқушылармен оқытушылар қатысады. Қоғам шығармашылармен көрермендерге бөлінеді: шығармашылдар әртүрлі қойылымдар, концерт, кеш, би кеші сайыстары, көрмелер ұйымдастырады.
Мектеп жәрмеңкесі
Оқушылар талантты шебер мұғалімдер басшылығымен әртүрлі қолөнер туындыларын жасайды.
а) Оқу сан - салалы авторлық буындар ( көйлек, шалбар ) немесе теріден түрлі бұйымдар дайындайды.
б) Мектептегі «орман дәріханасы» дәрігер басшылығымен емдік шөптер кептіріп, дайындайды.
в) Саз балшықтан түрлі мүсіндер жасау.
г) Жұмсақ ойыншықтар және қуыршақтар театрына кейіпкерлер дайындау.
д) Ағаштан түрлі жабдықтар: орындық, шахмат мүсіндері тақтасын жасау.
Оқушылар қолынан жасалған бұйымдар жәрмеңкесін ұйымдастырып, түскен қаражатты мектеп қажетіне жаратуға болады.
Ғылыми- зерттеу орталығы
Бұл оқытушылармен оқушыларды қатынасуымен өтетін орталық. Орталықта шешілмеген проблемалар, идеялар, зерттеу жобаларының банкісі құралады. Ғылыми зерттеу жұмысын жүргізу үшін оқушылар, мұғалімдер ата- аналармен бірігіп зерттеу топтарын құрады. Ғылыми кеңес зерттеушілердің жұмысын тыңдап, жеңімпаздарды анықтайды.
Интеллектуалдық жәрмеңке.
Мектеп бойынша шығармашылық топтар құрылып, қызықты есептер, тапсырмалар идеялар тақырыптарды тауып, жобаларын құруға тапсырма алады. Мектеп бойынша интеллектуалдық жәрмеңке өтетін уақыты, шарты жазылып ілінеді.
Қызықты сұрақтар сайысы.
1 -сәуірде өткізіледі. Оқушылар өздерінің әртүрлі тақырыпқа құрған қызықты сұрақтарын арнайы белгіленген орынға тапсырады. Арнайы құрылған комиссия сұрақтарға жауап беріп, ең қызықты сұрақ иелерін марапаттайды.
Әдеби- музыкалық сыйлық.
Алтын күз сыйы.
Мектеп жас ақындарының есебі.
Музыка және музыканттар әлемі.
1.3 Оқушылардың бос уақытын ұйымдастырудағы мұғалім мен мектептің рөлі
Бос уақытты ұйымдастыру туралы көптеген педагогтар өздерінің ғылыми еңбектерінде айтып кеткен.Олар: Н.К.Крупская, .А.Сухомлинский, Т.И.Осокино, Н.П.Сакулина, Н.А.Ветлугина, Т.С. Кумарова және т.б Олардың зерттеулері бойынша бос уақытты ұйымдастыру мекемелері баланың өздерімен таңдалған әр түрлі жаттығулар үрдісіне жан- жақты дамуына негіз болады, сонымен қатар, оқу іс әрекетінен қабылданған білімдері бекіп, қызығушылығы қалыптасып, өнері дамиды.Балалардың бос уақытын әлеуметтік маңызды мақсатты пайдалану ортақ мәдениетпен, педагогтың, тәрбиешінің, музыка жетекшісінің білімі мен шығармашлғы және ең басты ата- ананың эстетикасымен тығыз байланысты.
Заманымыздың заңғар жазушысы М.О.Әуезов: « Адам баласы жан жемісін татпай, өмірдің терең мағынасында шын мақсатын түсіне алмайды» деген екен. Жан жемісі алдымен оқу- білім, тәрбие десек, сол жемісті берер мәуелі ағашымыз мектеп , ол мектептің жүрегі мұғалімдер емес пе?! Мектеп – білім ошағы, тәрбие ордасы, тағылым табалдырығы. Мектеп – тұлғаның толық қалыптасуына жағдай жасайтын әлеуметтік орта. Әр жеткіншек – зерттелмеген құпия. Сол зерттелмеген құпияны ашып, баланың басқаға ұқсамайтын қасиетін тани білу - ұстаз атаулыға үлкен салмақ тастап отыр. Мәлік Ғабдуллиннің мына сөзі менің тәрбие туралы ойыма ой салды. «Тәрбие дегеніміз баланың үстіне кигізе қоятын дайын киім емес. Тәрбие жұмысының мыңдаған түрі мен қыры бар. Олар тәжірибеде сынала келе нәтижеге ие болады. Сондықтан тәрбие мәселесі мектеп өмірінде ешқандай маусымды, үзіліс дегенді білмейді, үздіксіз жүргізіліп отыратын процесс» деген екен.
Оқушының бос уақытын тиімді ұйымдастыру, дұрыс бағдар беріп отыру - барша қауымның ортақ ісі. Жас жеткіншектің жан- жақты болып өсуі тек қана оның мектепте өткізген уақытымен шектелмейді.
Балалар ұйымы, ата- аналар, бүкіл жұртшылық балалардың бос уақытын өміріне пайдалы тәрбиелік мәні болатындай етіп өткізілуіне көмектесулері керек. Оқушылардың бос уақытын тиімді пайдалануды ұйымдастыру оңай мәселе емес екенін де ұмытпауымыз керек. Мұның қиындығы балалардың бос уақытын ұйымдастыру тәсілдерінің сан - қилылығына тікелей байланысты . Осы ретте ұйымдастырушылардың талай- талай кедергілерге де кездесетінін айтпасқа болмайды. Өйткені осындай аса маңызды проблеманы жүзеге асырудың теориясы толық зерттеліп болмаған тың мәселенің әр қырынан келіп, әрқилы тәсіл таба білуіміз қажет- ақ.
Сонымен, оқушылардың бос уақытын пайдалану үшін, ең алдымен олардың қандай пайдалы іспен шұғылдануды ұнататынын, қабілетін зерттеп біліп, сыныптан тыс жұмыс жоспарын жасағанда ескеру керек. Бұл ретте біз сөз еткен зерттеу шеңберін кеңейтіп, сан қилы тәсілдер түрін жетілдіріп, нәтижелілігін арттыру үшін аянбай еңбек ете білу керек.
Балалық өмір шығармашылық әлемнің жан жақтылығы мен оның байлығымен өтуі керек, себебі дәл мектепке дейінгі балалық шақта балалардың эстетикалық сезімге, көркем мәдениетке, мәдени іс – әрекетке деген қажеттіліктер қаланады. Оқушылардың өмірін өнермен сусындату керек, оны музыка, ертегі, театр, би әлеміне кіргізу керек. Қазіргі мектепке дейінгі білім беру ұйымдарында бос уақытты ұйымдастыру- көңіл көтеру, мейрамдар, шаралар мен тәрбие сағаттар және т.б қызықты шаралар арқылы жүзеге асады. Бос уақытты ұйымдастырудың көптеген түрлері баланың өмірінде мектеп отбасында қалыптасады. Олар бала мен жасөспірімдердің мінез құлқын, жекелігін қалыптастыруда маңызды рөл атқарады.
Жас ұрпақтың рухани эстетикалық, дүниетанымдық көзқарасын қалыптастыру үшін баланың бос уақытын тиімді ұйымдастыру маңызды міндеттердің бірі. Бос уақытты ұйымдастырудың тағы бір тиімділігі үздіксіз білім беруді жетілдіру мәселесі де себебін тигізеді. Бос уақытты тек көңіл көтеру емес, ол баланың өз бетінше жұмыс істеуіне, өнер түрлерімен танысуына және өнерге талпынуына жағдай жасады. Бос уақытты дұрыс ұйымдастыра білгенде ғана олардың танымдық және шығармашылық мүмкіндіктерін дамытуға жағдай туады. Бос уақытты ұйымдастырудың болашаққа тигізер пайдасы зор. Осы арқылы олардың қоғамдағы орнын табуға негіз қаланады.
Осы айтылғандарды ескере отырып мұғалімдер өздерінің жұмыс барысында аянбай еңбек етіп, балалармен жұмыс жүргізгенде мынаны ескеруі тиіс:
Білім мен тәрбиені бір арнаға қою үшін мектеп мұғалімдері, ата- аналар, мектептен тыс мекеме педагогтары баланың бос уақытын тиімді өткізуге қолдау көрсетсе, нұр үстіне нұр болар еді. Бұрын да айтылып жүргеніндей, өлтіруге, атуға бағытталған батыстық фильмдердің орнына адамды ізгілікке баулитын ұлттық ойындарды компьютерге енгізуіміз шарт. Қоғамның бар байлығы - оның дұрыс жетілген ұрпағы. Сондықтан бос уақытты педаго- гикалық негізде және баланың жас ерекшелігіне сай ұйымдастырылып отыру келешек ұрпақтың мәдени, саяси, рухани негізін қалауға жағдай туғызатынын естен шығармайық.
1.4 Тәрбие үрдісінің мақсаты- оқушының бос уақытын
ұйымдастыру
Қазіргі мектептерде тәрбиенің сапасына, әдіс -тәсілдерінің мазмұнына, мақсатына зор көңіл бөлуде және жаңаша көзқарастар қалыптастырылуда. Жаңа талап негізгі қарқынды өркениет бағыттарынан қалыспай, терең білімді игеру. Осыған орай, қазақ мектептерінің оқыту жүйесінде әлемдік және ұлттық негізде жеке тұлғаны дамыту үшін өте орынды жағдайлар жасалып, нәтижелері көрінуде. Болашақ ұрпақты тәрбиелеу ең басты міндеттердің бірі- мектеп оқушыларының іс- әрекетін ізгілендіріп, рухани дамуының дұрыс жолға қойылуы. Ол үшін оқушылардың жек тұлғалық қасиеттерін гуманистік бағытта тәрбиелеп, олардың алдын- ала шығармашылықпен дамуына жол ашу.
Тәрбие берудің кез- келген жүйесінің негізгі мақсаты - білім алушы (оқушы) тұлғасының дамуы жөнінде айта келе, ең алдымен қазіргі замандағы педагогикалық психологияның негізгі ережелерінің бірін атап өту қажет, оған сәйкес оқыту адамның психикалық және жалпы алғанда тұлғалық дамуының шарты ғана емес, сонымен қатар оның негізгі және құралы болып табылады. Оқыту мен дамытудың ара қатынасының сипаты туралы сұрақ та маңызды.
Тәрбие процесінің барлық кезеңінде белгілі бір сапалар қалыптасады, бірақ әр жеке сыныпта тәрбие әдісі өзгеріп отыруы тиіс. Бірінші сыныпқа дәл келетіні, үшінші сыныптарға сәйкес келмейді, ал бесінші сыныптағылар оны қабылдамауы мүмкін. Тәрбиеленушілердің жекелік және тұлғалық ерекшеліктері. Жалпы әдістер, жалпы бағдарламалар тәрбиелік өзара әрекеттегі тек бастама ғана. Жекелік және тұлғалық түзетулер қажет. Инабатты тәрбиеші өз әдістерінше әр тұлғаның өзіне тән қабілеттерін дамытуға, оның өзіндік қасиеттерінің сақталуына, «мендік» белгілерін қалыптастыруға мүмкіндік беретін әрекеттерді жасайды.
Тәрбие үрдісінің мақсаты. Тәрбие - қоғамдық үрдіс, қоғам мен жеке тұлғаның ара қатынасын қамтамасыз ететін басты жүйе. Оның негізгі өлшемі өмірге қажетті тұлғаның жағымды қасиеттерін дамыту болып табылады. Тәрбие маңыздылығы сондай, біздің болашақ ұрпағымыз тәрбиеден ғана рухани байлық алып, тәрбие арқылы ғана адам болып қалыптасады. Қазіргі таңда еліміздегі оқу- тәрбие жұмысына байланысты болып жатқан жаңартулар білім мен тәрбие жұмысын қайта қарауды міндеттейді. Бүгінгі таңда тиянақты білім беру жүйесінде оқушылармен тәрбие жұмысын дамыту басты мақсат болып отыр.Осыған байланысты мектептің алдына қоятын ең басты мәселесінің бірі- өркениетті, прогресшіл бағыттағы азаматтық - адамгершілік қасиеті мол, сондай- ақ ұлттық тілін жоғалтпай, өзге елдегі замандастарымен тең дәрежеде бәсекелесе алатын биік, өрелі, терең білімді ұрпақ тәрбиелеу.
Ал мұғалім мен мектептің ең басты қасиетті міндеті- рухани бай, жан- жақты дамыған жеке , дарынды тұлғаны зерттеп, дамытып, қалыптастыру. Болашақты гүлдендіріп, тәуелсіздікті нығайтатын ұрпақ алдымен рухани ұлттық тәрбие нәрімен сусындауы қажет. Рухани байлық, ең алдымен, әр халықтың ұлттық әдет- салты, әдебиеті, мәдениеті, өнері, шыққан түп- тамырында жататыны белгілі. Сол ұлттың байлықты бүкіл адамзаттың өз ұрпағын тәрбиелеудегі, білім берудегі озық ұстанымдарымен байланыстыра отырып, әр баланың қабілетін, талантын ашу, өзіне- өзінің сенімін нығайтып өзіңе – өзің жол ашуға түрткі жасау. Міне, бүгінгі білім беру, тәрбие ісінің басты міндеті осы... Жаңа білім парадигмасы бірінші орынға баланың білімін, білігі мен дағдысын емес, оның тұлғасын, білім алу арқылы дамуын қойып отыр. Ендеше, тәрбие ауадай қажет. Иә, егеменді еліміздің жарқын болашағы болар жас ұрпаққа терең мазмұнды білім беру мен ұлтын сүйер патриот азамат етіп тәрбиелеу бүгінгі алға қойған басты міндет. Ертеңгі ел тізгінін ұстар азаматтар- бүгінгі мектеп оқушысы. Жас ұрпақ тәрбиесі қай заманда болмасын ғұмырындағы көнермейтін, ажырамайтын баға жетпес құндылық, бала тәрбиелеу мәселесінің негізгі өзегі- өмір тәжірибесі, өз халқының әдет- ғұрпы.
Сайыс тапсырмаларының тізімі:
Команда мүшелері мольберт қойылған бөлмеге шақырылады, оларға бояу, қалам беріледі, сурет салуға құрал қойылған. Мольбертте белгілі көркемөнер туындысы ( портрет, пейзаж, натюрморт). Балалар 10 минут ішінде біреуін салуы керек.
Команда мүшелеріне конвертке салынған нота беріледі, бөлмеде музыка аспаптар қойылған. 10 минуттан кейін әділқазылар алдында бір музыкалық шығармадан үзінді ойнау керек.
Үстелге әртүрлі радиоқабылдығыштар және электр жабдықтары қойылады. Команда мүшелері оларды жинап жұмыс істетуі керек.
Команда мүшелері арақ- шарап, темекіге қарсы жарнама ойластырып, оны орындап беруі керек.
Ертегі қарастырып, беруі керек.
Сырты істер клубы.
Бұл ұзақ мерзімде жүргізіледі, мақсаты бір елдің тілін, мәдениетін меңгеру. Барлық клуб отырыстары меңгерілетін тілде жүргізіледі. Жаз кезінде меңгерілген тілде ғана сөйлейтін лагерь ұйымдастырылады. Клуб әр түрлі концерт, спектакль, ғылыми конференцияларды әзірлейді.
Ғылым, өнер, техника және спорт кіші академиясы.
Акдемияның атына сәйкес, төрт бөлім қарастырылады. Академиядағы барлық істерді, оқушылар атқарады, ол үлкендердің кеңесші, ғылыми жетекші ролін атқарады.
Академия өз шешімімен орталықтар: зертхана, театр, шеберхана, клуб, секция, парк, командалар құрады. Академия бөлімдері өз жұмыстарын сайыстар, олимпиядалар, интеллектуалдық ойындар, турнир, конференция, пікірталастарды жоспарлайды. Академия ғылыми, әдістемелік кеңестер құрады. Мектеп академиясы зерттеу және істелген жұмыстар қорытынды- сы бойынша мектептің ғылыми, шығармашылық, спорттық атақтарын береді.
Ғылыми техникалық іс- әрекеттер бойынша, кіші ғылым кандидаты, кіші ғылым докторы, профессор, академия корреспондент мүшесі атақта- рын береді. Шығармашылық салада еңбек сіңірген және халық әртісі, режиссер, суретші атағы беріледі.
Спорт саласында: мектептегі спорттық жетістіктер үшін разрядтар, спорт шебері атақтары беріледі. Академия ғылыми орталықтармен байла- ныс орнатады. Академияның алдына қоятын мақсаты оқушылар академия орталықтарындағы жылдарды, таңдаған мамандықтары бойынша жоғары кәсіби дайындықтан өту, оқушылардың бос уақыты шығармашылыққа толы болу және әрбір оқушының әр- түрлі іс- әрекетте өзін сынауына мүмкіндік беру.
Әдеби- музыкалық қоғам
Бұл өздерін- өздері басқаратын клуб, оған өнерді сүйетін оқушылармен оқытушылар қатысады. Қоғам шығармашылармен көрермендерге бөлінеді: шығармашылдар әртүрлі қойылымдар, концерт, кеш, би кеші сайыстары, көрмелер ұйымдастырады.
Мектеп жәрмеңкесі
Оқушылар талантты шебер мұғалімдер басшылығымен әртүрлі қолөнер туындыларын жасайды.
а) Оқу сан - салалы авторлық буындар ( көйлек, шалбар ) немесе теріден түрлі бұйымдар дайындайды.
б) Мектептегі «орман дәріханасы» дәрігер басшылығымен емдік шөптер кептіріп, дайындайды.
в) Саз балшықтан түрлі мүсіндер жасау.
г) Жұмсақ ойыншықтар және қуыршақтар театрына кейіпкерлер дайындау.
д) Ағаштан түрлі жабдықтар: орындық, шахмат мүсіндері тақтасын жасау.
Оқушылар қолынан жасалған бұйымдар жәрмеңкесін ұйымдастырып, түскен қаражатты мектеп қажетіне жаратуға болады.
Ғылыми- зерттеу орталығы
Бұл оқытушылармен оқушыларды қатынасуымен өтетін орталық. Орталықта шешілмеген проблемалар, идеялар, зерттеу жобаларының банкісі құралады. Ғылыми зерттеу жұмысын жүргізу үшін оқушылар, мұғалімдер ата- аналармен бірігіп зерттеу топтарын құрады. Ғылыми кеңес зерттеушілердің жұмысын тыңдап, жеңімпаздарды анықтайды.
Интеллектуалдық жәрмеңке.
Мектеп бойынша шығармашылық топтар құрылып, қызықты есептер, тапсырмалар идеялар тақырыптарды тауып, жобаларын құруға тапсырма алады. Мектеп бойынша интеллектуалдық жәрмеңке өтетін уақыты, шарты жазылып ілінеді.
Қызықты сұрақтар сайысы.
1 -сәуірде өткізіледі. Оқушылар өздерінің әртүрлі тақырыпқа құрған қызықты сұрақтарын арнайы белгіленген орынға тапсырады. Арнайы құрылған комиссия сұрақтарға жауап беріп, ең қызықты сұрақ иелерін марапаттайды.
Әдеби- музыкалық сыйлық.
Алтын күз сыйы.
Мектеп жас ақындарының есебі.
Музыка және музыканттар әлемі.
1.3 Оқушылардың бос уақытын ұйымдастырудағы мұғалім мен мектептің рөлі
Бос уақытты ұйымдастыру туралы көптеген педагогтар өздерінің ғылыми еңбектерінде айтып кеткен.Олар: Н.К.Крупская, .А.Сухомлинский, Т.И.Осокино, Н.П.Сакулина, Н.А.Ветлугина, Т.С. Кумарова және т.б Олардың зерттеулері бойынша бос уақытты ұйымдастыру мекемелері баланың өздерімен таңдалған әр түрлі жаттығулар үрдісіне жан- жақты дамуына негіз болады, сонымен қатар, оқу іс әрекетінен қабылданған білімдері бекіп, қызығушылығы қалыптасып, өнері дамиды.Балалардың бос уақытын әлеуметтік маңызды мақсатты пайдалану ортақ мәдениетпен, педагогтың, тәрбиешінің, музыка жетекшісінің білімі мен шығармашлғы және ең басты ата- ананың эстетикасымен тығыз байланысты.
Заманымыздың заңғар жазушысы М.О.Әуезов: « Адам баласы жан жемісін татпай, өмірдің терең мағынасында шын мақсатын түсіне алмайды» деген екен. Жан жемісі алдымен оқу- білім, тәрбие десек, сол жемісті берер мәуелі ағашымыз мектеп , ол мектептің жүрегі мұғалімдер емес пе?! Мектеп – білім ошағы, тәрбие ордасы, тағылым табалдырығы. Мектеп – тұлғаның толық қалыптасуына жағдай жасайтын әлеуметтік орта. Әр жеткіншек – зерттелмеген құпия. Сол зерттелмеген құпияны ашып, баланың басқаға ұқсамайтын қасиетін тани білу - ұстаз атаулыға үлкен салмақ тастап отыр. Мәлік Ғабдуллиннің мына сөзі менің тәрбие туралы ойыма ой салды. «Тәрбие дегеніміз баланың үстіне кигізе қоятын дайын киім емес. Тәрбие жұмысының мыңдаған түрі мен қыры бар. Олар тәжірибеде сынала келе нәтижеге ие болады. Сондықтан тәрбие мәселесі мектеп өмірінде ешқандай маусымды, үзіліс дегенді білмейді, үздіксіз жүргізіліп отыратын процесс» деген екен.
Оқушының бос уақытын тиімді ұйымдастыру, дұрыс бағдар беріп отыру - барша қауымның ортақ ісі. Жас жеткіншектің жан- жақты болып өсуі тек қана оның мектепте өткізген уақытымен шектелмейді.
Балалар ұйымы, ата- аналар, бүкіл жұртшылық балалардың бос уақытын өміріне пайдалы тәрбиелік мәні болатындай етіп өткізілуіне көмектесулері керек. Оқушылардың бос уақытын тиімді пайдалануды ұйымдастыру оңай мәселе емес екенін де ұмытпауымыз керек. Мұның қиындығы балалардың бос уақытын ұйымдастыру тәсілдерінің сан - қилылығына тікелей байланысты . Осы ретте ұйымдастырушылардың талай- талай кедергілерге де кездесетінін айтпасқа болмайды. Өйткені осындай аса маңызды проблеманы жүзеге асырудың теориясы толық зерттеліп болмаған тың мәселенің әр қырынан келіп, әрқилы тәсіл таба білуіміз қажет- ақ.
Сонымен, оқушылардың бос уақытын пайдалану үшін, ең алдымен олардың қандай пайдалы іспен шұғылдануды ұнататынын, қабілетін зерттеп біліп, сыныптан тыс жұмыс жоспарын жасағанда ескеру керек. Бұл ретте біз сөз еткен зерттеу шеңберін кеңейтіп, сан қилы тәсілдер түрін жетілдіріп, нәтижелілігін арттыру үшін аянбай еңбек ете білу керек.
Балалық өмір шығармашылық әлемнің жан жақтылығы мен оның байлығымен өтуі керек, себебі дәл мектепке дейінгі балалық шақта балалардың эстетикалық сезімге, көркем мәдениетке, мәдени іс – әрекетке деген қажеттіліктер қаланады. Оқушылардың өмірін өнермен сусындату керек, оны музыка, ертегі, театр, би әлеміне кіргізу керек. Қазіргі мектепке дейінгі білім беру ұйымдарында бос уақытты ұйымдастыру- көңіл көтеру, мейрамдар, шаралар мен тәрбие сағаттар және т.б қызықты шаралар арқылы жүзеге асады. Бос уақытты ұйымдастырудың көптеген түрлері баланың өмірінде мектеп отбасында қалыптасады. Олар бала мен жасөспірімдердің мінез құлқын, жекелігін қалыптастыруда маңызды рөл атқарады.
Жас ұрпақтың рухани эстетикалық, дүниетанымдық көзқарасын қалыптастыру үшін баланың бос уақытын тиімді ұйымдастыру маңызды міндеттердің бірі. Бос уақытты ұйымдастырудың тағы бір тиімділігі үздіксіз білім беруді жетілдіру мәселесі де себебін тигізеді. Бос уақытты тек көңіл көтеру емес, ол баланың өз бетінше жұмыс істеуіне, өнер түрлерімен танысуына және өнерге талпынуына жағдай жасады. Бос уақытты дұрыс ұйымдастыра білгенде ғана олардың танымдық және шығармашылық мүмкіндіктерін дамытуға жағдай туады. Бос уақытты ұйымдастырудың болашаққа тигізер пайдасы зор. Осы арқылы олардың қоғамдағы орнын табуға негіз қаланады.
Осы айтылғандарды ескере отырып мұғалімдер өздерінің жұмыс барысында аянбай еңбек етіп, балалармен жұмыс жүргізгенде мынаны ескеруі тиіс:
-
Балалардың бос уақытын тиімді өткізуіне мақсат қою. -
Әр түрлі шаралар арқылы балаларды қызықтыру. -
Мәдени шараларға ата- аналар мен балаларды қатыстыру, бірге өткізу. -
Эстетикалық талғам мен рухани күш беру. -
Жек тұлға болып қалыптасуына көмектесу. -
Шығармашылықпен ұйымдастыру.
Білім мен тәрбиені бір арнаға қою үшін мектеп мұғалімдері, ата- аналар, мектептен тыс мекеме педагогтары баланың бос уақытын тиімді өткізуге қолдау көрсетсе, нұр үстіне нұр болар еді. Бұрын да айтылып жүргеніндей, өлтіруге, атуға бағытталған батыстық фильмдердің орнына адамды ізгілікке баулитын ұлттық ойындарды компьютерге енгізуіміз шарт. Қоғамның бар байлығы - оның дұрыс жетілген ұрпағы. Сондықтан бос уақытты педаго- гикалық негізде және баланың жас ерекшелігіне сай ұйымдастырылып отыру келешек ұрпақтың мәдени, саяси, рухани негізін қалауға жағдай туғызатынын естен шығармайық.
1.4 Тәрбие үрдісінің мақсаты- оқушының бос уақытын
ұйымдастыру
Қазіргі мектептерде тәрбиенің сапасына, әдіс -тәсілдерінің мазмұнына, мақсатына зор көңіл бөлуде және жаңаша көзқарастар қалыптастырылуда. Жаңа талап негізгі қарқынды өркениет бағыттарынан қалыспай, терең білімді игеру. Осыған орай, қазақ мектептерінің оқыту жүйесінде әлемдік және ұлттық негізде жеке тұлғаны дамыту үшін өте орынды жағдайлар жасалып, нәтижелері көрінуде. Болашақ ұрпақты тәрбиелеу ең басты міндеттердің бірі- мектеп оқушыларының іс- әрекетін ізгілендіріп, рухани дамуының дұрыс жолға қойылуы. Ол үшін оқушылардың жек тұлғалық қасиеттерін гуманистік бағытта тәрбиелеп, олардың алдын- ала шығармашылықпен дамуына жол ашу.
Тәрбие берудің кез- келген жүйесінің негізгі мақсаты - білім алушы (оқушы) тұлғасының дамуы жөнінде айта келе, ең алдымен қазіргі замандағы педагогикалық психологияның негізгі ережелерінің бірін атап өту қажет, оған сәйкес оқыту адамның психикалық және жалпы алғанда тұлғалық дамуының шарты ғана емес, сонымен қатар оның негізгі және құралы болып табылады. Оқыту мен дамытудың ара қатынасының сипаты туралы сұрақ та маңызды.
Тәрбие процесінің барлық кезеңінде белгілі бір сапалар қалыптасады, бірақ әр жеке сыныпта тәрбие әдісі өзгеріп отыруы тиіс. Бірінші сыныпқа дәл келетіні, үшінші сыныптарға сәйкес келмейді, ал бесінші сыныптағылар оны қабылдамауы мүмкін. Тәрбиеленушілердің жекелік және тұлғалық ерекшеліктері. Жалпы әдістер, жалпы бағдарламалар тәрбиелік өзара әрекеттегі тек бастама ғана. Жекелік және тұлғалық түзетулер қажет. Инабатты тәрбиеші өз әдістерінше әр тұлғаның өзіне тән қабілеттерін дамытуға, оның өзіндік қасиеттерінің сақталуына, «мендік» белгілерін қалыптастыруға мүмкіндік беретін әрекеттерді жасайды.
Тәрбие үрдісінің мақсаты. Тәрбие - қоғамдық үрдіс, қоғам мен жеке тұлғаның ара қатынасын қамтамасыз ететін басты жүйе. Оның негізгі өлшемі өмірге қажетті тұлғаның жағымды қасиеттерін дамыту болып табылады. Тәрбие маңыздылығы сондай, біздің болашақ ұрпағымыз тәрбиеден ғана рухани байлық алып, тәрбие арқылы ғана адам болып қалыптасады. Қазіргі таңда еліміздегі оқу- тәрбие жұмысына байланысты болып жатқан жаңартулар білім мен тәрбие жұмысын қайта қарауды міндеттейді. Бүгінгі таңда тиянақты білім беру жүйесінде оқушылармен тәрбие жұмысын дамыту басты мақсат болып отыр.Осыған байланысты мектептің алдына қоятын ең басты мәселесінің бірі- өркениетті, прогресшіл бағыттағы азаматтық - адамгершілік қасиеті мол, сондай- ақ ұлттық тілін жоғалтпай, өзге елдегі замандастарымен тең дәрежеде бәсекелесе алатын биік, өрелі, терең білімді ұрпақ тәрбиелеу.
Ал мұғалім мен мектептің ең басты қасиетті міндеті- рухани бай, жан- жақты дамыған жеке , дарынды тұлғаны зерттеп, дамытып, қалыптастыру. Болашақты гүлдендіріп, тәуелсіздікті нығайтатын ұрпақ алдымен рухани ұлттық тәрбие нәрімен сусындауы қажет. Рухани байлық, ең алдымен, әр халықтың ұлттық әдет- салты, әдебиеті, мәдениеті, өнері, шыққан түп- тамырында жататыны белгілі. Сол ұлттың байлықты бүкіл адамзаттың өз ұрпағын тәрбиелеудегі, білім берудегі озық ұстанымдарымен байланыстыра отырып, әр баланың қабілетін, талантын ашу, өзіне- өзінің сенімін нығайтып өзіңе – өзің жол ашуға түрткі жасау. Міне, бүгінгі білім беру, тәрбие ісінің басты міндеті осы... Жаңа білім парадигмасы бірінші орынға баланың білімін, білігі мен дағдысын емес, оның тұлғасын, білім алу арқылы дамуын қойып отыр. Ендеше, тәрбие ауадай қажет. Иә, егеменді еліміздің жарқын болашағы болар жас ұрпаққа терең мазмұнды білім беру мен ұлтын сүйер патриот азамат етіп тәрбиелеу бүгінгі алға қойған басты міндет. Ертеңгі ел тізгінін ұстар азаматтар- бүгінгі мектеп оқушысы. Жас ұрпақ тәрбиесі қай заманда болмасын ғұмырындағы көнермейтін, ажырамайтын баға жетпес құндылық, бала тәрбиелеу мәселесінің негізгі өзегі- өмір тәжірибесі, өз халқының әдет- ғұрпы.