Файл: Жамбыл облысы кімдігі білім басармасыны ОУдістемелік кабинеті 6сынып аза тілі.doc

Тақырыбы: «Ғылым мен технология жетістіктері» бөлімі бойынша

жиынтық бағалау

І нұсқа

Оқу мақсаты:	6.1.6.1 коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, диалогке қатысу, ойын анық жеткізу; 6.3.4.1 эссе тақырыбынан ауытқымай, абзац түрлерін жүйелі құрастырып, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу («келісу, келіспеу» эссесі).
Бағалау критерийі:	Білім алушы коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, диалогке қатысып, ойын анық жеткізеді; эссе тақырыбынан ауытқымай, абзац түрлерін жүйелі құрастырып, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп эссе жазады.
Ойлау дағдысының деңгейлері:	Қолдану Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты:	15-20 минут
1-тапсырма. Коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, ойыңызды анық жеткізіп, жұбыңызбен диалогқа түсіңіз. Тіл және технология   Қолданысымыздағы жаңа сөздер, жаңа қызметтік лауазымдар аталмыш трансформацияның жаршысы істпетті. Әрбір мекемеде IT-ға, яғни ақпараттық технологияға жауапты бөлім немесе кемінде бір маман бар. Сондай-ақ мемлекеттік және коммерциялық компания­ларда аналогтан сандық техноло­гияларға көшуге көмектесетін жаңа лауазымы пайда болды. Ал бұл жаңа технологиялардың мемлекеттік басқаруда, бизнесте, ғылымда маңызды рөл атқаратынын, оның жыл өткен сайын тек арта түсетінін көрсетсе керек.  Ақпараттық технология­лардың адамзат өміріне әсерін зерттейтін атақты футуролог ғалым Рэймонд Курцвейлдің айтуынша, 2035 жылы компьютердің ойлау қабілеті адамдыкімен теңеседі. Ал 2045 жылы компьютердің ойлау қабілеті немесе ғылым тілімен айтатын болсақ, оның жасанды интеллектісі барлық адамзаттың интеллектісінен асып түспек. Осы ақпараттық техноло­гияларды, соның ішінде жасанды интеллектіге негізделген технологияларды тіл білімінің керегіне қалай жарата аламыз деген сұрақ баршамызды мазалауда. Себебі алдағы уақытта тілдің өміршеңдігі, оның кең қолданысқа енуі технологияларға тәуелді болмақ. Бүгінгі күнде интернетке деген қолжетімділікті арт­тыру­ға мемлекеттік дең­гейде зор көңіл бөлінуде. Қазақстанда интернет тұтыну­шы­лардың саны, соның ішінде мобильді интернет күн сайын артып келеді. Инвес­тициялар және даму министр­лігінің мәліметінше, Қазақстандағы интернеттің енуі 70%-ды құрайды.  Ақпараттық технологиялар мен интернеттің қарқынды дамуы адамдар арасындағы коммуникациялық қарым-қатынасты арттыруда. Бұл үлкен көлем­дегі сандық ақпараттың жинақ­талуына алып келді. Ақпарат алмасу тек технологиялық қарым-қатынас қана емес, сонымен қатар лингвистикалық құбылыс. Адамдардың тілді пайдалануы, сөз бен сөз тіркестерін қолдануы, мәліметтердің контекстуалдық ортасын түсінуі сынды мәселелер тіл білімінің маңызды саласына айналып, компьютерлік ғылым мен лингвистиканың тоғысқан жерінде компьютерлік лингвистика саласы пайда болды. Аталған сала XX ғасырдың 50-60 жылдары қалыптаса бастағанымен, қарқынды дамуы 2000 жылдардан бастады. Компьютерлік лингвистика дегеніміз – тілді пайдалану мен түсіндіру мақсатында тілдік нормаларды математикалық және компьютерлік модельдеу. Түп мақсаты – жасанды интеллект құрастыру.  Бүгінгі күнде компьютерлік лингвистика жетістіктері екі негізгі бағытта қолданылады. Біріншісі, тілдерді түсіну мен зерттеу әдістерін дамыту. Бұрын белгісіз болған заңдылықтар мен құбылыстарды ашу. Екіншісі, адам мен машина арасындағы байланысты жеңілдету. Бұл бағытта технологиялық шешімдер мен өнімдерге назар аударылады. Жоғарыда айтылғандай, компьютерлік лингвистика нәтижелері жасанды интеллектінің құрамдас бөлшегі.  (298 сөз) jasqazaq.kz 2-тапсырма. «Адамның қызметін технология атқарала ма?» тақырыбында абзац түрлерін жүйелі құрастырып, көтерілген мәселе бойынша тақырыптан ауытқымай анық көрсетіп, келісу-келіспеу эссесін жазыңыз. _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

---

Бағалау критерийі	№ тапсырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, ойын анық жеткізіп, жұбымен диалогқа түсе алады.	1	Ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, ойын анық жеткізіп, жұбымен диалогқа түседі.	1 1 1
«Адамның қызметін технология атқарала ма?» тақырыбында абзац түрлерін жүйелі құрастырып, тыныс белгілерін орынды қолданып, көтерілген мәселе бойынша ойын анық көрсетіп, келісу-келіспеу эссесін жаза алады.	2	Көтерілген мәселе бойынша тақырыптан ауытқымай анық көрсетіп, келісу-келіспеу эссесін жазады.	1 1 1 1 1
Барлығы			8

«Ғылым мен технология жетістіктері» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты

ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика

Білім алушының аты-жөні ________________________________________________________________________________________________

Бағалау критерийі	Оқу жетістігі деңгейі
	Төмен	Орта	Жоғары
Коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, ойын анық жеткізіп, жұбымен диалогқа түседі.	Коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, ойын анық жеткізіп, жұбымен диалогқа түсуге қиналады.	Коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, ойын анық жеткізіп, жұбымен диалогқа түсуге қателеседі.	Коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, ойын анық жеткізіп, жұбымен диалогқа түседі.
Берілген тақырып бойынша абзац түрлерін жүйелі құрастырып, тыныс белгілерін орынды қолданып, көтерілген мәселе бойынша ойын анық көрсетіп, келісу-келіспеу эссесін жазады.	Берілген тақырып бойынша абзац түрлерін жүйелі құрастырып, тыныс белгілерін орынды қолданып, көтерілген мәселе бойынша ойын анық көрсетіп, келісу-келіспеу эссесін жазуға қиналады.	Берілген тақырып бойынша абзац түрлерін жүйелі құрастырып, тыныс белгілерін орынды қолданып, көтерілген мәселе бойынша ойын анық көрсетіп, келісу-келіспеу эссесін жазуға қателеседі.	Берілген тақырып абзац түрлерін жүйелі құрастырып, тыныс белгілерін орынды қолданып, көтерілген мәселе бойынша ойын анық көрсетіп, келісу-келіспеу эссесін жазады.

---

Тақырыбы: «Ғылым мен технология жетістіктері» бөлімі бойынша

жиынтық бағалау

ІІ нұсқа

Оқу мақсаты:	6.1.6.1 коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, диалогке қатысу, ойын анық жеткізу; 6.3.4.1 эссе тақырыбынан ауытқымай, абзац түрлерін жүйелі құрастырып, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу («келісу, келіспеу» эссесі).
Бағалау критерийі:	Білім алушы коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, диалогке қатысып, ойын анық жеткізеді; эссе тақырыбынан ауытқымай, абзац түрлерін жүйелі құрастырып, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп эссе жазады.
Ойлау дағдысының деңгейлері:	Қолдану Жоғары деңгей дағдылары
Орындау уақыты:	15-20 минут
1-тапсырма. Коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, ойыңызды анық жеткізіп, жұбыңызбен диалогқа түсіңіз. Википедияның өміршеңдігі Адам баласы бұрын-соңды болмаған ғаламат жетістіктерге қол жеткізіп, жақсыға да, жаманға да арқау еткен тарихтағы ең айтулы кезең ХХІ ғасыр болды. Соның бірі де бірегейі жасанды интеллект. Әр мемлекет жасанды интеллектіні өз тілінде сөйлетуге тырысуда. Себебі болашақта есептеу қуаты мықты компьютерлер ғана тілді сақтау және оны дамытумен тиімді айналы­са алады. Сол себеп­ті дамыған елдерде компьютерлік лингвистика­ға жете назар аудары­лып, осы саланы дамытуға қыруар қаражат бөлінуде.  Қазіргі таңда кез келген сандық үлгідегі мәтінді жасанды адам дауысымен дыбыстау технологиясы кеңінен қолданысқа енуде. Аталмыш технология зағип жандарға және тіл үйренуші азаматтарға таптырас құрал. Бірақ аталмыш технология қазақ тілінде қолжетімді емес.  Бұл тек маңызды деген технологиялық шешімдер ғана. Бұдан өзге эволюциялық емес, революциялық жолмен дамып жатқан көптеген технологиялар бар. Осы орайда мемлекеттік тіл саясатын жүргізіп жатқан органдар мен тіл білімімен шұғылданушы мекемелер аталған технологиялардың дамуын жіті бақылып, ескеріп отыруы керек. Қазақ тілінің алдында тұрған ең өзекті мәселелердің бірі – қазақ тілін технологиялармен жақындастыру. Себебі болашақта бізді қоршаған барлық дүниелер технологиялармен тығыз байланыста болмақ. Өздігінен жүретін көліктер мен ұшақтар, ақылды үйлер және басқа да озық технологиялардың көбі дауыспен басқарылады деп болжанып отыр. Айта кетерлік жайт, 2011 жылы біз ғаламдық Википедия энциклопедиясының қазақ тіліндегі тарауын дамыту жобасын бастаған кезде, кейбір сарапшылар «орыс және ағылшын тіліндегі Википедиялар жақсы дамыған, интернеттен ешкім де қазақ тілінде ақпарат іздемейді, қазақ тіліндегі Википедияны дамытып қайтесіңдер» деген болатын. Жоба басталған кезде мақалалар саны 10 000-ның төңірегінде болатын. Бұл кезде ай сайын оқылатын беттердің саны 400 000 шамасында болатын. Ал 2014 жылғы мәліметтерге сүйенетін болсақ, мақала саны 200 000-нан асып, ай сайын қазақ тілінде оқылатын Википедиядағы беттердің саны 14 000 000-ға жетті. Бұл интернеттегі қазақ тіліндегі материалдарға сұраныс бар екендігін дәлелдейді және қазақ тілін технологиямен достастыруға болатынын көрсетеді.  Егер біз мемлекеттік тілдің өміршеңдігін қамтамасыз етіп, оның кең қолданысқа енуін қаласақ, онда бар күшімізді тіл мен технологияны кешенді түрде достастыруға жұмсауымыз керек. Сонда ғана қазақстанндықтардың интернет желісінде ойнайтындығының дәлелі болады. (305 сөз) jasqazaq.kz 2-тапсырма. «Адамның қызметін технология атқарала ма?» тақырыбында абзац түрлерін жүйелі құрастырып, көтерілген мәселе бойынша тақырыптан ауытқымай анық көрсетіп, келісу-келіспеу эссесін жазыңыз. ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

---

Бағалау критерийі	№ тапсырма	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, ойын анық жеткізіп, жұбымен диалогқа түсе алады.	1	Ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, ойын анық жеткізіп, жұбымен диалогқа түседі.	1 1 1
«Адамның қызметін технология атқарала ма?» тақырыбында абзац түрлерін жүйелі құрастырып, тыныс белгілерін орынды қолданып, көтерілген мәселе бойынша ойын анық көрсетіп, келісу-келіспеу эссесін жаза алады.	2	Көтерілген мәселе бойынша тақырыптан ауытқымай анық көрсетіп, келісу-келіспеу эссесін жазады.	1 1 1 1 1
Барлығы			8

Ғылым мен технология жетістіктері» бөлімі бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты

ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні ___________________________________________________________________________________________

Бағалау критерийі	Оқу жетістігі деңгейі
	Төмен	Орта	Жоғары
Коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, ойын анық жеткізіп, жұбымен диалогқа түседі.	Коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, ойын анық жеткізіп, жұбымен диалогқа түсуге қиналады.	Коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, ойын анық жеткізіп, жұбымен диалогқа түсуге қателеседі.	Коммуникативтік жағдаятқа сай ресми сөздер мен тіркестер, дайын тіркестер мен терминдерді орынды қолданып, ойын анық жеткізіп, жұбымен диалогқа түседі.
Берілген тақырып бойынша абзац түрлерін жүйелі құрастырып, тыныс белгілерін орынды қолданып, көтерілген мәселе бойынша ойын анық көрсетіп, келісу-келіспеу эссесін жазады.	Берілген тақырып бойынша абзац түрлерін жүйелі құрастырып, тыныс белгілерін орынды қолданып, көтерілген мәселе бойынша ойын анық көрсетіп, келісу-келіспеу эссесін жазуға қиналады.	Берілген тақырып бойынша абзац түрлерін жүйелі құрастырып, тыныс белгілерін орынды қолданып, көтерілген мәселе бойынша ойын анық көрсетіп, келісу-келіспеу эссесін жазуға қателеседі.	Берілген тақырып абзац түрлерін жүйелі құрастырып, тыныс белгілерін орынды қолданып, көтерілген мәселе бойынша ойын анық көрсетіп, келісу-келіспеу эссесін жазады.

---

1-тоқсан бойынша жиынтық бағалау спецификациясы
Жиынтық бағалауға шолу

Ұзақтығы: 40 минут (уақыт оқылым мен жазылым жұмысына арналған. Тыңдалым мен айтылым сабақтан тыс, қосымша уақытта өткізіледі)

Оқылым – 15 минут

Жазылым – 25 минут

Балл саны: 30
Тапсырмалар түрлері

Көп таңдауы бар сұрақтар

Толық жауапты қажет ететін сұрақтар

---