Файл: Дипломды Жмысы таырыбы Бастауыш сыныпта апаратты технологияны олдану арылы білім дегейін ктеру Білім беру бадарламасы 6В01303 Бастауыш оытуды педагогикасы мен дістемесі.docx
Добавлен: 12.12.2023
Просмотров: 130
Скачиваний: 3
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Бастауыш сыныптарда қазақ тілін, орыс тілін оқытуды қолдауға бағытталған бағдарламалық-әдістемелік қамтамасыз етудің, сондай-ақ компьютермен біріктірілген оқу-демонстрациялық жабдықтың болуы оқу процесінде зерттеу қызметін ұйымдастыруға, жаңа ақпараттық технологиялар арқылы өз бетінше оқыту мен пәндік қызметке мүмкіндік беруге мүмкіндік береді.
Компьютер оқу процесін басқарудың икемділігін қамтамасыз ете отырып, оқушылардың іс-әрекетін бақылауды сапалы өзгертуге мүмкіндік береді. Компьютерде жұмыс істеген кезде әр оқушы жауап туралы қанша қажет болса, сонша ойлана алады; сауалнама кезінде білімді субъективті бағалау туралы сұрақ алынып тасталады. Өйткені, компьютер дұрыс орындалған тапсырмалар санын санау арқылы бағалайды; сұхбаттасушыға өз білімін дәлелдеуге немесе дұрыс енгізілмеген жауапты түзетуге немесе мұғалімнен көмек сұрауға мүмкіндік беретін жедел жауап талдауы бар. Оқу іс-әрекеттерін тексеруге арналған стандарттарды ұсыну (оқу тапсырмалары немесе компьютерлік бағдарламалар арқылы), қателіктердің себептерін талдау оқушыларды бастауыш сыныптан бастап қалыптастыра бастауы тиіс оқу-танымдық іс-әрекеттің өзін-өзі бақылауы мен өзін-өзі түзетуіне біртіндеп үйретуге мүмкіндік береді. Математикадан бастауыш сыныптар үшін техникалық бақылау бағдарламасын құру басқа оқу пәндеріне қарағанда оңайырақ. Өйткені, бұл ең көп формализацияланатын математика.
Сабақтың кезеңдерінде, негізгі педагогикалық әсер мен бақылау компьютерге ауысқанда, мұғалім оқушылардың іздеу мақсатын білу, бұрын үйренген білімді белсенді түрде көбейту, дайын білімнен жетіспейтін білімді толтыруға қызығушылық сияқты қасиеттерді байқауға мүмкіндік алады. Бұл мұғалімге білім беру процесін басқару қызметін дербес құруға және оқушылардың оқуға шығармашылық көзқарасын дамыту үшін біртіндеп жұмыс істеуге мүмкіндік береді [21].
«Интерактивті технологияларды» пайдалана отырып, сабақтарда алған дағдылар оқушыларға жобаларға және сыныптан тыс тәрбие жұмыстарына белсенді қатысуға мүмкіндік береді. Мұғалім білімді түсіндіру, бекіту және бақылау үшін әзірлеген көп бейнематериалды оқушылар сыныптан тыс уақытта шығармашылық жобаларға немесе үй тапсырмасына дайындалу кезінде пайдалана алады.
Балалардың Интернетке және АКТ-ның басқа элементтеріне деген қызығушылығын балалардың танымдық қызығушылығын ояту үшін пайдалануға болады. Алайда, мұндай тәсілді жүзеге асыру арнайы оқу-әдістемелік қолдауды, тиісті ұйымдастырушылық жағдай жасауды, сондай-ақ осы жұмысты орындай алатын оқытушыларды дайындауды талап етеді.
Интернеттің кейбір білім беру ресурстары оқушылардың танымдық белсенділігін дамыту үшін өте құнды. Қажетті мектеп ақпаратын Интернеттегі мектептің «білім беру сервері» сияқты веб-ресурстардан табуға болады. «Мектеп әлемі: олимпиадалар мен викториналар», «Интернеттегі барлық білім» және т. б. Олардың кейбірін талдап көрейік.
Бірінші сынып оқушылары «бірінші» бағдарламасында макбуктерде ((MacBook) - Ноутбуктер отбасының өкілі) жұмыс істей бастайды. Бұл мектепке дейінгі және бастауыш білім беру үшін логотип тіліне негізделген әмбебап білім беру компьютерлік ортасы. Оның мақсаты - балаларда логикалық және алгоритмдік ойлауды, шығармашылық қабілеттерді дамыту. Материалды зерттеудің негізгі әдістерінің бірі-компьютерде практикалық тапсырмаларды өз бетінше орындау.
Бағдарламаны іске қосу арқылы оқушылар компьютерлік альбомды ашады. Онда олар бірден мағыналы жұмыс жасай алады: суреттер салу, мультфильмдер жасау, тасбақаларды басқару - PervoLogo-ның негізгі құралы. Сонымен қатар, Тасбақа пішіндерін қайта өңдеуге және жасауға болады. Альбомдағы жұмыс мәтіндік және аудио ақпаратпен бірге жүруі мүмкін. PervoLogo қолдану сабақтарға жобалық көзқарасты жүзеге асыруға, сондай-ақ әртүрлі мектеп пәндерін бір сабаққа біріктіруге мүмкіндік береді: сурет салу, қоршаған әлем, оқу.
Виртуалды экскурсиялар. Виртуалды тур-бұл интернетте орналастырылған үш өлшемді көрініс, бұл әлеуетті клиентке нақты объект туралы түсінік алуға мүмкіндік береді. Құрылған модель виртуалды нысанда шарлауға, нысанды бұруға, интерактивті элементтерді орналастыруға мүмкіндік береді. Жалпы, ол қозғалыстың толық еркіндігін ұсынады. Осылайша, пайдаланушы үйден шықпай-ақ, ешқандай күш жұмсамай-ақ, бұл өнімді бағалай алады. Бұл тәсіл ақпаратты ұсынудың басқа әдістерінен ерекшеленеді.
Экскурсия оқушылармен алғашқы сұхбаттан басталуы керек. Кіріспе әңгімеде мұғалім экскурсияның мақсаттары мен міндеттерін анықтайды, маршруттық парақтарды таратады. Оқушылардың назары сайтты шарлау тәсілдеріне, бір экспозициядан екіншісіне аударылуы керек.
Виртуалды экскурсиялар кезінде оөқушылардың белсенділігін арттыруда іздеу әдісі үлкен рөл атқарады. Оқушылар экспозиция материалдарымен танысып қана қоймай, ақпаратты белсенді түрде іздейді. Бұған экскурсия алдында проблемалық сұрақтар қою немесе белгілі бір шығармашылық тапсырмалар алу арқылы қол жеткізіледі. Экскурсия барысында оқушылар тезистерді дәптерге жаза алады. Сайттан материалдарды өз қалталарына көшіре алады, жазбалар жасай алады [22].
Экскурсия қорытынды әңгімемен аяқталады. Оның барысында мұғалім оқушылармен бірге көргендерін және естігендерін жинақтайды, жүйелейді, ең маңыздыларын анықтайды, оқушылардың әсерлері мен алдын-ала бағаларын анықтайды; олар үшін шығармашылық тапсырмаларды белгілейді: эссе жазу, есептер дайындау, альбомдар шығару.
Алайда, компьютерлік технологияларды қолдана отырып, оқыту процесінің тиімділігі, егер бұл үшін қажетті жағдайлар жасалған болса ғана мүмкін болады. Олардың болмауы баланың жеке дамуындағы жағымсыз салдарға әкелуі мүмкін: балаларды бір-бірінен алшақтату, олардың қозғалғыштығын шектеу, көру қабілетінің нашарлауы, шаршау және т. б.
Виртуалды экскурсияларды балаларды қызықтыру, сабақта көрнекілікті қамтамасыз ету үшін барлық дерлік сабақтарда өткізуге болады. Мысалы, мұндай сабақтарда: А.С.Пушкиннің шығармашылығын зерттеудегі әдебиет, «шағын экожүйе» биологиясы , «біздің Отанымыздың қаласы» жаратылыстану ғылымдары.
Бастауыш сынып оқушыларын оқыту процесінің ерекшеліктері, оның компьютерлік технологияларды қолданудың функциялары мен негізгі талаптарымен байланысты мақсаттары осы технологиялар білім беру процесінің тиімділігін едәуір арттыратын жағдайларды анықтайды.
Бастауыш сынып оқушыларын оқытудағы компьютер тек оқу объектісі ретінде ғана емес, яғни оқушылардың компьютерлік сауаттылығын қалыптастыру құралы ретінде де, бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділігінің дамуына әсер ететін оқыту құралы ретінде де әрекет етеді. Тек осындай екіжақты тәсіл оқушыларға оқу-танымдық іс-әрекетте компьютерді пайдалану дағдысын қалыптастыруға мүмкіндік береді. Сондықтан қойылған оқу міндеттерін шешуде барынша нәтижелерге қол жеткізу үшін бастауыш сынып оқушыларының оқу процесіне компьютерлік технологияларды енгізу бастауыш мектеп пәндерін оқытудың ажырамас бөлігіне айналуы қажет. Осылайша, компьютерлік технологиялар бастауыш мектептің әртүрлі пәндерін оқу кезінде біртұтас оқу процесіне органикалық түрде біріктірілуі керек. Дәл осы жағдайда компьютерлік технологиялар барлық академиялық пәндер бойынша оқытудың тиімділігін арттырудың қуатты факторы бола алады.
Сабақтарда компьютерді пайдалану кезінде оқу процесін зерттеудің мазмұны мен логикасына сәйкес келетін пәндік-бағдарланған, бағдарламалық-әдістемелік кешендерді пайдалану қажет. Осының арқасында компьютердің таным құралы ретіндегі дидактикалық рөлі орындалады.
Үшінші шарт-компьютерлік бағдарламаларды қолдану сабақтың дидактикалық мақсатымен байланысты болуы керек. Оның құрылымына органикалық түрде еніп, қойылған міндеттерді ұтымды шешуге әкелуі керек. Педагогикалық зерттеулердің нәтижелеріне сүйене отырып, оқушыларды жаңа оқу материалымен таныстыру кезінде, зерттелген материалды бекіту кезеңінде, дағдыларды қалыптастыру және оларды практикада қолдану процесінде, оқу нәтижелерін бақылау кезінде компьютерлік технологияларды қолданудың тиімділігін бағалауға болады.
Төртінші шарт-компьютерлік технологияларды тікелей бастауыш сынып мұғалімдерінің көмегімен оқыту қажеттілігі. Ол үшін олар өз сабақтарында компьютерді қолдануға белгілі бір когнитивті және жедел дайындыққа ие болуы керек. Егер бұл дағдылар болса, бұл жұмысты орындау үшін әдістемелік білім мен дағдылардың жеткілікті деңгейіне ие бастауыш сынып мұғаліміне компьютерлік технологияларды қолдана отырып сабақ берген жөн.
Оқу процесіне компьютерлік технологияларды іс жүзінде енгізу оқытушылар мен студенттердің компьютерді пайдалану мәселесіне оң көзқарасы болған жағдайда ғана мүмкін болады. Әйтпесе, оқу процесінде компьютерлік технологияларды шақыру және көрсету оларды пайдалануға деген ұмтылысқа әкелмейді. Сондықтан сыныпта бастауыш сынып оқушыларының танымдық іс-әрекетінде дербес компьютерлерді пайдаланудың оң мотивтерін қалыптастыруға ықпал ететін атмосфераны құру маңызды[23].
Акт мұғалімінің жұмыс әдістемесі қазіргі білім беру процесінде қолданылатын оқытудың жаңа ұйымдастырушылық формалары мен әдістерін енгізумен анықталады. Информатика курсының бағдарламалық қамтамасыз ету арсеналын, компьютерлік технологияларды, электрондық оқулықтардың құрамын, білім беру ресурстарын ұлғайту, олардың оқу процесіндегі қызметін өзгерту әдістемелік оқу міндеттерін, оқытушының ұсынылатын жаңа АКТ құралдарының әдістемелік тиімділігін және оларды пайдалану тәсілдерін бағалау қабілетін үнемі жетілдіруді талап етеді. АКТ құралдарын пайдалану дағдыларын қалыптастыру мұғалімнің кәсіби қызметі аясында жүзеге асырылуы керек. Жоғарыда айтылғандардың барлығы мектепке дейінгі және кіші орта мектептерде информатиканы оқытуда белгілі бір өзгерістердің қажеттілігін көрсетеді. Оқыту әдістерін жетілдіру, оқу құралдарының үнемі жаңартылып отыратын базасының болуы, сондай-ақ оқытушының кәсібилік деңгейін едәуір арттыру, оны үнемі қайта даярлау қажет. Сонымен қатар, АКТ әдістерін тек осы пәннің мамандары ғана емес, сонымен қатар барлық академиялық пәндердің оқытушылары да игеруі керек. Білім берудің бастапқы кезеңдерінде АКТ-ны оқытудың жоғары деңгейі, жалпы оқу бағдарламасымен және компьютерлік технологияларды қолданумен бірге бүкіл оқу процесінде жеткілікті жақсы академиялық дайындыққа және жоғары интеллектуалды деңгейге қол жеткізуге болады. Бұл оған жетістікке жетуге мүмкіндік береді.
Осылайша, АКТ қолдану адамның танымдық іс-әрекетінің дәстүрлі салаларын өзгертеді. Бала таным объектілерін, танымдық іс-әрекеттің формалары мен әдістерін таңдауда еркін, кез-келген уақытта оған оқыту жүйесінен қажетті көмек көрсетілуі мүмкін. АКТ-ны қолдану оқушының қабілеттерін барынша толық ашуға, білім деңгейін, оқушылардың шығармашылық және танымдық белсенділігін едәуір арттыруға көмектесетін шығармашылық ізденіс түрін жасайды [24].
2 БАСТАУЫШТА АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯНЫ ҚОЛДАНУ АРҚЫЛЫ БІЛІМ ДЕҢГЕЙІН КӨТЕРУДІ ТӘЖІРИБЕЛІК - ЭКСПЕРИМЕНТТІК ЖҰМЫСТАРДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ ТАЛДАУ
2.1 Білім беру процесінде компьютерлік құралдарды пайдалану тиімділігін диагностикалау
Дипломның маңызды міндеттері бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділігін зерттеу және балалардың бастауыш сынып сабақтарында АКТ технологияларын қолдануға деген көзқарасын анықтау болды.
Экспериментке 8-9 жас аралығындағы 2«Ә» сынып оқушылары қатысты. 2 «Ә» сыныбы (10 оқушы) - эксперименттік топ.Бастауыш сынып сабақтарында АКТ-ны қолданудың тиімділігі бастауыш сынып оқушыларының оқу іс-әрекетіне қызығушылығы мен танымдық қызығушылығының қалыптасу деңгейі бойынша тексерілуі мүмкін.
Эксперименттік зерттеу үш кезеңде жүргізілді:
1 кезең-анықтаушы кезең-бастауыш мектеп жасындағы балалардың оқу іс-әрекетіне танымдық қызығушылықтың қалыптасу деңгейінің бастапқы диагностикасы.
2 кезең-қалыптастырушы кезең-бастауыш сынып оқушыларының жұмысы заманауи ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалана отырып ұйымдастырылады.
3 кезең-бақылау кезеңі-бастауыш сынып оқушыларының оқу іс-әрекетіне танымдық қызығушылықтың қалыптасу деңгейін қайта диагностикалау, алынған нәтижелерді талдау.
Танымдық қызығушылықты зерттеу; бастауыш сынып оқушыларының білім беру процесіне эмоционалды қатысуы және интеллектуалды белсенділігі.
Білім беру сапасын және білім беру қызметіне танымдық қызығушылықтың қалыптасу деңгейін анықтау үшін келесі критерийлер қолданылды:
- танымдық қызығушылық деңгейі;
- білім беру процесіне эмоционалды қатысу (назар аудару деңгейі, алаңдаушылық).
- интеллектуалды белсенділік деңгейі (жаңа ақпаратты игеруге деген ұмтылыс, зерттелетін құбылыстар туралы қосымша ақпарат алуға деген ұмтылыс, оқушылардың әртүрлі іс-шараларға қатысуға деген ұмтылысы мен ұмтылысы).
Критерийлерді таңдауда Е. А. Кувалдина ұсынған когнитивті қызығушылықтарды зерттеу әдістемесі қолданылды [24].
Таңдалған критерийлер негізінде, сондай-ақ зерттеу нәтижелерін аналитикалық өңдеу және сандық көрсеткіштерді алу үшін студенттердің танымдық қызығушылығының қалыптасуының үш деңгейі анықталды: төмен, орташа және жоғары.
Жоғары деңгей-бастауыш сынып оқушылары пәндердің немесе құбылыстардың маңызды қасиеттерін зерттеуге қызығушылық танытады; бастауыш сынып оқушыларының танымдық қызығушылығы айтарлықтай тұрақты, оқуда ішкі мотивация басым; оқушылар белсенді түрде білім іздейді, оларды әртүрлі көздерден және сабақтан тыс уақытта алады; оқушылар іс-шараларға өз бетінше қатысуға тырысады. Сабақта туындаған мәселелерді талқылауда, оқушылардың жауаптарын толықтыруда, түзетуде, өз көзқарасын білдіруге тілектерде; оқушылар сыртқы факторлардың әсеріне қарамастан, оқу процесіне құмар, жағымды эмоционалды көңіл-күйге ие.