Файл: азастан тарихы жне оамды пндер кафедрасы (gzaaн 6305) ылыми зерттеу дістері жне академиялы хат пніні.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 03.02.2024
Просмотров: 229
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Мысалы: салауатты өмір салтының негізгі компоненттері-толық тамақтану, тұрақты жаттығулар және толық ұйқы.
Ғылыми мақаладан ғылыми тезистер ерекшеленеді:
-
Құрылымдық бөліктердің шектеулі саны; -
Қысқаша, мәлімдемелердің сыйымдылығы; -
Егжей-тегжейлі талдаудың, бір нәрсенің кеңейтілген негіздемелерінің, басқа авторлардың дәйексөздерінің болмауы; -
Шағын көлемі, шамамен 1-2 баспа беті.
Ғылыми тезистер мүмкіндік береді:
-
Түрлі ғылыми конференцияларға, семинарларға қатысу, осылайша өзіңізді ғылыми қоғамдастықта танытуға мүмкіндік береді; -
Ықтимал оқырманды бастапқы мәтінді зерттеуге қызықтыру, алынған нәтижелерді өндірісте, ғылымда және басқа салаларда практикалық іске асыруға ықпал ету үшін өз көзқарастарыңызға, жетістіктеріңізге, басқа жұмысыңызға (мысалы, ғылыми мақалаға тезистер жазу кезінде) назар аударыңыз; -
өзінің кәсіби жетістіктерінің" қоржынын толтыру", бұл жұмысқа орналасу немесе мансап баспалдағымен көтерілу кезінде артықшылық болады.
Ғылыми тезистерді әртүрлі себептер бойынша жіктеуге болады:
Жазудың мақсатына байланысты ғылыми тезистер болуы мүмкін:
-
Немесе кез-келген ғылыми іс-шараға қатысу үшін; -
Немесе оларды кейіннен жариялау үшін; -
Немесе екеуі үшін бірден (мысалы, конференция материалдары кейінірек жарияланған кезде).
Табиғаты бойынша ғылыми тезистер болуы мүмкін:
-
Жинақтың белгілі бір іс-шарасына немесе тақырыбына орайластырылған; -
Ғылыми жұмыс бойынша жазылған (ғылыми мақала, баяндама, магистрлік диссертация және т.б.)
ГИПОТЕЗА.
Гипотеза- дәлелденбеген тұжырым немесе болжам. Сондықтан гипотеза қашанда текерілуге, дәлелдеуге бағытталады және зерттеушінің зерттегісі немесе зерттегісі келетін тұжырымы болып саналады. Гипотеза құрғанда мына жайттарды ескеру қажет.
-
Логикалық тұрғыда сенімді болуы. -
Сенімді ақпараттардың болуы. -
Тексерілетіндей болуы.
Гипотезаның ерекшелігі - білімнің даму формасы болу - ойлаудың негізгі қасиеті, оның тұрақты қозғалысы-тереңдету және дамыту, адамның практикалық өмірдің қажеттіліктеріне байланысты жаңа заңдылықтар мен себептік байланыстарды ашуға деген ұмтылысы арқылы алдын-ала анықталады. Ф. Энгельс өзінің "табиғат диалектикасы" кітабында былай деп жазды: "байқау бір топқа жататын фактілерді түсіндірудің бұрынғы әдісін мүмкін етпейтін жаңа фактіні ашады. Осы сәттен бастап, алдымен фактілер мен бақылаулардың шектеулі санына негізделген түсіндірудің жаңа тәсілдері қажет. Әрі қарай тәжірибелі материал осы гипотезаларды тазартуға әкеледі, олардың біреуін жояды, басқаларын заң таза түрде орнатылғанша түзетеді".
Қандай құбылыстарды - табиғат құбылыстарын немесе қоғамдық өмірді, жеке нысандарды немесе заңдылықтарды білу туралы жаңа білім әрқашан бастапқыда гипотеза түрінде пайда болады. Бұл гипотезаның адам білімінің даму формасы ретіндегі қажетті және осылайша әмбебап сипатын түсіндіреді.
Гипотезаның құрылысы әрқашан зерттелетін құбылысты түсіндіретін болжаммен бірге жүреді. Ол әрқашан жеке пайымдау немесе жеке фактілердің қасиеттері немесе құбылыстардың тұрақты байланыстары туралы өзара байланысты пайымдаулар жүйесі түрінде әрекет етеді. Сот шешімдері зерттелетін құбылыстардың себептері немесе қасиеттері туралы бастапқы болжамды білімді білдіреді.
Гипотеза түрлері.
Жалпы гипотеза-бұл табиғи және әлеуметтік құбылыстардың себептері, заңдылықтары мен заңдылықтары, сондай-ақ адамның психикалық қызметінің заңдылықтары туралы ғылыми негізделген болжам. Олар сипатталған құбылыстардың бүкіл класын түсіндіру, олардың қарым-қатынастарының табиғи сипатын кез-келген уақытта және кез-келген жерде жою мақсатында ұсынылады.
Бір гипотеза-жеке фактілердің, нақты оқиғалардың немесе құбылыстардың себептері, шығу тегі мен заңдылықтары туралы ғылыми негізделген болжам. Мысалы, дәрігер белгілі бір науқасты емдеу кезінде жеке гипотезалар жасайды, оған жеке дәрі-дәрмектер мен олардың мөлшерін таңдайды.
Жалпы, жеке және жеке гипотезаны дәлелдеу кезінде зерттеуші немесе кез-келген адам жұмыс гипотезаларын жасайды.
Табиғат, қоғам және ойлау құбылыстарының даму заңдылықтарын түсіндіретін гипотеза Ғылыми деп аталады. Ғылыми болу үшін гипотеза келесі талаптарға жауап беруі керек: А) ол осы процестің, құбылыстың жалғыз аналогы болуы керек; б) ол осы құбылысқа байланысты жағдайлардың мүмкіндігінше көп санына түсінік беруі керек; в) Ол негізінде құрылғандардың қатарына кірмейтін жаңа құбылыстарды болжай білуі керек.
Жұмыс гипотезасы-бұл гипотезаны құру кезінде қолданылатын уақытша болжам немесе болжам. Жұмыс гипотезасы, әдетте, зерттеудің алғашқы кезеңдерінде ұсынылады. Жұмыс гипотезасының ерекшелігі оны шартты және сол арқылы уақытша қабылдаудан тұрады. Зерттеуші үшін тергеудің басында қолда бар нақты деректерді жүйелеу, оларды ұтымды өңдеу және одан әрі іздеу жолдарын белгілеу өте маңызды. Жұмыс гипотезасы зерттеу барысында фактілерді алғашқы жүйелеудің функциясын орындайды. Тағдыры жұмыс гипотезасын екіжақты. Ол жұмысшыдан тұрақты жемісті гипотезаға айналуы мүмкін. Алайда, егер оның жаңа фактілермен сәйкес келмеуі анықталса, оны басқа гипотезалармен алмастыруға болады.
Соңында жасаймыз кейбір қорытындылар. Гипотезаның анықтамасы келесідей: Гипотеза-бұл алдыңғы білім негізінде түсініксіз болатын кез-келген фактіні, құбылысты түсіндіруге қызмет ететін ғылыми негізделген болжам. Гипотеза әлі шындық емес, оны ұсынған зерттеушінің көзқарасы бойынша шындықтың қасиеті жоқ. Гипотеза-бұл жаңа білім (оның ақиқаты немесе жалғандығы дәлелденуі керек). Өткен білімге қатысты белгілі бір сабақтастықты сақтай отырып, гипотезада түбегейлі жаңа білім болуы керек.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
-
Демидов и. в. Логика: заң университеттеріне арналған оқу құралы./ И .В. Демидов. – М.: Құқықтану, 2000. – Б.161 – 169. -
Заңгерлер үшін Логика: жоғары оқу орындарына арналған оқу құралы / К.К. жол. – М.: бірлік-ДАНА, 2004. – 287 б. -
Кириллов В. и. Логика: заң университеттеріне арналған оқулық / В. И. Кириллов, А. А. Старченко.- Изд. 5-е, перераб. и доп. – М.: Юристъ, 2006, - С. 231 – 247. -
Коперник Н. Аспан сфераларының айналуы туралы. Алғы сөз / / Ғылым өмірі. /Н. Коперник.- Б. 11.
7-апта. Лекция №14. Тақырыбы: Академиялық мәтін бөлімдері
Кіріспе.
Кіріспе-жазба жұмысының бірінші бөлімі.Ол басқа бөлімдерге қарағанда жиі оқылады.Сондықтан кейбір студенттер үшін кіріспе бөлімді жазу біршама қиындық тудыруы мүмкін.Жақсы жазылған кіріспе қашанда зерттеу жұмысының тақырыбымен және оның зерттеу сұрағымен таныстырып,оқырман қызығушылығын оятады. Кіріспе бөлімде мәтіннің тақырыбы,оның маңызы және тезисі мен талқыланатын мәселелердің жоспары жазылады.Сонымен қатар кіріспе тезис ретінде қарастырылып отырған тұжырымдардың параграфтарда берілуі мен ұйымдастырылуы жөніндегі мәліметтерге қысқаша тоқталып өтуге тиіс. Кіріспеде қамтылуға тиіс негізгі мағлұматтар мыналар:
-Зерттеу жұмысыынң мақсаты;
-зерттеу сұрағы
-тақырыпқа қатысты еңбектерге шолу;
-негізгі терминдерге шолу жасау дәне оқырманға түсініксіз терминдерге анықтама беру;
-мақала құрылымына сипаттама беру;
Сонымен бірге,кіріспені жазуда оқырман назарын аудару немесе мәтінді оқуға деген қызығушылығын арттыру үшін тақырыпқа қатысты өзге авторлардың пікірін беруге, сұрақтар қоюға, статистикалық мәліметтер келтіруге, автордың өз басынан өткен оқиға жөнінде қысқаша баяндауына болады.
Өзге авторлардың пікірін қолдану.
Біріншіден, мұндай пікір сенімді дереккөздерден алынады.Ол тақырыпқа тікелей қатысты болуы қажет және төл сөз ретінде беріліп,тырнақшаға алынып жазылады.
Сұрақ қою.
Бұл оқырманның тақырыпқа қатысты қандай да бір жайт жөнінде ойландыру немесе есіне түсіру үшін қойылады.Бірақ қойылған сұрақтан кейін автор оған өзі жауап береді.
Статистикалық мәлімет беру.
Статистикалық мәлімет ақпараттық мәндегі жазба жұмыстарда жиі қолданылады.
Кіріспе соңында жұмыстың негізгі тұжырымы мен қортындысы және жалпы жұмыстың құрылымы жөнінде қысқаша мәлімет беріледі. Эссенің құрылымы туралы мәлімет беру оқырман үшін тақырыпқа қатысты ақпаратты тез табуына және оқлым үдерісін жеңілдетуге ықпал етеді. Жақсы жазылған кіріспе тың жайтты көтеріп, қызығушылықты арттырады, тақырыптан тыс жайтты қозғамай, тек зерттеу сұрағын талқылауға бағытталады.
Кіріспе жазарда ескерілетін кеңестер:
1.Кейбір студенттер үшін кіріспені соңында жазған тиімді.
2.Кіріспе көлемі жазылатын эссе көлеміне тікелей байланысты.
3.Мүмкіндігінше ой анық болуы керек.
Негізгі бөлім.
Негізгі бөлім- жазба жұмысының тақырыбын жан-жақты талқылайтын, оның зерттеу сұрағына жауап беретін,негізгі тұжырымдар жазылатын басты бөлім. Бұл бөлім жұмыстың негізі болғандықтан, көлемі жағынан алғанда барлық жұмыстың 80% қамтуы мүмкін.Негізгі бөлімді жазу үшін талқыланып, талданатын тұжырымдарды жоспарлап,жүйелеп алу қажет. Ол үшін:
-зерттеу тақырыбына қатысты материалдарды жинақтау;
-материалдар ішінен тақырыпқа қатысы бар мағлұматтарды жинап алу немесе белгілеп қою;
-табылған материалдарды тақырыпша бойынша топтастыру;
- топтастырылған тақырыпшаларға қарай шағын жоспар құру;
Негізгі бөлім құрылымы параграфтардан тұрады және әрбір параграф тақырыпқа байланысты жекелеген ойларды қамтиды.Ал негізгі бөлімнің құрылымы жазба жұмысының зерттеу сұрағына байланысты.
Негізгі бөлімнің мақсаты- талданатын мәселеге,тұжырымға жан-жақты талқылау жасау.Әдетте, академиялық жазылымда талқылауың маңызы ерекше. Талқылауда екі немесе одан да көп тұжырымды тиімді немесе тиімсіз екенін талқылауға болады.
Академиялық жазылымда берілген пікірлердің барлығы дәлелденуі қажет. Тұжырымды немесе пікірді дәлелдеудің құрылымын мынадай қарапайым мысал ретінде көрсетуге болады:
Тұжырым
Түсіндіру
Автордың дәлелі
Дәйегі
Жалпы тұжырымды берудің мынадай екі жолы бар:
1.Таразыланған көзқарас.
Мұндай жағдайда дәйектің екі жағында автор өз көзқарасын соңғы параграфқа дейін анық білдірмейді.
2.Сендіру. Бұл дәйектемелік жазылымда автор өз көзқарасын бірден білдіреді,содан кейін өзінің пікірінің дұрыс екеніне оқырманды сендіруге тырысады.
Негізгі бөлімді жазудың ең басты талабы- сыни тұрғыдан өзге авторлардың пікірлері мен осы жұмыстың зерттеу нәтижесін талқылау және дәйектеу.Негізгі бөлім эссенің мақсатына қарай құрылады.Негізгі бөлімді жазып болған соң, зерттеу сұрағына жауап беру үшін жасалған тұжырымдардың қаншалықты деңгейде талданғанын анықтау қажет.
Қорытынды бөлім.
Қорытынды- жазба жұмыстың ең қажетті бөлімдерінің бірі. Өйткені қорытындыда негізгі деген ойлар беріледі.Сонымен қатар ол жазылымның соңғы параграфы болып саналады.Қорытынды барлық жұмыс аяқталғаннан кейін қандай да бір тұжырымды нақтылап беру үшін жазылады, сондықтан мүмкіндігінше жұмыстың неізгі түйінін бере білу қажет.
Қорытындының өзіндік ерекшеліктері бар және жазба жұмысында ол мынадай қызметтер атқарады:
-негізгі ойды түйіндеу;
-эссені жазудағы негізгі идеяны беру;
-эссенің негізгі идеясы жөнінде соңғы пікірді білдіру;
-оқырманның есінде қалуға тиіс ойды ерекше көрсету;
Студенттер жазылым үдерісіне қорытынды бөлімді тиімді жазып шығу үшін мынадай қарапайым кеңестерді ескергені жөн.
1.Аргументтер мен негізгі идеяны қысқаша қорытындылап беру;
2.Автордың қорытынды пікірін білдіру;
3.Өз пікірін анық етіп жазу.
4.Қорытынды көлемін шағын етіп жазу.
Қорытындыны жазу барысында жазба жұмысының негізгі бөлімінде берілген көлемді ақпараттарды қайталамау қажет.Қорытынды бөлімде жаңа ой талқыланбайды, тек айтылған ой қорытындыланады.
8-апта. Лекция № 15. Тақырыбы: Академиялық мәтін тілі.
1.Академиялық мәтіндер
2.Академиялық эссенің мақсаты
3.Негіздеме хат
Академиялык мәтіндер. Мәтін - белгілі бір такырыптағы акпаратты беруге бағытталған сөйлемдер мен параграфтардын жиынтығы. Мәтiндер турлерiне ка рай әртүрлі болып бөлінеді. Егер мәтiнде алғаш рет мәліметтер бе рiлсе, ол бастапқы дереккөзді (primary source) мәтін ретінде қарас тырылады. Мәселен, хаттар, зандар, кужаттар, бастапқы мәліметтер жарияланған дереккөздер бастапкы акпаратты қамтитын мәтіндер түрiне жатады. Ал егер осы материалдарга зерттеу жасалып