Файл: Фоб012016 . А. Ясауи атындаы Халыаралы азатрік университеті Медицина факультеті Зертханалы пндер кафедрасы.docx

Қан құрамының құрам бөліктеріне сапалық,

сандық әдістер.

Рефрактометрлік әдіс бойынша қан құрамындағы жалпы

белокты анықтау.

Жұмыс принципі:

Рефрактометрлік әдіспен қан сары суындағы жалпы белокты зерттейміз. Бұл метод арқылы белоктың жалпы санын, яғни концентрациясын анықтаймыз. Рефрактометрдің призмасына қан сары суын тамызып, оны қалыпты жағдайда жауып, белоктың тығыздығын өлшейміз. Яғни призмаға сәуле түсу арқылы, белоктың жалпы санын анықтаймыз.

Жұмыстың әдісі:

Жұмыстың алдында приборды “О”-теңдігінде ұстап рефрактометрді дайындаймыз. Содан соң призмаға 1-2 тамшы дистилденген суды тамызып, қақпасын жайлап жауып, сәуле түсіру арқылы судың тығыздығын өлшейміз. Қалыпты жағдайда судың тығыздығы 1,333. Бұл шкаланы өлшеуарқылы прибор жұмыс істеуге дайын екенін дәлелдейміз. Ары қарай 1-2 тамшы қан сары суын призмаға тамызып, белоктың жалпы санын өлшейміз. Өлшеу жұмысын 3 рет қайталаймыз, содан соң есептеп белоктың жалпы санын анықтаймыз. Содан соң рефрактометрдің призмасын дистилденген сумен тазалап, жауып орнына қоямыз. Жұмыс барысында рефрактометрді жұмыс бағытына лайықтап қоямыз, яғни сәуле түсіп, белок саны анықталынады.
а) Қан сары суындағы белок фракцияларын

А.Е.Гурвич бойынша электрофорез қағазы арқылы анықтау әдісі

Қан сары суындағы белок электрофорез арқылы бірнеше фракцияға бөлінеді (туындыға жіктеледі).

- глобулиндерге, альбуминге.

Жұмыстың мақсаты:

Электрофорез қағазы арқылы қан сары суындағы белок бірнеше бөлімдерге бөліну арқылы өлшенеді. Яғни бұл әдіс арқылы қай белок көптеу немесе қанша есе көбейіп кеткенін анықтауға болады. Арнайы камераға, электрофорезді қағазға арнайы тамызылып алынған заттарды жақсылап кептіріп, содан соң электрофорездік ыдысқа қойып ары қарай белок санын анықтаймыз.
Жұмыстың анықтау әдісі:

Керекті (немесе электрофорездік ыдысқа жақсылап бұрап) бұрандалар мен винттермен камералық ыдысты қақпағын жауып қоямыз. Ыдыстың ішіне буферлі жүйе дайындаймыз. Содан соң хромотографиялық қағазды алып, оны сызғыш пен қалам арқылы екіге бөлеміз. 1-ші бастапқы бөлімі, 2-ші аяқталатын бөлімі. Бұл қағазға, яғни бастапқы бөлімге бірнеше рет, ара қатынас ұстап тұрып қан сары суын тамызамыз (ара қатынасы 2см аспау керек.) 5-6 рет фракция жасаймыз. Бұдан соң бұл қағазды кептіреміз жайлап, кепкеннен соң ыдысқа немесе 150-170 вольтты камераға саламыз 16-18 сағатқа. Қағазды алып 105

---

⁰С кептіргіш шкафта 20 минут кептіреміз. Белок фракцияларын бір-бірінен ажырату үшін бояулы сұйықтықтарды қолданамыз. Санын анықтау үшін электрофореграмма біткен соң, әр белокты қырқып алып 0,1н NaOH ерітіндісін қосамыз. Альбуминге 30мл, глобулинге 10мл, 0,1н NaOH ерітіндісін қосып ерітіп 30 минут өткен соң фотоэлектроколориметрде өлшеу арқылы белок санын анықтаймыз.
Қан сары суындағы азот қалдығын анықтау

Жұмыстың мақсаты:

Органикалық заттар СиSО₄ ерітіндісі арқылы жанады. Осы реакция арқылы күкіртті аммоний тұзы түзіледі. Сілтілі ортада аммонийлі тұз ыдырайды. Ыдыраған ерітінді Несслер ерітіндісімен сарғыш-сары түске боялады.

Жұмыстың анықтау әдісі:

а) Белок емес ерітінді түзу: центрифугалық пробиркаға 2,8мл 20% үш хлорлы сірке қышқылын, 0,2мл қан алып жақсылап араластырамыз. 10-15 минут өткен соң центрифугада ұстаймыз (центрифурлейміз).

б) Минерализациялау.

Екі бірдей пробирка таңдап аламыз. Бірінші пробиркаға 1мл тәжірибелік центрифугадан алынған сұйықтықты құямыз. Екінші бақылау пробиркасына 1 мл дистилденген суды құямыз. Екі пробиркаға 2 тамшы концентрлі күкірт қышқылын қосып, қыздырамыз (жай жағылған от үстінде) ақ бу түзілгенше (пробиркаларды абайлап ақырын ұстау керек). Суытылғаннан соң 2 тамшы пергидрол сұйықтығын қосып түссіз сұйықтық түзілгенше қыздырамыз.

в) Түрлі түсті реакция: суытылған сұйықтыққа 6мл дистилденген суды және 1 тамшы 0,01 метил-қызыл индикаторын және 1н NaOH ерітіндісін қосып сілтілейміз. Сілтіленген сұйықтықтарға 0,5мл Несслер ерітіндісін қосамыз. Тәжірибелі пробирка сарғыш-сары түс түзеді, бақылау пробиркасы ашық сары түс түзеді.

г) Ең соңғы этап азоттың мөлшерін анықтау:

Екі әдіс арқылы анықтауға болады: колориметриялық және титрометриялық әдістер арқылы.

1) Титрлік әдіс. Ақ қағазды қолдана отырып, пробирканың ішіндегі сұйықтықты микробюретка арқылы күкірті аммоний сұйықтығымен титрлейміз. Бұдан соң, бақылау пробиркасындағы сұйықтықтың саны тең 1мл қан сары суындағы азот мөлшеріне тең екенін дәлелдеуге болады.
Есеп мына формула арқылы шығарылады:

Х х 0,05 х 3 х 100

= мг/азот

0,2

Х- жұмсалған стандарт сұйықтықтығының мөлшері (мл).

0,05–1мл стандарт сұйықтығындағы азоттың саны.

3-2,8мл тұнбаға түсірушімен араласқан сұйықтық.

0,2мл - анализге алынған қан сары суы.

---

2) Колориметрлік әдіс.

Тәжірибе пробиркасындағы сұйықтықты фотоэлектроколориметрде тығыздығын өлшей отырып, калибрлі қисық арқылы (274 жұмысқа қараңыз):жалпы азот қалдығын анықтаймыз. 100 мл қан сары суындағы қалдық азот мына формуламен есептеледі:

А х 3 х 100

= мг

0,2

А-1мл центрифугаттағы азот саны мг.

ҚАННЫҢ ОРГАНИКАЛЫҚ ЗАТТАРЫНЫҢ МӨЛШЕРІ.

1. Белок : 65 - 85 г/л

2. Қалдық азот : 14,3 - 2, 8, 6 мм/л.

3. Мочевина : 2,5 - 8,3 мм/л

4. Креатинин: 0,044 - 0,088 мм/л (ж)

0.044 - 0.102 мм/л (м)

5. Глюкоза : 3,3 - 5,6 мм/л

6. Билирубин : 8,5 - 20,5 мкМ/л

7. Жалпы липидтер : 3,5 - 8,0 г/л

Құрастырғандар: б.ғ.д.,профессор: Дильбарканова Р.

х.ғ.к., доцент Мамырбекова А.К.

аға оқытушы: Шырынбекова Б.Ж.

аға оқытушы Еримова А.Ж.

оқытушы: Ашимбекова Б.А.

оқытушы: Отыншиева Ш.

---