Добавлен: 25.10.2023
Просмотров: 195
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
7. Саясаттық белгілер:
-
Мемлекеттік биліктің тұрпаты; -
Саясатқа қатысы.
8. Тұтынушылық белгілер:
-
Баға; -
Сапа; -
Сервис; -
Үнемділік; -
Дизайн; -
Марка; -
Тұтынудағы кәсіптік деңгейі.
Өндірістік тауарлар нарығын сегменттеудің тұтыну нарығынан көп айырмашылығы жоқ. Сегменттеудің негізгі белгілері: шаруашылық пен өнеркәсіп саласы, тауарды пайдалану, тұтынушы қолданатын өндіріс технологиясы, сатып алушының экономикалық мүмкіндіктері – бұлар сатып алуды ұйымдастырудың ерекшеліктері болып табалады.
1.2 Тұтынуштар нарығын таңдау әдістері
Бәсекелестік ортада қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарының іс-әрекетіне тұтынуштың оның қызметіне қөзқарасы үлкен әсер тигізеді. Маркетингтің мақсаты- тұтынуштар нарығын зерттеу және оны дұрыс таңдау.
Тұтынуштар нарығын таңдау алдында қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарының қызметіне анықтама берейік.
Қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарының жіктелуі. Қоғамдық тамақтану кәсіпорындарына мейрамхана, бар, кафе, асхана, тағамдар, тез тамақтану компаниясы, буфет, кафетерий, кафе, аспаздық дүкен кіреді.
Мейрамхана- қоғамдық тамақтану мекемесі, талғампаз тағамдардың кең ассортиментін, оның ішінде тапсырыс берушілер, мамандықтар мен өнімдерді; алкогольді, жұмсақ, ыстық және басқа да сусындар, ұннан жасалған кондитерлік өнімдер, нан өнімдері, темекі өнімдері, жоғары деңгейде қызмет көрсетілетін тауарлар сатып алынады, әдетте демалыс және ойын-сауық іс-шараларымен байланысты [8].
Мейрамханалар мынадай түрлері болуы мүмкін:
-
сатылған өнімдердің диапазонында - мамандандырылмайтын және мамандандырылған (балық, сыра, ірімшік т.б, ұлттық тағамдар немесе шет елдердің тағамдары); -
орналасқан жері - тұрғын үй және қоғамдық ғимараттарда, оның ішінде жекелеген ғимараттарда, қонақ үйлерде, теміржол вокзалда рында, мәдени және ойын-сауық және спорттық мекемелерде, рекреациялық аймақтарда(ландшафт), көлікпен (мейрамханалық машина және т.б.); -
тұтынушылардың мүдделері (клуб мейрамханасы, спорттық мей- рамхана, мейрамхана - түнгі клуб, мейрамхана-салон); -
қызмет көрсету әдістері мен нысандары - мейрамхана, швед үстелі, қоғамдық тамақтану мейрамханасы; -
үй-жайлардың құрылымы мен тағайындалуы - стационарлық және мобильді(теңізде және өзен кемелеріндегі мейрамханалар, поездарда).
Бар- сөрелермен жабдықталған қоғамдық тамақтандыру мекемесі, алкогольге және мамандануына байланысты алкоголь немесе алкогольсіз сусындары, ыстық және суық сусындарға, коктейльдерге, суықтағамдарға арналған жемектіктер мен қолданысы шектеулі ыдыстар, сатып алынған тауарларды іске асыратын орын. Барлардың жіктелуі:
-
қоғамдық тамақтандыру өнімдерін дайындау үшін өнім процесінің ассортименті - бар шарап, сыра (паб бар), кофе, десерт, сүт, бір коктейльдер, gril- бар, суши бар, т.б. -
клиенттерге қызмет көрсету немесе бос уақытын (ойын-сауық) ерек- шелігі т.б. Видео-бар, эстрадалық шоу, бар, диско-бар, кино-бар, би- бар, лобби-бар, «Түнгі клуб»; -
орналасқан жер - тұрғын үй және қоғамдық ғимараттарда, оның ішінде жеке ғимараттарда, қонақ үй ғимараттарында, теміржол вокзалда- рында; мәденисауық және спорттық нысандар, демалыс орындары; -
Тұтынушылардың мүдделері (клуб, спорт бары). Люкс жоғары және бірінші; -
люкс - тұтынушыларға ұсынылатын қызметтердің кең ауқымы, за- лында тұтынушыларды орналастыру жайлылық пен жеңілдігі жоғары деңгейі, бастапқы, таңдаулы және мамандықтардың кең ауқым мен барларда көрсетілетін қызметтердің қызметі және ауқымды деңгейі үш сынып бөлінеді, мейрамханалар нақты өнімдер, кеден және фирмалық сусындар алуан, барлар, таңдаулы үстел параметрлерді, корпоративтік сәйкестілік, интерьер тағамдар, айрықшалықты және салтанат ерекшелігіне арналған коктейлдер; -
жоғары - тұтынушыларға ұсынылатын қызметтердің үлкен ауқы- мы, жайлылық және залында тұтынушыларды орналастыру ыңғайлы, мейрамханалар үшін бастапқы, таңдаулы кеден және мамандықтар мен өнімдердің алуан түрлі барларға арналған фирмалық және теңшелетін сусындар мен коктейльдер кең таңдау, корпоративтік жеке басын куәландыратын, интерьердің нақтылығын және өзіндік ерекшелігі; -
бірінші - тұтынушыларға көрсетілетін қызметтердің белгілі бір ауқымы(барлар үшін кеден және коктейльдер, оның ішінде мейрам- ханаларға тән фирмалық тамақ және сусындар өндірістік кешені, түрлі және мамандандырылған ауқымы; интерьер үйлесім және жайлылық).
Басқа қоғамдық тамақтану мекемелері сыныптарға бөлінбейді. Кафе (французша кофе деген сөзден келіп шыққан) - меншіктік, таңдамалы жасалған тағамдарды, өнімдерді, алкогольді немесе алкогольсіз сусындарды жүзеге асыру өнімдері мейрамхана ауқымымен салыстырғанда қамтамасыз етілуі шектеулі қоғамдық тамақтандыру орны болып табылады.Сонымен қатар бизнестік мақсатта қоғамдық та- мақтандыру және клиенттердің демалысы үшін құрылған.
Кафелердің жіктелуі:
-
сатылған өнімдердің ассортименті бойынша - мамандандырылған (балмұздақ, кафе-кондитерлік, кафе-сүт, кафе-пиццерия т.б); -
тұтынушылардың, соның ішінде жастар, балалар, студенттік, кеңсе, кафе-клуб, интернет-дәмхана, көркем-кафе, кафе-таверна және тағы басқаларының қызмет көрсететін контингенті мен мүдделері; -
орналасқан жер - тұрғын үй және қоғамдық ғимараттарда, оның ішінде жеке ғимараттарда, қонақ үй ғимараттарында, теміржол вок- залдарында; мәдени, ойын-сауық және спорттық нысандар; демалыс орындары; -
қызмет көрсетудің әдістері мен түрлері - официанттармен және өзін- өзі қызмет көрсетуімен; -
жұмыс уақыты - тұрақты және маусымдық; -
үй-жайлардың құрамы мен тағайындалуы - стационарлық және мо- бильді (автокөлік кафесі, автокөлік кафесі, теңізде және өзен кемелерінде кафе және т.б.).
Асхана- аптаның күндерінде мәзірге сәйкес ыдыс-аяқ пен аспаздық өнімдерді шығаратын және сататын тұтынушылардың белгілі бір контингентіне қызмет ететін қоғамдық тамақтандыру кәсіпорны.
Асханалардың жіктелуі:
-
сатылған өнімдердің ассортиментінде - асханаларда, жаппай сұра- нысқа ие тағамдарды, өнімдер мен сусындарды сатады; вегетари- андық, диеталық, оның ішінде санаторийлердің, диспансерлердің азық-түлік блоктары; -
Континент пен тұтынушылардың мүдделерін (мектеп, студент, офис т.б) қызмет ету; -
орналасқан жер - тұрғын үйде, қоғамдық ғимараттарда, оқу орнында, жұмыс орнында, қызмет көрсетуде, уақытша тұруға, ауруханаларда, санаторийлерде, демалыс үйлерінде т.б жерлерде жалпыға қол жетімді; -
өндірісті ұйымдастыру - шикізатпен, жартылай фабрикаттармен (ал- дын-ала дайындалған), аралас асхана бөлмелерімен, түскі аспен таратумен айналысады.
Дәмхана- тұтынушыларға алкоголь өнімдерін сатумен тез қызмет көрсетуге арналған ыдыс-аяқ пен қарапайым өнімдердің шектеулі ауқымы бар қоғамдық тамақтану түрі.
Дәмхана екі түрге бөлінеді:
-
үй-жайлардың орналасуы мен мақсаттары бойынша (стационарлық және жылжымалы); -
жұмыс уақыты (тұрақты және маусымдық).
Жылдам қызмет көрсету кәсіпорны- ыдыс-аяқ, өнімдер, сусындар әдетте жартылай фабрикаттар жасалған қарапайым өндіру, және клиенттерге қызмет көрсету үшін қажетті ең аз уақыт тар ауқымды жүзеге асырады тамақтандыру бизнес.
Жылдам қызмет көрсету кәсіпорны сөзіне экспресс немесе бистро сөзін қосуға болады.
Жылдам қызмет көрсету кәсіпордарыдүңгіршектер мен автоприцеп- терде жабдықталуы мүмкін, өзінің залы болмаса да өз өнімдерін тарату терезелері арқылы жүзеге асыра алады.
Жылдам қызмет көрсету орындарының жіктелуі:
-
сатылған өнімнің ассортименті бойынша - мамандандырылмаған және мамандандырылған - гамбургер, пиццериялар, тұшпара, құй- мақ, тәтті нан, пончик, барбекю, және т.б.). -
үй-жайлардың құрамы мен тағайындалуы бойынша - стационарлық және жылжымалы; -
Жұмыс уақыты - жыл бойы және маусымдық (жазда) жұмыс істейтін.
Әр қоғамдық тамақтандыру кәсіпорынның өзінің тұтынуш нарығы бар. Нарықты сегменттеу кез келген саланы біртекті топтарға бөлудің әмбебап тәсілі. Бұл процесс тұтынушыларының мақсатты аудиториясын анықтау үшін ғана емес қолданылады. Сегменттеу бәсекеге қабілетті топтардың картасын салу және баға сегменттерінің шекарасын анықтауға, нарықтағы барлық өндірушілердің ауқымын талдауға көмектесе алады.
Нарықты өнімдік сегменттеу кез-келген саланы стратегиялық жағынан қарауға көмектеседі. Біртекті топқа барлық тауарлар нарығын біріктіру нарықтық конъюнктураны сапалы талдау жасау, саладағы ең танымалы өнімдік топтарын анықтау, әрбір сегменттің әлеуетін бағалау және оның өсу динамикасы болжауын жасау, негізгі нарықтық тенденцияларын анықтау және нәтижесінде ұзақмерзімді ассортименттік стратегияны әзірлеуге көмектеседі.
Әлемдік практикада нарықтағы тауар нар6ын сегменттеу 8 негізгі әдісі бар: тауар топтары бойынша, тауардың негізгі функциялары / сипаттамалары, өнімнің өлшемі мен мөлшері, қаптаманың түрі, өндіруші, баға сегменттері бойынша және бірнеше параметрлер комбинациясы бойынша.
Қоғамдық тамақтандыру саласында келесі топтастыру пайдаланады
( 1.2-Суретке сәйкес ).