Файл: Жамбыл облысы кімдігі білім басармасыны ОУдістемелік кабинеті 6сынып аза тілі.doc
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 23.11.2023
Просмотров: 612
Скачиваний: 12
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Тапсырмалар және балл қою кестесі үлгісі
«Қазақ тілі» пәнінен 3-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары
І нұсқа
Тыңдалым және айтылым
Тапсырма
1. Мәтінді мұқият тыңдап, мәтіннің мазмұнын түсініп, мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланыстырыңыз.
2. Өз жұбыңызды мұқият тыңдауға тырысыңыз. Мәтін бойынша басты идеясын анықтауға белсенді қатысыңыз, жалпы және нақты сұрақтарға жауап беріңіз.
[10]
А мәтіні.
Қазақстанның өзендері
Қазақстан өзендері Алтайдан Атырауға дейін созылып жатыр. Шалқыған жайлау, түтіні бұрқыраған ауыл, сығырлай аққан бұлақтар мен ұзынды-қысқалы өзендер, көлдер, бақтардағы бұлбұл құстардың әсем үні мен айдың көлдегі аққу құстың қиқулаған ғажап дауысы бәрі-бәрі табиғат ананың сізбен бізге берген тамаша тартуы. Сондай баға жетпес тартуының бірі саналатын Қазақстан өзендері екі су алабына бөлінеді. Бірі – Солтүстік Мұзды мұхит алабы, екіншісі – ішкі ағынсыз көлдер алабы. Солтүстік Мұзды мұхит алабына жататын өзендер Сауыр, Тарбағатай және Алтай тауларынан Сарыарқа мен Оңтүстік Орал тауларының оңтүстік-шығысынан басталады. Республиканың шығысындағы Алтай, оңтүстік-шығысындағы Жетісу және Іле Алатаулары ылғалы мол өңірлердегі өзен торының жиілігі басқа өңірлерге қарағанда жоғары. Шағын өзендердің көбі Ұлытау, Қарқаралы тауынан, сонымен қатар Тарбағатай, Қаратау, Мұғалжар жоталарына басталады. Арал және Каспий маңы өңірлерінде өзен торының жиілігі тым сирек келеді. Өзендердің көпшілігі Каспий, Арал теңіздерінің, Балқаш, Алакөл және Теңіз сияқты көлдердің тұйық алаптарына жатады. Қазақстандағы ең суы мол Ертіс өзені. Оның республика жеріндегі ұзындығы – 1700 км болса, жалпы ұзындығы – 4248 км. Жоғары бөлігіндегі ағыны екі ірі су электр станцияларымен реттеліп, біраз бөлігі Ертіс Қарағанды каналы арқылы Орталық Қазақстанға бұрылған. Ұзындығы жөнінен республикадағы екінші өзен – Сырдария. Егінді суару қарқынды пайдалануының себебінен кейбір жылдары Аралға жетпей тартылып қалады. (188 сөз)
https://massaget.kz/layfstayl/alemtanu/Qazaqstanym/2779
Ә мәтіні.
Өзен және олардың маңызы
Өзендер – табиғи су ағыны салынған арнамен үнемі ағып отырады және жер беті, жер асты суларымен қоректенеді.
Ішкі суларға республикамыздың аумағындағы судың барлық түрлері, яғни өзендер, көлдер, жер асты суы мен мұздықтар жатады. Жер бедері мен климат жағдайларына байланысты еліміздің өзендері әр түрлі. Климаты құрғақ шөл және шөлейт аймақта су тапшы, ал жауын-шашын мол жауатын орманды дала аймағы мен биік таулы аймақтар ағын суларға бай. Өзен суы егістікті суаруға, шаруашылықтың басқа да салаларына қолданылумен қатар, арзан энергия көзі де болып табылады.
Су – құрлықтағы сұйық, қатты және газ күйінде болатын, бір күйден екінші күйге жеңіл өте алатын минерал. Республика аумағында ішкі сулар өзен, көл, жер асты суы, мұздық су болып төртке түрге бөлінеді.
Қазақстан өзендері: Қазақстан Республикасындағы ең ірі өзендердің жалпы саны 85022, оның ішінде 84694 шағын өзендер (ұзындығы 100 км-ге дейін), 305 орташа (500 км-ге дейін), 23 ірі өзендер (500 мың км-ден жоғары). Суға толы өзендер Алтай, оңтүстік-шығыста Жетісу, Іле-Алатауында (өзен торының жиілігі 0,4-1,8 км), Арал және Каспий маңы шөлді өңірлерінде өзен торының жиілігі 0,03 км-ге дейін барады. Ұзындығы 1000 км-ден асатын өзендер: Сырдария өзені, Шу өзені, Іле өзені, Ертіс өзені, Жайық өзені, Есіл өзені, Тобыл өзені. (189 сөз)
https://massaget.kz/layfstayl/alemtanu/Qazaqstanym/2779
Балл қою кестесі
Тыңдалым және айтылым
| Балл | Грамматика мен лексиканы дұрыс қолдануы | Сұрақты түсіну мен толық жауап беру қабілеті |
| 9-10 | Грамматикалық және лексикалық құрылымдардың қолдану аяларын өте жақсы түсінеді. Сөз саптауы дұрыс, анда-санда мардымсыз қателерді жібереді. | Тақырыпты жақсы түсінеді. Мәтін мазмұны негізінде күтпеген сұрақтарға жауабы тез, өз ойын толық әрі орынды жеткізе алады. |
| 7-8 | Грамматикалық және лексикалық құрылымдардың қолдану аяларын жақсы түсінеді. Сөз саптауы дұрыс, анда-санда қателер жібереді. | Тақырыпты жақсы түсінеді. Күтпеген сұрақтарға жауабын ойланып, әрі орынды жеткізеді. Талқылау кезінде өз ойын түсінікті жеткізе алады, бірақ кейде сырттан қолдауды қажет етеді. |
| 5-6 | Грамматикалық және лексикалық құрылымдарды қолдану аяларын орташа түсінеді. Сөз саптауы дұрыс, қателері байқалғанмен, түсінуге кедергі тудырмайды. | Тақырыптың негізгі тараптарын түсінеді, бірақ күрделі сұрақтарды талдауда едәуір қиналады. Күтпеген сұрақтарға жауап беруде қиналады. Талқылау кезінде қолдауды қажет етеді, жауаптарын алдын ала дайындап келгендей көрінеді. |
| 3-4 | Грамматикалық және лексикалық құрылымдарды қолдану аяларын аздап түсінеді. Сөз саптауы нақты емес, түсініспеушілікті тудырады. | Тақырыпты түсінуде ойы шашыраңқы. Күтпеген сұрақтарға жауап беруде қиналады, ойын шашыраңқы жеткізеді. Талқылау кезінде қолдаусыз өзін жақсы көрсете алмайды. |
| 1-2 | Грамматикалық және лексикалық құрылымдарды қолдану аясын аз түсінеді. Түсініспеушілікті тудыратын, қайталанып келетін қателер жиі кездеседі. | Тақырыпты түсінуде ойы шашыраңқы. Күтпеген сұрақтарға жауап беруде тақырыпты ашуды дамыта алмайды. Талқылау кезінде аз қатысады. |
Оқылым
Тапсырма
Берілген тапсырманы орындаңыз.
[10]
А мәтіні.
Ертеде Мадан деген хан болыпты. Оның ақылы, тапқырлығы өзінің заманындағы көп хандардан артық екен. Ханның қырық уәзірі бар екен. Бір күні хан уәзірлерімен мәжілістес болып отырып:
-
Уәзірлерім! Сендер қырқың да асып туған ақылды, данышпан едіңдер. Мен сендерді бір жұмысқа жұмсаймын, сендер маған дүниедегі адамның жаманын, құстың жаманын және шөптің жаманын тауып әкеліңдер. Он бір ай уақыт беремін. Сол он бір ай ішінде тауып әкелмесеңдер, жазалы боласыңдар, - депті.
Хан бұйырған соң амал жоқ, уәзірлері өзара ақылдасып, іздеуге кіріседі.
Көп іздеп, аз шегіп, шеңгел деген шөпті тауып: «Өзі – тікен, арасынан жүрсе киім жыртады, мал жемейді екен, шөптің жаманы осы ғой», - деп шеңгелді алады. Қырғауыл деген құсты тауып: «Үстінде жүні жоқ, ұсқыны келіссіз, құстың жаманы осы екен», - деп қырғауылды атып алады. Енді адамның жаманын таба алмай, қырық уәзір келе жатса, таудың етегінде үстінде жыртық тоны, басында тымағы бар, ұсқынсыз бір адам бес-он қойды бағып жүр екен. Уәзірлер таңырқап: «Адамның жаманы, сірә, осы болар-ау», - деп тұрғанда, әлгі адам:
- Уа, мырзалар, неге таңырқайсыңдар? – депті.
Уәзірлер ханның сондай бір жұмысқа жұмсағанын, шөптің, құстың жаманын тауып, енді адамның жаманын таба алмай, ол адамның ұсқынын көріп таңданып, «Адам жаманы осы болар», - деп таңырқап тұрғандарын айтыпты. (194 сөз)
http://muslima.kz/
Ә мәтіні.
Даланың күнге күйіп апаты өткен,
Үстінен бұлт шықты қаптап көктен.
Қуанды шаруалар «Я, құдайлап»...
Жерді бір суарар деп қурап кеткен.
Жауар деп тұрды халық үміт етіп,
Тамбастан өте шықты құр желдетіп.
Теңізге барды да бұлт құя салды,
Далаға қурап тұрған жаумай кетіп.
Теңізге барынша құя салып,
Мақтанды мырзасынып тауға барып.
Тау айтты: «Сен мақтанып келіп тұрсын,
Мен тұрмын бұл ісіңе қайран қалып.
Егерде сол қадарлы жаусаң жерге,
Су берсең шөлдеп тұрған егіндерге.
Көк шығып, жер отайып, егін өсіп,
Қандай зор тиер еді пайдаң елге.
Не қайыр сенің қазір жауғаныңнан,
Сенсіз де су жетерлік теңіздерде.
Жиылып, кеңес тыңдап отырғандар!
Мұнда да ғибрат бер алсаңыздар.
Бұлттай жерге жаумай, суға жауған,
Қазақта іс етеді көп адамдар.
Жұмсамай тиісті орнына мал – өнерін,
Біреулер жүреді, оған не амал бар?
(124 сөз)
6-сынып. Алматы «Рауан» 1996, Қазақ әдебиеті.
А) Төмендегі көрсетілген сызба арқылы ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін мәтіндерден табыңыз.
| Грамматикалық ерекшеліктері | |
| | |
| Жанры | |
| | |
[4]
Ә) Берілген мәтіндерден есімдіктерді ажыратыңыздар.
| Есімдіктер | Мысал |
| Жіктеу | Сендер |
| Сілтеу | Осы |
| Сұрау | Неге |
| Өздік | Өзінің |
| Белгісіздік | Біреулер |
| Жалпылау | Барынша |
[6]
Балл қою кестесі
Оқылым
| Сұрақ | Жауап | Балл | Қосымша ақпарат |
| 1 | Хабарлы, сұраулы, лепті, төл сөздер. | 1 | Оқушы жауабы ескеріледі |
| Одағай, хабарлы, толымды сөйлемдер. | 1 | ||
| Ертегі. | 1 | ||
| Өлең. | 1 | ||
| 2 | Жіктеу | 1 | Оқушы жауабы ескеріледі |
| Сілтеу | 1 | ||
| Сұрау | 1 | ||
| Өздік | 1 | ||
| Белгісіздік | 1 | ||
| Жалпылау | 1 | ||
| Барлығы | 10 | | |
Жазылым
Берілген тапсырманы орындаңыз.
Ұсынылған тапсырма бойынша жазба жұмысын орындаңыз. Үстеудің мағыналық түрлерін ажыратып, синонимдік қатарларын түрлендіріп, жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай құрылымын сақтай отырып, 70-80 сөзден тұратын құттықтау құрастырып жазыңыз.
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Балл қою кестесі
Жазылым
| Балл саны | Сипаттамасы |
| 9-10 | Жазба жұмысының (құттықтау) құрылымын сақтаған. Сөздерді байланыстыру барысында ойын еркін, әрі әсерлі етіп толық жеткізеді, қателерді жібермейді. Үстеудің мағыналық түрлерін ажыратып, синонимдік қатарларын түрлендіріп, жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай құрылымын сақтай отырып жазған. |
| 7-8 | Жазба жұмысының (құттықтау) құрылымын сақтаған. Сөздерді байланыстыру барысында ойын анық жеткізеді, жіберілген кейбір қателер сөздердің байланысында түсінуді қиындатпайды. Үстеудің мағыналық түрлерін ажыратып, синонимдік қатарларын түрлендіріп, жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай құрылымын сақтай отырып жазған. |
| 5-6 | Жазба жұмысының (құттықтау) құрылымы негізінен тапсырмаға сәйкес келеді, бірақ толықтай үйлесімді емес. Оқырманға ерекше әсер беру мақсатымен кейбір лексикалық сөздер орынды қолданылған. Сөздерді байланыстыру барысында ойын анық білдіреді, бірақ бір сарыннан шықпайды, жіберілген қателер (мәтіндегі сөздердің стильдік, синонимдік қатарларын түрлендіріп дұрыс қолданылмауы) жалпы әсерді бұзады. Ойын жеткізе алмаған, қателерді ішін-ара жіберген. |
| 3-4 | Жазба жұмысының (құттықтау) құрылымы жүйесіз. Кейбір тіл құралдарын қолдану талпынысы жасалған. Сөз саптауы нақты болғанымен, жүйесіздік байқалады, жалпы грамматиакалық қателер ішін-ара (мәтіндегі үстеудің мағыналық түрлерін ажыратып, синонимдік сөздерді түрлендіріп дұрыс қолданылмауы) жібереді. |
| 1-2 | Жазба жұмысының (құттықтау) құрылымын сақталмаған. Мазмұнға қатысты кейбір мәселелерге және мағынасына тоқталуға талпынды, бірақ ойы шашыраңқы. Көркем тіл құралдары аз қолданылған. Сөздер кейде анық емес, құрылымдық қателер (мәтіндегі үстеудің мағыналық түрлерін ажыратып, синонимдік қатарларын түрлендіріп дұрыс қолданылмауы) мағынаны толық түсінуге қиындық келтіреді. |
Тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмаларының сипаттамсы
| Тапсырма | Қамтылатын мақсаттар | Тапсырма түрлері | Тапсырмалар сипаттамасы | Орындау уақыты, мин | Балл |
| 1-2 | 6.1.5.1 тыңдалған мәтін мазмұны бойынша жалпы және нақты сұрақтарға жауап беру, мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланыстыру. | Толық жауапты қажет ететін сұрақтар | Тапсырма жұппен орындалады. Білім алушыларға 180-190 сөзден тұратын тақырыпқа қатысты мәтіндер беріледі. Мәтінді мұқият тыңдап, мәтіннің мазмұнын түсініп, мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланыстырады. Оқушы мәтінді жеке отырып оқиды, (немесе мұғалім мәтінді оқып береді) идеясын анықтайды. Білім алушылар мәтінді тыңдау барысында жан-жақты тұжырымдап, көтерілген мәселені түсіндіреді. Көтерілген мәселе бойынша өз ойын білдіруі қажет. Оның мәтінінің басты идеясын анықтауға белсенді қатысып, пікірін білдіреді. Бағалау екі оқушыға жеке-жеке қойылады. Тапсырма оқушының тыңдаған мәтінін лексикалық бірліктерді көркемдік ерекшелігіне сай қолдануын бағалайды. Жалпы және нақты сұрақтарға жауап береді. | Тыңдалым мен айтылым сабақтан тыс, қосымша уақытта өткізіледі (әр білім алушыға 3-5 минут беріледі) | 5 |
| 5 | |||||
| 3-4 | 6.2.3.1 ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажырату; 6.4.4.1 сөйлемдегі есімдіктің қызметін түсіну, есімдікті зат есім, сын есімнің орнына қолдану. | Ашық жауап, сәйкестендіру | Мәтіндерді оқып, ауызекі сөйлеу этикеттері мен көркем сөйлеудің құрылымдық және жанрлық ерекшеліктерін ажыратады. Мәтініндерден есімдіктерді ажыратып қолданады. | 15 | 8 |
| 2 | |||||
| 5 | 6.3.2.1 жанрлық және стильдік ерекшеліктеріне сай құрылымын сақтай отырып, құттықтау құрастырып жазу; 6.4.4.3 үстеудің мағыналық түрлерін ажырату, синонимдік қатарларын түрлендіріп қолдану | Жазбаша толық жауапты қажет ететін тапсырмалар | Білім алушылар ұсынылған тапсырма бойынша жазба жұмысын орындайды. Стильдік ерекшеліктеріне сай құрылымын сақтай отырып, құттықтау құрастырып жазады. Үстеудің мағыналық түрлерін ажыратып, синонимдік қатарларын түрлендіріп қолданады. | 25 | 10 |
| Барлығы | 40 минут | 30 | |||
Тапсырмалар және балл қою кестесі үлгісі
«Қазақ тілі» пәнінен 3-тоқсан бойынша жиынтық бағалау тапсырмалары
ІІ нұсқа
Тыңдалым және айтылым
Тапсырма
1. Мәтінді мұқият тыңдап, мәтіннің мазмұнын түсініп, мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланыстырыңыз.
2. Өз жұбыңызды мұқият тыңдауға тырысыңыз. Мәтін бойынша басты идеясын анықтауға белсенді қатысыңыз, жалпы және нақты сұрақтарға жауап беріңіз.
[10]
А мәтіні.
Спорт – денсаулық кепілі
Спорттың адам өмірінде алатын орны зор екендігін бәріміз білеміз. Әрбір адам спортпен айналысу керек. Спортпен айналысқан адамның денсаулығы мықты, өзі шыдамды болады және үнемі айналысқан адамның дені сау, көңіл-күйі көтеріңкі болады және денсаулығы жақсарады. Біздің ата-бабаларымыз “тәні саудың – жаны сау” - деп бекер айтпаған. Спорттың қай түрімен айналысу адамның қабілетіне байланысты болады.
Спорттық ойындардың түрлері өте көп: футбол, баскетбол, волейбол, теннис, хоккей, шаңғы тебу, суда жүзу, т.б. Спорттың адам денсаулығына қаншалықты пайдалы екенін, оның адам өмірін ұзартатынын білеміз. Сол үшін балаларды ерте жастан спортқа деген қызығушылығын ояту үшін мектеп бағдарламасына да енгізілген.
Біздің отбасымызда да анам мен әкем бізді үнемі спортпен айналысуымызды қалайды. Күнде тәңертең ерте тұрып, «Балапан» телеарнасымен бірге түрлі жаттығулар жасаймын. Аптасына үш рет «каратэ» спорттық секциясына барамын.
Өзіммен қатар құрдастарымды спортпен айналысуға шақырамын. Денсаулық– зор байлық. Денсаулық мықты болу үшін адамға мынадай төрт шартты бұлжытпай орындау керек. Олар: дене еңбегі, тамақ ішу, уақытты дұрыс пайдалану, шынығу және дем ала білу.
Спортты мағынасына қарай жеңіл, ауыр, ұзын, қысқа сияқты бірнеше түрге бөлген. Денсаулық пен өмірді дамыту үшін кем дегенде спорттың 33 түрінен жаттығу жасау керектігін айтқан. (181 сөз)
https://massaget.kz/layfstayl/sport/makala/24072/
Ә мәтіні.
Қысқы спорт ойындарының түрлері
Қысқы спорт ойындарының түрлері мұз айдынындағы коньки тебу және мәнерлеп сырғанау. Конькимен жүгіру – бұл дене жаттығуының түрі, бұл жаттығуды адам мұз бетінде арнайы дайындалған құралда, аяқ киімге бекітілген конькимен сырғиды. Белсенді демалу, денсаулықты күшейту мақсатындағы аздаған жылдамдықпен конькимен жүгіру ойын-сауығы жәй сырғанау деп аталады. Жәй сырғанаудың ішіне – жеке, жұптық және топтық жылжу, сонымен қатар мұз үстіндегі ойындар кіреді. Сонымен конькидің әр түрлі үлгілері қолданылады. Жәй сырғанау ереже бойынша конькимен спорттық жаттығудың барлық түрлерінің мамандандырылған сабақтарының алдында тұрады: конькимен жаттығулар, шапшаң сырғанау, мәнерлеп сырғанау (жеке және жүппен), мұз үстіндегі спорттық би, хоккей, шайба және доппен ойындар.