Әлеуметтік өзара әрекеттестік дағдыларын дамыту жөніндегі ұсыныстар

• 
  визуалды нұсқаулықтарды пайдаланыңыз: сөйлеу кезінде қолданылатын тірек сөздер мен белгілер;
  
• 
  ең маңызды ақпарат сөйлемнің басында берілген қысқа әрі нақты сөйлемдерді пайдаланыңыз;
  
• 
  оқушыға топтағы, сыныптағы пікірталастарда өз пікірін айтуға көмектесіңіз;
  
• 
  мәжбүрлі баламасы бар сұрақтар ұсыныңыз («ол кезде күн бе еді әлде түн бе еді?»);
  
• 
  түйінді сөздер жазылған арнайы плакаттарды бірлесіп жасаңыз.
  

3. 
   Қызметтің аффекттік саласы: мінез-құлық, эмоциялық және әлеуметтік даму
   

Мынадай тұжырымдарды талқылаңыздар: Оқушылар белгілі бір жағдайларда неліктен өздерін олай ұстайтынын түсіну үшін мұғалім олардың әлеуметтік және эмоционалдық дамуы туралы мейлінше толық хабардар болуы тиіс дегенмен келісесіз бе?

Қызметтің аффекттік саласын дамыту жөніндегі ұсыныстар
Оқушылардың оқудағы эмоционалдық, әлеуметтік және мінез-құлықтық кедергілерді жеңу үшін Сіз жеңіл қолдана алатын бірқатар стратегиялар бар:

• 
  бірінші және ең маңызды жол – оқушыларды мойындау және қабылдау; бұған оқушылардың әуестенетін нәрселеріне қызығушылық таныту, тапсырма құрастырғанда олардың мүдделерін ескеру немесе білдірмей көмек ұсыну арқылы қол жеткізуге болады;
  
• 
  оқушыларға көбірек көңіл бөлу қажет, белгілі себептермен ерекше ықылас пен қамқорлықтан тыс қалған балаларды таңертең қарсы алып, амандасқан дұрыс, осының салдарынан олардың демалыс күндері жақсы өтеді;
  
• 
  зейінсіз оқушылармен қатар отыратын оқушылар олардың жинақталуына және оқуға тартуға көмектесе алады;
  
• 
  мұғалім зейінсіз оқушыларға жиі сұрақтар қоя отырып, олардың назарын бағыттай алады;
  
• 
  оқытуға ынталандыру мен өзін-өзі сыйлау сезімін дамыту үшін жағымды кері байланыс ұсыныңыз; артық күш жұмсаудан қашқақтай отырып тапсырмалардың қиындығын біртіндеп көбейту және қысқа мерзімді, жеңіл қол жеткізуге болатын мақсаттарды белгілеу маңызды.
  
• 
  оқушыларға тапсырмамен айналысып, оны орындауға жеткілікті уақыт ұсыныңыз.
  
• 
  әлдебір ерекше бағдарламалар мен оқыту әдістеріне қарағанда, сіздің сөйлеу мәнеріңіз сенімді оқу ортасын құруға көбірек ықпал етеді.
  

Тиімді тілді пайдаланыңыз, бұл дегеніміз – мүмкіндік тілі, үміт тілі және табыс тілі. Мәселен, сіз мына сөйлемді ескерер ме едіңіз: «Мен Х-ті әрдайым қате түсінемін» және «Ия, сіз аздаған қателік жібердіңіз, бірақ сіздің проблемаңыздың себептері неде екенін анықтап көрейік».

---

Дәріс – 2. Бірлескен және топтық жұмыс

1. 
   Топтарда жұмыс жүргізу әдістемесі.
   
2. 
   «Ынтымақтастық» және «бірлескен оқу» туралы түсінік.
   
3. 
   Топты ұйымдастыру ережелері.
   

Қарапайым пайымдау арқылы оқушылардың ой-алғырлығын, ойлау қабілетін дамыту.

"Ынтымақтастық" және бірлескен оқу дегеніміз не ?

Ынтымақтастық оқу өзара іс - әрекет жасау физиологиясы. Ал бірлескен оқу соңғы нәтижеге немесе мақсатқа жетуге ықпал етуге бағытталқан өзара әрекеттін құрылымы болып табылады. Сыныптағы оқушылардың бірлескен сұхбаты үлкен пайда келтіретіндігін көрсететін жеткілікті дәлелдер бар. Олар:

• оқушылардың тақырып бойынша өз ойларын білдіруіне мүмкіндік береді;

• басқа адамдарда түрлі идеялардың болатындығын оқушылардың түсінулеріне көмектеседі;

• оқушылардың өз идеяларын дәлелдеуіне көмектеседі;

• мұғалімдерге оқушыларды оқыту барысында олардың оқушылары қандай деңгейде екендігін түсінуге көмектеседі.

Сабаққа қойылатын талаптар:

1.Сабақтың тақырыбы бойынша оның білімдік,дамытушылық,тәрбиелік мақсаттарын дұрыс анықтау;

2.Сабақтың түрін анықтау,жаңа материалды өткен материалмен байланыстыру;

3.Оқушының білімін бекіту,қайталау,бақылау жүйесін ойластыру;

4.Үй тапсырмасының көлемін,түсініктілігін,баланың мүмкіндіктерін қадағалау;

Сабаққа дайындалу және ұйымдастыруға қойылатын талаптар:

1.Сабақ материалы оқушының денсаулығына зиян келтірмейтіндей көлемде белгіленуі қажет;

2.Әр сабаққа дайындықты берілген тақырып бойынша жоспарлаудан бастау қажет;

3.Әр сабаққа демонстрациялық,дидактикалық материалдарды,техникалық құралдарды дайындау;

Сабақ мазмұнына және оқу процесіне қойылатын талаптар:

1.Сабақтың тәрбиелік мәні болуы керек.Оқыту барысында оқушылар өздерін қоғамның жеке тұлғасы ретінде сезінуі қажет;

2.Сабақ мазмұны оқушы өмірімен тікелей байланыста болған жөн;

3.Әр сабақта оқушы шығармашылық ізденісте болуы қажет;

Оқушылардың коммуникативтік дағдысын дамыту үшін сабақтарда топтық, жұптық, ұжымдық жұмыстарын ұйымдастыру керек. Ынтымақтастық оқу – оқыту мен оқуға білім беру тәсілі, бұл проблемаларды шешу, тапсырмаларды орындау немесе әлдебір өнім жасау үшін бірлесіп жұмыс істейтін оқушылар тобы дегенді білдіреді. Ынтымақтастық оқу оқуды табиғи әлеуметтік әрекет ретінде қабылдауға негізделген, оған қатысушылар бір-бірімен әңгімелеседі, осы әңгімелесу арқылы оқуды жүзеге асырады Топтағы бірлескен жұмысты ұйымдастыру арқылы мұғалім мынадай мақсаттарға жете алады: Оқу оқушылардың әңгімелесу кезіндегі әлеуметтік ортасы жағдайында жетіледі. Осы кезеңде оқушылар ой-пайымдарының негізін құрып, мәнін ұғады; Үйрену процесіне оқушылардың әрқайсысы бір-бірімен жеке қарым-қатынас орнатады; Оқушылар туындаған сенімсіздік пен қобалжудан арылады; Әр үйренушіге өзінің қабілеттері мен ерекшеліктерін ашуға, өзін көрсете білуге үйренеді, жағдай жасалынады; Оқушылар топ жұмысында позитивтік, конструктивтік шығармашылық қабілеттерді ұстанады. Бірлескен жұмыстың тиімділігі мен нәтижелігі келесі әрекеттерден артады: Берілген тапсырма топтың барлық мүшелеріне қызықты болуы керек. Тапсырма барлық оқушылардың мүдделеріне сәйкес келіп, оларда бірлескен жұмысқа деген ынта тудыруы керек; Топқа бөлудің қызықты тәсілдерін қолдану керек. Оқушыларды топқа бөлудің қызықты және танымды тәсілі олардың алдағы жұмысқа деген ықыласын арттырады; Топ ішіндегі бірлескен жұмыс ережелерін айқындап, нақты уақыт белгілеу керек; Тапсырма берілгеннен соң, оның түсініктілігін топ ішінде талқылап алу керек;

---

Дәріс -3 Оқыту мен оқудағы ақпараттық- коммуникациялық технологияларды пайдалану

ЮНЕСКО әзірленген АКТ құзіреттілігі стандарттары

Мұғалімнің кәсіби дамуы және білім беру реформасы.

АКТ ны қолдану жолдары. Аудио және подкастинг. Білімнің технологиялық аспектілері
Диалогтық оқыту
Сыныптағы оқушылардың бірлескен сұхбаты үлкен пайда келтіретіндігін көрсететін жеткілікті дәлелдер бар. Олар:

• 
  оқушылардың тақырып бойынша өз ойларын білдіруіне мүмкіндік береді;
  
• 
  басқа адамдарда түрлі идеялардың болатындығын оқушылардың түсінулеріне көмектеседі;
  
• 
  оқушылардың өз идеяларын дәлелдеуіне көмектеседі;
  
• 
  мұғалімдерге оқушыларды оқыту барысында олардың оқушылары қандай деңгейде екендігін түсінуге көмектеседі.
  

Мерсердің зерттеуіне сәйкес, әңгімелесу оқушылардың оқуының ажырамас бөлшегі болып табылады және әңгімелесудің үш түрі бар
3-кесте. Оқуда қолданылатын әңгімелесу түрлері

Әңгіме-дебат барысында: 1) ой-пікірлерде үлкен алшақтық болады және әрқайсысы өз шешімдерінде қалады; 2) ресурстарды біріктіруге бағытталған аздаған талпыныс жасалады; 3) қарым-қатынас көбіне «Иә, бұл солай», «Жоқ, олай емес» деген бағытта жүзеге асады; 4) Орта бірлесуден гөрі, көбіне бәсекелестікке бағытталған.

Топтық әңгіме барысында байқалатын жайлар: 1) айтылған пікірлермен тыңдаушылардың әрқайсысы механикалық түрде келісе беруі; 2) әңгіме білім алмасу мақсатында жүргізілгенімен, оған қатысушылардың өзгелер ұсынған қандай да болсын идеяларды төзімділікпен тыңдауы; 3) идея қайталанады және жасалынады, бірақ үнемі мұқият бағалана бермейді.

Зерттеушілік әңгіме жүргізілу үстінде: 1) әркім ақылға қонымды мәлімет ұсынады; 2) әркімнің идеясы пайдалы ретінде бағаланғанымен, мұқият бағалау жүргізіледі; 3) қатысушылар бір-біріне сұрақ қояды; 4) қатысушылар сұрақ қояды және айтқандарын дәлелдейді, осылайша әңгімеде дәлелдеме «көрінеді»; 5) топтағы қатысушылар келісімге жетуге тырысады (олар келісімге келуі де, келмеуі де мүмкін, ең бастысы – келісімге ұмтылу).

---

Зерттеушілік әңгіме

Зерттеу жұмыстарын талдау барысында оқушылардың білім алуы, тыңдауы және сөйлеуі арасындағы байланыс анықталды. Барнс (1976) пен Мерсердің (2000) айтуынша, зерттеушілік әңгіме – мұғалімдердің оқушыларды әңгімеге тарту кезінде дамыту қажет болып табылатын әңгіменің түрі. Зерттеушілік әңгіме барысында оқушылар өз сыныптастарымен шағын топтарда жұмыс істейді. Оларда ортақ проблема болады, бұл мәселе бойынша бірлескен түсінік қалыптастырады; идеялармен пікір алмасып, бір-бірінің идеяларын талқылайды, баға береді; ұжымдық білім мен түсінікті қалыптастырады. Басқаша айтқанда, оқушылар бірге ойланады. Оқушылар зерттеушілік әңгімеге тартылғанда болжамдар ұсынып, талқылайды. Талқылау кезінде олар «мүмкін», «егер», «бәлкім» деген сияқты сөздерді қолданып, өз идеясын дәлелдеу үшін «сондықтан» деген сөзді пайдаланып, топ тарапынан қолдау қажет болғанда «Солай емес пе?» деген сұраққа сүйенеді.

Осындай сценарий бойынша оқушылар бір-бірін тыңдап, өз жауаптарын талдайды. Бұлай жұмыс істеген оқушылардың дәлелдері пікір алмасудың нәтижесі болып шығады.
Сұрақ қою

Сұрақ қою маңызды дағдылардың бірі болып табылады, себебі сұрақ дұрыс қойылған жағдайда сабақ берудің тиімді құралына айналады және де оқушылардың оқуына қолдау көрсетіп, оны жақсарта және кеңейте алады. Оқушылардың тақырыпты түсінуіне қол жеткізуі үшін мұғалімдер қолданатын сұрақтардың екі түрі: төмен дәрежелі және жоғары дәрежелі сұрақтар кең қолданылады деген пікір бар. Кей кездері төмен дәрежелі сұрақтарды «жабық» немесе «дұрыс емес» сұрақтар деп те атайды. Олар жаттап алуға бағытталған және де оған берілген жауап («дұрыс» немесе «дұрыс емес» деп) бағаланады. Ал жоғары дәрежелі сұрақтар қойылғанда, оқушылар ақпаратты белгілі бір жолдармен қолдануға, қайта құруға, кеңейтуге, бағалауға және талдауға тиіс болады. Тиімді педагогика аясында бұл сұрақтардың екі түрі де қолданылады, тек қойылатын сұрақтың түрі оның мақсатына қарай өзгеріп тұрады. Оның үстіне, сұрақты оқушылардың білім алу қабілеттеріне сәйкес болатындай етіп құру қажет.

Оқытуды диалогтік тәсілмен дамытудағы сұрақтардың маңызын қарастыратын болсақ, сұрақ қою арқылы мұғалім:

• 
  оқушыларды тақырып бойынша және сындарлы сөйлеуге ынталандырады;
  
• 
  оқушылардың шынайы қызығушылығы мен сезімдерін анықтайды;
  
• 
  білімге құштарлықты дамытады және зерттеуге ынталандырады;
  
• 
  оқушыларға білімін қалыптастыруға және вербалдандыруға көмектеседі;
  
• 
  оқушылардың сыни тұрғыдан ойлауына ықпал етеді;
  
• 
  оқушыларға сыни тұрғыдан ойлауға көмектеседі;
  
• 
  оқушылардың бір-бірінен үйренуіне, басқа оқушылардың идеяларын құрметтеуіне және бағалауына ықпал етеді;
  
• 
  әңгімелесу және ой елегінен өткізу көмегімен ойын жинақтауға көмек береді, іс-әрекеттерін тереңдетеді және шоғырландырады;
  
• 
  оқытудағы қиындықтар мен түсінбестіктерді анықтайды.
  

---

1. 
   
   

Өзара бағалау

Мен жоғары мектепте педагогикалық пәндерден дәріс беремін. Менің диалогтік әдісті қолдануға бағытталған сабағымның негізгі мақсаттарын диалогтық оқыту арқылы оқушылардың білімді бірлесіп алу, «пікір алмасу», бірлесіп ойлауға дағдыландыру деп анықтадым Сабақтың жоспарын 1-қосымшадан көруге болады

Ең алдымен мен студенттерге сұрақ қоюдың маңыздылығы жайлы түсіндірдім, себебі сұрақ дұрыс қойылған жағдайда оқытудың тиімді құралына айналады және де оқушылардың оқуына қолдау көрсетіп, оны жақсарта және кеңейте алады. Оқушылардың тақырыпты түсінуіне қол жеткізу үшін сұрақтардың екі түрін: төмен дәрежелі және жоғары дәрежелі (ашық және жабық) сұрақтар жайлы мағлұмат бердім (Студентке арналған нұсқаулық Бірінші басылым, 2015 – 37 бет).

Одан кейін студенттер «Педагогикалық менеджмент» пәнінен «білім беру жүйесін басқару» ұғымы бойынша ашық және жабық сұрақтар қойып, олардың ерекшеліктерін, айырмашылығын анықтауға кірісті.

Соңынан өздерінің оқушыларға бұл тапсырманы қалай үйрететіндігі жайлы мәселе төңірегінде ойланып, постер жасады. Кері байланыс жасау арқылы пікіралмасты.

Мен бұл сабақта студенттер сұрақтарды дұрыс қоя білудің маңыздылығына көз жеткізді деп ойлаймын. Ашық сұрақтарды қою оқу мақсаттарын шешумен тікелей байланысты екендігін ұғынды. Дегенмен студенттерге жоғары және төмен дәрежелі сұрақтарды ажырата білу бағытындағы жұмысты жетілдіру қажет екендігін сездім.

Менің ойымша, диалогты оқытуда басты әрекет – зерттеушілік әңгімеге негізделу қажет. Барнс (1976) пен Мерсердің (2000) айтуынша, зерттеушілік әңгіме – мұғалімдердің оқушыларды әңгімеге тарту кезінде дамыту қажет болып табылатын әңгіменің түрі (Студентке арналған нұсқаулық Бірінші басылым, 2015 – 36 бет). Осыны басшылыққа ала отырып мен студенттерге «Кемпірқосақ» стратегиясы бойынша жұмыс жасауды ұсындым. Оларға басқару ұғымы бойынша жеті түрлі сипаттама беру тапсырылды:

	Қызыл түс – тұжырымдамалар, идеялар, пікірлер
	Қызғыш түс (оранжа) - әртүрлі қорытынды, пікірлерге көзқарас
	Сары түс - өзгерту, құбылту, түрлендіру, орын ауыстыру төңірегіндегі ой-пікірлер
	Жасыл түс – маңызды идея, заңдар, заңдылықтарды анықтау
	Көгілдір түс – қай салада қолдануға болады
	Көк түс – иедяның оң, теріс жақтары
	Күлгін түс – қолдану функциялары, практикалық қолдану, формалар

---

Смотрите также файлы

• Формирование математической грамотности у учащихся 5 классов.docx

• Пназа тілі за мерзімді жоспар блімі ндылытар.doc

• Введение глава i. Сми и культура речи.docx

• Білім беру йымыны атауы 25 жоббм пні.docx

• Законодательство об административных правонарушениях.docx