Файл: Р. С. Касымова леуметтік педагогты Жмыс технологиясы оу ралы Алматы, 2020.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 12.12.2023
Просмотров: 305
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Әлеуметтік педагогика, біріншіден, адам өміріндегі белгілі бір жағдайға қандай да бір жас ерекшелігінде болатын немесе болуы мүмкін жағдайды болжауға мүмкіндік беретін білім саласы. Екіншіден, адам дамуындағы дұрыс жағдайларды қалай жасауға және оның әлеуметтенуі барысында туындайтын кедергілерді жоюға болатындығы туралы; үшіншіден, келеңсіз жағдайлардың адамға ықпалын тежеу, адамда әлеуметтену процесінде туындайтын қиыншылықтардың үлесін шегеруге мүмкіндік береді.Дегенмен, қоғамның дамуы әрбір тұлғаның бойындағы ізгі қасиеттерінің сапасына, әлеуметтенуі мен оның жалпы адамзаттық құндылықтарды игеру және қоғам игілігі үшін пайдалану қабілетіне байланысты болады. Сондықтан, жас ұрпақты қоғамға әлеуметтендіру барысында олардың бойына ізгі қасиеттерді сіңіре отырып, олардың ар-намысына тимеуге, абыройларын, ар-ождандарын құрметтеуге рухани-адамгершілік пен әдептілікке баулу, адамды сүйе, сыйлай, құрметтей білуге үйрету, қоғамның шынайы иесі болуға талаптандыру қажет.
Әлеуметтік педагог мамандық қана емес, жан дүниенің күйі. Кейбір мамандар осы жұмысқа адалдық пен қатыстылық сезімін беретін борыш ретінде қарайды.Себебі, өмірінде көп нәрсені жоғалтқан, көптеген мәселелерге кездескен, кедергілерден шығудың шешім жолдарын таба алмаған адамдармен қарым-қатынасқа түсу өте қиын. Ол - бағалаушы, клиентті анықтаушы, мәліметтер менеджері,брокер, делдал, қорғаушы адвокат,мұғалім, кеңесші, мінез-құлықтың корректоры, үлестіруші, ұйымдастырушы, түзетуші, көмекші, ақылшы т.с.с.
1.2. БІЛІМ БЕРУ ҰЙЫМДАРЫНДАҒЫ ӘЛЕУМЕТТІК ПЕДАГОГТЫҢ ҚЫЗМЕТІ
Әлеуметтік педагогтың кәсіби қызметінің мәні.
Әлеуметтік педагогтың құзыреттілігі.
Әлеуметтік педагогтың құжаттамасы.
Әлеуметтік педагог жұмысындағы қызмет принциптері.
Әлеуметтік педагогтың кәсіби қызметінің мәні
1991 жылы біздің елімізде «әлеуметтік педагог», «әлеуметтік педагог қызметі» деген ұғымдар қалыптасты.
Әлеуметтік педагог - жоғары кәсіби білімі бар, барлық балаларға қамқорлық мейірім мен сүйіспеншілік сыйлай алатын, әрбір өскелең жас адамға ақылшы, ұйымдастырушы,психолог, тәрбиелеуші, заңдық құқығын қорғаушы. Әлеуметтік педагог - сырттан бақылаушы емес, ол балалар мен ересектердің бірлескен қызметінің тікелей қатысушысы, ұйымдастырушы.
Әлеуметтік педагог кәсіби психологиялық жағынан дербес жасампаз адамдарға, жоғары оқу орнында алған білімі мен машығы негізінде оқушы жастар мен олардың отбасыларының құқықтарын әлеуметтік жағынан қорғай алатын, жеке адамның әлеуметтік ортада, оқу барысында, еңбек қызметінде және бос уақытында жан-жақты жарасымды дамуының мәселелерін пайымдап, іске асыра алатын әлеуметтік педагогтарға ғана тиесілі. Әлеуметтік педагогтің жұмыс объектілері оқушылар мен ата-аналар ғана емес, әртүрлі жастағы адамдар, оларды дұрыс ұйымдастыру қиын да күрделі жұмыс.
Әлеуметтік педагог жұмысындағы жасөспірімдермен жұмысының өзіндік ерекшелігі бар, олардың іс-әрекет мөселелерін нақтылауда оқушының оқу -төрбие мәселесіне ден қояды, жасөспірімдөрдің өмірсүйгіштік, оптимистік, отансүйгіштік бағытта бола білу, әртүрлі сәтсіздіктердің алдын ала білу қасиеттерін қалыптастыруға ата-аналармен бірлесе отырып жұмыс жүргізеді.
Әлеуметтік педагог - әртүрлі әлеуметтік-мәдени ортада балалармен тәрбие жұмысын ұйымдастырушы маман. Әлеуметтік педагог жеке тұлғаның психологиялық-педагогикалық ерекшеліктері мен оның қызығушылықтары мен қажеттіліктерін, мінез-құлығындағы ауытқуды анықтай отырып, қоршаған ортаны зерттейді және балаға уақытында әлеуметтік көмек пен қолдау көрсетеді.
Жас ұрпақты тәрбиелеу барысында ең алдымен отбасы жауапты болса, содан соң мектептегі ұстаздарымен балаға әлеуметтік өмірдің қыр-сырын үйрететін қоғамдық ортаға бейімдейтін әлеуметтік педагог. Сондықтан «Әлеуметтік педагог» ұғымымен «тәрбиелеуші» ұғымы егіз деп айтуға болады.
Қазіргі уақытта әлеуметтік педагог лауазымы көптеген мектептерде енгізілді. Әлеуметтік педагог-бұл тарихи және мәдени дәстүрлерді ескере отырып, гуманизм қағидалары негізінде педагогтар мен ата-аналардың қызметін ұйымдастыра отырып, оқушылардың әлеуметтік және кәсіби өзін-өзі дамуына жағдай жасайтын мектеп қызметкері.
Әлеуметтік педагог-бұл диагностика нәтижесінде алынған мәліметтердің негізінде мектептің әр түрлі мамандарының педагогикалық іс-әрекетінде оларды іске асыру үшін әдістемелік ұсынымдар мен әдістеме әзірлей алатын маман.
Әлеуметтік педагог-әртүрлі балалармен, жастармен және ересектермен тәрбие жұмысын әлеуметтік мәдени ортада ұйымдастыратын маман ( отбасы, оқу орны, мектепке дейінгі мекеме, балалар үйі, баспана, еңбек ұжымы, қосымша білім беру мекемесі және т.б.). Әлеуметтік педагог жеке тұлғаның психологиялық - педагогикалық ерекшеліктерін және оның қоршаған шағын ортасын зерттейді, қызығушылықтары мен қажеттіліктерін, мінез-құлқындағы ауытқуларды, даулы жағдайларды анықтайды және уақытылы әлеуметтік көмек және қолдау көрсетеді, клиенттердің құқықтары мен бостандықтарын іске асыруға, олардың өмірі мен денсаулығын қорғауды қамтамасыз етуге ықпал етеді. Әлеуметтік педагог - көмекке мұқтаж адамдарға педагогикалық, психологиялық, психотерапиялық, әлеуметтік көмек көрсету мәселелерінде құзыретті маман.
Әлеуметтік педагогтың кәсіби қызметі ортадағы адамға бағытталған, "тұлға және қоршаған орта"контекстінде проблемалардың барлық жиынтығын шешуге бағытталған. Басты бұрышта адам қойылады және әлеуметтік педагогтердің басты назарында, оның проблемалары болады.
Әлеуметтік педагогтың әлеуметтік-педагогикалық қызметі әлеуметтік тәрбие және әлеуметтік - педагогикалық қорғау міндеттерін шешуге бағытталған. Әлеуметтік педагогтың жалпы білім беретін мектептегі миссиясы - өмірдің барлық жас кезеңінде адамның тәрбиесіне, біліміне, әлеуметтік қолдауына ықпал ету. Ол "оның дамуының әлеуметтік жағдайын" қоса алғанда, адамды зерттейді, қалыптастырады.
Әлеуметтік педагог жұмысының мақсаты:
- жеке тұлғаны әлеуметтендірудің маңызды шарты ретінде осы ортаның өзгеруін зерттеу және жәрдемдесу;
- баланың жеке басын дамыту үшін (физикалық, әлеуметтік, рухани-адамгершілік, зияткерлік) жағымды жағдайлар жасау;
- баланың әлемді қабылдау және оған бейімделу процесінде өзін-өзі дамытуына және өзін-өзі жүзеге асыруына кешенді көмек көрсету;
- баланы оның өмірлік кеңістігінде қорғау.
Әлеуметтік педагогтің жұмыс объектісі оның жеке басы мен тіршілік ортасы болып табылады. Жеке тұлғаның, әлеуметтік топтардың әлеуметтену процесінде мемлекетпен және қоғаммен өзара іс-қимылын үйлестіру саласы.
Сондай-ақ әлеуметтік педагогтың педагогикалық зейінінің нысаны - "қиын мінез-құлық" болып табылады, бұл баланың қандай мінез-құлқын туындатады, одан ешқандай қуаныш жоқ және өзі көбірек зардап шегеді. Қиын мінез-құлық-бұл тәрбиеленушіге тән өмірдің әлеуметтік және мәдени нормаларынан тұратын тұрақты ауытқулар.
Тәрбие саласындағы зерттеуші Н. Щуркова "қиын мінез - құлықты" бұл әлеуметтік өмір нормаларының тұрақты бұзылуының сипаттамасы (гигиеналық, эстетикалық, сөйлеу, құқықтық және ең бастысы, адамға, қоғамға, еңбекке және өзіне қатысты этикалық).
Әлеуметтік педагог жұмысының мәні әлеуметтік - педагогикалық қолдауға бағытталған социумдағы педагогикалық қызметтің функционалдық өрісі болып табылады.
Әлеуметтік педагогтың міндеттері:
- балалардың құқықтарын қорғау;
- баланың дамуы үшін қолайлы жағдай жасау;
- мектеп отбасы арасындағы қарым-қатынас және серіктестік қарым-қатынас орнату;
- балалардың әлеуметтік тәжірибесін беру және қалыптастыру; - адамның социумда өмір сүруі, өмірдің күнделікті мәселелерін шеше алуы.
- адамдардың санасында толерантты ұстанымдарды қалыптастыру, олардың қабілеттерін, мүдделерін, өмір сүру жағдайларын зерделеу;
- жағымсыз құбылыстарды анықтау және жою;
- барлық мұқтаждарға әртүрлі қорғаныс және көмек көрсету және т. б.
Әлеуметтік педагог шешетін мәселелер:
- баланың қоғам өмірінің өзгерген жағдайларына бейімсіздігі;
- бала мен қоғам қарым - қатынасының үйлесімсіздігі;
- ата - аналардың белгілі бір бөлігінің тәрбиелік дәрменсіздігі ; этникааралық шиеленіс, ұлтаралық негіздегі қақтығыстар; мәдениеттің, білімділіктің, адам тәрбиесінің төмен деңгейі;
- қоғамдық өмірдің ызғындауы;
- өндірістің, әлеуметтік саланың түрлі салаларындағы сабақтастықты жоғалту;
- жастардың инфантилизмін еңсеру;
- отбасылық қарым-қатынастың бұзылуы..
Жалпы білім беретін ұйымдардағы әлеуметтік педагог қызметінің ерекшелігі тәрбие мен білім берудің өмірмен, социумның қажеттіліктерімен тығыз байланысты сияқты ережелермен сипатталады; тұлғаның әлеуметтік маңызы бар қасиеттерін тәрбиелеуге, қазіргі қоғам талап еткен білімнің адамгершілік негізіне, білім беру мекемелерінің белсенді тәрбие қызметін ашық социумға ауыстыруға, тұлғаны әлеуметтендіру процесін қарқындатуға ықпал етеді. Әлеуметтік педагог қызметінің ерекшелігі -балаға мәселені тұжырымдауға көмектесу және оның неге байланысты түсіндірілуі яғни, туындаған жағдайдың мән-жайын анықтау және диагноз қою. Әлеуметтік педагог қызметінің негізін халық мәдениетінің құндылықтары, адам өмірінің өзін-өзі ұйымдастыруының тарихи тәжірибесі құрайды.
БІЛІМ БЕРУ ҰЙЫМЫНДАҒЫ ӘЛЕУМЕТТІК ПЕДАГОГТЫҢ ҚҰЗЫРЕТТІЛІГІ
Әлеуметтік педагогтің білім беру ұйымындағы алатын орны ерекше. Әлеуметтік педагог - ол тәрбиеші емес, сынып жетекшісі, тәлімгер емес, ол белгілі бір нормадағы қызметті үйлестіруші.
Негізгі қызметі - адамды өмірге, қоғамға бейімдеу.Білім беру ұйымындағы әлеуметтік педагогтің басты мақсаты - оқушының әлеуметпен жан-жақты қарым-қатынас ортасын құру. Әлеуметтік педагогтардың жұмыс нысаны, балалар мен жасөспірімдер болып табылады. Ол әртүрлі әлеуметтік- мәдени орталардағы балалармен тәрбие жұмысын ұйымдастыратын маман, жеке тұлғамен оны қоршаған шағын ортаның психологиялық-педагогикалық ерекшеліктерін зерттейді, оқушылар мен тәрбиеленушілердің қызығушылықтары мен мұқтаждықтарын, мінез-құлқындағы ауытқушылықтарын, шиеленісті жағдайларды анықтайды және уақтылы көмек көрсетеді, жеке тұлға мен білім беру мекемесінің, отбасының, ортаның билік органының арасында делдал ретінде әрекет етеді, оқушылардың құқықтары мен бостандықтарының жүзеге асуына ыңғайлы және қауіпсіз жағдай құрады, олардыңөмірі мен денсаулығын қорғауға, жалпыға бірдей білім алуына, салауатты өмір салтын насихаттауға, қалыптастыруға көмектеседі, балалардың таланттарын дамыту үшін оларға жағдай жасауға құзыретті.
Білім беру жүйесіндегі әлеуметтік педагогтің көптеген қызметінің бір саласы - отбасымен жұмыс болып табылады. Отбасымен жүргізілетін әлеуметтік педагогтің іс-әрекеті отбасындағы немесе тәлім-тәрбие мекемелеріндегі көмекке мұқтаж адамдармен жұмыс істеуге бағытталған. Әлеуметтік педагог отбасымен жұмыс істеу барысында «жеке тұлға-отбасы-қоғам» жүйесіндегі өзара қарым-қатынастарды реттеп отырады.
Осы қағидалар отбасы мен балаларға көмек көрсетуді қамтамасыз етеді. Әр баланың әлеуметтік тұрмыстық жағдайын терең зерттеу оларды келешекте қорғап, қамқорлыққа алуға септігін тигізеді. Сондықтан мектепте азқамтылған отбасы оқушыларыныңәлеуметтік картасы жасалады. Осы карта бойынша аз қамтылған, көпбалалы отбасы, жетім, толық емес отбасы, жұмыссыз отбасы есепке алынады. Сонымен қатар мүмкіндігі шектеулі мүгедек оқушылар да назардан тыс қалмауы керек. Білім мекемесіндегі әлеуметтік педагог мұндай балаларға жоспарлы түрде материалдық және рухани көмек ұйымдастырады.
Оқу-тәрбиесінде және қарым-қатынасында қиыншылығы бар оқушыларды әлеуметтік-педагогикалық көмекпен қамтамасыз етуді ұйымдастырады. Сондай-ақоқушының отбасылық тәрбие жағдайын анықтап, жағдайы төмен, аз қамтылған отбасыларына көмек көрсетуді ұйымдастырып, баланыңжеке дамуындағы ауытқуларының алдын алып, түзету жұмыстарын жүргізеді.