ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 04.12.2023
Просмотров: 143
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Сальмонеллездіңгастроинтестинальдытүрінде су-электролиттікөзгерістер
айқынкөрінеді. Дегидратация, электролиттердің дисбалансы, микроциркуляцияныңбұзылысы, соныменқатаргормональдыауытқуларқышқыл — сілтілік тепе — теңдіктіңбұзылыстарынанметоболикалықацидозғажағдайжасайды. Қандабірқатаржағдайда гемоглобин мен эритроциттердеңгейіжоғарылайды; аурудыңалғашқысағаттарыныңөзіндеорташадәрежеденейтрофилдікауытқумен лейкоцитоз анықталады, олтаяқшаядролықэлементтердің, соныменқатаржастүрлері — миелоциттергедейінжоғарлауыменкөрінеді.
Сүзектәрізді варианты. Бастапқыдагастроинтестинальдытүрінеұқсас, бірақ 3-7 күндеаяқталмайды, ішсүзегінетәнсимптомдарғаиеболады. Қызбатолқын - тәріздінемеседұрысеместипті 38-39◦С-қа дейін, 10-14 күнгесозылады. Әлсіздік, адинамия, ұйқыныңбұзылуы, басыныңауруы, іштіңкерілуікүшееді.
Бауырдың, көкбауырдыңүлкеюітұрақтытүрдеанықталады. Брадикардия
дамиды. Жиі лейкоцитоз лейкопенияғаауысады, таяқшаядролықэлементтердіңкөбеюісақталады. Кей жағдайда ауру интоксикация белгілеріненбасталуымүмкін: бас ауру, жоғары температура, қалтырау, әлсіздік, Гастроэнтерит синдромы әлсізбілінедінемесеболмайды. Науқасәлсіз. Бет-әлпетібозғылт. Көзжанарыинъецирленгенкейдесубиктериялықболуымүмкін. Кейдскеудежәнеіштіңтерісіндерозеолездібөртпепайдаболады. Бауыр мен көкбауырұлғаяды.
Сальмонеллездіңсептикопиемиялық варианты сепсис тәріздіөтеді. Гастроэнтериттік вариант бойыншаөтетінбастапқыкезеңненкейін, гектикалықсипаттағы температура, бас ауру, аяқтыңбұлшықеттерініңауруы, қалтырау, терлеу, тахикардия пайдаболады. Сандырақтау мен қозуболуымүмкін. Науқастыңтеріқабатыбозғылт, кейдесарғыш — жасылтүсті, петехиальдынемесегеморрагиялықбөртпелерболады. Әртүрліекіншіліксептико — пиемиялықошақтардың (пневмония, плеврит, эндокардит, жұмсақтіндерініңабсцесі, флегмонасы, пиелит, цистит, периостит, артрит, остеомиелит, ирит, иридоциклит жәнет.б.) қалыптасуыжәнебауыр мен көкбауырдыңүлкеюітән. Соныменқатар, септикопиемиялық варианты жекемүшелердіңжергіліктізақымдалуымен, хрониосепсистәріздіөтуімүмкін.
Гемограммада: лейкопения, анэозинофилия, лейкоформуланыңсолғаығысуы, кейде –орташадеңгейдегі лейкоцитоз.
Сальмонеллезбенауырғаннансоңжеделнемесесозылмалыбактериятасымалдыушылыққалыптасуымүмкін.
Еңжиіжеделбактериятасымалдыушылықкездеседі, бұлкездеклиникалықжазылуданкейін 15 күннен 3 айғадейінқоздырғышбөлінеді. Егерклиникалықжазылуданкейін 3 айдан аса қоздырғышбөлінсе, процесс созылмалыбактериятасымалдаушылықретіндебағаланады. Созылмалыбактериятасымалдаушылықдиагнозындәлелдеуүшін, науқасты 6 айдан кем емесдиспансерлікбақылау, нәжісі мен зәрінбактерологиялыққайтазерттеу керек. Соныменқатар, диагноздыанықтауғадуоденальдықалдықтызерттеу мен серологиялықзерттеу (ТГАР) көмектеседі.
Транзиторлыбактериятасымалдаушылықтуралыкелесібелгілердіңжиынтығыболғанжағдайдағанаайтуғаболады: а) қазіргіуақыттажәнеалдындағы 3 ай бойы
аурудыңклиникалықсимптомдарыныңболмауы; б) нәжіс пен зәрдісоңғыүш
бактерологиялықзерттеунәтижелерініңтерісболғанжағдайдақоздырғышты
бір — екіретбөлу; в) динамикадасерологиялықреакцияларыныңтерісболуы.
Диагностикасы. Сальмонеллездіңсалыстырмалыдиагностикасыжұқпалыаурулардыңүлкентобымен (этиологиясыбасқатоксикоинфекциялар, жедел дизентерия, вирусты гастроэнтерит, ішсүзегі, грипп жәнет.б.), терапевтік (миокард инфаркты, (холецистит, панкреатит) жәнехирургиялықаурулармен( жедел аппендицит, жедел холецистит), соныменқатар, ауырметаллдардыңтұздарыменулануменжүргізіледі.
Сальмонеллез диагнозы ауруғатәнклиникалықбелгілерініңжәнелабораториялықзерттеумәліметтерініңнегізіндеқойылады. Тиянақтыжәнедұрысжиналғанэпидемиологиялықанамнездіназарғаалу керек. Эпидемиологиялықдеректеріненсапасызазық - түліктіқолдануғабайланысты, ауруыныңтоптықсипаттаболуымаңызды.
Сальмонеллез қалтыраудан, лоқсу, құсуданбасталады; эпигастральдыжәнеумбиликальдыаймақтарда ауру сезіміпайдаболады, кешіреккөпмөлшердесулықара - қоңырнемесежағымсызиістіжасылтүстінәжісқосылады.
Науқастасальмонеллезгетәнклиникалық, эпидемиологиялықмағлұматтарыкешеніболғандажәнелабораториялықдәлелденсе сальмонеллез диагнозы расталады. Лабораториялықәдістерішіндебактерологиялықжәнесерологиялықәдістереңмаңызды. Науқастардыңнәжісі, құсық, асқазанныңшайындысуы, зәр, қан, өт, қабынуошағыннанбөлінділер, күмәндіазық - түліктербактерологиялықзерттеледі. Серологиялықәдістерішінде агглютинация реакциясыжәне ТГАР қолданылады. Соңғыжылдарынауқастыңқанындажәнебасқа да биосубстраттарданарнайыантигендердіанықтайтынжоғарысезімталсерологиялықәдістерлатекстік агглютинация жәнекоагглютинацияретіндеқолданылады.
Емдеуі. Диареялықинфекциялардатәртіп, жәнекүтім «базистітерапияны» құрастырады, оларсызішектікнауқастыемдеуқиынғатүседі. Ішектікнауқастыкүтімкезіндесанитарлыдезинфекцияғаназараударылады, әсіресеәжетханаларда. Палаттықмедициналықмейірбикеішекнауқастыжағдайыныңбарлықөзгерістерітуралыемдеуші (кезекші) дәрігергехабарлауға, дәрігердіңтағайындауыбойыншабарлықемдікжәнедиагностикалықпроцедураларынорындауғатиіс. Сальмонеллез кезінде госпитализация қатаңміндеттіемес. Аурудыңжеңілағымыменауыратыннауқастаржәнереконвалесценттерүйжағдайындаемделеалады. Стационарлықемдеуаурудыңорташаауырлықтағыжәнеауырағымындағынауқастар, ертежастағыбалалар, кәріадамдарға, ауыр, қосалқыаурулары бар науқастарғакөрсетілген. Эпидемиологиялықкөрсеткішбойыншагоспитализацияғатағамдықөндіріс, балалармекемесініңқызметкерлері, жатақханадатұратындар, әскериқызметкерлержәнес.с. міндеттітүрдежатқызылады.
Емдеуәдісінтаңдауаурудыңтүрі мен ауырлығынабайланысты.
Сальмонеллездіңсубклиникалықтүріменауыратыннауқастаржәнеқалыптасқанжедел бактерия бөлушілергеемдікшараларқажетемес. Бұлтоптағынауқастардың бактерия бөлуіөзбетіментоқтайдыжәнеқандай да бірдәрілікпрепараттардытағайындау санация мерзімінұзартады.
Аурудыңгастроинтестинальдытүрінденауқастардыемдеудіңнегізгіәдісіпатогенетикалық терапия болыптабылады, оған дезинтоксикация, су — электролиттік тепе-теңдіктіжәнегемодинамиканықалпынакелтіру, асқазан — ішекжүйесініңжергіліктізақымдалуларынжоюғабағытталғаншараларжатады. Біруақытта фонды жәнеқосалқыаурулардыемдеудіжүргізу керек.
Сальмонеллездіңбұлтүрлеріне диета сақтаужәнеэтиотроптыемдіқолданудан бас тартужалпыболыптабылады. №4 диета тағайындалады. Лактазаныңжиіжетіспеушілігінебайланыстыжәнемайлардыңсіңірілуі мен қорытылуыныңбұзылысынанжеделкезеңдерационнанқаймағыалынбағансүтжәнебаяуеритінмайлардыалыптастау, көмірсулардықолданудышектеу керек. Суда пісірілгенкүріш пен сұлыданботқа, қайнатылғанбалық, будапісірілгенфарштанжасалынғантағамдар, жемістіккисельдер, сүзбе, ірімшіктағайындалады. Диетаныбіртіндепкеңейтедіжәнетолықклиникалықжазылукезінде, әдеттеаурудың 28 – 30 күнісауадамныңрационынаөтеді.
Бұлтүрлердеантибактериальдыпрепараттардықолдануабсолюттіктүрдеқарсыкөрсетілгсн, себебікешклиникалықсауығуғаалыпкеледі, асқазанішекжүйесініңқалпынакелуінкешеуілдетеді, организмніңсальмонеллалардан санация мерзімінұзартадыжәнедисбактериоздықалыптастырады.
Науқастардыемдеудіинфицирленгентағамды, қоздырғыштардыжәнеоныңтоксиндеріншығарумақсатыменасқазандыжуу-шаюданбастайды. Асқазандыжуу-шаюаурудыңалғашқысағаттарындапайдалы, бірақлоқсу мен құсуболғанжағдайдапроцедураныкешмерзімдежасауғаболады. 2 % натрий бикарбонат немесе 0,1 % калий перманганат ертіндісінқолданады. Бұлерітінділерболмағанжағдайда су қолданылады. Жуу-шаюғақолданылатынерітіндікөлемі 2-3 л құрайды, температурасы 18-20◦С. Әдетте - асқазанды таза шайынды су шыққанғадейінжуады. Сусызданубелгісіжоқсальмонеллездіинфекцияныңжеңілтүріндеасқазандыжууменбарлықмедициналықкөмеккөлеміаяқталады. Орташажәнежеңілауырлықтағы ауру жағдайында, І-ІІ дәрежедегісусыздануменкүресуүшіноральдыжолменрегидратациялықерітінділеренгізіледі. БҰҰ ұсынғаноральдырегидратациялықтұздар (ОРС) ерітіндісікеңіненқолданылады: глюкосаланнемесеоралитретіндебелгіліжәнеоныңмодификациялары — цитраглюкосолан, регидрон. Енгізілетінпероральдыерітіндікөлемісусызданудәрежесімен, интоксикация айқындылығыменжәненауқастыңденесалмағыменанықталады. ӘдеттеII- дәрежедегісусыздану, орташаауырлықтағыағымменөтетінсальмонеллезбенауыратыннауқастарға ОРС 40 — 70 мл/кг көлемінде, ал айқынинтоксикациясы бар, бірақсусызданужоқнауқастарға 30 — 40 мл/кг көлеміндетағайындайды. Сұйықтықтыенгізужылдамдығы 1 — 1,5 л/сағ. құрайды. Енгізілетінерітінділердіңтемпературасы 40◦С болуы керек. Оральдырегидратациялық терапия екіэтаптаісжүзінеасырылады: I-ші этап — сусызданудыжәнетұздардыжоғалтуды, интоксикацияныжоюмақсатынабағытталғанбіріншілікрегидратация. Оныңұзақтығы 2 - 4 сағат. II -ші этап — жалғасыпжатқансұйықтық пен тұздардыңжоғалуын, соныменқатарсақталғанинтоксикациялықсиндромдыжоюғабағытталған терапия. Ол келесі 2-3 тәулікбойындажасалынады.
Қантдиабетіменауыратыннауқастарғақайталамалықұсукезінде, өршімелісусыздануда, емдеуді 38-40◦С алдын ала жылытылған "Квартасоль", "Хлосоль", "Ацесоль", "Трисоль" жәнет.б. полииондыкристаллоидтыерітінділердікөктамырішінеенгізуденбастайды. Бұлкездс 40—48 мл/сағ. жылдамдықпенсағатына 1,5-3 л енгізужеткілікті.
Сальмонеллездіңауырағымынданемесеасқынулардамығанжағдайларданауқасқарқынды терапия және реанимация бөлімшесіндеемделеді.
Сальмонеллез кезінде, тұздыерітінділерменқатар дезинтоксикация жәнегемодинамиканықалпынакелтірумақсатыменсинтетикалықколлоидтыерітінділер: , инфезол, энтерол, реополиглюкин, полиглюкин, реоглюман, реомакродексқолданылады. Олардысусызданудыжойғаннанкейіннемесесусыздануболмағанжағдайдақолдануғаболады.
III-IVдәрежелісусыздану, ауырағымдағы ауру кезіндеемдеудікөктамырішінесорғалап (80 - 120 мл/мин) аталғанполииондыерітінділердіенгізуденбастайды. Регидратациямақсатымененгізілетінерітіндікөлемі, сусызданудәрежесіменжәнеденесалмағыменанықталады. Бұлтоптағынауқастарғасұйықтықтықолданурежимінқатаңтүрдесақтау керек. Құсужәнеішөтуде, әрбір 2 сағатсайынтынысалукезіндежәнетеріарқылыжоғалтылған су көлемікелесі 2 сағатішіндеорнытолтырылуы керек. Гемодинамикалықкөрсеткіштертұрақталғанда, құсутоқталғандажәнебүйрекқызметіқалпынакелгенненкейінсұйықтықтыпероральдықабылдаукөрсетілген.
Метоболикалық ацидоз дамығанда 4 % натрий бикарбонат ерітіндісіненгізугетағайындалады.
Инфекциялық – токсикалық шок болғандаемдікшараларполииондыерітінділердітамырішіне (100 - 120 мл/мин. жылдамдықпен) енгізуденбасталады. Енгізілетінерітіндікөлемі гемодинамика жағдайы мен қанныңбиохимиялықкөрсеткіштерінебайланысты. Біршамасусызданукезінде дезинтоксикация мақсатындатұздыерітінділерменқатарсинтетикалықколлоидтыерітінділер (полиглюкин, реополиглюкин) 400 — 1000 мл көлемдеқолданылуымүмкін.
Бүйрекүстібезініңжетіспеушілігіндеглюкокортикоидтардыенгізукөрсетілген. Алғашқыдозасын (60 — 90 мг преднизолон, 125- 250 мг гидрокортизон) тамырішінесорғалап, келесідозасын — тамырішіне 4-6 сағаттансоңтамшылапенгізеді. Бірмезгілдеәрбір 12 сағатта 5-10 мг дезоксикортикостеронацетаттыбұлшықеткеенгізеді. Интенсивті терапия гемодинамикалықкөрсеткіштертұрақтытүрдеқалпынакелгеншежәненесепбөлуқалыптасқанғадейінжалғасады. Гастроинтестинальдытүріменауыратыннауқастарғамезатон, норадреналин, эфедрин сияқтыпрепараттарды, олардыңбүйректердіңқантамырларыныңспазмыншақыруқасиетінебайланыстықолдануқарсыкөрсетіледі. Жеделбүйрекжетіспеушілігі, өкпенемесемидыңісінуідамығанда, диуретиктермен (маннитол, фуросемид, мочевина) мақсаттытүрде терапия жүргізу керек.
Асқазанішекжүйесініңқызметінің тез қалпынакелтіруүшін, ферменттікпрепараттарды (панзинорм, фестал, плестал, мезим, форте, абомин, энзисталжәнет.б.) қолдану керек. Көрестілгенпрепарапардынауқастартағамуақытысынданемесе 10 – 15 мин. қалғандақабылдау керек. Оданбасқа, комплекстікемдеполиваленттіксальмонеллездік бактериофаг қолданылады.
Сальмонеллездіңжайылмалытүріндепатогенетикалықтерапиямен
(дезинтоксикация, десенсибилизация, гемодинамиканықалыптаұстау) қатар,
антибактериальдыпрепараттарды (гентамицин, левомицетин, ампицилин), фторхинолондарды (пефлоксацин, ципрофлоксацин, офлоксацин) жәнет.б. тағайындау керек.
Сальмонелланыңсозылмалыбактериотасымалдаушыларынсанациялаукешенді болу керек. Әртүрліаитибакериальдыпрепараттардықолданутұрақтынәтижебермейді, осығанбайланыстыбіріншікезектеорганизмніңжалпыреактивтілігінәсерететінзаттардықолдану керек: пиримидин қатарындағыпрепараттар (пентоксилжәнеметилурацил), аутогемотерапия, асқазанішекжүйсініңқосалқыауруларынемдеу.
Егернәжістібактериологиялықзерттегенкездетеріснәтижеболғанжағдайдажәнетолықклиникалықжазылуданкейінстационарданшығарылады.
Алдыналушаралары. Тек медициналықмамандаремес, соныменқатарветеринарлық, санитарлық - ветеринарлықжәнет.б. қызметжәнемекемелеркүштеріараласуы керек. Сальмонеллезбенкүресудемаңыздышараларғажатады: мал соятынжерлердедұрысұйымдасқансанитарлық - ветеринарлықсараптама, еткомбинаттарында, құсфермаларында, сүтзауыттарындажәнет.б. тағамдыөңдеудіңтехнологиялықпроцесстерінегигиеналықталаптардықатаңтүрдесақтау; отандықөндірісретінде мал шаруашылықөнімдерін, соныменқатарөңдеу мен реализацияныңбарлықэтаптарында импорт өнімдерінжүйелітүрдебактериологиялықбақылауданөткізу, суда жүзетінқұстардыөсіруүшінқолданылатын аз ағындыжәнеағындыемес су қоймалардыдұрыспайдалану; балаларстационарларында, перзентханалардасанитарлық - эпидемиологиялықрежимдіқатаңтүрдесақтау. Санитарлық-гигиеналықшаралар – тағамөнімдерініңсальмонеллалармензалалдануыналдыналу, тағамөнімдеріндұрыстермоөңдеуденөткізу.
Эпидемияғақарсышараларұжымдардааурудыңтаралуыналдыналуғабағытталған. Ауру ошағындакезектіжәненәтижелік дезинфекция жүргізіледі. Ауруханаішілік инфекция пайдаболса, арнайыжұмыстәртібібекітіледі.
ҚР-да Салмонеллездіалдыналушаралары (№539 Бұйрықтанкөшірме
28.12.1995.)
1.5. Инфекция ошағындажүргізілетіншаралар. Салмонеллезбенауыратыннауқастаржәнебактериятасымалдаушыларауруханағаклиникалықжәнеэпидемиологиялықкөрсеткіштербойыншажатқызылады. Тағамдықөндірісжұмысшыларыжәнеоларғатеңестірілгендерміндеттітүрдеауруханағажатқызылу керек. Бұладамдарауруханадантолықклиникалықсауығуданкейінжәне 3 реталынғаннәжістіңбактериологиялықзерттеулердіңтеріснәтижесіненкейіншығарылады. Ауруханаданшыққансоңсалмонеллабөлмейтінадамдаржұмысқашығарылады. Егертағамдықөндірісжұмысшыларыжәнеоларғатеңестірілгендерсалмонелланысыртқыортағабөлсе, негізгіжұмысына 15 күнжіберілмей, басқажұмысқаорналастырылады. Осы кезеңденәжіс 3 реттексеріледі. Егерқайтаданоңнәтижеболсазерттеутағы 15 күнішіндеқайталанады. Бактерия тасымалдаушылық 3 айдан асса негізгіжұмысына 1 жылбойыжіберілмейді. Осы кезеңөткенсоңнәжіс 3 рет, өт 1 реттексеріледі. Егернәтижелертерісболсаадамдарнегізгіжұмысынажіберіледі. Ал егер 1 реттерісболсабұладамдарсозылмалы бактерия тасымалдаушыретінденегізгіжұмысынанбосатылады. Олармекен –жайыбойыншасанэпидстанцияданемесе ЖАК-де есептетұрады. Бала-бақшағабаратынбалаларұжымға 15 күнбойыжіберілмейді. Созылмалыбактериятасымалдаушыбалалар бала-бақшағажіберілмейді.