Академиялык эссенiң максаты. Жогары оку орнында және мектепте білім алушылардан турл түсінгенін білу академиялык мәтіндер мен эсселерді жазу сұралуы мүмкін. эссе, әдетте студент немесе окушы тарапынан жазылады және оны окы тушы ғана окып бағалауы мүмкін. Мұндай тапсырманы орындату. дағы мақсат – оқытылған пән бойынша студенттің не және емтихан сұрағына студенттің дұрыс жауап бергенiн тексеру.

Тапсырманы эссе түрінде беру немесе эссе түрiнде емтихан ка былдаудағы негізгі мақсат - студенттердiн бiлiмiн ғана емес, оны жеткізе білудегi кабілеттерін тексеру. Сондыктан да эссе такы рыптарының өзi карапайым сұрақтарға қарағанда ерекше болып құрылады. Мысалы: «Жонсарлармен болған Аңырақай шайқасын да казак халкы калай жеңіске жетті?» деген карапайым сұракты эссе сұрағы ретінде былайша қоюға болады: «Қару-жарағы мен әскер саны басым жоңғарлармен соғыста қазақ әскерлері жеңіске жетті. Осы соғыста қазақ халқының басымдық танытуына әсер еткен негізгі себептер қандай? Талқылаңыз». Бұл сұраққа жауап іздеу барысында студент өз ойын саралап беруіне және осы жеңіс жолының түрлі себептерін көрсетуіне мүмкіндік алады. Сондай-ак жеңіске жетудің негізгі себебін аныктауына ықпал етеді. Осыған байланысты студент өз бетімен зерттеу жасайды. Бұл студенттің көптеген зерттеу материалдарын қарауына итермелейді. Ал талкы лаңыз деген сөз жеңіске жету жолдарының бірнеше себептерін қа растыруы қажет екендігін меңзейді. Әдетте, эссе әрқайсысының өз алдына тиiстi максатымен жазы латын кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды, қолданылған әдебиет тер бөлімдерінен тұрады.

Кіріспе бөлімінде тақырыпқа қатысты осы кезеңге дейiнгi пi кірлер беріліп, эсседе қарастырылатын накты бағыт көрсетіледі. Негізгі бөлім жазылатын негізгі пікірлерге байланысты параграф тарға бөлініп, тақырыпқа қатысты ойлар өрбітіледі. Қорытынды бөлім негізгі бөлімдегі түйінді пікірлерді жинақтап, автордың нак ты ойын көрсетеді. Ал қолданылған әдебиеттер бөлімінде жазы лым барысында қолданылған, сілтеме жасалынған дереккөздер ту ралы мәліметтер беріледі.Сонымен эсседе студент өзінің білімін көрсетумен ғана шектел мейді. Мынадай қабілеттерін шыңдай түсуіне мүмкіндік алады:Дәріс пен практикалық сабақта үйренген ақпараттан өзге ақпарат табу; Өз пікірін дамыту және дәлелдеу; Жазылым қатысым әрекетіне машықтану; Өз білімін жетілдіру және әрі қарай іздену; • Есте сақтау қабілетін жақсарту;. Өз ойын жүйелі жеткізу; Өз мамандығына қатысты мәселелерді түсіну мен шешуге деген қабі летiн калыптастыру; Өз мамандығы мен өзге тақырыптардағы академиялық мәтіндерді оқу қабілетін жетілдіру. Студент эссе жазу үшін берілген тақырыпты жақсы түсініп, оны сыни тұрғыдан талдай алса және эссенің жазылу құрылымын сақ тай отырып, өз ойын анық жеткізе білсе, жоғары баға алатынына еш күмән келтіруге болмайды. Эссені сәтті жазудың бірден-бір жолы берілген тапсырманы жақсылап түсініп алуда.

---

Кейде эссе тапсырмасы, яғни тақырыбы көлемді болып немесе сұрақ күйінде келуі мүмкін. Сондай-ақ тап сырмада эссені қалай жазу керектігі жөнінде нұсқау берілуі де мүм кін. Мәселен, «талқылаңыз» деген сөз тақырыпқа қатысты мәселе ні жан-жақты қарауды білдіреді, яғни мәселенің пайдалы немесе зиянды жақтарын, тиімділігі мен тиімсіздігін қарастыра отырып өз пікірін білдіруді талап етеді.

Негiздеме хат. Негiздеме хат жоғары оқу орындарына кұжат тапсыру бары сында (көп жағдайда доктарантураға (PhD) түсу үшiн) немесе студенттердің дипломдық жобасының тақырыптарын бекіту үшін сұралады. Бұл құжаттың негізгі мақсаты - алдағы уақытта жүзе ге асырылатын ғылыми жұмыстың маңыздылығы мен оның калай жүргізелетіндігі жөнінде ақпарат беру. Негіздеме хатта тақырыпқа катысты ғылыми әдебиеттерге қысқаша шолу жасалып, не зерт теледі, неліктен бұл зерттеу жұмысы маңызды, оның ғылым үшін улесi кандай болмак және зерттеу калай жүзеге асырылады деген сұрақтарға жауап беріледі. Ол өз саласы мен ЖОО-ның талаптары на сай әртүрлі болуы мүмкін, бірақ барлығының жазылу мақсаты мен талаптары бірдей болып келеді. Себебi негiздеме хат жүргізі летiн зерттеу жұмысынын кажеттiлiгi мен зерттеушінің тақырып туралы білімінің жеткілікті екендігіне және оның сәтті аяқталаты нына сендіре алуы кажет. Оны оқыған адам керексіз зерттеу жұмы сының жүргізілетiнiне емес, алдағы уақытта ғылым үшін маңызды жұмыс жасалатынына илануы тиiс. Негiздеме хатты жазудың өз қиыншылықтары бар. Дегенмен оның жазылу үдерісін жүйелі түрде жүзеге асыру жұмыстың сәт тi шығуына кепілдік береді. Біріншіден, хатты бастамас бұрын алдағы уақытта зерттелетін тақырыпты анықтап алуға тура келеді. Ол алгашкыда жалпы тақырып түрінде болуы мүмкін. Жалпы такырып ретiнде мамандыкка байланысты белгілі бір пән нiн такырыбын алуға да болады. Екiншiден, жалпы такырыпка катысы бар ғылыми әдебиеттерді оку кажет. Зерттеу негіздеме сi мен тақырыпқа қатысты әрбір жұмыстың мақсаты мен тұжы рымдарын аныктап, оларды белгілеп отыруға тура келеді. Осыған байланысты, зерттеу тақырыбына қажетті ашылмай немесе қа растырылмай қалған мәселені анықтау керек. Тақырыпқа қа тысты әдебиеттерді көп оку аркылы ғана осы бағытта қандай зерттеулер жүргізіліп, кандай мәселенің қарастырылмай калып кеткенін анықтауға болады. Ғылыми әдебиеттерді оку такырыпка катысты зерттеу сурагын және/немесе гипотезаны құру туралы ойлануға мүмкіндік береді. Бұл нақты қандай мәселенің зерттел гелі отырғандығы мен осы зерттеуден кандай нәтиже күтілетінін аныктап береді. демых жазылым негіздері

---

Негізхатты бастамай турып жасалған бұл кадамдар такы. рыпка катысты аныкталмай калган накты мәселе мен оған қатысты негіздемелiк тужырымды туындатады. Бұл өз кезегінде «Неліктен бул такырып зерттелуi керек?» және «өзгелерді (окырманды) зерттеу жұмысыма калай кызыктыра аламын?», «зерттеу жұмысы. нан кейiн не өзгеруi мүмкiн?», «зерттеудiн гылыми улесi кандай?» деген сұрақтарға жауап беруге мүмкіндік береді. Негiздеме хаттың құрылымы мыналарды қамтиды: 03 ң жетекшісінің і көрсетіледі. улкен аты-жені, ЖОО-нын аты мен факультеттің аты Түйіндеме мен мазмұны. Егер негiздеме хаттың көлемі болатын болса, окырманга ыңгайлы әрі түсінікті болуы ушiн түйін деме мен мазмұны беріледі. мето

Титул беті. Мұнда тақырыбы, зерттеуші мен оның Кiрiспе. Бұл негiздеме хаттың бiрiншi бөлiмi болғандықтан, такырыппен таныстырады, оған қатысты мәселелерге тоқталады және зерттеу сұрағы жазылады. Кiрiспеде «Бұл тақырып бойынша кандай ғалымдар айналысқан?», «Мәселе бойынша кандай зерт меулер жасалган?», «Зерттеулерде кандай жайттар қамтыл май қалған?», «Жүргізілетін зерттеудің үлесі қандай болмақ?», «Неліктен бұл зерттеу жұмысын жүргізу керек?» деген сұрақтар дың жауабы жазылуы керек. Әдебиеттерге шолу. Бұл бөлім арқылы зерттеушінің тақырыпқа қатысты білімінің қай деңгейде екенін аңғаруға болады. Сонымен қатар ұсынылған тақырыптың практикалык және теориялык негіз ділігі дәлелденеді. Осы бөлімде тақырыптың өз саласына косатын нақты үлесі айқындалады. Бөлімді жазуда теорияларды, әдістерді, пікірлері салыстыру мен қарсы қою қолданылады; жүргізілген зерттеу жұмыстарының артықшылықтары мен кемшіліктері жө ніндегі сыни ойлар жазылады; ғалымдардың пікірлеріне синтез жасалынады. Зерттеу дизайны және әдісі. Зерттеу әдісі негіздеме хаттағы маңызды бөлімдердің бірі болып саналады. Бұл бөлімде зерттеу сұрағына қандай әдіс арқылы жауап берілетіндігі жөнінде ақпарат беріледі. Бөлімде зерттеу турiне байланысты сапалык, сандык не месе аралас әдіс; бастапкы немесе екінші реттік дереккөздер мәлі меттерін қолданылатындығы көрсетіледі. Зерттеу дизайнына бай ланысты сипаттамалық, корреляция немесе тәжірибелік әдістердің қайсысы қолданылатындығы айқындалады. Сондай-ақ кімдердің немесе ненiң зерттелетіндігі, оған байланысты iрiктеме тобынын калай тандалатыны көрсетіледі. Мәліметтердің жиналатын уакыты белгіленеді. Зерттеуде нақты қандай әдістер (сұхбат, сауалнама, ба кылау, тәжірбие жасау) колданылатындығы және неліктен бұл әдіс ті қолдану тиімді екендігі баяндалады. Зерттеу әдісін жүргізу үшін мәліметтерді жинауға кететін уақыт, оларға қалай қол жеткізуге болатындығы, әдісті жүзеге асыру барысында қандай кедергілер кездесуі мүмкін екені және олардың шешілу жолдары жазылады. Зерттеу жұмысының үлесі. Бұл бөлімде зерттеу жұмысының теориялық және практикалық маңызы көрсетіледі. Зерттелетін та қырыптың осы саланың дамуына қосар үлесі мен ғылымға немесе қоғамға тигізер пайдасы жазылады.

---

Қолданылған әдебиеттер тізімі. Негіздеме хатта қолданылған әрбір дереккөзге, өзге авторлардың пікірлері мен идеяларға сілте ме жасалуы керек. Олар қолданылған әдебиеттер тізімінде талапқа сай безендіріліп беріледі. Негiздеме хат өзге академиялық мәтіндерге ұқсас құрылыммен жазылғанымен, оның негізгі мақсаты алдағы уақытта жүзеге асы рылатын зерттеу жұмысы жөнінде баяндалады. Кей жағдайларда негіздеме хатпен бірге зерттеу жұмысын жүр гізудің күнтізбелік жоспар қоса сұралуы мүмкін. Күнтізбелік жос парды жазудағы мақсат зерттеу жұмысының жүргізілу уақыты done tirent re мен мерзімін анықтау және алдағы уақытта жасалатын жұмыс тың жоспарын білу. Күнтізбеде жүзеге асырылатын жұмыстар мен олардың уақыты көрсетіледі.
8-апта. Лекция № 16. Тақырыбы: Ғылыми мәтіннің лексикалық және грамматикалық ережелері.
1.Тақырып таңдау

2.Дереккөздер

3.Жазылым үдерісі

4.Тақырып таңдау
Көп жағдайда эссе немесе зерттеу тақырыбын тағдау еркі студенттің өзіне беріледі.Бұл өз кезегінде студенттің өз еркімен жұмыс жасауына және қызықтырған тақырыбын тереңірек танып білуіне жол ашады.

Тақырып таңдау жазба жұмысын жазу үдерісінің ең маңызды кезеңі болып саналады.Мәселен,эссе тақырыбын таңдау қарапайым болып көрінгенмен,біршама ойлануды талап етеді.Сондықтан оған үстірт қарауға болмайды.Себебі оқырман эссе мазмұнын толық оқымас бұрын эссе тақырыбын оқиды.Олар тақырыпқа қарап эссенің қандай бағытта жазылғанын түсінеді.Осы жайттарды ескере отырып,жазба жұмысы тақырыбының қаншалықты маңызды екенін және оны қанша адам оқитынын аңғаруға болады.

Академиялық жазылым барысында тақырыпты түсінуге Блум таксономиясының теориясы үлкен септігін тигізеді.Таксономия алты деңгейден тұрады.Білім алушы қарапайым «білім» (есте сақтау,жаттау,еске түсіру,ақпаратты танып білу) деңгейінен соңғы «бағалау»(шешімге келу) деңгейіне дейін түсіндіре алу,білгенін қолдану,оларды талдау мен жинақтау деңгейлерінен өтеді.Таксономияны толық түсіну жазылым бойынша берілген тапсырма немесе тақырып жөнінде жазуға бағыт-бағдар береді.

Мысалы:

Деңгейі	Мағынасы	Мысал: «Фейсбук әлеуметтік желісі»туралы берілетін тақырыптар (тапсырмалар)	Берілген тақырып бойынша қарастырылуға тиіс ақпарат
1.Білім	Еске түсіру,әңгімелеу	Фейсбук әлеуметтік желісінің қалыптасу тарихы	Қалыптасу кезеңі,пайда болуына ықпал еткен жағдайларды сипаттау талап етіледі.
2.Түсіну	Түсінгенін өз сөзімен жеткізу	Фейсбук әлеуметтік желісінің адамдардың қарым-қатынасына тигізген әсері	Себебі мен салдарын қалай түсінетіндігі жөнінде жазу қажет.
3.Қолдану	Білгенін қолдана алу	Фейсбук әлеуметтік желісінің жұмысы	Оның іс жүзінде қалай жүзеге асатындығы жөнінде білетіндігін көрсетуі керек.
4.Талдау	Ақпараттарды ажырата алу,саралау	Фейсбук әлеуметтік желісі пайда болғаннан кейінгі адамдардың қарым-қатынас жасауындағы өзгерістер	Салыстырулар жасалып, толығырақ зерттеу жүргізілуі қажет.
5.Жинақтау	Бөлшектерді белгіоі бір мағына беру үшін біріктіру	Қарым-қатынас жасаудың жаңа әдісін қалыптастыру үшін Фейсбук әлеуметтік желісін қалай қолдануға болады?	Түрлі идеялар мен пікірлерді қарастыру арқылы жаңа идея ұсынуға тиіс.
6.Бағалау	Шешімге келу,қажеттілігін анықтау	Фейсбук әлеуметтік желісінің қоғамдық қарым-қатынастағы орны	Қарама-қайшылықтар иен қарсы пікірлерге тоқталу,маңыздылығы бар не жоқ екендігі жөнінде шешімге келу.

---

Сондай-ақ жазба жұмысы белгілі бір пәнге қатысты зерттеу тақырыбын қозғайды,ал зерттеу жұмысының тақырыбын анықтау оның мақсаты міндетін айқындап алумен тікелей байланысты.Зерттеу жұмысы тақырыбының мақсаты мынадай қарапайым негіздерден тұрады:

-Зерттеу жұмысының жалпы бағытын айқындау;

-Арнайы бір тақырыпқа бағыт алу;

-Өз оқырманын қызықтыру;

Студенттер өз зерттеу жұмысына көп уақыт жұмсауы мүмкін.Зерттеу жұмысының сәтті әрі жылдам жазылуы таңдалған тақырыпқа тікелей байланысты.Сол себепті,алдымен тақырыпты мұқият таңдап алған дұрыс.Тақырып таңдау барысында ең басты ескеретін жайт таңдалатын тақырып оқылып жатқан пәнге қатысты болуы қажет.Өйткені,эссені жазудағы негізгі мақсат-осы пәнге қатысты қандай да бір тақырыпты терең білу және осы тақырып туралы ізденісті білдіру.

Тақырыпты таңдау барысында пәнге қатысты дәріс тақырыптары мен пәннің оқу бағдарламасында көрсетілген тақырыптарды мұқият қарап шығу қажет.Солардың ішінде қызықтыратын тақырыпты таңдап алуға болады.

Тақырып таңдау барысында ескеретін жайттар:

-Тақырып адамның жеке өміріне қатысты болмауы керек;

-Тақырып тым шағын болмауы керек;

-Тақырып тым кең,көлемді мәселені қамтитын болмауы керек;

-Тақырып бойынша ақпараттар аз болмауы тиіс;

Сонымен қатар тақырыптың құрылымын жазу барысында мынадай қарапайым шарттарды білген жөн:

1)Түсінікті,шағын және қызықты етіп жазу.Тақырыптың негізгі мақсаты-жазба жұмысы жөнінде қысқаша,нақты қорытынды беру.Сол себепті, тақырып шағын және түсінуге жеңіл болып жазылуы керек.Тақырыптың құрылымын жазу барысында күрделі сөз тіркестері немесе мағынасыз сөздерді қолданбаған жөн.Тақырып күрделі болса,оқырман үшін түсініксіздеу болып кетуі мүмкін.Мысалы: «Теңгенің девальвацияға ұшырауы Қазақстан халқының күнделікті тұрмыс-тіршілігіне едәуір әсерін тигізді»Бұл тақырып түсінікті,дегенмен бұл тақырыпты жинақы етіп былай жазуға болады: «Девальвацияның қазақстандықтардың тұрмысына әсері»

2)Мағыналы сөздерді қолдану.Тақырыпта жазба жұмысының түйін сөздері мен зерттеу табиғатын ашатын мағынадағы сөздер қолдпнылу керек.Жұмыс жазылатын салада қолданатын терминдер туралы ойланып,оларды тақырыпта қолдануға тырысу қажет.Мысалы : «Теңгенің девальвацияға ұшырауы Қазақстан халқының тұрмыс-тіршілігіне едәуір әсері».Бұл тақырыптағы халықтың тұрмыс-тіршілігіне деген тіркесті,

---

Смотрите также файлы

• Падеж имена и фамилии.docx

• СодержаниеВведение История появления железной дороги основы теории сплавов.pdf

• Разработка.docx

• Самостоятельная работа 6 Информационная открытость Школы Минпросвещения рф.docx

• Моего проекта "Загрязнение Ленинградской области, города Гатчина".docx