ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 12.12.2023
Просмотров: 237
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
карбоангидразы.
Анион НСО3 свободно проходит через клеточную мембрану и накапливается в плазме крови, образуя бикарбонат натрия.
Катионы водорода, как и любые другие катионы, плохо проходят через мембрану эритроцита и накапливаются в клетке. Их избыток ликвидируется за счет соединения с восстановленным гемоглобином. Последний образуется в тканевых капиллярах после отсоединений кислорода и диффузии его в ткани.
С другой стороны, электрическая нейтральность клетки обеспечивается диффузией в эритроцит анионов хлора (так называемый хлоридный сдвиг).
Незначительная часть двуокиси углерода транспортируется из тканевых в легочные капилляры за счет соединения с гемоглобином (в форме карбогемоглобина).
При компенсации нарушений КОС буферные системы эритроцитов, плазмы и межклеточной жидкости реагируют как единое целое, так как:
· Буферные возможности крови распределены почти поровну между плазмой и эритроцитами.
· В клетках наибольшее значение имеют буферные свойства гемоглобина, на втором месте стоит бикарбонат.
· В плазме, наоборот – бикарбонат стоит на первом месте, а белки на втором.
· В межклеточной (интерстециальной) жидкости, которая функционально связана с кровью, содержится только бикарбонатный буфер. (Его концентрация примерно в 2 раза меньше, чем в плазме, но поскольку межклеточной жидкости примерно в 2 раза больше, чем крови, их суммарные буферные возможности оказываются одинаковыми).
ҚЫШҚЫЛДЫҚ - НЕГІЗДІК КҮЙ БҰЗЫЛЫСТАРЫНЫҢ ЖІКТЕЛУІ
ҚНК БҰЗЫЛЫСТАРЫНЫҢ ТИПТІК ТҮРЛЕРІ
АЦИДОЗ.
I. ГАЗДЫҚ (тынысалу, СО2 нің жинақталуы):
· сыртқы демалудың бұзылысында СО2 нің шығарылуының төмендеуі;
· қоршаған ортадағы СО2 нің жоғары концентрациясы(жабық үй, , шахталар, сүңгуір қайықтар және т.б.подводные лодки и пр.);
· наркоздық - тынысалу аппаратураларының дұрыс жұмыс істемеуі (сирек!).
Газдық(респираторлық ) ацидозды емдеу үшін альвеолярлы вентиляция- ны қолданады (трахеяны интубациялау , механикалық вентиляция). Газдық ацидозды емдеген уақытта кенет рСО2 нің төмендеуі аритмияға, ми перфу- зиясының төмендеуіне, құрысып- тырысуға әкелуі мүмкін. Сондықтан рСО2 ні ақырындап төмендету керек және жеткілікті мөлшерде калий мен хлор иондарымен қамтамасыз ету керек, ол бикарбонат иондарын ренальды шыға- руын арттыру үшін керек. Созылмалы респираторлық ацидоздың дұрыста- луы қиынға соғады, бірақ өкпе жұмысын жақсартуға қолданатын шаралар кейбір пациенттерге көмектесуі мүмкін.
II. ГАЗДЫҚ ЕМЕС АЦИДОЗ (ұшқыш емес қышқылдардың жиналуы)
1. Метаболикалық:
· кетоз (кетоацидоз) – тотығу процесінің және кетон денелерінің ресинтезі- нің бұзылуы (қантты диабет, ашығу, бауыр қызметінің бұзылуы, безгек, гипоксия және т.б.);
· лактат- ацидоз өнімдердің көбеюінен, сүт қышқылының тотығуының және ресинтезінің төмендеуінен (гипоксия, бауыр қызметінің бұзылуы, инфекция- лар және т.б.)
· ацидоз - әртүрлі органикалық және бейорганикалық қышқылдардың жина- луынан туады (жалпылама қабыну процестері, күйік, жарақаттану және т.б.)
2. Сыртқа бөліп шығару:
· бүйрек жетіспеушілігінде қышқылдың тұрып қалуы(диффузді нефрит, уремия);
· сілтілерді жоғалту;
- бүйректік- (бүйрек каналының ацидозы, тұзсыз нефрит, гипоксия, сульфаниламидтермен улану);
- гастро-энтералды- (диарея, артық тұнбаға түсу (гиперсаливация).
3. Экзогендік:
· ұзақ уақыт қышқылдық заттарды пайдалану;
· кейбір дәрілік заттарды пайдалану(мысалы, NH4Cl);
· қышқылды ішу (сирек!).
4. Құрастырылған түрі:
· кетоацидоз және лактатацидоз;
· метаболикалық және бөлініп шығу;
· басқа да үйлесімділіктер
III. АРАЛАС (газдық және газдық емес ацидоз) - асфиксия дамуында, жүрек-тамырлық жетіспеушілік, жүрек қантамырлық және тынысалу жүйелерінің ауыр жағдайлары және т.б.
АЛКАЛОЗ
I. ГАЗДЫҚ (тынысалу):
· гипервентиляциялық сипаттағы сыртқы тынысалудың бұзылуынан СО2 нің қарқынды шығуы (невроздар, биіктікке шыққандағы аурулар);
· гипервентиляциялық басқарылмалы тынысалу.
Жаңа туған нәрестенің тахипное (тыныстың жиіленуі) газдық алкалозды тынысалу орталығына әсер ететін, мидың бұзылуымен және метаболикалық аурулармен байланысты болуы мүмкін. Жоғары респираторлық деңгей СО2 ні кетіреді және оның парциалды қысымын төмендетеді. Респираторлық механизммен бейтараптау тынысалу орталығына қысым көрсетеді және СО2 нің элиминациясын (жойылып кетуін) төмендетеді. Реналды механизммен бейтараптауға жататындар: бикарбонат түрінде сілтілерді шығару , қышқылдардың шығуының төмен- деуі, аммиактың зәрмен шығуының азаюы, қанда хлоридтердің тұрып қалуы.
II. ГАЗДЫҚ ЕМЕС:
1. Сыртқа бөліп шығару:
· сілтілердің тұрып қалуы (бүйрек арқылы сілтілік заттар (сілтілер) реабсорбциясының қарқынды жүруі);
· қышқылдарды жоғалту (пилоростеноз кезінде құсу, ішектің түйілуі, жүктіліктегі токсикоз, асқазан сөлінің гиперсекрециясы);
· электролиттік дисбаланс: гипокалиемия, гипонатриемия және гипохлоремия (бүйректік компенсацияға кедергі келтіруші) алкалоздың суб - және декомпенсирленген түріне әкеледі ( 60-65%).
2. Экзогендік
· ұзақ уақыт сілтілік тағамдарды пайдаланудан;
· дәрі беру (бикарбонат және басқа сілтілік заттар);
· кортикостероидтармен және диуретиктермен қарқынды емдеу.
3. Метаболикалық- (сирек кездеседі).
III. АРАЛАС (газдық және газдық емес алкалоз).
· газдық және метаболикалық алкалоз (бас миының жарақатында, созылмалы анемия және бүйрек ауруы);
· газдық алкалоз және бүйрек каналының ацидозы (жүрек жетіспеушілігі және карбоангидразды ингибиторлармен емдеу).
Әрбір буферлік жүйе белгілі бір буферлік сиымдылыққа ие болады. Барлық қандағы бүферлік жүйелерді буферлік сиымдылықтарының төмендеуіне қарай , сәйкес пайызымен орналастыруға болады:
рСО2, рО2 және [Н+] мәндерінің жоғарылау және төмендеу эффектілері (В.Дж. Маршалл, 2002)
Метаболикалық ацидоз (В. Дж. Маршалл, 2002)
Респираторлық(тыныстық) ацидоз (В. Дж. Маршалл, 2002)
Метаболикалық алкалоз (В. Дж. Маршалл, 2002)
Респираторлық алкалоз (В. Дж. Маршалл, 2002)
ҚНК ді анықтау нәтижелерін түсіндіру (Маршалл В.Дж., бойынша кейбір ережелер 2002)
ҚНК ге тән бұзылыстардағы биохимиялық өзгерістер (В.Дж.Маршалл, 2002)
ҚЫШҚЫЛДЫҚ-НЕГІЗДІК КҮЙДІҢ БҰЗЫЛУЫНА ШЫҒАРЫЛА-ТЫН ЕСЕПТЕРГЕ АРНАЛҒАН ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
1. Есепте берілген рНтың шамасы қаншалықты қалыптыдан өзгеше болатынын анықтау керек. рНтың қалыпты өзгеру диапазоны (еркектер мен әйелдер үшін 7.36 - 7.42 ке дейін ). Осы диапазоннан шығу теңгерілмеген ацидоздың немесе алкалоздың бар екендігін көрсетеді. Қалыптының ең соңғы мәндері (7.36; 7.35 немесе 7.42; 7.41) теңгерілген ацидоздың немесе алкалоздың бар екендігін көрсетеді.
Анион НСО3 свободно проходит через клеточную мембрану и накапливается в плазме крови, образуя бикарбонат натрия.
Катионы водорода, как и любые другие катионы, плохо проходят через мембрану эритроцита и накапливаются в клетке. Их избыток ликвидируется за счет соединения с восстановленным гемоглобином. Последний образуется в тканевых капиллярах после отсоединений кислорода и диффузии его в ткани.
С другой стороны, электрическая нейтральность клетки обеспечивается диффузией в эритроцит анионов хлора (так называемый хлоридный сдвиг).
Незначительная часть двуокиси углерода транспортируется из тканевых в легочные капилляры за счет соединения с гемоглобином (в форме карбогемоглобина).
При компенсации нарушений КОС буферные системы эритроцитов, плазмы и межклеточной жидкости реагируют как единое целое, так как:
· Буферные возможности крови распределены почти поровну между плазмой и эритроцитами.
· В клетках наибольшее значение имеют буферные свойства гемоглобина, на втором месте стоит бикарбонат.
· В плазме, наоборот – бикарбонат стоит на первом месте, а белки на втором.
· В межклеточной (интерстециальной) жидкости, которая функционально связана с кровью, содержится только бикарбонатный буфер. (Его концентрация примерно в 2 раза меньше, чем в плазме, но поскольку межклеточной жидкости примерно в 2 раза больше, чем крови, их суммарные буферные возможности оказываются одинаковыми).
ҚЫШҚЫЛДЫҚ - НЕГІЗДІК КҮЙ БҰЗЫЛЫСТАРЫНЫҢ ЖІКТЕЛУІ
ҚНК БҰЗЫЛЫСТАРЫНЫҢ ТИПТІК ТҮРЛЕРІ
АЦИДОЗ.
I. ГАЗДЫҚ (тынысалу, СО2 нің жинақталуы):
· сыртқы демалудың бұзылысында СО2 нің шығарылуының төмендеуі;
· қоршаған ортадағы СО2 нің жоғары концентрациясы(жабық үй, , шахталар, сүңгуір қайықтар және т.б.подводные лодки и пр.);
· наркоздық - тынысалу аппаратураларының дұрыс жұмыс істемеуі (сирек!).
Газдық(респираторлық ) ацидозды емдеу үшін альвеолярлы вентиляция- ны қолданады (трахеяны интубациялау , механикалық вентиляция). Газдық ацидозды емдеген уақытта кенет рСО2 нің төмендеуі аритмияға, ми перфу- зиясының төмендеуіне, құрысып- тырысуға әкелуі мүмкін. Сондықтан рСО2 ні ақырындап төмендету керек және жеткілікті мөлшерде калий мен хлор иондарымен қамтамасыз ету керек, ол бикарбонат иондарын ренальды шыға- руын арттыру үшін керек. Созылмалы респираторлық ацидоздың дұрыста- луы қиынға соғады, бірақ өкпе жұмысын жақсартуға қолданатын шаралар кейбір пациенттерге көмектесуі мүмкін.
II. ГАЗДЫҚ ЕМЕС АЦИДОЗ (ұшқыш емес қышқылдардың жиналуы)
1. Метаболикалық:
· кетоз (кетоацидоз) – тотығу процесінің және кетон денелерінің ресинтезі- нің бұзылуы (қантты диабет, ашығу, бауыр қызметінің бұзылуы, безгек, гипоксия және т.б.);
· лактат- ацидоз өнімдердің көбеюінен, сүт қышқылының тотығуының және ресинтезінің төмендеуінен (гипоксия, бауыр қызметінің бұзылуы, инфекция- лар және т.б.)
· ацидоз - әртүрлі органикалық және бейорганикалық қышқылдардың жина- луынан туады (жалпылама қабыну процестері, күйік, жарақаттану және т.б.)
2. Сыртқа бөліп шығару:
· бүйрек жетіспеушілігінде қышқылдың тұрып қалуы(диффузді нефрит, уремия);
· сілтілерді жоғалту;
- бүйректік- (бүйрек каналының ацидозы, тұзсыз нефрит, гипоксия, сульфаниламидтермен улану);
- гастро-энтералды- (диарея, артық тұнбаға түсу (гиперсаливация).
3. Экзогендік:
· ұзақ уақыт қышқылдық заттарды пайдалану;
· кейбір дәрілік заттарды пайдалану(мысалы, NH4Cl);
· қышқылды ішу (сирек!).
4. Құрастырылған түрі:
· кетоацидоз және лактатацидоз;
· метаболикалық және бөлініп шығу;
· басқа да үйлесімділіктер
III. АРАЛАС (газдық және газдық емес ацидоз) - асфиксия дамуында, жүрек-тамырлық жетіспеушілік, жүрек қантамырлық және тынысалу жүйелерінің ауыр жағдайлары және т.б.
АЛКАЛОЗ
I. ГАЗДЫҚ (тынысалу):
· гипервентиляциялық сипаттағы сыртқы тынысалудың бұзылуынан СО2 нің қарқынды шығуы (невроздар, биіктікке шыққандағы аурулар);
· гипервентиляциялық басқарылмалы тынысалу.
Жаңа туған нәрестенің тахипное (тыныстың жиіленуі) газдық алкалозды тынысалу орталығына әсер ететін, мидың бұзылуымен және метаболикалық аурулармен байланысты болуы мүмкін. Жоғары респираторлық деңгей СО2 ні кетіреді және оның парциалды қысымын төмендетеді. Респираторлық механизммен бейтараптау тынысалу орталығына қысым көрсетеді және СО2 нің элиминациясын (жойылып кетуін) төмендетеді. Реналды механизммен бейтараптауға жататындар: бикарбонат түрінде сілтілерді шығару , қышқылдардың шығуының төмен- деуі, аммиактың зәрмен шығуының азаюы, қанда хлоридтердің тұрып қалуы.
II. ГАЗДЫҚ ЕМЕС:
1. Сыртқа бөліп шығару:
· сілтілердің тұрып қалуы (бүйрек арқылы сілтілік заттар (сілтілер) реабсорбциясының қарқынды жүруі);
· қышқылдарды жоғалту (пилоростеноз кезінде құсу, ішектің түйілуі, жүктіліктегі токсикоз, асқазан сөлінің гиперсекрециясы);
· электролиттік дисбаланс: гипокалиемия, гипонатриемия және гипохлоремия (бүйректік компенсацияға кедергі келтіруші) алкалоздың суб - және декомпенсирленген түріне әкеледі ( 60-65%).
2. Экзогендік
· ұзақ уақыт сілтілік тағамдарды пайдаланудан;
· дәрі беру (бикарбонат және басқа сілтілік заттар);
· кортикостероидтармен және диуретиктермен қарқынды емдеу.
3. Метаболикалық- (сирек кездеседі).
III. АРАЛАС (газдық және газдық емес алкалоз).
· газдық және метаболикалық алкалоз (бас миының жарақатында, созылмалы анемия және бүйрек ауруы);
· газдық алкалоз және бүйрек каналының ацидозы (жүрек жетіспеушілігі және карбоангидразды ингибиторлармен емдеу).
Әрбір буферлік жүйе белгілі бір буферлік сиымдылыққа ие болады. Барлық қандағы бүферлік жүйелерді буферлік сиымдылықтарының төмендеуіне қарай , сәйкес пайызымен орналастыруға болады:
| Эритроциттерде: - 57% Соның ішінде: Гемоглобин – 35% Бикарбонат – 28% Фосфорорганикалық қышқылдар – 3 % Бейорганикалық фосфор – 1% | Плазмада – 43% Соның ішінде: Бикарбонат – 35% Плазма нәруыздары – 7% Бейорганикалық фосфор – 1% |
рСО2, рО2 және [Н+] мәндерінің жоғарылау және төмендеу эффектілері (В.Дж. Маршалл, 2002)
| КӨРСЕТКІШ | ЖОҒАРЫЛАУЫ | ТӨМЕНДЕУІ |
| рСО2 | Перифериялық вазодилатация(қантамырларының кеңеюі), бас ауыруы, пульстің жиілеуі, көру жүйесінің ісінуі, тремор (діріл) енжарлық, кома(естен тану) | Парестезия(жалған сезім), бастың айналуы, бұлшық ет спазмасы, бас ауыруы, тетанус(сіреспе) |
| рО2 | Өкпе және торлардың фиброзы (тек ұзақ уақыт О2 нің жоғарғы дозасын қолданғанда , әсіресе нәрестелерде ) | Демікпе, цианоз, әлсіздік, естің бұзылуы, кома, өкпе гипертензиясы (созылмалы гипертензияда) |
| [Н+] | Гипервентиляция (ауа алмасуының көбеюі), катехоламиндердің жоғары мөлшерде бөлінуі, гиперкалиемия, миокард жиырылуының төмендеуі, ОЖЖ ның депрессиясы | Гипервентиляция, парестезия, бұлшықет спазмасы, бас айналу, бастың ауыруы, тетанус, әлсіздік, естің бұзылуы, кома |
Метаболикалық ацидоз (В. Дж. Маршалл, 2002)
| [Н+] | Жоғары |
| рН | Төмен |
| рСО2 | Төмен |
| [НСО3-] | Төмен |
| Қан плазмасының калийі | Жоғары |
Респираторлық(тыныстық) ацидоз (В. Дж. Маршалл, 2002)
| Респираторлық ацидоз | Жедел | Созылмалы |
| [Н+] | Жоғары | Аздап жоғары немесе қалыпты |
| рН | Төмен | Аздап төмен немесе қалыпты |
| рСО2 | Жоғары | Жоғары |
| [НСО3-] | Аздап жоғары | Жоғары |
| Қан плазмасының калийі | Жоғары | |
Метаболикалық алкалоз (В. Дж. Маршалл, 2002)
| [Н+] | Төмен |
| рН | Жоғары |
| рСО2 | Жоғары |
| [НСО3-] | Жоғары |
Респираторлық алкалоз (В. Дж. Маршалл, 2002)
| Респираторлық алкалоз | Жедел | Созылмалы |
| [Н+] | Төмен | Аздап төмен немесе қалыпты |
| рН | Жоғары | Аздап жоғары немесе қалыптыы |
| рСО2 | Төмен | Төмен |
| [НСО3-] | аздап төмен | Төмен |
ҚНК ді анықтау нәтижелерін түсіндіру (Маршалл В.Дж., бойынша кейбір ережелер 2002)
-
Егер рСО2 қалыпты жағдайға сәйкес келмесе, бұзылыс респираторлық компоненттің қатысуынан болады -
Егер рСО2 жоғары болса, онда ацидоз респираторлық болады. -
Егер рСО2 төмен болса, ацидоз респираторлық емес, оған қосымша жиі респираторлық компонент қатысады. -
Метаболикалық ацидозда бикарбонат концентрациясы ылғи төмен, ал метаболикалық алкалозда жоғары болады.
ҚНК ге тән бұзылыстардағы биохимиялық өзгерістер (В.Дж.Маршалл, 2002)
| Ацидоз | Алкалоз | ||||||||
| Метаболика- лық | Респираторлық | Метаболи-калық | Респираторлық | ||||||
| | | жедел | созылмалы | | жедел | Созылма-лы | |||
| [Н+] | жоғары | жоғары | | төмен | төмен | Аздап төмен немесе қалыпты | |||
| рН | төмен | төмен | Аздап төмен немесе қалыпты | жоғары | Жоға-ры | аздап жоғары немесе қалыпты | |||
| рСО2 | төмен | жоғары | жоғары | жоғары | төмен | төмен | |||
| [НСО3-] | төмен | аздап жоғары | жоғары | жоғары | Аздап төмен | төмен | |||
ҚЫШҚЫЛДЫҚ-НЕГІЗДІК КҮЙДІҢ БҰЗЫЛУЫНА ШЫҒАРЫЛА-ТЫН ЕСЕПТЕРГЕ АРНАЛҒАН ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
1. Есепте берілген рНтың шамасы қаншалықты қалыптыдан өзгеше болатынын анықтау керек. рНтың қалыпты өзгеру диапазоны (еркектер мен әйелдер үшін 7.36 - 7.42 ке дейін ). Осы диапазоннан шығу теңгерілмеген ацидоздың немесе алкалоздың бар екендігін көрсетеді. Қалыптының ең соңғы мәндері (7.36; 7.35 немесе 7.42; 7.41) теңгерілген ацидоздың немесе алкалоздың бар екендігін көрсетеді.