ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 10.11.2023
Просмотров: 230
Скачиваний: 3
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
238
1. Түбегейлі операциялардың түрлері: Оң жақтық гемиколэктомия. Егер ісік тоқ
ішектің оң жақтағы бүйендік, өрлемелік бөліктерінде және бауырлық иінінде орналасса,
онда оң жақтық гемиколэктомия операциясы жасалады. Операция кезінде міндетті түрде
оң жақ шажырақайлық артерияның мықын-сүйек ішектік (a.iliocolica) артерия бұтағын
Баугин жапқышымен, мықындық ащы ішектің 20-25 см бөлігімен қосып, оң жақ тоқ ішектік
артерияны және орталық тоқ ішектік артерияның оң жақ бөлігін жоғарғы шажырақайлық
артериядан шығар жердегі түбірінен кесіп алып тастау керек. Мықындық – көлденең ішектік
байлам қалыптастырылады.
2. Көлденең тоқ ішекті резекциялау. – Егер ісік көлденең тоқ ішектің ортасында
орналасса (І-ІІ даму сатысында болса), онда көлденең ішекті ісіктің екі жағынан 4-5 см
қашықтықтан кесіп, орталық тоқ ішек артериясын түбірінен байлап, ісікпен жарақаттанған
көлденең ішекті айналасындағы шелдермен, шажырақайлармен кесіп алып, кесілген ішек
ұлпаларын бір-біріне тігіп жалғастырады. Егерде ісік ІІІ даму сатысында болса, онда
субтоталдық колэктомия жасалады.
3. Сол жақтық гемиколэктомия. Егер ісік сол жақтағы көк бауырлық иілімде
немесе төмендеуіш тоқ ішекте орналасса, онда сол жақтық гемиколэктомия жасалады. Бұл
операцияда төменгі шажырақайлық артериядан шығатын сол жақ тоқ ішек артериясы және
орталық тоқ ішек артериясының сол жақ бұтағы түбірлерінен байланып, ісіктік тоқ ішек
шелдермен, шажырақаймен қоса алынады да, қима және көлденең ішек арасына байлам
қалыптастырылады.
4. Қима ішекті резекциялау операциясы. Егер ісік қима ішекте орналасқан болса,
ішек өзегінің өтімділігіне байланысты екі түрлі операция жасалады. Біріншісі – ісіктен
ішек өзегінің өтімділігі сақталған, науқастың ішек өзегінде нәжіс болмаса, онда іш
құрсақтың операциясы жасалады, яғни қима ішекті ісік шеттерінен 3-5 см қашықтықта
кесіп, төменгі шажырақайлық артериядан дараланып шығатын қима ішектік (a.sigmoidea)
артерияны түбірінен байлап, ісіктік ішекті шелдермен, шажырақайлармен бірге алып тастап,
төмендеуіш ішекті арқауынан сәл босатып, оны тік ішекке ұшпа-ұш жалғастырады. Екінші-
сі – науқас жедел хирургиялық бөлімге іштің қатуы, газдың шықпауы, тіпті іш перденің
қабыну белгілері, яғни ішек өзегінің бітелуімен келіп, ішекті нәжістен тазартуға мүмкіншілік
болмаса, науқас тым әлсіз егде жаста болса, ондай адамға екі сатылы операциясы жасалады.
Алдымен ісікпен бітелген қима ішекті шажырақайымен қосып кесіп алып, төмендеуіш
ішекті сол жақ мықындық аймаққа шығарып, колостома қалыптастырылады, ал тік ішектің
ректо-сигмондтық кесілген ұшы тігіп бітеледі. Бітелген жерді қара жіппен тігіп, оның ұшын
үлкен астаудың ішкі беткейіне бекітеді. Ол екінші операция кезінде тік ішектің ұшын тез
тауып алуға септігін тигізеді. Операциядан кейін науқас адамның қалаған мезгілінде екінші
операция жасалады, яғни колостома алынады, тік ішек өзегі ашылады, төмендеуіш және тік
ішектер арасына жалғам қалыптастырылады.
Лахея түрлендірген Микулич операциясы – бүйен және өрлеме тоқ ішегі ісіктен
тесілгенде ішек өзегіндегі қорыту үстіндегі тағам құрамдардың құрсақ қуысына кең тарауына
жол бермеу үшін жасалады. Құрсақ қуысын ашып, тоқ ішектің бүйендік бөлігін мықындық
ащы ішекке қосып және көлденең ішектің оң жағын шажырақайларымен бірге жұмылдыра
бөліп, тері сыртына шығарып, ішектің әкелетін және әкететін ілмектерін бір-бірімен қосып,
қуысының ұзындығы 10-12см байлам қалыптастырылады, сыртқа шығарған ісіктік ішек кесіп
алынады. Мықындық ішекке ішекті тазартып тұратын түтік қойылады. Операциядан 2-3 ай
кейін сыртқа шығарылған тоқ ішек резекцияланып, екі жақтағы ішек бір-бірімен қосылып,
қалыптасқан жыланкөз жабылады.
Паллиативтік операциялар науқастағы ісікті алып тастауға мүмкіншілік болмағанда
қолданылады. Олар әртүрлі байламдар мен стомалар:
239
- мықындық ішек пен көлденең ішек арасындағы байлам;
- цекостома;
- трансверзостома;
- көлденең ішек пен қима ішек арасындағы байлам;
- бір немесе екі бағаналы колостома немесе сигмостома.
Көлденең тоқ ішекті резекциялау аумағы
Ісіктің бүйендік және өрлеуіш бөлігінде орналасқандағы типтік
гемиколектэктомия операциясының аумағы
240
Ісіктің тоқ ішектің бауырлық иінінде орналасқандағы кеңейтілген
гемиколектэктомия операциясының аумағы
Ісіктің тоқ ішектің оң жақ бөлігінде орналасқандағы жасалатын сол жақтық
гемиколэктомия операциясының аумағы
241
Ісіктің тоқ ішектің қима ішектік бөлігінде орналасқандағы жасалатын типтік
резекцияның аумағы
Ісік тоқ ішектің қималық бөлігінде орналасқанда жасайтын Хартман
операцияның аумағы
242
Ісіктің бауырлық, көкбауырлық бөліктерін бітегенде жасалатын симпоматикалық
байламдар нұсқалары
а,б - нұсқалары
а,б,в – субтоталдық проктоэктомия операцияларының аумақтық нұсқалары
243
Химиотерапия
Химиотерапияны жүргізу арқылы тоқ ішек рагын толық жазып жіберуге әзірге мүмкіншілік
жоқ, сондықтан оны төмендегідей жағдайларда қолданады:
1) науқас адам хирургиялық емнен бас тартқан кезде;
2) қатерлі ісіктің IV даму сатысында;
3) науқастың тоқ ішек рагынан басқа дене мүшелерінің (жүрек, өкпе, бауыр, бүйрек)
функционалдық жұмысының төмендігі операция жасауға мүмкіншілік бермейтін жағдайда;
4) морфологиялық тұрғыдан төменгі дәрежедегі және аймақтық лимфалық түйіндерде
метастазы анықталып, түбегейлі немесе паллиативті операция жасалған науқастарға
операциядан кейін немесе операцияның алдында жүргізіледі.
Тоқ ішек рагы химиопрепараттарға сезімталдығы төмен. Дегенмен көп жылдар бойы жиі
фторурацил және оның туындылары қолданылып келді, оған ісіктің сезімталдығы 10-15%.
Кейініректе фторурацилды лейковоринмен қосып қолдану арқасында ісіктің сезімталдығы
20-30%-ға дейін жоғарылады. ХХ ғасырдың 90-шы жылдары тоқ ішек рагына белсенді түрде
әсер ететін УФТ (тегафур/урацил), кацетабин (кселода), томудекс, иринотекан, оксалиплатин
т.б. полихимиотерапия құрамында қолданылуда. Аталмыш препараттардың арасынан тоқ
ішек рагына шипалылығы жоғарысы – оксалиплатин. Қазіргі кезде оксалиплатинге қосып
фторурацил, лейковаринді адъюванттік тұрғыда қолдану арқылы науқастардың 3 жылдан
артық өмірін 5,8%-дан 72,2% дейін ұзартуға, рецидивтің пайда болуын 24%-ға төмендетуге
болатындығы дәлелденген (Andre T. Et.al, 2004). Қазіргі кезде оксалиплатин+фторурац
ил+лейковоринді тоқ ішек рагының жайылмалы метастаздық түрінің екінші линиядағы
химиотерапиялық емдеу тәсілі деп есептеледі (В.А. Горбунова, 2003. Е.А. Колесник с соавт.,
2004, De Bramont et.el,2000).
Vogell I. et.al (2000) пайымдауынша, егер Дюкес, МАК жіктелуі бойынша В 2 және 6
даму сатыларында 40% науқас қанында ісіктік жасушалар болса, олардың 39% сүйек
миында микрометастаздар болады. Сондықтан тоқ ішек рагының аталмыш сатыдағы ракқа
хирургиялық операциядан кейін адъюванттік полихимиотерапияны қолдануды ұсынады.
Тоқ ішек рагы көбінесе хирургиялық емнен кейін бауырға метастаз таратады. Оны
мезгілінде анықтау үшін РЭА-нің мөлшері әр мезгілде анықталып отыруы керек. Қалыпты
жағдайда қандағы РЭА-нің мөлшері – 0-5нг/мл. Егер антигеннің мөлшері күрт жоғарылай
бастаса немесе өте жоғары болса, онда бауырда метастаздың өрбігені күдік туғызбайды
(В.П. Земляной с соавт., 2005, Demiz A. et.el, 2009).
Жиі қолданылатын, шипалылығы анықталған
полихимиотерапия тәсілдері
1. Оксалиплатин – 130 мг/м 2 - вена арқылы 1-ші күн;
5 – фторурацил – 200 мг/м 2 - вена арқылы 1-4-ші күндері;
Кальций фолинаты – 20-30 мг/м 2 - вена арқылы 2-5-ші күндері;
2. Лейковорин – 200 мг/м 2 -вена арқылы 2-6- шы күндері
5 – фторурацил – 350 мг/м 2 - вена арқылы 2-6- шы күндері;
Кампто – 250 мг/м 2 - вена арқылы 1- ші күні ;
3. Цисплатин – 20 мг/м 2 - вена арқылы 1-4-ші күндері;
5 – фторурацил – 800 мг/м 2 - вена арқылы 1-4-ші күндері ( 2 сағ. инфузия);
Лейковорин – 90 мг/м 2 -вена арқылы 1-4- ші күндері;
4. 5 – фторурацил – 370 мг/м 2 - вена арқылы 2-6-шы күндері ;
Лейковорин – 500 мг/м 2 -вена арқылы 2-6 - шы күндері;
Интерферон альфа – 5 МЕ, тері асты арқылы 1-7–ші күндері.
244
Аталмыш полихимиотерапияның 4-6 курсын әрбір 3-4 жұма сайын адъюванттік түрде
тоқ ішек рагының III «В» даму сатысындағы, төменгі дәрежеде пісіп-жетілген қатерлі ісікке
жасалған түбегейлі операциядан кейін қолданған ләзім, ал операция алдында 1-2 курсын
жүргізіп, операциялық материалдың химиотерапиялық патоморфозын анықтау арқылы қатерлі
ісіктің қолданылған химиопрепараттарға сезімталдығын анықтау керек.
Тоқ ішек ісігін емдеудің болжамы
Тоқ ішек ісігіне қарсы қолданылатын емнің шипалылығы ісіктің даму сатысы мен
гистологиялық түріне байланысты. Егер толық пісіп-жетілген аденокарциноманың І-ші
даму сатысында түбегейлі тұрғыда операция жасалса, ол науқас толық жазылады (5 жылдан
асқан өмірі –100% ), ал осы сатыдағы төмен дәрежеде пісіп-жетілген аденокарциномада
осындай емнен кейін 5 жылдан астам өмір сүретін адамдардың саны – 85%, ал ІІ даму
сатысындағылардың көрсеткіші 70-50%-ға , ІІІ сатыда 35-25%- ға дейін төмендейді. Әсіресе,
рактың аймақтық лимфа бездерінде метастаздары болса, хирургиялық емнің шипалылығы күрт
төмендейді. Рактың ІІ-ІІІ- ші даму сатыларында, әсіресе, аймақтық лимфагендік метастаздары
бар науқастарға, түбегейлі тұрғыдағы операциядан кейін 4-5 курс полихимиотерапия жүргізу
арқылы өмір сүру көрсеткішін 15-20 %- ке жақсартуға болады.
Соңғы деректер бойынша ,рактың ІV даму сатысындағы ешқандай емделмеген аурулардың
өмірінің ұзақтығы 7-8 ай, ал осындай науқастарға паллиативтік операциядан кейін бірнеше
курс полихимиотерапия жүргізілсе, олардың өмірін екі жылға дейін ұзартуға болады.
11. Тік ішек ракалды аурулары
мен рагы
(электрондық нұсқа)
Дайындаған проф. Қ.Ә. Әбисатов
Алматы 2013 жыл
Дәрісті оқудың дәлелдемесі мен мақсаты
Әртүрлі ішкі ағзаларда пайда болатын қатерлі ісіктердің ішінде тік ішек рагының өзіне тән
кейбір ерекшеліктері бар. Олар:
- тік ішек рагын ерте анықтаудың мүмкіншілігі жоғары, себебі: біріншіден, профилактикалық
байқаулар кезінде тік ішектегі ісікті саусақпен қарап білуге болады, екіншіден, нәжісте
патологиялық қоспалар ерте байқалады;
- ісік мейлінше баяу дамып, оның лимфа және қан тамырлары арқылы метастаздары кеш
тарайды;
- түбегейлі тұрғыда жасалған операциялар жақсы нәтиже береді;
- тік ішекке жасалатын операциялардың қолайсыз жағы да бар. Ол – ісіктің қолайсыз
аймақта орналасуында, яғни егер ісік тік ішектің төменгі бөлігінде орналасса, онда түбегейлі
операциядан кейін науқас адам үлкен мүгедектікке душар болады.
Тік ішек рагын ерте даму сатыларында анықтауға толық мүмкіндіктің болуына қарамастан,
2010 жылдағы есеп-санақ мәліметі бойынша, Қазақстанда тік ішек рагы алғашқы рет
анықталған 1179 науқастың 45,2 %-да ісіктік үрдіс ІІІ-ІV-ші даму сатыларында анықталған,
тек қана 665 (56,4 %) науқасқа ісікке қарсы ем тәсілдері қолданылған.
Дәрістің негізгі мақсаты:
- тік ішек рагының пайда болу себептеріне сүйене отырып, ракқа бейім қауіп-қатер топта-
рын құру принциптерімен таныстыру;
- тік ішек рагының орналасқан жеріне байланысты клиникалық белгілерімен, метастаздану
ерекшеліктерімен таныстыру;
- тік ішек рагын жан-жақты анықтау және емдеу тәсілдерімен таныстыру.
Тік ішектің анатомия - физиологиялық ерекшеліктері
Тік ішек ІІ-ІІІ сегізкөз омыртқасынан төмен қарай орналасқан. Оның ұзындығы 15-17см
шамасында, ол үш бөлікке бөлінеді:
1) қима тік ішектік бөлік – (4-5 см);
2) қампаймалық (ампулирлық) бөлік – (10-13см);
3) көтенішектік бөлік (2,5-4 см).
247
Клиникалық тұрғыдан қампаймалық бөлік үшке бөлінеді: жоғарғы (4-5см), орталық
(7-8 см), төменгі (3-4 см). Қима тік ішектік бөлік жан-жағынан іш пердесімен қоршала жабылып
тұрады, төменгі тік ішек бөліктерінде іш перде жоқ.
1. Түбегейлі операциялардың түрлері: Оң жақтық гемиколэктомия. Егер ісік тоқ
ішектің оң жақтағы бүйендік, өрлемелік бөліктерінде және бауырлық иінінде орналасса,
онда оң жақтық гемиколэктомия операциясы жасалады. Операция кезінде міндетті түрде
оң жақ шажырақайлық артерияның мықын-сүйек ішектік (a.iliocolica) артерия бұтағын
Баугин жапқышымен, мықындық ащы ішектің 20-25 см бөлігімен қосып, оң жақ тоқ ішектік
артерияны және орталық тоқ ішектік артерияның оң жақ бөлігін жоғарғы шажырақайлық
артериядан шығар жердегі түбірінен кесіп алып тастау керек. Мықындық – көлденең ішектік
байлам қалыптастырылады.
2. Көлденең тоқ ішекті резекциялау. – Егер ісік көлденең тоқ ішектің ортасында
орналасса (І-ІІ даму сатысында болса), онда көлденең ішекті ісіктің екі жағынан 4-5 см
қашықтықтан кесіп, орталық тоқ ішек артериясын түбірінен байлап, ісікпен жарақаттанған
көлденең ішекті айналасындағы шелдермен, шажырақайлармен кесіп алып, кесілген ішек
ұлпаларын бір-біріне тігіп жалғастырады. Егерде ісік ІІІ даму сатысында болса, онда
субтоталдық колэктомия жасалады.
3. Сол жақтық гемиколэктомия. Егер ісік сол жақтағы көк бауырлық иілімде
немесе төмендеуіш тоқ ішекте орналасса, онда сол жақтық гемиколэктомия жасалады. Бұл
операцияда төменгі шажырақайлық артериядан шығатын сол жақ тоқ ішек артериясы және
орталық тоқ ішек артериясының сол жақ бұтағы түбірлерінен байланып, ісіктік тоқ ішек
шелдермен, шажырақаймен қоса алынады да, қима және көлденең ішек арасына байлам
қалыптастырылады.
4. Қима ішекті резекциялау операциясы. Егер ісік қима ішекте орналасқан болса,
ішек өзегінің өтімділігіне байланысты екі түрлі операция жасалады. Біріншісі – ісіктен
ішек өзегінің өтімділігі сақталған, науқастың ішек өзегінде нәжіс болмаса, онда іш
құрсақтың операциясы жасалады, яғни қима ішекті ісік шеттерінен 3-5 см қашықтықта
кесіп, төменгі шажырақайлық артериядан дараланып шығатын қима ішектік (a.sigmoidea)
артерияны түбірінен байлап, ісіктік ішекті шелдермен, шажырақайлармен бірге алып тастап,
төмендеуіш ішекті арқауынан сәл босатып, оны тік ішекке ұшпа-ұш жалғастырады. Екінші-
сі – науқас жедел хирургиялық бөлімге іштің қатуы, газдың шықпауы, тіпті іш перденің
қабыну белгілері, яғни ішек өзегінің бітелуімен келіп, ішекті нәжістен тазартуға мүмкіншілік
болмаса, науқас тым әлсіз егде жаста болса, ондай адамға екі сатылы операциясы жасалады.
Алдымен ісікпен бітелген қима ішекті шажырақайымен қосып кесіп алып, төмендеуіш
ішекті сол жақ мықындық аймаққа шығарып, колостома қалыптастырылады, ал тік ішектің
ректо-сигмондтық кесілген ұшы тігіп бітеледі. Бітелген жерді қара жіппен тігіп, оның ұшын
үлкен астаудың ішкі беткейіне бекітеді. Ол екінші операция кезінде тік ішектің ұшын тез
тауып алуға септігін тигізеді. Операциядан кейін науқас адамның қалаған мезгілінде екінші
операция жасалады, яғни колостома алынады, тік ішек өзегі ашылады, төмендеуіш және тік
ішектер арасына жалғам қалыптастырылады.
Лахея түрлендірген Микулич операциясы – бүйен және өрлеме тоқ ішегі ісіктен
тесілгенде ішек өзегіндегі қорыту үстіндегі тағам құрамдардың құрсақ қуысына кең тарауына
жол бермеу үшін жасалады. Құрсақ қуысын ашып, тоқ ішектің бүйендік бөлігін мықындық
ащы ішекке қосып және көлденең ішектің оң жағын шажырақайларымен бірге жұмылдыра
бөліп, тері сыртына шығарып, ішектің әкелетін және әкететін ілмектерін бір-бірімен қосып,
қуысының ұзындығы 10-12см байлам қалыптастырылады, сыртқа шығарған ісіктік ішек кесіп
алынады. Мықындық ішекке ішекті тазартып тұратын түтік қойылады. Операциядан 2-3 ай
кейін сыртқа шығарылған тоқ ішек резекцияланып, екі жақтағы ішек бір-бірімен қосылып,
қалыптасқан жыланкөз жабылады.
Паллиативтік операциялар науқастағы ісікті алып тастауға мүмкіншілік болмағанда
қолданылады. Олар әртүрлі байламдар мен стомалар:
239
- мықындық ішек пен көлденең ішек арасындағы байлам;
- цекостома;
- трансверзостома;
- көлденең ішек пен қима ішек арасындағы байлам;
- бір немесе екі бағаналы колостома немесе сигмостома.
Көлденең тоқ ішекті резекциялау аумағы
Ісіктің бүйендік және өрлеуіш бөлігінде орналасқандағы типтік
гемиколектэктомия операциясының аумағы
240
Ісіктің тоқ ішектің бауырлық иінінде орналасқандағы кеңейтілген
гемиколектэктомия операциясының аумағы
Ісіктің тоқ ішектің оң жақ бөлігінде орналасқандағы жасалатын сол жақтық
гемиколэктомия операциясының аумағы
241
Ісіктің тоқ ішектің қима ішектік бөлігінде орналасқандағы жасалатын типтік
резекцияның аумағы
Ісік тоқ ішектің қималық бөлігінде орналасқанда жасайтын Хартман
операцияның аумағы
242
Ісіктің бауырлық, көкбауырлық бөліктерін бітегенде жасалатын симпоматикалық
байламдар нұсқалары
а,б - нұсқалары
а,б,в – субтоталдық проктоэктомия операцияларының аумақтық нұсқалары
243
Химиотерапия
Химиотерапияны жүргізу арқылы тоқ ішек рагын толық жазып жіберуге әзірге мүмкіншілік
жоқ, сондықтан оны төмендегідей жағдайларда қолданады:
1) науқас адам хирургиялық емнен бас тартқан кезде;
2) қатерлі ісіктің IV даму сатысында;
3) науқастың тоқ ішек рагынан басқа дене мүшелерінің (жүрек, өкпе, бауыр, бүйрек)
функционалдық жұмысының төмендігі операция жасауға мүмкіншілік бермейтін жағдайда;
4) морфологиялық тұрғыдан төменгі дәрежедегі және аймақтық лимфалық түйіндерде
метастазы анықталып, түбегейлі немесе паллиативті операция жасалған науқастарға
операциядан кейін немесе операцияның алдында жүргізіледі.
Тоқ ішек рагы химиопрепараттарға сезімталдығы төмен. Дегенмен көп жылдар бойы жиі
фторурацил және оның туындылары қолданылып келді, оған ісіктің сезімталдығы 10-15%.
Кейініректе фторурацилды лейковоринмен қосып қолдану арқасында ісіктің сезімталдығы
20-30%-ға дейін жоғарылады. ХХ ғасырдың 90-шы жылдары тоқ ішек рагына белсенді түрде
әсер ететін УФТ (тегафур/урацил), кацетабин (кселода), томудекс, иринотекан, оксалиплатин
т.б. полихимиотерапия құрамында қолданылуда. Аталмыш препараттардың арасынан тоқ
ішек рагына шипалылығы жоғарысы – оксалиплатин. Қазіргі кезде оксалиплатинге қосып
фторурацил, лейковаринді адъюванттік тұрғыда қолдану арқылы науқастардың 3 жылдан
артық өмірін 5,8%-дан 72,2% дейін ұзартуға, рецидивтің пайда болуын 24%-ға төмендетуге
болатындығы дәлелденген (Andre T. Et.al, 2004). Қазіргі кезде оксалиплатин+фторурац
ил+лейковоринді тоқ ішек рагының жайылмалы метастаздық түрінің екінші линиядағы
химиотерапиялық емдеу тәсілі деп есептеледі (В.А. Горбунова, 2003. Е.А. Колесник с соавт.,
2004, De Bramont et.el,2000).
Vogell I. et.al (2000) пайымдауынша, егер Дюкес, МАК жіктелуі бойынша В 2 және 6
даму сатыларында 40% науқас қанында ісіктік жасушалар болса, олардың 39% сүйек
миында микрометастаздар болады. Сондықтан тоқ ішек рагының аталмыш сатыдағы ракқа
хирургиялық операциядан кейін адъюванттік полихимиотерапияны қолдануды ұсынады.
Тоқ ішек рагы көбінесе хирургиялық емнен кейін бауырға метастаз таратады. Оны
мезгілінде анықтау үшін РЭА-нің мөлшері әр мезгілде анықталып отыруы керек. Қалыпты
жағдайда қандағы РЭА-нің мөлшері – 0-5нг/мл. Егер антигеннің мөлшері күрт жоғарылай
бастаса немесе өте жоғары болса, онда бауырда метастаздың өрбігені күдік туғызбайды
(В.П. Земляной с соавт., 2005, Demiz A. et.el, 2009).
Жиі қолданылатын, шипалылығы анықталған
полихимиотерапия тәсілдері
1. Оксалиплатин – 130 мг/м 2 - вена арқылы 1-ші күн;
5 – фторурацил – 200 мг/м 2 - вена арқылы 1-4-ші күндері;
Кальций фолинаты – 20-30 мг/м 2 - вена арқылы 2-5-ші күндері;
2. Лейковорин – 200 мг/м 2 -вена арқылы 2-6- шы күндері
5 – фторурацил – 350 мг/м 2 - вена арқылы 2-6- шы күндері;
Кампто – 250 мг/м 2 - вена арқылы 1- ші күні ;
3. Цисплатин – 20 мг/м 2 - вена арқылы 1-4-ші күндері;
5 – фторурацил – 800 мг/м 2 - вена арқылы 1-4-ші күндері ( 2 сағ. инфузия);
Лейковорин – 90 мг/м 2 -вена арқылы 1-4- ші күндері;
4. 5 – фторурацил – 370 мг/м 2 - вена арқылы 2-6-шы күндері ;
Лейковорин – 500 мг/м 2 -вена арқылы 2-6 - шы күндері;
Интерферон альфа – 5 МЕ, тері асты арқылы 1-7–ші күндері.
244
Аталмыш полихимиотерапияның 4-6 курсын әрбір 3-4 жұма сайын адъюванттік түрде
тоқ ішек рагының III «В» даму сатысындағы, төменгі дәрежеде пісіп-жетілген қатерлі ісікке
жасалған түбегейлі операциядан кейін қолданған ләзім, ал операция алдында 1-2 курсын
жүргізіп, операциялық материалдың химиотерапиялық патоморфозын анықтау арқылы қатерлі
ісіктің қолданылған химиопрепараттарға сезімталдығын анықтау керек.
Тоқ ішек ісігін емдеудің болжамы
Тоқ ішек ісігіне қарсы қолданылатын емнің шипалылығы ісіктің даму сатысы мен
гистологиялық түріне байланысты. Егер толық пісіп-жетілген аденокарциноманың І-ші
даму сатысында түбегейлі тұрғыда операция жасалса, ол науқас толық жазылады (5 жылдан
асқан өмірі –100% ), ал осы сатыдағы төмен дәрежеде пісіп-жетілген аденокарциномада
осындай емнен кейін 5 жылдан астам өмір сүретін адамдардың саны – 85%, ал ІІ даму
сатысындағылардың көрсеткіші 70-50%-ға , ІІІ сатыда 35-25%- ға дейін төмендейді. Әсіресе,
рактың аймақтық лимфа бездерінде метастаздары болса, хирургиялық емнің шипалылығы күрт
төмендейді. Рактың ІІ-ІІІ- ші даму сатыларында, әсіресе, аймақтық лимфагендік метастаздары
бар науқастарға, түбегейлі тұрғыдағы операциядан кейін 4-5 курс полихимиотерапия жүргізу
арқылы өмір сүру көрсеткішін 15-20 %- ке жақсартуға болады.
Соңғы деректер бойынша ,рактың ІV даму сатысындағы ешқандай емделмеген аурулардың
өмірінің ұзақтығы 7-8 ай, ал осындай науқастарға паллиативтік операциядан кейін бірнеше
курс полихимиотерапия жүргізілсе, олардың өмірін екі жылға дейін ұзартуға болады.
11. Тік ішек ракалды аурулары
мен рагы
(электрондық нұсқа)
Дайындаған проф. Қ.Ә. Әбисатов
Алматы 2013 жыл
Дәрісті оқудың дәлелдемесі мен мақсаты
Әртүрлі ішкі ағзаларда пайда болатын қатерлі ісіктердің ішінде тік ішек рагының өзіне тән
кейбір ерекшеліктері бар. Олар:
- тік ішек рагын ерте анықтаудың мүмкіншілігі жоғары, себебі: біріншіден, профилактикалық
байқаулар кезінде тік ішектегі ісікті саусақпен қарап білуге болады, екіншіден, нәжісте
патологиялық қоспалар ерте байқалады;
- ісік мейлінше баяу дамып, оның лимфа және қан тамырлары арқылы метастаздары кеш
тарайды;
- түбегейлі тұрғыда жасалған операциялар жақсы нәтиже береді;
- тік ішекке жасалатын операциялардың қолайсыз жағы да бар. Ол – ісіктің қолайсыз
аймақта орналасуында, яғни егер ісік тік ішектің төменгі бөлігінде орналасса, онда түбегейлі
операциядан кейін науқас адам үлкен мүгедектікке душар болады.
Тік ішек рагын ерте даму сатыларында анықтауға толық мүмкіндіктің болуына қарамастан,
2010 жылдағы есеп-санақ мәліметі бойынша, Қазақстанда тік ішек рагы алғашқы рет
анықталған 1179 науқастың 45,2 %-да ісіктік үрдіс ІІІ-ІV-ші даму сатыларында анықталған,
тек қана 665 (56,4 %) науқасқа ісікке қарсы ем тәсілдері қолданылған.
Дәрістің негізгі мақсаты:
- тік ішек рагының пайда болу себептеріне сүйене отырып, ракқа бейім қауіп-қатер топта-
рын құру принциптерімен таныстыру;
- тік ішек рагының орналасқан жеріне байланысты клиникалық белгілерімен, метастаздану
ерекшеліктерімен таныстыру;
- тік ішек рагын жан-жақты анықтау және емдеу тәсілдерімен таныстыру.
Тік ішектің анатомия - физиологиялық ерекшеліктері
Тік ішек ІІ-ІІІ сегізкөз омыртқасынан төмен қарай орналасқан. Оның ұзындығы 15-17см
шамасында, ол үш бөлікке бөлінеді:
1) қима тік ішектік бөлік – (4-5 см);
2) қампаймалық (ампулирлық) бөлік – (10-13см);
3) көтенішектік бөлік (2,5-4 см).
247
Клиникалық тұрғыдан қампаймалық бөлік үшке бөлінеді: жоғарғы (4-5см), орталық
(7-8 см), төменгі (3-4 см). Қима тік ішектік бөлік жан-жағынан іш пердесімен қоршала жабылып
тұрады, төменгі тік ішек бөліктерінде іш перде жоқ.