ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 22.11.2023
Просмотров: 89
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Сарчашма: Мостипак О.А. “Оборотные активы и эффективность его использвания”, Алтайский государственный университет. Барнаул, 2019.- 67с.
Давраи гардиши дороиҳои гардон аз рӯи як қатор нишондиҳандаҳо ҳисоб карда мешавад, ки дар ҷадвали 5 оварда шудааст.
Ҷадвали 5 – Усули ҳисобукитоби нишондиҳандаҳои давомнокии гардиши дороиҳои гардон
| № | Нишондиҳанда | Тарзи ҳисоб | Моҳияти нишондиҳанда |
| 1 | Давомнокии як гардиши дороиҳои гардон, бо руз | Дгдг = (Дг*365)/Д 365 – давраи гардиш | Давраи миёнаи гардиши дороиҳои гардонро дар ҷараёни муомилот дар рӯз инъикос мекунад |
| 2 | Давомнокии гардиши захирахо бо руз | Дгз = (ЗММ*365)/ ААМ; | давомнокии гардиши захираҳо дар давра нишон медиҳад |
| 3 | Давомнокии гардиши қарзи дебиторӣ, бо рӯз | Дгқд = (Қд*365)/Д | Давомнокии гардиши қарзҳои дебиториро дар давра ифода менамояд. |
| 4 | Давомнокии гардиши қарзи кредиторӣ, бо рӯз | ДГқк =(Қк*365)/Д | Давомнокии гардиши қарзи кредиториро дар давра ифода мекунад. |
Сарчашма: Мостипак О.А. “Оборотные активы и эффективность его использвания”, Алтайский государственный университет. Барнаул, 2019.- 67с.
Дар ҷараёни таҳлил давомнокӣ ва сохтори умумии давраҳои амалиётӣ, истеҳсолӣ ва молиявии ширкат муқаррар карда мешаванд ва омилҳои асосии муайянкунандаи давомнокии ин давраҳо таҳқиқ карда мешаванд. Давомнокии давраҳои фаъолият, истеҳсолӣ ва молиявии ширкат низ ҳисоб карда мешавад.
Таносуби байни давраҳои истеҳсолӣ, молиявӣ ва амалиётии ташкилот дар расми зерин нишон дода шудааст.
Расми 5 - Схемаи алоқамандии давраи истеҳсолӣ, молиявӣ ва амалиётии ташкилот
Ҳисобукитоби нишондиҳандаҳо дар ҷадвали зерин оварда шудааст.
Пас фоиданокии дороиҳои гардон муайян карда мешавад, омилҳои муайянкунанда таҳқиқ карда мешаванд.
Ҷадвали 6 – Нишондиҳандаҳои давомнокии дороиҳои гардон, бо рӯз
| № | Нишондиҳандаҳо | Тарзи ҳисоб | Хусусияти нишондиҳанда |
| 1 | Давраи амалиётӣ | Да = Дгз+Дгқд; | Гардиши пурраи ҳамаи маблағҳои дороиҳои гардон, ки дар раванди он гузариши як намуди дорои гардон ба дигар намуд амалӣ карда мешавад; |
| 2 | Давраи молиявӣ | Дм = Да – Дгқк; | Давраи пурраи гардиши воситаҳои пулӣ, ки ба дороиҳои гардон маблағгузорӣ карда, то пар-дохт шудани қарзҳои дебиторӣ барои маҳсулот; |
| № | Нишондиҳандаҳо | Тарзи ҳисоб | Хусусияти нишондиҳанда |
| 3 | Давраи истеҳсолӣ | Ди = Дзмм+ Дин+ Дгмт; Ди- давомнокии дав-раи истеҳсолӣ; Дгмт – давомно-кии гардиши маҳсулот | Давраи гардиши унсурҳои моддии дороиҳои гардон, ки барои хизматрасониҳои раванди истеҳсолӣ истифода бурда шудаанд, аз давраи воридоти ашёи хом ба ташкилот то бор кардани маҳсулот ба харидоронро дарбар мегирад. |
Сарчашма: Мостипак О.А. “Оборотные активы и эффективность его использвания”, Алтайский государственный университет. Барнаул, 2019.- 67с.
Инчунин, дар доираи таҳлил нишондиҳандаҳои даромаднокии сармояи гардиш ҳисоб карда шуда, омилҳои муайянкунандаи он баҳо дода мешаванд. Таркиби нишондиҳандаҳои даромаднокии дороиҳои гардиш нишондиҳандаҳои зеринро дар ҷадвали 7 овардааст.
Ҷадвали 7- Нишондиҳандаҳои даромаднокии дороиҳои гардон
| № | Нишондиҳанда | Тарзи ҳисоб | Хусусияти нишондиҳанда |
| 1 | Даромаднокии дороиҳои гардон | R = Фс/Дг*100 Фс – доидаи соф; Дг – дороиҳои гардон | Чӣ қадар фоидаи соф ба 1 сомонӣ дороиҳои гузошта шуда рост меояд, ифода мекунад |
| 2 | Даромаднокии дороиҳои гардони соф | R = Фс/Дгс*100; Дгс –дороиҳои гардони соф. | Ҳаҷми фоидаи то пардохти андоз ба 1 сомонӣ дороиҳои гардони соф рост меояд, ифода мекунад. |
| 3 | Даромаднокии маҳсулоти фурӯхташуда | R = Фс/Д*100; Д - даромад | Чӣ қадар фоидаи соф ҳар як маҳсулоти фурӯхташуда ба ташкилот меорад, ифода мекунад. |
| 4 | Даромаднокии маблағгузории кӯтоҳмуддат | R = Фс/Мк*100; Мк – маблағгузории кӯтоҳмуддат. | Ҳаҷми фоидаро барои бақияи воситаи пулие, ки барои маблағгузории кӯтоҳмуддат равона карда мешавад, ифода мекунад. |
Сарчашма: Мостипак О.А. “Оборотные активы и эффективность его использвания”, Алтайский государственный университет. Барнаул, 2019.- 67с.
Инчунин ҳисоб кардани нишондиҳандаҳои пардохтпазирии тавозуни ташкилот дар давраи таҳсил муҳим аст, аз ҷумла:
- нишондиҳандаи бозоргирии мутлақ;
- нишондиҳандаи бозоргирии мобайнӣ;
- нишондиҳандаи бозоргирии ҷорӣ.
Усулҳои ҳисоб ва мазмуни иқтисодии онҳо дар ҷадвал оварда шудаанд.
Ҷадвали 8 – Усули ҳисобукитоби нишондиҳандаҳои бозоргирӣ ва пардохтпазирӣ
| Нишондиҳанда | Тарзи ҳисоб | Меъёр | Моҳият |
| Нишондиҳандаи бозоргирии мутлақ | Нбм = (ВП + МК)/Ӯк; Дар инҷо, ВП – воситаи пулӣ, МК маблағгузории кӯ-тоҳмуддат, Ӯк – ӯҳ-дадориҳои кутоҳ | ≥0,2 - 0,25 | Коэффитсиенти пардохтпа-зирии мутлақ. Кадом қисми ӯҳдадориҳои қарзи кӯтоҳ-муддатро нишон меди-ҳад, ки дар ҳолати зарурӣ аз ҳисоби пули нақд ва сармоягузориҳои кӯтоҳ-муддати молиявӣ метавонанд фавран пардохта шаванд. |
| Нишондиҳандаи бозоргирии мобайнӣ | Нбм = (Дг - ЗММ)/Ӯк ва ё НБм = (ВП+МК+Кд)/Ӯк Дар инҷо, ЗММ – захираҳои молию моддӣ, ҚД – қарзи дебиторӣ | 0,5-1 | Нишондиҳандаи бозоргирии мобайнӣ он қисми ӯҳдадориҳои ҷориро тавсиф мекунад. Онро на танҳо бо пули нақд, балки инчунин бо пар-дохтҳои пешбинишуда (маҳсулоти фир-истода, хидматрасонӣ ва ғайра) низ пардохт кардан мумкин аст. |
| Нишондиҳандаи бозоргирии ҷорӣ | Нбҷ = Дг/Ӯк; Дар инҷо Дг – дороиҳои гардон | > 2 | Нишондиҳандаи бозоргирии ҷорӣ (умумӣ) нишон медиҳад, ки кадом қисми ӯҳдадориҳои кӯтоҳмуддатро тавассути сафарбар кардани тамоми дороиҳои ҷорӣ пардохт кардан мумкин аст |
Сарчашма: Мостипак О.А. “Оборотные активы и эффективность его использвания”, Алтайский государственный университет. Барнаул, 2019.- 67с.
Нишондиҳандаи бозоргирӣ имкон медиҳад, ки вазъи молиявии ташкилот дар муддати кӯтоҳ бо дарназардошти дараҷаи таъмин намудани ӯҳдадориҳои кӯтоҳмуддат бо ин ё он маҷмӯи дороиҳои бозоргир баҳо дода шавад.
Мафҳуми бозогирӣ бо мафҳуми пардохтпазирӣ зич алоқаманд буда, қобилияти дар вақти муайян бо маблағҳои худ пардохт кардани ӯҳдадориҳои қарзии худро ифода мекунанд. Вобаста аз ин ӯҳдадориҳо ба пардохтпазирии кӯтоҳмуддат ва дарозмуддат ҷудо карда мешаванд.
Тибқи ҳисобҳои нишондиҳандаҳо, хулосаи таҳлилӣ оид ба таъсири тағирёбии арзишҳои унсурҳои алоҳидаи дороиҳои гардонро ба тамоюли ҳаҷми умумии онҳо таҳия карда мешавад ва дар бораи ратсионалии сохтори дороиҳои гардон ва сабабҳои тағирёбии он хулоса бароварда мешавад.
Ҳамин тариқ, ҳама камбудиҳои фаъолияти иқтисодӣ ба ин ё он ҳолат ба вазъи дороиҳои гардон таъсир мерасонанд.
Ҳамин тариқ, баҳодиҳии самаранокии ташаккули дороиҳои гардон ва ӯҳдадориҳои кӯтоҳмуддат дар таҳлили вазъи молиявии ташкилот мавқеи назаррасро ишғол мекунад, зеро дороиҳои гардон функсияи хидматрасониро иҷро мекунанд, ки дар раванди гардиши фоидаи онҳо ташаккул ёфта, ҳамчун манбаи асосии маблағҳое, ки фаъолияти бомуваффақияти ташкилот ва устувори молиявии онро таъмин мекунанд, фаҳмида мешаванд.
Хулоса оиди боби якум. Дар натиҷаи омӯзиши Асосҳои назариявии таҳлили самаранок истифодабарии дороиҳои гардони субъекти хоҷагидорӣ муайян карда шуд, ки
-
дороиҳои гардон - арзиши пешрафта барои ташаккули фондҳои гардиши истеҳсолӣ ва фондҳои муомилот, яъне категорияе, ки ба муомилоти захираҳои корхона хидмат мекунад ва танҳо вазифаи истеҳсолиро иҷро мекунад; -
дороиҳои гардон, воситаҳои гардон ва сармояи гардон ин ҳам маъно нестанд, онҳо аз ҳамдигар бо раванди иштирок дар фаъолияти субъекти хоҷагидорӣ фарқ мекунанд; -
дар амалияи банақшагирӣ, баҳисобгирӣ ва таҳлил дороиҳои гардон аз рӯи меъёрҳо ва хусусиятҳои гуногунашон гурӯҳбандӣ карда мешаванд: -
воситаҳои гардони корхона ба дороиҳои ҷорӣ фондҳои гардони истеҳсолот ва фонди муомилотӣ тақсим мешаванд. Аз он ҷумла бо самаранок будани гардиши маблағҳо, захираҳои ашёи хоми нотамоми фаъолияти пешрафта ва хароҷотҳои пешпардохти оянда мебошад. Ба фонди муомилотӣ дохил мешаванд: қарзи дебиторӣ, восситаҳои пулӣ ва маблағгузориҳои кӯтоҳмуддат; -
таҳлили дороиҳои гардон ҳамчун як марҳилаи муҳим дар баҳодиҳии ҳолати молиявии ташкилот амал мекунад, зеро онҳо дар робита бо фаъолияти молиявию хоҷагии он вазифаи хидматрасониро иҷро мекунанд; -
дар адабиёти иқтисодӣ усулҳои гуногуни таҳлили дороиҳои гардон пешниҳод шудаанд ва дар доираи ин кор баррасии ҳамаи онҳо ғайриимкон аст.
2. ТАҲЛИЛ ВА БАҲОДИҲИИ САМАРАНОК ИСТИФОДАБАРИИ ДОРОИҲОИ ГАРДОНИ СУБЪЕКТИ ХОҶАГИДОР (ДАР МИСОЛИ ҶДММ “КАБИРИ ХУҶАНД”)
2.1. Таҳлили таркиб ва сохтори дороиҳои гардони субъекти хоҷагидорӣ
Кабири Хуҷанд яке аз машҳуртарин корхона дар истеҳсоли маҳсулоти гӯшти ва шири дар Тоҷикистон мебошад. Ин корхона зиёда аз 10 сол дар бозори дохила фаъолият мебарад. Афзалиятноки ширкат дар он аст ки ашёи хом ва технологияҳои нав аз хориҷа воридот шудааст. Таъминкунандагони ширкати кабири хуҷанд бо ашёи хом ба мисоли гушт ва шир ин корхонаҳои машҳури давлатҳои Руссия Украина ва Хитой мебошад. Истеҳсол ва паҳнкунандаи асоси ашёи хом дар хориҷа ширкатҳои Омега (Руссия) Атлантис пак (Руссия) Макрос (Украина) Виберг (австрия) Sinoglory (Хитой ) мебошад.