Файл: ТРанбаев сйеніш маСт бекзат математикалы сауаттылы.docx

ТҰРҒАНБАЕВ СҮЙЕНІШ МАҚСҰТ БЕКЗАТ

МАТЕМАТИКАЛЫҚ САУАТТЫЛЫҚ

Бір Аллаға сыйынып, Кел балалар оқылық! Ы. Алтынсарин

АЛҒЫСӨЗ

Білімнің негізі мектепте қаланады. Жақсы мектептен нәр алмаған оқушының болашақта жетістікке жету ықтималдығы төмендеу. Мақсатқа жетудің жолы тек дайындықпен ғана емес, дайындалатын материалдардың таңдаулы болуында. Осы мәселені негізге ала отырып, сіздердің алдарыңызға мектеп мұғалімдеріне және Ұлттық Бірыңғай Тестілеу тапсыратын оқушыларға арнап «Математикалық сауаттылық» кітабын ұсынып отырмыз. Негізгі мақсатымыз оқушылардың мектепте алған білімін нығайтуға көмектесу, пәндік білімдерін арттыру және оқып үйренгендерін бекіту. Бұл кітап – сынып ішінде немесе жеке дайындық кезінде қосымша жаттығу жұмысы ретінде пайдалануға болатын таптырмас құрал.

«Математикалық сауаттылық» кітабы біліміңізді арттыру және емтихандарда Сіздерге көмекші болу үшін жазылды. Емтихан – алған біліміңізді қорытып, бағалаудың ең тиімді тәсілі. Сондықтан сынақты ойдағыдай тапсыру – барлығымыздың мақсатымыз. Емтиханнан төмен баға алу, әлбетте, тіршіліктің соңы емес. Алайда жарқын болашаққа нық сеніммен қарап, жақсы мамандық иесі болып, сүйікті ісіңмен шұғылдану үшін емтихандардағы нәтижеміз өте маңызды.

Кітапта тақырып түсіндірмелері және білімді нығайтуға бағытталған мысалдар берілген. Білімгердің білімге деген құштарлығын ашу мақсатында өз саласында жетістікке жеткен жандар мен тарихта аты қалған тұлғалар туралы мәліметтер ұсынылды.

Құрметті білімгер! Білім иесі болғың келсе мына 3 жануардың сипаты бойыңнан табылсын. Біріншісі: әтештей бол! Ерте тұрып бойыңды жалқаулықпен ұйқыбастықтан сақта. Екіншісі: есек секілді төзімді де, сабырлы бол. Үшіншісі: мысық секілді кішіпейіл бол! Ширақтықпен сабырлықты, төзімділкпен кішіпейілділікті бойына жинаған жан - білім иесі!

Бұл кітаптың барлық оқушыларға және мұғалімдерге шын мәнінде пайдалы болуына тілектеспіз!

Авторлар

КІТАП БОЙЫНША НҰСҚАУЛЫҚ

*тақырып бойынша видеотүсіндірмені QR код арқылы көре аласыз. QR кодты пайдалану үшін мобильді телефон камерасы арқылы немесе “QR сканер” бағдарламасын пайдаланыңыз.

М
АЗМҰНЫ

Сандар тізбегі. Сандар мен фигуралар байланысы 7
Шифрлар. Символдар 17
Әріпті сандар. Кестелер 23
Арифметикалық орта. Өзгеріс ауқымы. Медиана. Мода 31
Дәреже. Санның соңғы цифрын анықтау 41
Пропорция. Масштаб. Сандық қатынастар 49
Пайыз 59
Концентрация және пайыздық құрам 69
Жиын. Эйлер-Венн дианраммасы 77
Шаманың бір бөлігі 87
Экономикалық мазмұнды есептер 95
Оқулық бетін анықтау 105
Адам жасына байланысты есептер 111
Уақыт 119
Жұмыс және еңбек өнімділігі 127
Қозғалысқа байланысты есептер 133
Шартқа сәйкес жауапты табу 143
Функция және координата 155
Комбинаторика 163
Ықтималдық 171
Фигураның бұрышы 179
Үшбұрыш 189
Төртбұрыш 201
Шеңбер және дөңгелек 216
Кубқа байланысты есептер 224
Стереометрия 232
Қосымша 240

САНДАР ТІЗБЕГІ. САНДАР МЕН ФИГУРАЛАР БАЙЛАНЫСЫ

Сандар тізбегі – санның белгілі бір ретпен, заңдылықпен, тәртіппен орналасуы. Сандар тізбегі белгілі бір санның қосылуы, азайтылуы, көбейтілуі, бөлуі және т.с.с. амалдармен жүзеге асады.

Мысал №1

Сандар белгілі бір заңдылық бойынша орналасқан. Сұрақ белгісінің орнындағы санды табыңыз.

289; 169; 109; 79; 64; ?.

Шешуі:

289 – 120 = 169 120 : 2 = 60

169 – 60 =109 60 : 2 = 30

109 – 30 = 79 30 : 2 = 15

79 – 15 = 64 15 : 2 = 7,5

64 – 7,5 = 56,5

Жауабы:56,5

Мысал №2

Сандар белгілі бір заңдылық нәтижесінде алынған. Сұрақ белгісін қандай санмен ауыстыру керек?

Егер «14» = 4; «27» = 14; «30» = 0; «39» = 27; «175» = 35 болса, онда «145» = ?