Файл: Фоб012016 . А. Ясауи атындаы Халыаралы азатрік университеті Медицина факультеті Зертханалы пндер кафедрасы.docx

в/ фосфолипаза

18. Асқазан сөлі липазасының рН оптимумы:

а/ 1-2 г/ 7-8

б/ 2-3 д/ 9-10

в/ 4-5

19. Мына процесске жұп өт қышқылдары қатыспайды:

а/ хиломикрондардың түзілуіне қалыптасуына

б/ липидтердің сіңіуіне

в/ липидтердің эмульсиялануына

г/ май тамшыларының беткі тартылыс күшінің азаюына

д/ ішек сөлінің липазасының активтендіруіне

20. Липопротеид гидролизіне қатысатын фермент:

а/ холинэстераза г/ фосфолипаза

б/ липаза д/ липопротеидлипаза

в/ ЛХАТ

№4 Тақырыбы:Липидтердің алмасуы. Стероидтардың метаболизмі. Гиперлипидемия және атеросклероз. Дислипидемиялардың диагностикасы. Липидтердің алмасуларының бұзылыстары кезіндегі биохимиялық коррекция.

2. Мақсаты: Студенттер ткандегі БЖМҚ-ның және глицериннің тағдыры, холестериннің организмдегі тағдыры, ацетил-КоА-ның биосинтетикалық процесстерге қатысуы, ТАГ-ің алмасуының соңғы өнімі оларды түзетін процестері және бөлінуі, және липидтер алмасуының бұзылуы туралы өз білімдерін қалыптастырулары тиіс.
3. Оқыту мақсаты: Липитердің организмде атқаратын қызметін білу үшін, липидтер алмасуында түзілетін аралық өнімдерді, катаболизм және анаболизм процесстерін жақсы игеру қажет. Липидтердің организмдегі ролін біле отырып, патология кезіндегі липидтер алмасуының бұзылыстарын анықтауға да болады.

4. Тақырыптың негізгі сұрақтары:

1. Бос май қышқылдарының тағдыры:

а) -тотығу

б) басқа заттар синтезіне жұмсалуы

2. Глицериннің тағдыры.

3. Ацетил-КоА-ң түзілуі және жұмсалуы.

4. Пальмитин және стеарин қышқылдарының -тотығуы, энергетикалық шығымы.

5. Қанықпаған бос май қышқылдарының -тотығуы.

6. Липид алмасуының бұзылыстары (гиперхолестеринемия, атеросклероз, өттас ауруы, семіздік, сфинголипоздар).

7. Липид алмасуындағы бауырдың ролі.

8. Липид алмасуының соңғы өнімдері.

9. Холестериннің биосинтезі, алмасуы.

10. Холестериннің организмдегі алмасуының бұзылыстары.

11. Липид алмасуының бұзылыстары (гиперхолестеринемия, атеросклероз, өттас ауруы, семіздік, сфинголипоздар).

12. Өт тастарының биохимиясы.

16. Организмде бос май қышқылының және глицериннің қолданылуы.

а) Триацилглицериннің және фосфолипидтің синтезіне

---

б) Энергия көзі ретінде

17. Холестеринді анықтау тәсілдері.

18. Бос май қышқылдарының биосинтезі.

19. Кетон денелерінің биосинтезі, химиялық табиғаты, жануар организміндегі ролі.

20. Холестериннің организмдегі алмасуының бұзылыстары.

21. Липид алмасуының бұзылыстары (гиперхолестеринемия, атеросклероз, өттас ауруы, семіздік, сфинголипоздар).

22.Атеросклероздың биохимиясы

---

5. Білім берудің және оқытудың әдістері: құзіреттіліктерді меңгеру бойынша тиімді кері байланыс, шағын топтарда оқыту SGL, мәселелерге/есептелген негізделген оқыту TaskBL

6. Әдебиет:

Орыс тілінде:

Негізгі:

1.Тапбергенов С.О. Медицинская биохимия.- Астана, 2001.

2.Березов Т.Т., Коровкин Б.Ф. Биологическая химия.- М.,2005, 2007.

3.Биохимия, под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М.,2005, 2007.

4. Шарманов Т.Ш., Плешкова С.М. Метаболические основы питания с курсом общей биохимии – Алматы, 1998, 2008
Қосымша:

1.Тапбергенов С.О, Тапбергенов Т.С. Медицинская и клиническая биохимия.-Павлодар,2004.

2.Марри Р., Греннер Д., Мейес П., Родуэлл В. Биохимия человека. 2003

3.Кольман Я., Рем К-Г. Наглядная биохимия.- М.: Мир, 2004.

4.Биохимия. Тесты и задачи: Учебное пособие для студентов медвузов , под ред. Чл.-корр. РАН, проф. Е.С. Северина.- М.,2005.

5.Биохимия в вопросах и ответах. Под. Ред. чл.-корр. НАН РК, д.х.н.,

проф. С.М. Адекенова. -Астана, 2003.
Қазақ тілінде:

Негізгі:

1.Сейтембетов Т.С., Төлеуов Б.И., Сейтембетова А.Ж.. Биологиялық химия.-Қарағанды.-2007.

2. Тапбергенов С.О. Медициналық биохимия.-Павлодар.-2008.

2.Сеитов З.С., Биологиялык химия, 2007

3.Сейтембетова А.Ж.., Лиходий С.С., Биологиялық химия, 1994.
Қосымша:

1.Биохимия сұрақтары мен жауаптары. ҚР ҰҒА корр., проф. С.М. Адекеновтің ред. басшылығымен.-Астана,2003.
Ағылшын тілінде:

1. Lehninger « Principles of biochemistry», Fourth Edition, David L.Nelson, Michael M. Cox, 2005.

2. Murray R.K., Granner D.K., Mayes P.A., Rodwell V.W., Harpers Biochemistry.1988.

3. Saini A.S., Kaur J., Textbook of biochemistry.- New Delhi,1995.

7. Бақылау: (сұрақтар, тесттер, есептер және т.б.)

Өзіндік жұмысқа арналған жаттығулар

1. Пальмитин қышқылының тотығуы кезінде қанша ацетил-КоА түзіледі?

2. Стеарин қышқылының -тотығуы кезінде 9 молекула ацетил-КоА түзілді, бұл үшін стеарин қышқылы неше рет -тотығуға түседі.

3. Глицерин толық тотыққанда қанша молекула АТФ түзіледі?

4. Пальмитин қышқылы толық тотыққанда қанша молекула АТФ түзіледі?

5. ТАГ-ң ыдырауының соңғы өнімдерін атаңыз, олар қандай процесстер нәтижесінде түзіледі?

6. Липидтер алмасуы мен көмірсу алмасуы арасындағы байланысты табыңыз.

7. Жануар организмінде кетон денелерінің ролі

---

8. Бос май қышқылының биосинтезінің І-ші сатысын жазыңыз (реакциясын көрсету).

9. Бос май қышқылының 2-і сатысын атаңыз (реакциясын жазыңыз).

10. Бос май қышқылының 3-і сатысы қалай аталады? (реакциясын жазыңыз)

11. Холестериннің биосинтезін көрсетіңіз.

12. Жануар организмінде кетон денелерінің ролі.

13. Кетон денелерінің биосинтезін жазыңыз.

Ситуациялық есептер

1. Өкпеде хиломикрондардың құрамына кіретін триацилглицериндердің, соңғы өнімдеріне дейін тотығуы байқалады. Бұл қай заттар, көрсетіңіз? Тотығу кезінде түзілген энергияны қалай қолданамыз?

2. Бос май қышқылы толық тотыққанда 148 молекула АТФ түзілді. Қай бос май қышқылы тотығуға қатысты? Дәлелдеңіз.

3.  және -липопротеидтердің арақатынасы 3-ке тең. Бұл неге алып келуі мүмкін?
Лабораториялық жұмыстар.

Қан құрамындағы бос май қышқылдарын

анықтау әдісі

Жұмыстың әдісі: Диэтилдитиокарбанат натрий ертіндісімен бос май қышқылдарының мыс тұздары сары, қоңыр түсті комплекс түзеді. Бұл түс бос май қышқылдарының концентрациясына тікелей тәуелді.
Жұмыстың анықтау әдісі

Үш пробирка келесі шарт бойынша реактивтер алынады.

Р еактивтер Пробиркалар	1 тәжірибе	2 бақылау	3 стандарт
Қан сары суы Хлороформ құрамындағы пальмитин қышқылы (1мкг-экв. (мл)) Хлороформ Мыс Х реактиві	0,5мл — 5мл 2,5мл	— — 5мл 2,5мл	— 1мл 4,5мл 2,5мл

Х-мыс реактиві: 10 өлшемі 6,45 (СиNО₃/₂) ерітіндісінен және 6Н₂О+9 өлшемді ІМ триэтаноламин ерітіндісінен +1 өлшем 1Н сірке қышқылынан тұрады.

Пробиркаларды тығындымен жақсылап тығындап 2-3 мин шайқайды. Содан соң центрифугалық пробиркаға ауыстырып, 3000 айналымда 15 мин. центрифугаға қоямыз. Пробиркадағы сұйықтық үшке бөлінеді: хлороформ; белок және су. Үстінгі сулы қабаттағы мыс реактивін төгеміз. Белокты қабатын пробирканың шетіне ығыстырамыз. Хлороформның экстрагирленген бос май қышқылдары бар қабатын басқа пробиркаға ауыстырып, оған 1% диэтилдитиокарбонат натрийдің бутанолдағы ертіндісінен 0,5 мл қосып, жақсылап араластырамыз. Тәжірибе мен стандарт пробиркадағы сұйықтықты бақылаудағы сұйықтыққа қарсы қойып ФЭК-те тығыздығын өлшейміз.

---

Бос май қышқылдарының санын мына есептеу бойынша анықтаймыз.
Е_х х С_ст х 2

Х = мкг - экв/л

Е_ст
Х - қан құрамындағы бос май қышқылдарының саны

Е_х - тәжірибелік сынаманың экстинциясы

Е_ст – стандарттық сынаманың экстинциясы

С_ст - стандарт сұйықтығының концентрациясы 2-есептеу коэффициенті

Қан құрамындағы бос май қышқылдарының тұрақты саны 0,4-0,9 мкг-экв/л. Диабет кезінде және ашыққан кезде бұл сан жоғарылайды. Инсулин мен глюкоза қолданған кезде саны азаяды.


Қан сары суындағы ТАГ мөлшерін анықтау.

Принципі: липаза қатысуымен ТАГ-ң гидролизі кезінде бос глицерин мен май қышқылдары түзіледі. Глицерин АТФ, гексокиназа, глицерофосфатоксидаза қатысуымен тотығып сутегінің асқын тотығын түзеді. Пероксидаза әсерінен сутегінің асқын тотығы хромогенді субстраттарға дейін ыдырайды.

Қалыпты жағдайда қан сары суындағы ТАГ мөлшері - 1,0 - 2,29 ммоль/л.

Ерітінділер мкл	Тәжірибелік сынама	Калибрлік сынама	Бақылау сынамасы
Қан сары суы	10	-	-
Дистилденген су	-	-	10
Калибратор	-	10	-
Реагент 1	1000	1000	1000

Ерітінділерді жақсылап араластырып 10 мин +37⁰С температуралы термостатқа қоямыз. Содан соң фотоэлектроколориметрде тығыздығын өлшейміз.

Қан сары суындағы ТАГ мөлшері мына формуламен есептеледі:
Е₀

С = х 2,3

Е_к
С - ТАГ мөлшері ммоль/л;

Е₀ - зерттелетін сынама тығыздығы.

Е_к - калибратор тығыздығы

2,3 - калибратордағы ТАГ мөлшері ммоль/л.

 1 БИЛЕТ

1. 
   Активті сірке қышқылының қолдану жолдары.
   
2. 
   Глицерин мен көмірсу алмасулары арасындағы өзара байланыстылықты көрсетіңіз.
   

 2 БИЛЕТ

1. 
   Глицерин мен бос май қышқылдарының қолдану жолдары.
   
2. 
   Холестерин мен кетон денелерінің синтездері арасындағы ұқсастылық.
   

---