Файл: Почвоведение. Курс лекций.pdf

ВУЗ: Не указан

Категория: Не указан

Дисциплина: Не указана

Добавлен: 26.09.2020

Просмотров: 5281

Скачиваний: 17

ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
background image

рызонце

 

да

 85 % 

у

 

пераходным

 

гарызонце

Зак

і

панне

 

ад

 

салянай

 

к

і

слаты

 

звычайна

 

пачынаецца

 

з

 

глыб

і

н

і

 40—60 

см

Дзярнова

-

карбанатныя

 

ападзоленыя

 

глебы

 

маюць

 

слаба

 

выя

ў

лены

 

падзол

і

сты

 

гарызонт

 

і

 

характарызуюцца

 

наступнай

 

будовай

:  

А

о

 –- 

А

1

 –- 

А

1

А

2

 –- 

В

1

 –- 

ВС

к

 –- 

С

к

Падзол

і

сты

 

гарызонт

 

афарбаваны

 

ў

 

палевы

 

колер

а

 

і

люв

і

яльны

 –- 

у

 

буры

 

або

 

чырвона

-

буры

Рэакцыя

 

асяроддзя

 

гумусавага

 

гарызонта

 

слабак

і

слая

колькасць

 

гумусу

 

да

 3 %. 

Глыб

і

ня

 

зак

і

пання

 

для

 

гэтых

 

глеба

ў

 

складае

 60—90 

см

Глебы

 

дзярнова

-

карбанатнага

 

тыпу

 

маюць

 

высокую

 

прыродную

 

ў

радл

і

васць

Па

 

рэспубл

і

канскай

 

бан

і

ц

і

ровачнай

 

шкале

 

сугл

і

н

і

стыя

 

варыянты

 

гэтых

 

глеба

ў

 

ацэньваюцца

 

ў

  76—100 

бала

ў

Пры

 

адпаведнай

 

агратэхн

і

цы

 

ў

 

гаспадарках

 

рэспубл

і

к

і

 

на

 

і

х

 

атрымл

і

ваюць

 

самыя

 

высок

і

я

 

і

 

ў

стойл

і

выя

 

ў

раджа

і

 

ў

с

і

х

 

сельска

-

гаспадарчых

 

культур

Аднак

 

найбольш

 

мэтазгодна

 

выкарысто

ў

ваць

 

дзярнова

-

карбанатныя

 

глебы

 

для

 

вырошчвання

 

патрабавальных

 

да

 

ў

радл

і

васц

і

 

культур

  –- 

агародн

і

ны

цукровых

 

бурако

ў

сталовых

 

і

 

кармавых

 

караняплода

ў

пшан

і

цы

зер

-

небабовых

канюшыны

 

і

 

і

нш

Для

 

павышэння

 

ў

радл

і

васц

і

 

так

і

я

 

глебы

 

трэба

 

добра

 

апрацо

ў

ваць

 

і

 

ў

нос

і

ць

 

угнаенн

і

асабл

і

ва

 

на

 

стараворных

 

участках

Бурыя

 

лясныя

 

глебы

На

 

тэрыторы

і

 

Беларус

і

 

бурыя

 

лясныя

 

глебы

 

ў

першыню

 

был

і

 

вылучаны

 

і

 

ахарактарызаваны

     

Т

А

Раманавай

   

і

   

П

С

Самадуравым

     

у

 

1963 

г

.   

У

   

рэльефе

 

яны

 

займаюць

 

адносна

 

павышаныя

 

і

 

добра

 

дрэн

і

раваныя

 

ў

частк

і

 

на

 

рыхлых

 

глеба

ў

тваральных

 

пародах

 

багатага

 

м

і

нералаг

і

чнага

 

складу

Ва

 

ў

мовах

 

Беларус

і

 

так

і

м

і

 

пародам

і

 

з

'

я

ў

ляюцца

 

марэнныя

 

або

 

водна

-

ледав

і

ковыя

 

пясчана

-

грав

і

йныя

 

і

 

грав

і

йна

-

галечн

і

кавыя

 

адклады

Разв

і

ваюцца

 

пад

 

шыракал

і

стым

і

  (

дубравам

і

або

 

хвойна

-

шыракал

і

стым

і

 

лясам

і

 

з

 

пышным

 

разнатра

ў

ным

 

покрывам

  (

пажарн

і

ца

 

лясная

асака

 

двухрадковая

чына

 

веснавая

мышыны

 

гарошак

канюшына

 

горная

крын

і

чн

і

к

 

лекавы

 

і

 

і

нш

.). 

Характэрнай

 

асабл

і

васцю

 

фарм

і

равання

 

бурых

 

лясных

 

глеба

ў

 

з

'

я

ў

ляецца

 

агл

і

ненне

 

глебавага

 

проф

і

лю

што

 

азначае

 

ў

тварэнне

 

і

 

накапленне

 

другасных

 

гл

і

н

і

стых

 

м

і

нерала

ў

 

на

 

месцы

 

м

і

нерала

ў

 

мацярынскай

 

пароды

Апад

 

гэтых

 

лясо

ў

багаты

 

на

 

зольныя

 

рэчывы

змяшчае

 

вял

і

кую

 

колькасць

 

асно

ў

 

і

 

па

ў

тарачных

 

акс

і

да

ў

Гэта

 

не

 

тольк

і

 

спрыяе

 

хуткай

 

гум

і

ф

і

кацы

і

але

 

і

 

абумо

ў

л

і

вае

 

асабл

і

вы

 

саста

ў

 

глебавага

 

гумусу

як

і

 

аднос

і

цца

 

да

 

катэгоры

і

 “

мякка

-

га

 

гумусу

”. 

Як

 

і

 

дзярнова

-

карбанатныя

бурыя

 

лясныя

 

глебы

 

на

 

тэрыторы

і

 

рэспубл

і

к

і

 

займаюць

 

невял

і

кую

 

плошчу

Значныя

 

мас

і

вы

 

і

х

 

знаходзяцца

 

ў

 

цэнтральнай

 

і

 

за

-

ходняй

 

частках

 

кра

і

ны

  (

М

і

нская

Гродзенская

 

і

 

Брэсцкая

 

вобласц

і

). 

Генетычны

 

проф

і

ль

 

мае

 

слабую

 

дыферэнцыяцыю

 

на

 

гарызонты

У

 

верхн

і

х

 

гарызонтах

 

бурых

 

лясных

 

глеба

ў

 

адбываецца

 

значнае

 

накапленне

 

і

л

і

стай

 

фракцы

і

 

і

 

пла

ў

нае

 

яе

 

змяншэнне

 

ў

н

і

з

 

па

 

проф

і

л

і

Гэтыя

 

глебы

 

маюць

 

адносна

 

высокую

 

к

і

слотнасць

 

па

 

ў

с

і

м

 

проф

і

л

і

  (4,5—5,0) 

і

 

невысокую

 

колькасць

 

абменных

 

асно

ў

Характэрна

 

прыкметная

 

акумуляцыя

 

абменных

 

катыёна

ў

 

Са

 

і

 Mg 

у

 

верхняй

 

частцы

 

і

 

паступо

-


background image

вае

 

змяншэнне

 

і

х

 

колькасц

і

 

з

 

глыб

і

нёй

Колькасць

 

гумусу

 

ў

 

перагнойна

-

акумуляты

ў

ных

 

гарызонтах

 

складае

  8—9  %. 

Бурыя

 

лясныя

 

глебы

 

маюць

 

добрую

 

аэрацыю

 

і

 

спрыяльныя

 

водна

-

ф

і

з

і

чныя

 

ў

ласц

і

васц

і

Для

 

і

х

 

проф

і

лю

 

характэрна

 

аднатонная

 

бураватая

 

афарбо

ў

ка

 

з

 

паступовым

 

асвятленнем

 

ун

і

з

Абагульненне

 

матэрыяла

ў

 

буйнамаштабных

 

глебавых

 

даследавання

ў

 

паказвае

што

 

гэты

 

тып

 

глеба

ў

 

знаходз

і

цца

 

пераважна

 

пад

 

лесам

Вылучэнне

 

і

х

 

на

 

глебавых

 

картах

 

мае

 

і

стотнае

 

гаспадарчае

 

значэнне

таму

 

што

 

яны

 

асабл

і

ва

 

кашто

ў

ныя

 

ў

 

лясной

 

гаспадарцы

Бурыя

 

лясныя

 

глебы

 

прыдатныя

 

для

 

вырошчвання

 

дубу

 

і

 

і

ншых

 

патрабавальных

 

дрэвавых

 

парод

 

Падзолістыя

 

глебы

Ва

 

ў

мовах

 

Беларус

і

 

глебы

 

гэтага

 

тыпу

 

распа

ў

сюджаныя

 

пераважна

 

на

 

надпоймавых

 

тэрасах

 

і

 

зандравых

 

ра

ў

н

і

нах

складзеных

 

бескарбанатным

і

 

сартаваным

і

 

кварцавым

і

 

пяскам

і

Фарм

і

руюцца

 

пад

 

хвойным

і

 

лясам

і

  (

ельн

і

кам

і

 

чарн

і

чна

-

і

мшыстым

і

саснякам

і

 

ялова

-

чарн

і

чна

-

і

мшыстым

і

і

мшыстым

і

пры

 

адсутнасц

і

 

травян

і

стай

 

расл

і

ннасц

і

У

 

сувяз

і

 

з

 

гэтым

 

пры

 

штога

-

довым

 

адм

і

ранн

і

 

частк

і

 

дрэвавай

 

і

 

мохавай

 

расл

і

ннасц

і

 

на

 

паверхн

і

 

глебы

 

накопл

і

ваюцца

 

рэштк

і

у

 

як

і

х

 

мала

 

зольных

 

элемента

ў

 

і

 

азоту

Пры

 

і

х

 

раскладанн

і

 

ў

твараюцца

 

н

і

зкамалекулярныя

 

растваральныя

 

ў

 

вадзе

 

арган

і

чныя

 

к

і

слоты

Гэтыя

 

к

і

слоты

 

перамяшчаюцца

 

ў

н

і

з

 

па

 

глебавым

 

проф

і

л

і

выкл

і

каюць

 

ападзольванне

 

глеба

ў

 

з

 

самага

 

верху

непасрэдна

 

пад

 

лясным

 

подсц

і

лам

У

 

вын

і

ку

 

фарм

і

руюцца

 

глебы

проф

і

ль

 

як

і

х

 

звычайна

 

складзены

 

з

 

наступных

 

гарызонта

ў

:  

А

0

 –- 

А

1

А

2

 –- 

А

2

 –- (

А

2

В

1

), 

В

1

 –- 

В

2

 –- 

ВС

g. 

Падзол

і

стыя

 

глебы

 

змяшчаюць

 

мала

 

гумусу

 (

каля

 1,0 %). 

У

 

яго

 

саставе

 

пера

-

важаюць

 

фульвак

і

слоты

Ступень

 

насычанасц

і

 

асновам

і

 

складае

  50  %, 

рэакцыя

 

асяроддзя

 

к

і

слая

Гэтыя

 

глебы

 

бедныя

 

азотам

фосфарам

 

і

 

кал

і

ем

У

 

той

 

жа

 

час

 

колькасць

 

рухомага

 

жалеза

 

і

 

алюм

і

н

і

ю

 

можа

 

быць

 

такой

 

вял

і

кай

што

 

з

'

я

ў

ляецца

 

такс

і

чнай

 

для

 

расл

і

н

Падзол

і

стыя

 

глебы

 

бесструктурныя

адрозн

і

ваюцца

 

неспрыяльным

і

 

ф

і

з

і

чным

і

 

ў

ласц

і

васцям

і

Адзначаная

 

характарыстыка

 

сведчыць

 

аб

 

тым

што

 

глебы

 

гэтага

 

тыпу

 

маюць

 

вельм

і

 

н

і

зкую

 

прыродную

 

ў

радл

і

васцю

Пры

 

выкарыстанн

і

 

і

х

 

у

 

сельскагаспадар

-

чай

 

вытворчасц

і

 

неабходна

 

праводз

і

ць

 

вял

і

кую

 

работу

 

па

 

акультурванню

 

шляхам

 

унясення

 

высок

і

х

 

доз

 

арган

і

чных

 

і

 

м

і

неральных

 

угнаення

ў

вапнавання

павел

і

чэння

 

магутнасц

і

 

ворнага

 

гарызонта

с

і

дэрацы

і

Дзярнова

-

падзолістыя

 

глебы

Глебы

 

дзярнова

-

падзол

і

стага

 

тыпу

  –- 

най

-

больш

 

пашыраныя

 

на

 

тэрыторы

і

 

Беларус

і

Сярод

 

ворных

 

зямель

 

яны

 

займаюць

 

каля

 52 %, 

а

 

па

 

абласцях

 – 

ад

 32,5 % 

у

 

Брэсцкай

 

вобласц

і

 

да

 71,9 % 

у

 

Гродзенскай

 

(

рыс

.39). 

Гэтыя

 

глебы

 

разв

і

ваюцца

 

амаль

 

на

 

ў

с

і

х

 

глеба

ў

тваральных

 

пародах

у

 

вельм

і

 

разнастайных

 

умовах

 

рэльефу

складу

 

парод

расл

і

ннасц

і

што

 

па

-

рознаму

 

ў

плывае

 

на

 

і

х

 

знешн

і

 

выгляд

 

і

 

ў

ласц

і

васц

і

Ва

 

ў

мовах

 

рэспубл

і

к

і

 

дзярнова

-

падзол

і

стыя

 

глебы

 

сфарм

і

равал

і

ся

 

пад

 

шыракал

і

ста

-

хвойным

і

 

лясам

і

 

з

 

мохава

-

травян

і

стым

 

і

 

травян

і

стым

 

наземным

 

покрывам

 

пры

 

прамы

ў

ным

 

водным

 

рэжыме

як

і

 

больш

 

выражаны

 

ў

 

па

ў

ночнай

 

зоне

Багатая

 

расл

і

ннасць

 

і

 

адносна

 

высокая

 

б

і

ялаг

і

чная

 

прадукцыйнасць

 

абумов

і

л

і

 

ў

тварэнне

 

гумусавага

 

гарызонта

У

 

гэтым

 


background image

адно

 

з

 

асно

ў

ных

 

адрознення

ў

 

дзярнова

-

падзол

і

стых

 

глеба

ў

 

ад

 

падзол

і

стых

Як

 

і

 

падзол

і

стыя

 

глебы

яны

 

маюць

 

к

і

слую

 

рэакцыю

 

асяроддзя

змяшчаюць

 

мала

 

элемента

ў

 

жы

ў

лення

 

расл

і

н

 

і

 

гумусу

У

 

той

 

жа

 

час

 

гэтыя

 

глебы

 

ў

 

большасц

і

 

сваёй

 

характарызуюцца

 

спрыяльным

і

 

водна

-

ф

і

з

і

чным

і

 

ў

ласц

і

васцям

і

Таму

 

пасля

 

па

-

ляпшэння

 

і

х

 

агранам

і

чнага

 

стану

 

дзярнова

-

падзол

і

стыя

 

глебы

 

могуць

 

забяспечыць

 

атрыманне

 

высок

і

х

 

ураджае

ў

 

сельскагаспадарчых

 

культур

што

 

вырошчваюцца

 

ў

 

рэспубл

і

цы

Урадл

і

васць

 

глеба

ў

 

гэтага

 

тыпу

 

ў

 

значнай

 

ступен

і

 

залежыць

 

ад

 

гра

-

нуламетрычнага

 

складу

 

і

 

будовы

 

глеба

ў

тваральных

 

і

 

подсц

і

льных

 

парод

Выву

-

чэнне

 

прадукцыйнасц

і

 

сельскагаспадарчых

 

культур

 

на

 

розных

 

глебах

 

паказала

што

 

найбольш

 

урадл

і

вым

і

 

з

'

я

ў

ляюцца

 

сугл

і

н

і

стыя

асабл

і

ва

 

пылавата

-

сугл

і

н

і

стыя

 

глебы

а

 

таксама

 

супясчаныя

як

і

я

 

падсц

і

лаюцца

 

марэнай

Гэтыя

 

глебы

 

маюць

 

больш

 

устойл

і

вы

 

водны

 

рэжым

 

і

 

лепш

 

забяспечаны

 

элементам

і

 

жы

ў

лення

 

расл

і

н

Згодна

 

з

 

прынятай

 

на

 

Беларус

і

 

клас

і

ф

і

кацыяй

дзярнова

-

падзол

і

стыя

 

глебы

 

падзяляюцца

 

на

 

чатыры

 

падтыпы

:  1) 

дзярнова

-

палева

-

падзол

і

стыя

;  2) 

уласна

 

дзярнова

-

падзол

і

стыя

  (

белаватыя

);  3) 

дзярнова

-

падзол

і

стыя

 

эрадз

і

раваныя

;  4) 

дзярнова

-

падзол

і

стыя

 

акультураныя

Дзярнова

-

палева

-

падзолістыя

 

глебы

 

разв

і

ваюцца

 

на

 

больш

 

багатых

 

па

 

м

і

нералаг

і

чным

 

складзе

 

глеба

ў

тваральных

 

пародах

 (

лёсах

лёсападобных

 

і

 

марэн

-

ных

 

адкладах

пераважна

 

сугл

і

н

і

стага

 

і

 

супясчанага

 

грануламетрычнага

 

складу

на

 

добра

 

дрэн

і

раваных

 

участках

Асно

ў

ныя

 

мас

і

вы

 

і

х

 

узвораны

 

і

 

выкарысто

ў

ваюцца

 

ў

 

земляробстве

У

 

прыродным

 

стане

 

заняты

 

звычайна

 

яловым

і

 

лясам

і

Марфолага

-

генетычная

 

характарыстыка

 

дзярнова

-

палева

-

падзол

і

стых

 

глеба

ў

разв

і

тых

 

на

 

магутных

 

лёсападобных

 

суглінках

 

паказана

 

на

 

рыс

.40. 

Адметнай

 

асабл

і

васцю

 

глеба

ў

 

гэтага

 

падтыпу

 

з

'

я

ў

ляецца

 

палевая

 

афарбо

ў

ка

 

падзол

і

стага

 

га

-

рызонта

 

А

2

  (

А

2

В

1

). 

Для

 

проф

і

лю

 

гэтых

 

глеба

ў

 

характэрна

 

выразная

 

дыференцыя

-

цыя

 

на

 

генетычныя

 

гарызонты

У

 

гарызонце

 

А

2

 

адзначаецца

 

значнае

 

змяншэнне

 

колькасц

і

 

ф

і

з

і

чнай

 

гл

і

ны

 

і

 

і

лу

абменных

 

катыёна

ў

 

Са

 

і

  Mg. 

Увесь

 

проф

і

ль

 

мае

 

к

і

слую

 

або

 

слабак

і

слую

 

рэакцыю

 

глебавага

 

асяроддзя

Колькасць

 

гумусу

 

памян

-

шаецца

 

з

 

глыб

і

нёй

Дзярнова

-

палева

-

падзол

і

стыя

 

глебы

 

на

 

марэнных

 

адкладах

 

маюць

 

характэр

-

ныя

 

асабл

і

васц

і

як

і

я

 

абумо

ў

лены

 

будовай

 

і

 

х

і

м

і

чным

 

саставам

 

глеба

ў

тваральных

 

парод

На

 

тэрыторы

і

 

Беларус

і

 

марэнныя

 

адклады

 

больш

 

шырока

 

распа

ў

сюджаны

 

ў

 

якасц

і

 

подсц

і

льных

 

парод

Паверхневае

 

заляганне

 

маюць

 

пераважна

 

маладыя

 

марэны

 

апошняга

 

Валдайскага

 

зледзянення

Яны

 

займаюць

 

значныя

 

плошчы

 

ў

 

па

ў

ночных

 

і

 

па

ў

ночна

-

заходн

і

х

 

раёнах

 

рэспубл

і

к

і

Марфолага

-

генетычны

 

проф

і

ль

 

дзярнова

-

палева

-

падзол

і

стых

 

супясчаных

 

глеба

ў

як

і

я

 

падсц

і

лаюцца

 

марэнным

 

сугл

і

нкам

паказаны

 

на

 

рыс

.41. 

Адметнай

 

рысай

 

гэтых

 

глеба

ў

 

з

'

я

ў

ляецца

 

значна

 

меншая

 

магутнасць

 

элюв

і

яльнай

 

частк

і

 

проф

і

лю

Для

 

грануламетрычнага

 

складу

 

характэрна

 

абядненне

 

драбназёму

 

пылаватым

і

 

часц

і

нкам

і

 

і

 

пераважная

 

ная

ў

насць

 

дробнага

 

і

 

сярэдняга

 

пяску

Вы

-

разна

 

прая

ў

ляецца

 

змяншэнне

 

і

лу

 

і

 

абменных

 

катыёна

ў

 

Са

 

і

  Mg 

у

 

падзол

і

стым

 

і

 

рэзкае

 

павел

і

чэнне

 

і

х

 

у

 

і

люв

і

яльным

 

гарызонце


background image

Проф

і

ль

 

мае

 

слабак

і

слую

 

рэакцыю

у

 

н

і

жн

і

х

 

гарызонтах

 

к

і

слотнасць

 

часта

 

зн

і

жаецца

Сярэдняя

 

глыб

і

ня

 

зак

і

пання

 

ад

 

салянай

 

к

і

слаты

 

складае

 110—120 

см

Дзярновыя

 

палева

-

падзол

і

стыя

 

глебы

 

маюць

 

спрыяльныя

 

водна

-

ф

і

з

і

чныя

 

ў

ласц

і

васц

і

Аб

'

ёмная

 

шчыльнасць

 

змяняецца

 

звычайна

 

ад

  0,55—1,16 

г

/

см

3

 

у

 

гу

-

мусавым

 

гарызонце

 

да

 1,55—1,77 

г

/

см

3

 

у

 

і

люв

і

яльным

а

 

агульная

 

порыстасць

 – 

ад

 

52,1—55,2  

да

 44,5--50,4 %. 

Нягледзячы

 

на

 

шэраг

 

адмо

ў

ных

 

уласц

і

васцей

  (

к

і

слая

 

рэакцыя

малая

 

коль

-

касць

 

гумусу

невысокая

 

насычанасць

 

асновам

і

), 

дзярнова

-

палева

-

падзол

і

стыя

 

сугл

і

н

і

стыя

 

і

 

супясчаныя

 

глебы

 

маюць

 

самую

 

высокую

 

прыродную

 

ў

радл

і

васць

 

сярод

 

дзярнова

-

падзол

і

стых

 

глеба

ў

 

Беларус

і

У

 

пара

ў

нанн

і

 

з

 

і

ншым

і

 

яны

 

лепш

 

за

-

бяспечаны

 

элементам

і

 

жы

ў

лення

 

расл

і

н

маюць

 

спрыяльныя

 

водна

-

ф

і

з

і

чныя

 

ў

ласц

і

васц

і

Размяшчэнне

 

вял

і

к

і

м

і

 

мас

і

вам

і

 

на

 

выра

ў

наваных

 

участках

 

рэльефу

 

роб

і

ць

 

і

х

 

зручным

і

 

для

 

шырокага

 

выкарыстання

 

сродка

ў

 

механ

і

зацы

і

Пры

 

прав

і

льнай

 

агратэхн

і

цы

 

гэтыя

 

глебы

 

могуць

 

даваць

 

высок

і

я

 

ураджа

і

 

сельскагаспа

-

дарчых

 

культур

 

з

 

павышаным

і

 

патрабаванням

і

 

да

 

глебавых

 

умо

ў

  (

пшан

і

ца

яч

-

мень

лён

цукровыя

 

бурак

і

гарох

люцэрна

 

і

 

і

нш

.). 

Па

 

рэспубл

і

канскай

 

ацэначнай

 

шкале

 

і

х

 

урадл

і

васць

 

ацэньваецца

 

ў

 58—71 

бал

Уласна

 

дзярнова

-

падзолістыя

 

глебы

 

ў

 

прыродных

 

умовах

 

сфарм

і

равал

і

ся

 

пад

 

сасновым

і

 

і

 

яловым

і

 

лясам

і

 

на

 

рыхлых

 

водна

-

ледав

і

ковых

азёрна

-

ледав

і

ковых

 

і

 

старажытнаалюв

і

яльных

 

бескарбанатных

 

глеба

ў

тваральных

 

паро

-

дах

 

пры

 

аслабленым

 

паверхневым

 

і

 

ў

нутрыглебавым

 

сцёку

Маюць

 

падзол

і

сты

 

гарызонт

 

белаватага

 

або

 

палева

-

белаватага

 

колеру

Ад

 

дзярнова

-

палева

-

падзол

і

стых

 

глеба

ў

як

і

я

 

сфарм

і

равал

і

ся

 

на

 

так

і

х

 

самых

 

пародах

адрозн

і

ваюцца

 

больш

 

н

і

зкай

 

ём

і

стасцю

 

паглынання

 

і

 

абядненнем

 

падзол

і

стага

 

гарызонта

 

аморфным

і

 

акс

і

дам

і

 Fe

2

O

3

 i Al

2

O

3

Дзярнова

-

падзол

і

стыя

 

глебы

 

на

 

рыхлых

 

адкладах

 

маюць

 

своеасабл

і

выя

 

знешн

і

я

 

адзнак

і

 

і

 

ў

ласц

і

васц

і

як

і

я

 

ў

 

значнай

 

ступен

і

 

вызначаюцца

 

характарам

 

глеба

ў

тваральных

 

парод

  (

нязначная

 

колькасць

 

фракцы

і

 

ф

і

з

і

чнай

 

гл

і

ны

н

і

зкая

 

вода

ў

трымальная

 

здольнасць

добрая

 

водапран

і

кальнасць

). 

Проф

і

ль

 

цал

і

нных

 

глеба

ў

 

гэтага

 

падтыпу

 

звычайна

 

ў

ключае

 

наступныя

 

гарызонты

:  

А

0

 –- 

А

1

А

2

 –- 

А

2

В

1

 –- 

В

1

 –- 

ВС

 –- 

С

g

Пры

 

асваенн

і

 

пад

 

ворыва

 

адбываецца

 

трансфармацыя

 

верхн

і

х

 

гарызонта

ў

 

глебы

Марфолага

-

генетычныя

 

асабл

і

васц

і

 

ў

ласна

 

дзярнова

-

падзол

і

стых

 

ворных

 

глеба

ў

 

паказаны

 

на

 

рыс

.42. 

Характэрным

і

 

адзнакам

і

 

гэтых

 

глеба

ў

 

з

'

я

ў

ляюцца

 

вельм

і

 

малая

 

колькасць

 

абменных

 

катыёна

ў

 

і

 

невял

і

кая

 

ём

і

стасць

 

паглынання

 

ў

 

гумусавым

 

гарызонце

Проф

і

ль

 

і

х

 

практычна

 

не

 

дыферэнцыраваны

 

па

 

ная

ў

насц

і

 

і

лу

наз

і

раецца

 

паступовае

 

зн

і

жэнне

 

і

л

і

стых

 

часц

і

нак

 

і

 

м

і

неральных

 

акс

і

да

ў

 

з

 

глыб

і

нёй

Значэнн

і

 

вел

і

чын

і

 

рН

 

і

 

ступен

і

 

насычанасц

і

 

асновам

і

 

могуць

 

з

 

глыб

і

нёй

 

прыкметна

 

павял

і

чвацца

Глебы

 

гэтага

 

падтыпу

 

адрозн

і

ваюцца

 

невял

і

кай

 

коль

-

касцю

 

гумусу

 

і

 

элемента

ў

 

жы

ў

лення

 

расл

і

н


background image

Узровень

 

урадл

і

васц

і

 

дзярнова

-

падзол

і

стых

 

глеба

ў

як

і

я

 

сфарм

і

равал

і

ся

 

на

 

пародах

 

лёгкага

 

грануламетрычнага

 

складу

ацэньваецца

 

ў

 18–44 

балы

яны

 

пры

-

датныя

 

для

 

вырошчвання

 

менш

 

патрабавальных

 

для

 

ў

мо

ў

 

росту

 

сельска

-

гаспадарчых

 

культур

  (

аз

і

мае

 

жыта

луб

і

н

бульба

 

і

 

і

нш

.). 

Так

і

я

 

глебы

 

распа

ў

сюджаны

 

па

 

ў

сёй

 

тэрыторы

і

 

кра

і

ны

аднак

 

больш

 

за

 

ў

сё

 

яны

 

трапляюцца

 

ў

 

раёнах

 

Гомельскай

 

і

 

Брэсцкай

 

абласцей

Для

 

павышэння

 

і

х

 

прадуцыйнасц

і

 

неаб

-

ходна

 

шырокае

 

ў

караненне

 

с

і

дэрацы

і

унясенне

 

вял

і

к

і

х

 

доз

 

арган

і

чных

 

і

 

м

і

неральных

 

угнаення

ў

Дзярнова

-

падзолістыя

 

эрадзіраваныя

 

глебы

.

 

Утварэнне

 

глеба

ў

 

гэтага

 

пад

-

тыпу

 

звязана

 

з

 

разбурэннем

 

верхн

і

х

 

гарызонта

ў

 

глебавай

 

то

ў

шчы

 

паверхневым

і

 

водам

і

 

або

 

паветрам

Паводле

 

ступен

і

 

разбурэння

 

глебавага

 

проф

і

лю

 

паверхневым

і

 

водам

і

 

эрадз

і

раваныя

 

глебы

 

падзяляюцца

 

на

 

слабазмытыя

сярэд

-

нязмытыя

моцназмытыя

 

і

 

вельмі

 

моцназмытыя

.

 

Пара

ў

нальная

 

характарыстыка

 

дзярнова

-

падзол

і

стых

 

эрадз

і

раваных

 

глеба

ў

 

прыведзена

 

ў

 

табл

.31. 

Як

 

в

і

даць

з

 

павел

і

чэннем

 

ступен

і

   

эрадз

і

раванасц

і

   

ў

зрастаюць

   

гадавыя

   

страты

  

верхняга

  

ў

радл

і

вага

     

слоя

 

глебы

рэзка

 

змяншаецца

 

ная

ў

насць

 

і

 

запасы

 

гумусу

 

ў

 

ворным

 

гарызонце

моцна

 

пагаршаюцца

 

ф

і

з

і

чныя

 

ў

ласц

і

васц

і

Запасы

 

в

і

льгац

і

 

ў

 

сярэдняй

 

частцы

 

сх

і

лу

 

на

 30% 

меншыя

чым

 

на

 

выра

ў

наванай

 

тэрыторы

і

Ветравая

 

эроз

і

я

 (

дэфляцыя

прая

ў

ляецца

 

на

 

глебах

 

лёгкага

 

грануламетрычна

-

га

 

складу

 

і

 

на

 

асушаных

 

тарфян

і

ках

Па

 

ступен

і

 

дэфл

і

раванасц

і

 

дзярнова

-

падзол

і

стыя

    

глебы

    

падзяляюцца

   

на

:  

слабадэфліраваныя

 --

 

разбурана

 

і

 

знесе

-

на

 

ветрам

 

менш

 

за

 

палав

і

ну

 

ворнага

 

гарызонта

узворваецца

 

гарызонт

 

А

2

В

 

або

 

А

2

сярэднедэфліраваныя

 –-

 

разбураны

 

по

ў

насцю

 

ворны

 

гарызонт

узворваецца

 

гары

-

зонт

 

В

моцнадэфліраваныя

 –-

 

разбураны

 

часткова

 

і

люв

і

яльны

 

гарызонт

 

В

узвор

-

ваецца

 

н

і

жняя

 

яго

 

частка

 

або

 

подсц

і

льная

 

парода

З

-

за

 

водна

-

эраз

і

йных

 

працэса

ў

 

у

 

падножжы

 

сх

і

ла

ў

 

фарм

і

руюцца

 

намытыя

 

глебы

як

і

я

 

падзяляюцца

 

на

 

слабанамытыя

 –- 

магутнасць

 

намытага

 

слоя

 

не

 

пера

-

вышае

  20 

см

сярэдненамытыя

  –- 

магутнасць

 

намытага

 

слоя

  20—50 

см

 

і

 

моцна

-

намытыя

 –- 

магутнасць

 

намытага

 

слоя

 

больш

 

за

 50 

см

Вылучаюцца

 

таксама

 

на

-

веяныя

 

глебы

 

па

 

магутнасц

і

 

нанесенага

 

слоя

слабанавеяныя

 –- 

магутнасць

 

наносу

 

да

 10 

см

сярэдненавеяныя

 

–-  

да

 25 

см

 

і

 

моцнанавеяныя

 –-  

больш

 

за

 25 

см

Дзярнова

-

падзол

і

стыя

 

глебы

як

і

я

 

трап

і

л

і

 

пад

 

дзеянне

 

водна

-

эраз

і

йных

 

працэса

ў

прымеркаваны

 

да

 

ў

згорыстага

 

рэльефу

 

і

 

глеба

ў

тваральных

 

парод

 

гл

і

н

і

стага

 

і

 

сугл

і

н

і

стага

 

грануламетрычнага

 

складу

Найбольшае

 

пашырэнне

 

яны

 

атрымал

і

 

ў

 

па

ў

ночнай

 

і

 

цэнтральнай

 

частках

 

рэспубл

і

к

і

Дэфл

і

раваныя

 

глебы

 

значныя

 

плошчы

 

займаюць

 

у

 

раёнах

 

Палесся

дзе

 

пераважаюць

 

пясчаныя

 

глеба

ў

тваральныя

 

пароды

Па

 

матэрыялах

 

абагульнення

 

глебава

-

эраз

і

йных

 

даследавання

ў

у

 

кра

і

не

 

эрадз

і

равана

 

ў

 

той

 

ц

і

 

і

ншай

 

ступен

і

 

каля

  550 

тыс

га

 

сельскагаспадарчых

 

зямель

І

х

 

выкарыстанне

 

магчыма

 

тольк

і

 

пры

 

глебаахо

ў

ным

 

земляробстве

Дзярнова

-

падзолістыя

 

акультураныя

 

глебы

Гэты

 

глебавы

 

падтып

 

фарм

і

руецца

 

пад

 

уплывам

 

навукова

 

абгрунтаваных

 

прыёма

ў

 

уздзеяння

 

на

 

глебы