Файл: Кбекова Ж. С. Психология негіздері Оу уралы.docx

ВУЗ: Не указан

Категория: Не указан

Дисциплина: Не указана

Добавлен: 12.12.2023

Просмотров: 833

Скачиваний: 32

ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
, Ол нақтылы әлеуметтік-экономикалық жағдай барысында, ұзаққа созылған кәсіби еңбек жолында қалыптасады. Уақыт өте келе адамның жеке функционалдық жүйесі мен психикалық процесі (кәсіби қабылдау, жады, ойлау және т.б.) ғана емес, жеке тұлғасы да қалыптасады. Нақтылы қүндылық бағыттарымен, мінезімен,: қарым-қатынасының ерекшеліктерімен жэне т.с.с. тұлғаның элеуметтік-кэсіби түрі қалыптасады.

Кэсіби жарамдылықты қалыптастыруға қажетті уақыт, адамның табиғи тумысынан, оның мотивациялық деңгейінен жэне алған дайындықтарынан (білім, шеберлік, дағды) тэуелді. Әр түрлі мамандықтарда жэне эр түрлі жағдайларда бұл факторлардың әрқайсысының адамның кэсіби жарамдылығының жалпы, бейнесінде түрлі меншікті салмағы болады. Яғни кэсіби жарамдылықтың қалыптасуы, эрдайым жеке процесс болып табылады. Қолайлы мерзімдерде, тіпті оның кэсіби даярлығы мен мотивациясының жоғары деңгейі бар болғанның өзінде де, адамдардың барлығы бірдей кейбір мамандықтарға ие бола бермейді. Бүл мамандықтарға кэсіби жарамдылық тек қана нақты табиғи мәліметтер кезінде қалыптаса алады.

«Кәсіби адаптация» бүл.жүмысқа жаңа түскен адамның ез ортасына біртіндеп төселіп, бейімделуі. Төселудің алгашқы кезеңі ендірістік практика кезеңінде, негізгі жағы нақты жүмыс үстінде жүзеге асады. Мамандық таңдауда қазақ жастары Ж. Аймауытовтың «Жан жүйесі жэне өнер таңдау» (1926) атты еңбегінен де жақсы ақыл кеңестер алуына болады. Автор «Мамандықтың жаманы жоқ, бірақ мүның кез-келгеніне икемділік қажет, бүл жай күнелту, тамақ асыраудың жолы ғана емес, үлкен өнерді, зор шеберлікті қажет ететін нэрсе» - дейді.

§6.7 Медицинада менеджер қызметінің психологиялық

ерекшеліктері

Менеджер тұлғасына қойылатын талаптар

Қазіргі таңда мейірбикелерді дайындаудың көп деңгейлі жүйесі біржолата үйымдастырылған. Денсаулық сақтау жүйелеріндежоғары мейірбикелік сала білімі бар мамандардың саны біртіндеп үлғаюда. Біршамасы «мейірбикелік істің менеджері» біліктілігі бар мамандарды денсаулық сақтау саласының тэжірибесінде қолданудың басқа эдістерін көреді.

Педагогикалық менеджмент жоғары білімді бикелерді оқытатын факультеттердің бітірушілері үшін жұмыс көзі багытының бірі болып табылады. Кейбір мамандар орта буынды медицина қызметкерлерін даярлауда медициналық колледждерде, ЖОО-ның медицина кафедраларында оқытушылық қызметпен айналыса отырып, белсене жұмыс жүргізуде. Сонымен қатар, мейірбике ісінің менеджерлері эр түрлі қырындағы «Емделушілер мектебінің» жүмыс басқаруды жүзеге асыра отырып, санитарлық - ағарту жэне алдын ала емдеу мекемелерінің білім беретін қызметімен белсене жүмысы жүргізуі керек.


Ұйымның басқару стратегиясында қабылданған омірлік жетістіктер мен өңдеулердің негізгі жауапкершілігін тікелей менеджер алып жүреді. Ол - жоспарларды қүратын, қашан және нені істеді ғана емес, сонымен қатар берілген тапсырмаларды кім жэне қалай орындайтынын (қызметкерлерді басқару), басқару циклының барлық кезеңдеріне қатысты жүмыс процедураларын анықтайтын, бақылауды іске асыратын маман.

Мақсаттарды анықтау мен оның жетістіктерінің тэсілдерін таңдау, кэсіпорын жүмысындағы міндеттердің басымдылығын анықтау менеджердің міндетіне кіреді. Ол ұйымның даму стратегиясының өңдеуіне, өз кәсіпорынының жағдайының динамикасының талдауына жэне болжамына жауап береді. Ол оқиғаны болжауы, жоспарлауда икемділік керсетуі керек.


Менеджердің басты міндеттерінің бірі, ол қол астындағыларының жүмысты тиімді ұйымдастыруында. Жетекшінің шеберлігі, қол астындағыларды жұмысқа бағыттап, тәртіпке келтіруінде ғана емес, екілеттілігінде өз жауапкершілігін сезіне отырып, қол астындағыларды бақылауға ала отырып жеке пікірін айтуға құқық беру. Менеджердің алдында пайда болатын 80% дейін мэселелер адам факторымен байланысты. Ол ұжымда жұмыс істей отырып, дерек беру қызметін, дэлелдеуді, тэрбие жүргізу жэне бақылау жасауды үнемі орындауы керек. Кэсіби қызметтердің табысты іске асуыменеджердщ жеке қасиеттерш керсетеді.

Осылардың ішіндегі өте маңыздысы менеджерлердің кэсіби психологиялык таңдау кезеңіне көңіл бөле отырып қолданғанын қарастырайык.

Ол стратегиялық ойлауға икемді, сезгіштік ойлау дағдыларына ие, жеткіліқсіз мәлімет жағдайында жылдам жэне дұрыс шешімдер қабылдай білуі тиіс. Бұған кең ой өрісі, мықты кәсіби білімі болмай, өздігінен үйрену жэне табиғи (мэжбүр етусіз) сөйлеу рөлін түсінбей қол жеткізу мүмкін емес.

Сонымен қатар маңыздысы сол, түсетін мэліметтерді жылдам қайта өңдеп, басқалары елемеген ең маңыздысын көрі-п және ерекшелеп, алға қойылған мақсатты тиімді жэне өте аз шығындармен іске асыру, күрделі мэселелердің қарапайым шешімін таба білуге қабілеттілігінің болуы.

Менеджерге міндетті түрде жаңаны сезінуге мүмкіндік беретін, іскер жағдайлардың неғұрлым сипаттамалық беталыстардың дамуына тура болжау жасауға қабілеттілік керек. Тәуекелге қабілеттілік - менеджердің кәсіби жарамдылығын бағалаудагы бірден бір басты белгілерінің бірі.

Ол өз қателіктерін ашық мойындай отырып, өз реализмін жоғалтпай, тэуекел етуге еш қорықпау керек. ¥жымда жетекшілігін мойындату үшін менеджер эріптестікке талпыныс жасауы (әлеуметтік өзара эрекеттесудің дағдылары), тіл тапқыштық, өзінің қол астындағыларға жанашырлық білдіруі жэне қүрмет көрсетуі, оларға көмек көрсетуге ниеті әрқашан дайын болуы керек.

Менеджердің қол астындағылардың арасында мэртебесі көбінесе өз қызметінің кәсіби парызы мен жауапкершілігін сезіне алуы, өзі басқаруда қаншалықты қабілетті екенін, оларға айтылған сөзінен шығып, уәдесінде түруына негізделген. Олармен жүмыс жасау үшін менеджер ерікті потенциалға ие болуы тиіс, мақсатты жэне де өз тарапынан жүмсалған күш-жігерді талап ете алуы тиіс. Менеджердің эзілқойлық сезімі
топтағы психологиялық ахуалға оң ықпалы тиіп, өндірістік қатынастарды жақсартуға көмектеседі. Сыртқы тартымдылық (мұнтаздық, әдемілік), жақсы үлгілер, эдептілік, айқын, анық, үйқасты сөз оның мәртебесі жэне жетекшілік орнын марқайтады. Соңғы кезде менеджердің жеке басына, оның адамгершіліксенімділігіне деген қызығушылық елеулі түрде өсті. Барлығы қазіргі менеджерлердің психологиялық келбетінде өзіндік намыс, адалдық жэне ұқыптылық болуы керек деген пікірді жиірек айтуда. Енді менеджерлерді кэсіби даярлаудың ерекшеліктеріне тоқталайық.

Тәжірибеде өзінің тиімділігін ақтай отырып, менеджерлердің эзірлеуіне қаржы белу үнемі артуда. Батыста орын алған менеджерлердің кэсіби даярлығы арнайы мемлекеттік жэне жекеменшік мектептерде, фирмаларда, негізінен университеттік жүйелерге кіретін бизнес мектептерінде жүзеге асады. Бүл мектептер басқару қызметінің мамандығын жоғарылату курстарын үйымдастырады. Мектептер социотехникалық менеджменттің эр түрлі бағытында көрсетілген даярлау жэне қайта даярлаудың өзіндік бағдарламасына ие. Жапонияда өзіндік даярлау бағдарламасын жасайтын компанияларға менеджерлерді даярлауда басымдықтар беріледі, ал университеттер жалпыға бірдей білім беру қызметін орындайды.

Қазіргі кезеңде менеджментті оқытуда сипаттамалық тенденциялар айқын қаралуда. Егер ертеректе көбінесе басқару өнерін оқытса, ал қазір - басқару ғылымын оқытады. Оқу бағдарламаларындағы психологиялық пэндер бойынша даярлау көлемі 40-60%-ға дейін жетеді. Бүл жағдайлар менеджмент «философиясында» да орын алады. Осылайша, белгілі американдық корпорация ЕВМ-нің түжырымдамасы «Шындықтың үш бағанасына» негізделген: жеке басқа деген қүрмет, түтынушыға ықылас, жұмыстың биік сапасы.

Американдық бизнес мектептеріндегі менеджер

сертификатын алушы үміткер келесі тақырыптық аймақтарда өзінің біліктілігін көрсетуі тиіс:

• басқару процесінің табиғатын түсіну, негізгі үжымдық
қүрылымдарды, қызметтік міндеттер мен менеджер жүмысының
стилін білу;

менеджердің жауапкершілігі туралы нақты ой, басқару деңгейі бойынша жауапкершілікті реттеу;

басқарудың тиімділігін жоғарылату тэсілдері;

• қызметкерлерді басқару үшін қажетті ақпараттық
технологиялар мен байланыс тәсілдерін білу, өз ойын жазбаша
және ауызша білдіре алу;

адамдарды басқарудағы, мамандарды таңдау мен эзірлеудегі біліктілік, жетекшілікке қабілеттілік жэне қол астындағылармен жеке арақатынастардың болуы;


фирма мен тұтынушылардың арасындағы арақатынастардыҢ/ ерекшеліктерін білу;
үміткердің қорларды басқару қабілеттілігі;

есептеуші техника құралдарын қолданып, фирманың қызметіц} жоспарлап, болжауға қабілеттілік; ;

• өз қызметінде өзін-өзі бақылауға жэне өзіне баға беруге
қабілеттілік, қазіргі талаптар мен болашақтағы күтілетіи
өзгерістерді ескере отырып, дұрыс қорытындылар жасай білу
жэне біліктілігін жоғарылату.

Белсенді оқыту эдістері кең қолданылады: әлеуметтік* психологиялық тренинг, іскер жэне рөлдік ойындар, түрлі, ахуалдарды талдау, кэсіби қызметті үлгілеу. Психологиялық эзірлеу менеджерлерді даярлаудың жэне қайта даярлаудың барлық деңгейлерінде көрсетілген. Кэсіби даярлауда фирма мен маркетингтің стратегиялық жоспарының дамуына көбірек көңіл болінеді.

Бұл жұмыстың мақсаты - бас мейірбике-менеджер жұмысының ерекшеліктерін, қызметін, мінездемесін үйрену.

Бикелік қызметті басқарудағы оның атқаратын міндеттері:

- осы мәселе бойынша ғылыми жариялауларды, эдебиеттерді
талқылап, талдау;

неврологиялық бөлімшенің медицина қызметкерінің санитарлық-гигиеналық бағасын жүргізу;

өз қызметінің медициналық тұрғыдан орындалу себебін талқылау. Зерттеудің әдістері:

оқу жэне анықтамалық эдебиетті талдау;

алған мәліметтердің синтезі;
аурухананың бөлімшелерінде тэжірибеге алынған теориялық мәліметтердің практикада қолданылуы;

аурухананың бөлімшелерінде басқарудың стилін жэне мейірбикелік менеджердің ролдік қызыметін зерттеу.

Мейірбике жұмысын ұйымдастырудағы мейірбикенің ролі

Мейірбикелік мамандықтың барлық мамандықтар сияқты қоғам алдында этикалық міндеттері болады, сондай-ақ қоғамның да мамандық алдында этикалық принциптері бар. Дэрігер науқасты емдейді, ал мейірбике науқасты күтеді.

Қоғамның мейірбикеге деген көзқарасын адамзатқа деген көзқарас деп санауға болады. Қоғамның мейірбике алдындағы міндеті - анық регламенті сақталған, заңды актілер көмегімен элеуметтік қорганысты қамтамасыз ету, мейірбикенің кэсіптік мансап пен кэсіптік дэрежеге жету мүмкіншілігін тудыру.

Мейірбикенің басты міндеті - адамдардың, отбасылардың, халықтың, физикалық, психикалық, элеуметтік потенциялын жүзеге асыруға үйрету.

Мейірбике манипуляция техникасын аса шеберлікпен меңгеріп, науқасқа сырқат есебінен пайда болған күйзелістен шығуына кемектесе алмаса, оған психологиялық комек көрсете алмаса, күтімнің мақсатына жете алмайды. Мейірбике бірін-бірі