Файл: Почвоведение. Курс лекций.pdf

ВУЗ: Не указан

Категория: Не указан

Дисциплина: Не указана

Добавлен: 26.09.2020

Просмотров: 5279

Скачиваний: 17

ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
background image

колькасц

і

 

дзён

 

з

 

гэтай

 

тэмпературай

 

падзяляе

 

тэрыторыю

 

Беларус

і

 

на

 

дзве

 

частк

і

заходнюю

дзе

 

колькасць

 

так

і

х

 

дзён

 

больш

 

за

 110, 

і

 

ў

сходнюю

 –- 

менш

 

за

 110. 

Колькасць

 

дзён

 

з

 

адзначанай

 

тэмпературай

 

дае

 

магчымасць

 

раб

і

ць

 

вывад

 

аб

 

працягласц

і

 

веснавога

 

і

 

асенняга

 

перыяда

ў

як

і

я

 

маюць

 

важнае

 

значэнне

 

для

 

фарм

і

равання

 

глебавага

 

покрыва

 

і

 

планавання

 

тэрм

і

на

ў

 

правядзення

 

асно

ў

ных

 

сельскагаспадарчых

 

работ

У

 

якасц

і

 

дадатковага

 

паказчыка

 

пры

 

вызначэнн

і

 

ступен

і

 

кантынентальнасц

і

 

кл

і

мату

 

выкарыстаны

 

звестк

і

 

аб

 

глыб

і

н

і

 

прамярзання

 

супясчанай

 

і

 

лёгкасугл

і

н

і

стай

 

глебы

 

да

 

канца

 

з

і

мы

Агракл

і

матычныя

 

падвобласц

і

у

 

сваю

 

чаргу

падзелены

 

на

 

агракл

і

матычныя

 

раёны

У

 

аснову

 

і

х

 

вылучэння

 

пакладзены

 

ф

і

з

і

ка

-

геаграф

і

чныя

 

раёны

падобныя

 

пам

і

ж

 

сабой

 

тыпам

і

 

рэльефу

 

і

 

глебавым

 

покрывам

як

і

я

 

з

'

я

ў

ляюцца

 

вядучым

і

 

фактарам

і

 

прыроднага

 

асяроддзя

Абагульняючы

 

адзначанае

можна

 

зраб

і

ць

 

выснову

што

 

кл

і

мат

 

Беларус

і

 

мякк

і

 

і

 

багаты

 

на

 

атмасферныя

 

ападк

і

Кл

і

матычныя

 

ў

мовы

 

рэспубл

і

к

і

 

спрыяюць

 

не

 

тольк

і

 

росту

 

і

 

разв

і

ццю

 

прыроднай

 

расл

і

ннасц

і

вырошчванню

 

сельскагаспа

-

дарчых

 

культур

але

 

разам

 

з

 

тым

 

і

 

акты

ў

наму

 

разв

і

ццю

 

занальных

 

працэса

ў

 

глеба

ў

тварэння

.  

Р

 

а

 

с

 

л

 

і

 

н

 

н

 

а

 

с

 

ц

 

ь

Расл

і

ннае

 

покрыва

 

як

 

фактар

 

глеба

ў

тварэння

 

таксама

 

адыгрывае

 

важную

 

ролю

 

ў

 

фарм

і

раванн

і

 

глеба

ў

 

Беларус

і

Самая

 

гало

ў

ная

 

ў

ласц

і

васць

 

глебы

 –- 

яе

 

прыродная

 

ў

радл

і

васць

 –- 

гэта

 

вын

і

к

 

узаемнай

 

дзейнасц

і

 

ў

с

і

х

 

б

і

ялаг

і

чных

 

фактара

ў

 

глеба

ў

тварэння

Асабл

і

ва

 

вял

і

кае

 

значэнне

 

расл

і

ннасц

і

 

ў

 

фарм

і

раванн

і

 

важнейшай

 

саста

ў

ной

 

частк

і

 

глебы

 –- 

яе

 

арган

і

чнага

 

рэчыва

Характар

 

накопленага

 

ў

 

верхн

і

м

 

сло

і

 

пароды

 

арган

і

чнага

 

рэчыва

 

залежыць

 

ад

 

х

і

м

і

чнага

 

саставу

 

расл

і

н

 

і

 

ад

 

умо

ў

 

перапрацо

ў

к

і

 

і

х

 

адмерлых

 

частак

Рэспубл

і

ка

 

Беларусь

 

размяшчаецца

 

ў

 

зоне

 

лясо

ў

 

і

 

падзяляецца

 

на

 

тры

 

лясныя

 

падзоны

i

дубова

-

цёмнахвойныя

 

лясы

 

Паазер

'

я

цэнтральнай

 

частк

і

 

Беларускай

 

грады

 

і

 

Аршанска

-

Маг

і

лё

ў

скага

 

плато

i

грабава

-

дубова

-

цёмнахвойныя

 

лясы

 

заходняй

 

частк

і

 

Беларускай

 

грады

i

шыракал

і

ста

-

сасновыя

 

лясы

 

Палесся

У

 

цяперашн

і

 

час

 

лясы

 

займаюць

 

тольк

і

 32,9 % 

агульнай

 

плошчы

 

рэспубл

і

к

і

а

 

астатняя

 

тэрыторыя

 

ў

зарана

 

або

 

пакрыта

 

лугавой

 

і

 

балотнай

 

расл

і

ннасцю

Самай

 

пашыранай

 

пародай

 

у

 

лясах

 

Беларус

і

 

з

'

я

ў

ляецца

 

сасна

Непатрабавальная

 

да

 

глебы

 

і

   

в

і

льгац

і

,   

яна

   

займае

    56,3  %   

лясной

   

плошчы

.   

На

 

друг

і

м

   

месцы

   

стаяць

 

беразняк

і

    (15,7  %),   

затым

  

чорнаалешн

і

кавыя

  

лясы

 (9,7  %),  

ельн

і

к

і

 (9,1  %)  

і

  

дубравы

  (5,4  %). 

Шэраалешн

і

к

і

ас

і

нн

і

к

і

л

і

пняк

і

 

і

 

і

ншыя

 

пароды

 

складаюць

 

тольк

і

 

каля

  4  % 

лесапакры

-

тай

 

плошчы

Найбольшыя

 

плошчы

 

лясо

ў

 

сканцэнтра

-

ваныя

 

ў

 

па

ў

днёвай

 

і

 

па

ў

днёва

-

заходняй

 

частках

 

рэспубл

і

к

і

дзе

 

яны

 

займаюць

 

лёгк

і

я

 

паводле

 

грануламетрычнага

 

складу

 

глебы

У

 

раёнах

 

сугл

і

н

і

стых

 

адклада

ў


background image

асабл

і

ва

 

лёсападобных

 

сугл

і

нка

ў

ад

 

былых

 

лясных

 

мас

і

ва

ў

 

застал

і

ся

 

тольк

і

 

ад

-

носна

 

невял

і

к

і

я

 

ў

частк

і

Луг

і

 

на

 

тэрыторы

і

 

Беларус

і

 

займаюць

 

каля

 15 % 

агульнай

 

плошчы

у

 

тым

 

л

і

ку

 

на

 

долю

 

поймавых

 

луго

ў

 

прыпадае

 

каля

 9 % 

і

 

пазапоймавых

 –- 

каля

 91 %. 

Характар

 

прыроднай

 

расл

і

ннасц

і

 

цесна

 

звязаны

 

з

 

фарм

і

раваннем

 

глебавага

 

покрыва

Комплекс

 

фактара

ў

 

знешняга

 

асяроддзя

 

абумо

ў

л

і

вае

 

разв

і

ццё

 

пэ

ў

най

 

расл

і

ннасц

і

якая

 

моцна

 

ў

плывае

 

на

 

накапленне

 

арган

і

чнага

 

рэчыва

яго

 

распад

 

і

 

тым

 

самым

 

на

 

разв

і

ццё

 

глеба

ў

тваральных

 

працэса

ў

Па

 

характары

 

расл

і

ннасц

і

 

можна

 

меркаваць

 

аб

 

некаторых

 

уласц

і

васцях

 

глеба

ў

Так

сух

і

я

 

і

 

бедныя

 

дзярнова

-

падзол

і

стыя

 

пясчаныя

 

глебы

 

заняты

 

сасновым

і

 

барам

і

 

з

 

добра

 

разв

і

тым

 

л

і

шайн

і

кавым

 

покрывам

Разам

 

з

 

л

і

шайн

і

кам

і

 

трапляюц

-

ца

 

зялёныя

 

і

мх

і

брусн

і

цы

талакнянка

верас

а

ў

сян

і

цы

 

палеская

 

і

 

авечая

Бары

 

брусн

і

чныя

 

і

 

бары

 

верасковыя

 

вырастаюць

 

на

 

дзярнова

-

падзол

і

стых

 

часова

 

зал

і

шне

 

ў

в

і

льготненых

 

пясчаных

 

глебах

Сасняк

і

 

і

 

ельн

і

к

і

-

зеленамошн

і

к

і

 

прыста

-

саваныя

 

да

 

глеба

ў

як

і

я

 

разв

і

ваюцца

 

пры

 

тым

 

жа

 

ў

в

і

льгатненн

і

 

на

 

больш

 

багатых

звязных

 

паводле

 

грануламетрычнага

 

складу

 

пародах

як

і

я

 

падсц

і

лаюцца

 

марэнным

і

 

або

 

азёрна

-

ледав

і

ковым

і

 

сугл

і

нкам

і

 

і

 

гл

і

нам

і

Дзярнова

-

падзол

і

стыя

 

глеяватыя

 

глебы

 

звычайна

 

заняты

 

барам

і

 

і

 

ельн

і

кам

і

-

чарн

і

чн

і

кам

і

к

і

сл

і

чна

-

зеленамошным

і

 

дубравам

і

а

 

таксама

 

арлякова

-

чарн

і

чным

і

 

і

 

к

і

сл

і

чна

-

сн

і

ткавым

і

 

асацыяцыям

і

.  

На

 

багатых

 

дзярнова

-

перагнойна

-

карбанатных

 

глебах

 

разв

і

ваюцца

 

складаныя

 

мнагаярусныя

 

лясы

ялова

-

грабавыя

 

дубравы

грабавыя

 

дубравы

 

з

 

арэшн

і

кавым

брызгл

і

навым

 

і

 

чаромхавым

 

падлескам

.  

На

 

дзярнова

-

глеяватых

 

і

 

дзярнова

-

карбанатных

 

глеяватых

 

глебах

як

і

я

 

сфарм

і

равал

і

ся

 

на

 

карбанатных

 

глеба

ў

тваральных

 

пародах

 

або

 

пры

 

бл

і

зк

і

м

 

узро

ў

н

і

 

жорстк

і

х

 

грунтавых

 

вода

ў

лясы

 

складзены

 

з

 

шыракал

і

ста

-

яловых

 

дубра

ў

 

і

 

чорнаалешн

і

ка

ў

У

 

так

і

х

 

лясах

 

вельм

і

 

разв

і

ты

 

падлесак

а

 

травяное

 

покрыва

 

бага

-

тае

 

і

 

разнастайнае

Пазапоймавыя

 

луг

і

 

падзяляюцца

 

на

 

сухадольныя

 

і

 

н

і

з

і

нныя

.  

Сухадолы

 

нармальнага

 

ў

в

і

льгатнення

 

аб

'

ядно

ў

ваюць

 

луг

і

 

на

 

дзярнова

-

падзол

і

стых

 

а

ў

таморфных

часова

 

зал

і

шне

 

ў

в

і

льготненых

 

і

 

глеяватых

 

глебах

Асно

ў

ным

і

 

расл

і

нным

і

 

асацыяцыям

і

 

на

 

сухадольных

 

лугах

 

з

'

я

ў

ляюцца

 

злакава

-

разнатра

ў

ныя

 

і

 

разнатра

ў

на

-

злакавыя

 

з

 

той

 

ц

і

 

і

ншай

 

доляй

 

бабовых

 

расл

і

н

Злак

і

 

прадста

ў

лены

 

дрыжн

і

кам

пахучым

 

каласком

мятл

і

цай

 

звычайнай

чырвонай

 

а

ў

сян

і

цай

с

іў

цом

 

і

 

і

нш

З

 

бабовых

 

расл

і

н

 

часцей

 

трапляюцца

 

канюшыны

 

лугавая

 

і

 

па

ў

зучая

чына

 

лугавая

гарошак

 

мышыны

 

і

 

рутв

і

ца

 

рагатая

Разнатра

ў

е

 

прадста

ў

лена

 

званцом

крап

і

нцом

крыва

ў

н

і

кам

дубро

ў

кай

 

гус

і

най

лугавым

 

вас

і

льком

марунай

святаянн

і

кам

 

і

 

і

нш

І

ншы

 

раз

 

у

 

травасто

і

 

сустракаюцца

 

асок

і

заечая

л

і

с

і

ная

пясчаная

калх

і

дская

Н

і

з

і

нныя

 

пазапоймавыя

 

луг

і

 

размяшчаюцца

 

на

 

глебах

 

грунтавога

 

ў

в

і

льгатнення

дзярнова

-

глеяватых

 

і

 

дзярнова

-

глеевых

Асно

ў

ныя

 

расл

і

нныя

  


background image

групо

ў

к

і

  –- 

разнатра

ў

на

-

злакавыя

злакава

-

дробнаасаковыя

радзей

 

с

і

тавыя

злак

і

 

–- 

мятл

і

ца

 

белая

метлюжок

а

ў

сян

і

ца

 

лугавая

вострыца

асок

і

 –- 

звычайная

пра

-

сяная

жо

ў

тая

 

і

 

дз

і

рван

і

стая

разнатра

ў

е

  –- 

ракавыя

 

шыйк

і

падвей

 

шматкаласко

-

вы

казяльцы

маруна

Часта

 

нара

ў

не

 

з

 

травам

і

 

багата

 

разв

і

ты

 

зялёныя

 

і

мх

і

Травасто

і

 

поймавых

 

луго

ў

 

складзены

 

буйным

і

 

злакам

і

 

з

 

вял

і

кай

 

удзельнай

 

вагой

 

асок

 

і

 

с

і

тавых

нешматл

і

к

і

м

і

 

бабовым

і

 

расл

і

нам

і

 

і

 

амаль

 

по

ў

най

 

адсутнасцю

 

мохавага

 

покрыва

У

 

пойме

 

Нёмана

 

пераважаюць

 

разнатра

ў

на

-

дробназлакавыя

 

луг

і

 

з

 

мятл

і

цай

 

тонкай

пахучым

 

каласком

 

і

 

с

іў

цом

Балотная

 

расл

і

ннасць

 

адрозн

і

ваецца

 

своеасабл

і

вым

 

комплексам

Найбольш

 

багатая

 

расл

і

ннасць

 

н

і

з

і

нных

 

балот

якая

 

прадста

ў

лена

 

лясным

і

кустовым

і

травяным

і

 

і

 

мохавым

і

 

асацыяцыям

і

Лясныя

 

асацыяцы

і

 

н

і

з

і

нных

 

балот

 

складзены

 

бярозавым

і

чорнаалешн

і

кавым

і

саснова

-

бярозавым

і

радзей

 

яловым

і

 

лясам

і

 

і

 

на

-

земным

 

покрывам

 

з

 

г

і

пнавых

 

асок

 

і

 

сфагнавых

 

і

мхо

ў

Вярховыя

 

балоты

 

прадста

ў

лены

 

лясным

і

 

і

 

бязлесным

і

 

кусц

і

кава

-

падвейна

-

сфагнавым

і

 

асацыяцыям

і

Лясная

 

расл

і

ннасць

 

складзена

 

з

 

сасны

 

вышынёй

 

ад

 2 

да

 8 

м

У

 

кусц

і

кавым

 

ярусе

 

распа

ў

сюджаны

 

падбел

багун

буяк

і

і

ншы

 

раз

 

верас

карл

і

кавая

 

бяроза

Па

 

сфаг

-

навым

 

дыване

 

растуць

 

журав

і

ны

рас

і

ца

вадзян

і

ца

падвей

 

похвенны

 

23.3. 

КЛАСІФІКАЦЫЯ

 

І

 

ХАРАКТАРЫСТЫКА

 

ТЫПАЎ

 

ГЛЕБАЎ

 

БЕЛАРУСІ

 

 

Першыя

 

звестк

і

 

аб

 

клас

і

ф

і

кацы

і

 

глеба

ў

 

Беларус

і

 

з

'

яв

і

л

і

ся

 

ў

 

працы

 

прафесара

 

В

Г

Касатк

і

на

 “

Аб

 

глебах

 

Беларус

і

”, 

надрукаванай

 

у

 1923 

г

., 

у

 

якой

 

паказана

што

 

для

 

рэспубл

і

к

і

 

занальным

і

 

глебам

і

 

з

'

я

ў

ляюцца

 

падзол

і

стыя

Ступень

 

ападзоленасц

і

 

і

х

 

звязана

 

з

 

грануламетрычным

 

складам

 

і

 

ў

мовам

і

 

залягання

 

па

 

рэльефу

Пры

 

гэтым

 

моцна

і

 

сярэднепадзол

і

стыя

 

глебы

 

был

і

 

вылучаны

 

на

 

сугл

і

н

і

стых

 

пародах

на

 

супясчаных

 

і

 

пясчаных

як

і

я

 

падсц

і

лаюцца

 

марэнным

 

сугл

і

нкам

, –- 

глыбока

 

ападзоленыя

а

 

на

 

магутных

 

пясках

 –- 

скрытападзол

і

стыя

 

(“

баравыя

 

глебы

”). 

Я

.

Н

.

Афанасье

ў

 (1926) 

на

 

аснове

 

абагульнення

 

матэрыяла

ў

 

рэкагнасцы

-

ровачных

 

глебавых

 

даследавання

ў

 

адзначае

што

 

на

 

ў

с

і

х

 

павышаных

 

участках

 

рэльефу

 

сфарм

і

равал

і

ся

 

падзол

і

стыя

 

глебы

У

 

залежнасц

і

 

ад

 

грануламетрычнага

 

складу

 

глеба

ў

тваральных

 

парод

 

яны

 

падзяляюцца

 

на

 

слаба

-, 

сярэдне

-  

і

  

моцнападзол

і

стыя

.  

Я

Н

Афанасье

ў

,  

Г

І

Пратасеня

,  

А

Г

Мядзведзе

ў

 

у

 

сумес

-

най

 

працы

 (1933), 

прысвечанай

 

аграх

і

м

і

чнай

 

характарыстыцы

 

глеба

ў

 

Беларус

і

ад

-

значаюць

што

 

фарм

і

раванне

 

глеба

ў

 

рэспубл

і

к

і

 

адбываецца

 

пад

 

уздзеяннем

 

дзяр

-

нова

-

лугавога

падзол

і

стага

балотнага

 

і

 

саланчаковага

 

працэса

ў

У

 

падрыхтаванай

 

пад

 

рэдакцыяй

 

І

С

Луп

і

нов

і

ча

  

і

  

П

П

Рагавога

  

манаграф

іі

 

(1952), 

якая

 

падагульняе

 

глебавыя

 

даследаванн

і

 

за

 

м

і

нулыя

 25—30 

гадо

ў

вылуча

-

ецца

 

шэсць

 

тыпа

ў

  

глеба

ў

 –- 

дзярновыя

дзярнова

-

падзол

і

стыя

забалочаныя

дзярнова

-

балотныя

тарфяна

-

балотныя

алюв

і

яльна

-

лугавыя

Сярод

 

і

х

 

найбольш

 

по

ў

на

 

ахарактарызаваны

 

дзярнова

-

падзол

і

стыя

 

і

 

дзярнова

-

падзол

і

стыя

 

забалоча

-

ныя

 

глебы

як

і

я

 

сфарм

і

равал

і

ся

 

пад

 

уплывам

 

занальных

 

працэса

ў

 

глеба

ў

тварэння


background image

Значнай

 

падзеяй

 

у

 

г

і

сторы

і

 

вывучэння

 

глеба

ў

 

Беларус

і

 

з

'

яв

і

л

і

ся

 

буйнамаш

-

табныя

 

глебавыя

 

даследаванн

і

 

ў

с

і

х

 

калгаса

ў

 

і

 

са

ў

гаса

ў

 

кра

і

ны

 (1958—1964). 

Згод

-

на

 

клас

і

ф

і

кацы

і

 

А

Г

Мядзведзева

М

П

Булгакава

Ю

І

Га

ў

рыленк

і

 (1960), 

гле

-

бы

 

з

 

дыференцыраваным

 

проф

і

лем

 

аднесены

 

да

 

падзол

і

стых

 

і

 

дзярнова

-

падзол

і

стых

 

забалочаных

 

з

 

падзелам

 

і

х

 

на

 

тры

 

падтыпы

 

па

 

ступен

і

 

ападзольвання

Глебы

як

і

я

 

маюць

 

у

 

проф

і

л

і

 

адзнак

і

 

г

і

драмарф

і

зму

аднесены

 

да

 

тыпу

 

дзярнова

-

падзол

і

стых

 

забалочаных

 

з

 

раздзяленнем

 

і

х

 

на

 

тры

 

падтыпы

 (

часова

 

зал

і

шне

 

ў

в

і

льготненыя

глеяватыя

 

і

 

глеевыя

). 

Вял

і

к

і

 

ў

клад

 

у

 

разв

і

ццё

 

клас

і

ф

і

кацы

і

 

глеба

ў

 

кра

і

ны

 

ў

несл

і

 

навуко

ў

цы

-

глебазна

ў

цы

    

М

І

Смяян

,    

Т

А

Раманава

,    

І

М

Салавей

,    

як

і

я

   

ў

першыню

 

ахарактарызавал

і

 

бурыя

 

лясныя

 

глебы

 

Беларус

і

вылучаныя

 

на

 

яе

 

тэрыторы

і

правял

і

 

дэталёвае

 

даследаванне

 

па

ў

г

і

драморфных

 

і

 

г

і

драморфных

у

 

тым

 

л

і

ку

 

і

 

поймавых

глеба

ў

У

 

адпаведнасц

і

 

з

 

падрыхтаваным

і

 

метадычным

і

 

ў

казанням

і

 “

Палявое

 

дасле

-

даванне

 

і

 

картаграфаванне

 

глеба

ў

 

Беларус

і

” (

пад

 

рэдакцыяй

  

М

І

Смяяна

,     

Т

М

Пучкаровай

,   

Г

А

Ржэвуцкай

; 1990)   

на

   

тэрыторы

і

   

рэспубл

і

к

і

   

вылучаны

 

на

-

ступныя

 

генетычныя

 

тыпы

 

глеба

ў

:  

1)

 

дзярнова

-

карбанатныя

2)

 

бурыя

 

лясныя

3)

 

падзол

і

стыя

4)

 

дзярнова

-

падзол

і

стыя

5)

 

дзярнова

-

падзол

і

стыя

 

забалочаныя

6)

 

балотна

-

падзол

і

стыя

7)

 

дзярновыя

 

забалочаныя

8)

 

тарфяна

-

балотныя

 

н

і

з

і

нныя

9)

 

тарфяна

-

балотныя

 

верхавыя

10)

 

алюв

і

яльныя

 (

пойменныя

дзярновыя

11)

 

  

алюв

і

яльныя

 

балотныя

12)

 

антрапагенныя

Генетычны

 

тып

 

з

'

я

ў

ляецца

 

гало

ў

най

 

таксанам

і

чнай

 

адз

і

нкай

 

клас

і

ф

і

кацы

і

У

 

аснову

 

яго

 

вылучэння

 

пакладзена

 

будова

 

глебавага

 

проф

і

лю

якая

 

адлюстро

ў

вае

 

аднатыпнасць

 

працэса

ў

 

глеба

ў

тварэння

.  

Больш

 

н

і

зк

і

м

і

 

ў

зро

ў

ням

і

 

клас

і

ф

і

кацы

і

 

глеба

ў

 

Беларус

і

 

з

'

я

ў

ляюцца

 

падтыпы

роды

в

і

ды

 

і

 

разнав

і

днасц

і

Падтыпы

 

вылучаюцца

 

паводле

 

змянення

 

глебавага

 

проф

і

лю

абумо

ў

ленага

 

рознай

 

ступенню

 

прая

ў

лення

 

працэсу

як

і

 

накладваецца

 

на

 

папярэдн

і

роды

 –- 

па

-

водле

 

генез

і

су

 

і

 

характару

 

будовы

 

глеба

ў

тваральных

 

парод

віды

 –- 

паводле

 

выя

ў

ленасц

і

 

адзнак

як

і

я

 

характарызуюць

 

асно

ў

ны

 

элементарны

 

працэс

разнавіднасці

 –- 

паводле

 

грануламетрычнага

 

складу

 

глеба

ў

тваральных

 

і

 

подсц

і

льных

 

парод

Дзярнова

-

карбанатныя

 

глебы

Займаюць

 

невял

і

к

і

я

 

плошчы

 (0,1 %) 

ворыва

 

і

 

распа

ў

сюджаны

 

ў

 

выглядзе

 

дробных

 

лап

і

н

 

сярод

 

дзярнова

-

падзол

і

стых

 

глеба

ў

 

у

 


background image

розных

 

рэг

і

ёнах

 

рэспубл

і

к

і

Фарм

і

руюцца

 

гэтыя

 

глебы

 

на

 

карбанатных

 

пародах

 

або

 

пры

 

неглыбок

і

м

 

і

х

 

заляганн

і

 

ў

 

а

ў

таморфных

 

умовах

 

пад

 

уплывам

 

дзярновага

 

працэсу

 

глеба

ў

тварэння

Да

 

карбанатных

 

парод

 

на

 

Беларус

і

 

належаць

вапняковыя

 

адклады

 

карэннага

 

залягання

прэснаводныя

 (

другасныя

утварэнн

і

 

ў

 

выглядзе

 

мергелю

амергелёваных

 

парод

 

і

 

вапняковых

 

туфа

ў

карбанатная

 

марэна

Коль

-

касць

 

карбаната

ў

 (

СаСО

3

у

 

гэтых

 

пародах

 

складае

 

ад

 35--40 

да

 80--95%. 

Нягледзячы

 

на

 

прамы

ў

ны

 

тып

 

воднага

 

рэжыму

вышчалочванне

 

карбаната

ў

 

з

 

верхняга

 

гумусавага

 

гарызонта

 

ў

 

н

і

жн

і

я

 

нязначнае

Арган

і

чныя

 

к

і

слоты

 

ў

 

гэтых

 

глебах

 

нейтрал

і

зуюцца

 

і

 

ў

твараюць

 

сол

і

як

і

я

 

замацо

ў

ваюцца

 

ў

 

верхн

і

х

 

гарызон

-

тах

Гэта

 

спрыяе

 

накапленню

 

гумусу

насычанага

 

карбанатам

і

Марфолага

-

генетычная

 

будова

 

і

 

ў

ласц

і

васц

і

 

дзярнова

-

карбанатных

 

асвоеных

 

глеба

ў

 

паказаны

 

на

 

рыс

. 37. 

Магутнасць

 

гумусавага

 

гарызонта

 

звычайна

 

больш

 

за

    

25 

см

а

 

колькасць

 

гумусу

 –- 3—5 % 

і

 

больш

Гумусавы

 

гарызонт

 

мае

 

камякавата

-

зярн

і

стую

 

агранам

і

чна

 

кашто

ў

ную

 

структуру

 

і

 

добрыя

 

водна

-

ф

і

з

і

чныя

 

ў

ласц

і

васц

і

Рэакцыя

 

асяроддзя

 

гэтага

 

гарызонта

 

часцей

 

за

 

ў

сё

 

слабак

і

слая

 

або

 

нейтральная

Для

 

гэтых

 

глеба

ў

 

характэрна

 

высокая

 

ём

і

стасць

 

паглынання

 

і

 

сту

-

пень

 

насычанасц

і

 

кальцыем

 

і

 

магн

і

ем

Па

 

ная

ў

насц

і

 

і

лу

 

і

 

х

і

м

і

чных

 

уласц

і

васцях

 

генетычны

 

проф

і

ль

 

дзярнова

-

карбанатных

 

глеба

ў

 

не

 

дыферэнцыраваны

 

або

 

ды

-

ферэнцыраваны

 

вельм

і

 

слаба

У

 

залежнасц

і

 

ад

 

ступен

і

 

выя

ў

ленасц

і

 

працэсу

 

глеба

ў

тварэння

 

дзярнова

-

карбанатныя

 

глебы

 

падзяляюцца

 

на

 

тры

 

падтыпы

тыповыя

вышчалачаныя

 

і

 

ападзоленыя

Тыповыя

 

дзярнова

-

карбанатныя

 

глебы

 

сустракаюцца

 

пераважна

 

ў

 

Гомель

-

скай

 

і

 

Брэсцкай

 

абласцях

 

і

 

прымеркаваны

 

да

 

амергелёваных

 

лёсападобных

 

сугл

і

нка

ў

 

н

і

зкага

 

м

і

жрэчча

 

Прыпяць

Сцв

і

га

Невял

і

к

і

м

і

 

ў

часткам

і

 

яны

 

трапляюц

-

ца

 

таксама

 

ў

 

В

і

цебскай

Гродзенскай

Маг

і

лё

ў

скай

 

і

 

М

і

нскай

 

абласцях

 

у

 

месцах

 

бл

і

зкага

 

залягання

 

вапняко

ў

мелу

далам

і

ту

 

і

 

і

ншых

 

карбанатных

 

парод

Магутнасць

 

гумусавага

 

гарызонта

 

тыповых

 

дзярнова

-

карбанатных

 

глеба

ў

 

да

-

сягае

 0,5 

м

 

і

 

больш

Для

 

яго

 

характэрна

 

чорная

 

або

 

цёмна

-

шэрая

 

афарбо

ў

ка

зярн

і

стая

 

структура

Зак

і

панне

 

ад

 

салянай

 

к

і

слаты

 

наз

і

раецца

 

на

 

паверхн

і

 

або

 

ў

 

межах

 

гумусава

-

акумуляты

ў

нага

 

гарызонта

як

і

 

разв

і

ваецца

 

непасрэдна

 

на

 

карба

-

натнай

 

пародзе

Колькасць

 

гумусу

 

самая

 

вял

і

кая

 

і

 

складае

 4—6 %, 

г

і

драл

і

тыч

-

ная

 

к

і

слотнасць

 – 0,5—1,7 

м

.

экв

/100 

г

 

глебы

а

 

насычанасць

 

асновам

і

 –- 90—99 %. 

Дзярнова

-

карбанатныя

 

вышчалачаныя

 

глебы

 

разам

 

з

 

перагнойным

 

гары

-

зонтам

 

у

 

проф

і

л

і

 

маюць

 

і

 

пераходны

 

гарызонт

 

В

Разв

і

ваюцца

 

часцей

 

за

 

ў

сё

 

на

 

па

-

родах

як

і

я

 

характарызуюцца

 

невял

і

кай

 

колькасцю

 

СаСО

3

 (

прэснаводныя

 

вапня

-

ковыя

 

і

 

марэнныя

 

адклады

). 

Пры

 

вывучэнн

і

 

гэтых

 

глеба

ў

 

адзнак

і

 

вышчалочвання

 

выя

ў

лены

 

ў

 

н

і

жняй

 

частцы

 

гарызонта

 

А

 

або

 

ў

 

самай

 

верхняй

 

частцы

 

гарызонта

 

В

Тут

 

мае

 

месца

 

некаторае

 

зн

і

жэнне

 

валавой

 

колькасц

і

 

СаО

, MgO, Fe

2

O

3

 

і

 

адноснае

 

накапленне

 SiO

2

Колькасць

 

гумусу

 

ў

 

дзярнова

-

карбанатных

 

вышчала

-

чаных

  

гле

-

бах

  

складае

  3—5 %,  

а

  

насычанасць

  

асновам

і

 

ў

зрастае

 

ад

 60 % 

у

 

гуму

-

савым

 

га

-