Файл: Дипломды Жмысы таырыбы Бастауыш сыныпта апаратты технологияны олдану арылы білім дегейін ктеру Білім беру бадарламасы 6В01303 Бастауыш оытуды педагогикасы мен дістемесі.docx
Добавлен: 12.12.2023
Просмотров: 131
Скачиваний: 3
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
АКТ қолдану оқушыға мүмкіндік береді:
-
зерттеу жүргізу, алған білімдерін бекіту; -
мәселені тұжырымдау және оны шешу стратегиясын әзірлеу дағдылары мен дағдыларын қалыптастыру; -
жеке қарқынмен жұмыс жасаңыз; -
мультимедиялық эсселер, эсселер және т. б. жазу кезінде дербес зерттеу қызметін жүзеге асыру.
АКТ-ны қолданатын сабақтар бастауыш сынып оқушыларына, ал мұғалімдер үшін мектептегі жұмыс нормасына айналуы мүмкін. Бастауыш мектептің білім беру процесінде АКТ қолдану жағдайлары әр түрлі болуы мүмкін:
Осылайша, жаңа ақпараттық технологиясыз заманауи мектепті елестету мүмкін емес. АКТ-ны қолданатын сабақтар бастауыш сынып оқушыларына таныс болады, ал мұғалімдер үшін олар жұмыс нормасына айналады – бұл бастауыш сынып мұғалімдерінің тәжірибесіндегі инновациялық жұмыстың маңызды нәтижелерінің бірі.
Компьютерлік технологияларды қолданатын сабақтар оларды қызықты, ойластырылған, мобильді етуге мүмкіндік береді. Кез - келген материал қолданылады, сабаққа көптеген энциклопедиялар, репродукциялар, аудио сүйемелдеулер дайындаудың қажеті жоқ-мұның бәрі алдын-ала дайындалған және шағын CD-де бар [29].
Бастауыш мектептегі сабақтарда ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолданудың әсерін алу үшін келесі ережелерді сақтау қажет:
- ақпараттық-коммуникациялық технологиялар нақты пән бойынша білім беру бағдарламасына және оны оқыту әдістемесіне қайшы келмеуге, сондай-ақ оқушылардың дамуы, ойлауы, қалыптасуы, белсенділену процестерін бұзбауға тиіс;
- бастауыш сынып оқушылары ақпараттық және коммуникациялық технологиялар туралы бастапқы түсінікке ие болуы керек;
- санитарлық ережелер мен нормативтерге сәйкес компьютерлік техниканы пайдалануға бөлінген уақыт 15 минуттан аспауы тиіс.
Эксперименттің қалыптастырушы кезеңінде сабақтарда ақпараттық-коммуникациялық технологиялар қолданылды. Бастауыш сынып оқушыларының қазақ, орыс, ағылшын тілін үйренуге деген қызығушылығын ояту өте қиын болғандықтан, АКТ қолдану оқушының ерекше қызығушылығын тудырады. Әр сабақта оқушыларға слайдтағы жаңа материалды түсіндіру кезінде түрлі-түсті және эстетикалық безендірілген анықтамалық реферат ұсынылды.
Математика сабақтарында көрнекі материалдардың жетіспеушілігі проблемасы компьютерлік технологиялардың көмегімен шешіледі. Экранда оқушылар тапсырмаларды көреді және оларды дәптерлерінде орындайды. Дәстүрлі материалды ұсынудан айырмашылығы, бастауыш сынып оқушылары оқу процесіне белсенді қатысты.
Жаратылыстану сабағы үшін білімді бақылау үшін тесттер әзірленіп, енгізілді. Зерттелетін бөлім бойынша білімді жалпылау және жүйелеу мақсатында. Мұндай әдістемелік әзірлемелер қысқа уақыт ішінде материал бойынша білімді игеру деңгейінің объективті көрінісін алуға, сондай-ақ оны уақтылы түзетуге мүмкіндік берді [30].
АКТ құралдарын қолдана отырып, сабақты ұйымдастырудың ең кең таралған схемасын қарастырайық.
Бірінші кезеңде жаңа тұжырымдамаларды түсіндіру, сондай-ақ оқушылардың электрондық ресурстармен өз бетінше жұмыс істеуге дайындығын анықтау мақсатында әңгіме өткізілді. Содан кейін оқушыларға әр түрлі қиындықтағы жеке тапсырмалар берілді.
Екінші кезеңде оқушылар оқытушының жетекшілігімен электронды ресурстармен жұмыс істей бастады. Атап айтқанда, өз бетінше жұмыс істеуге кірісті. Бұл кезеңде мұғалім тәлімгер, ақпарат іздеу, зерттеу процесін ұйымдастырушы, ақпаратты өңдеу, кеңесші рөлін атқарады.
Нақты жаттығуларға байланысты кезеңдерді әртүрлі жолдармен бағалауға болады. Мысалы, екінші кезеңде оқушыларды жұмысқа дайындау үшін жаттығулар жүйесі ұсынылуы мүмкін, ал электронды ресурстармен жұмыс жасаудың өзі сабақтың шарықтау шегі болады.
Сабақтарда зерттеу жұмыстарын орындау кезінде 2«Ә» сынып оқушыларының танымдық белсенділік дәрежесін арттыруға қол жеткізу үшін мынадай қағидаттар ескерілді:
- практикалық тапсырмалардың бәсекелестік сипаты, оқушылардың рейтингтерін пайдалану. Бұл жағдайда бастауыш сынып оқушысының жас ерекшеліктері ескеріледі. Бұл жаста оқуға деген ынтаны ынталандырудың шұғыл қажеттілігі бар. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар осы міндеттерді шешуге оңай бейімделеді;
- оқушылар компьютерде жұмыс істеген кезде тәуелсіздіктің жоғары деңгейі. Тәуелсіздіктің жоғары деңгейі бастауыш сынып оқушыларының жауапкершілігін арттырады. Шешім қабылдаудағы және процесті олардың оң нәтижелерімен салыстырудағы тәуелсіздік деңгейін арттырады. Мұның бәрі жағымды эмоциялар беріп, сенімділік пен жұмыс істеуге деген ұмтылысты тудырады, жұмысты біртіндеп қиындатады. Сонымен қатар, компьютерде күрделі тапсырмалармен жұмыс істеу оқушыны ересектермен теңестіреді, олар ұқсас болуға тырысады;
- компьютердің мультимедиялық мүмкіндіктерін пайдалану кезінде жұмыс жүктемесінің біртіндеп артуы. Мультимедиа құрал ретінде бастауыш мектептің білім беру технологияларында жетекші орын алатын көрнекілік принципін жақсы жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, мультимедиялық құралдарға сабақтың ойын формаларын тиімді қолдауды, оқушы-компьютердің белсенді диалогын қамтамасыз ету міндеті жүктелген;[31].
- сыныпта психологиялық жайлы жағдай жасалды. Бұл жағдайда оқушылар өздерінің қателіктері туралы алаңдамайды, көптеген оқушылар өздерін еркін және белсенді сезінеді, әсіресе ұялшақ адамдар.
- мектеп пәндері бойынша білімді жан-жақты пайдалану. Сабақтарда оқыту және дамыту бағдарламаларының кең спектрін қолдану басқа мектеп пәндері бойынша білімді тиімді бекітуге және оларды оқуға қосымша қызығушылықты оятуға, пәнаралық байланыстарды нығайтуға, балаларда алған білімдерін жүйелі қабылдауды, әлемнің тұтас бейнесін қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Осылайша, бастауыш мектепте сабақтарды ұйымдастырудың аталған принциптері оқу материалын пассивті қабылдаудан оқудың алғашқы кезеңдерінде көптеген оқушылар үшін білімді белсенді, саналы түрде игеруге көшуге мүмкіндік береді. Оқу-танымдық іс-әрекеттің жандануы пәннің өзімен емес, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолданумен байланысты
Бастауыш мектепте АКТ қолдану бойынша эксперименттік жұмыстың нәтижелерін талдау
Эксперименттің бақылау кезеңінің әдістемесі эксперименттің анықтаушы кезеңінде жүзеге асырылған әдістемемен сәйкес келеді.
Эксперименттік топтағы анықтау және бақылау кезеңдерінің оқушылардың танымдық қызығушылығының нәтижелерін салыстырайық. Түсінікті болу үшін біз анықтау және бақылау кезеңдерінің деректеріне салыстырмалы талдау жасаймыз (сурет 2).
2 – сурет-эксперименттік топтағы анықтау және бақылау кезеңдерінің оқушылардыңтанымдық қызығушылықтарының даму деңгейлерін салыстырмалы талдау.
Бұл суреттен бақылау кезеңінде оқушылардың танымдық қызығушылықтары төмен бастауыш сынып оқушыларының саны азайғанын көруге болады. Орташа деңгейі бар оқушылардың үлесі 3% - ға артып, 36,50% - құрады. Жоғары деңгейдегі оқушылардың үлесі 8% - ға артып, 55% - құрады.
Демек, жалпы орта деңгейдегі сыныптағы балалардың танымдық қызығушылықтарының даму деңгейлері, белгіленген кезеңмен салыстырғанда, деңгейі төмен оқушылар саны азайды, ал орташа және жоғары деңгейдегі оқушылар саны өсті [32].
Осылайша, біздің зерттеуіміз бастауыш сынып оқушысының танымдық қызығушылығын дамытуға ықпал етті. Бастауыш сынып оқушысының тұрақты жеке қасиеттерін қалыптастырудың мақсатты процесі ретінде, оқушының шындықты шығармашылық тануға деген қажеттілігін, ұмтылысы мен ішкі сенімін, танымдық міндеттерді тұжырымдау және олардың шешімдерін іздеу қабілетін көрсетеді.
Эксперименттік зерттеу барысында өткізген сабақтарымыз ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың арқасында бастауыш мектеп жасындағы балалардың оқу іс-әрекетіне танымдық қызығушылықты қалыптастыру деңгейін айтарлықтай арттыруға көмектесті.
АКТ қолдану барысында оқушылар дамиды. Көрнекі-бейнелі ойлау дамиды. Шығармашылық, коммуникативті қабілеттер ашылады, ақпараттық мәдениет қалыптасады.
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар білім беру процесінің барлық деңгейлерінің жандануына алып келеді және білім беру сапасын арттыруды қамтамасыз етеді [33].
Зерттелетін мәселе бойынша ғылыми әдебиеттерді талдау бастауыш сынып сабақтарында ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану туралы келесі тұжырымдар жасауға мүмкіндік береді.
Заманауи ақпараттық-коммуникациялық технологиялар білім беру қызметіне танымдық қызығушылықты арттырады және нәтижесінде білім беру сапасын арттыруға ықпал етеді. Олар үнемі енгізіліп отыратындықтан, компьютерлік сауаттылық мұғалімдерін бастауыш сыныптардан бастау керек. Өйткені, бұл жас білім мен дағдыларды қалыптастыру саласында ерекше қызығушылық тудырады.
АКТ-ны қолданатын сабақтар әсіресе бастауыш мектепте өзекті. 2-сынып мұғалімдері визуалды-бейнелі ойлауға ие. Сондықтан жаңа білімді игеру процесіне білімді ғана емес, сезімдерді, эмоцияларды, мінез-құлықты да тарта отырып, мүмкіндігінше жоғары сапалы иллюстрациялық материалды қолдана отырып, оқуды құру өте маңызды. Бастауыш мектепте білім беру процесін ұйымдастыру, оның алдында оқушылардың танымдық саласын жандандыруға, оқу материалын сәтті игеруге және баланың психикалық дамуына ықпал етуі керек. Бастауыш сынып сабақтарында ақпараттық технологияларды қолдану оқушылардың әрқайсысына өзін көрсетуге мүмкіндік береді. Ал мұғалім жұмыс формаларын өзі таңдайды. Қатысушылар пәндер бойынша берік, терең білімге ие, оларда тұрақты танымдық қызығушылықтар қалыптасқан, алған білімдерін тәжірибеде өз бетінше қолдана білу қабілеті дамыған. Компьютерді қолдануға негізделген бастауыш сынып сабақтарында АКТ қолдану оқушылардың танымдық қызығушылықтарын белсендіруге, әркімнің іс-әрекетін бақылауға, жаңа материал алуға, бекітуге, практикалық жұмыстарды шығаруға, жаттығулардың әртүрлі түрлерін қосуға, білімді тереңдетуге, бақылауды жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Мұғалімдер сабақтың кез-келген кезеңінде ынталы жұмыс істейді және бұл пәнге деген қызығушылықты сақтайды.
Бастауыш мектепте АКТ қолдану бойынша эксперименттік жұмыстың нәтижелерін талдау. Сонымен қатар, эксперименттік зерттеу барысында өткізілген сабақтар ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың арқасында бастауыш мектеп жасындағы балалардың оқу іс-әрекетіне танымдық қызығушылықты қалыптастыру деңгейін арттыруға көмектесті.
Осылайша, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану тиімді болады деген гипотеза, егер қолдану жүйелі және өзгермелі болса және балалар ынталы болса, расталды [34].
2.2 Ақпараттық-коммуникациялық технология арқылы білім беру деңгейін көтеру
Анықтаушы эксперимент барысында зерттеу әдістерінің жиынтығы қолданылды: сауалнама, мектеп құжаттамасын талдау, бақылау, тестілеу.
Сауалнама бізге оқушылардың танымдық белсенділігі мен олардың оқытуға, мұғалімге, мектепке деген көзқарасы мен балалардың сабақта АКТ-ны қолдануға деген көзқарасы арасында әртүрлі байланыстар орнатылған материалды алуға мүмкіндік берді. Сауалнамалар жасау және сауалнама жүргізу кезінде тікелей сұрақтар жанама сұрақтармен біріктіріліп, жауаптардың дұрыстығын тексеруге мүмкіндік берді. Сауалнама бір оқушылармен әр уақытта, белгілі бір уақыт аралығында жүргізілді. Олар оқушылардың қызығушылықтарын мазмұны, тереңдігі, тұрақтылығы және танымдық белсенділік деңгейі тұрғысынан анықтауға мүмкіндік берді.
Іс-тәжірибе өткізу барысында мен 2 сыныпта қазіргі заман талабына сай KAHOOT, Wordwall, Canva, animaker, Remove, Plickers. Google форма сияқты ақпараттық технологияларын қолдандым. Бұл программалармен мен сабақтың жаңа тақырыбын, сабақ соңын, үй жұмысын тексеру, қортындылау, рефлексия кездерінде көп қолдандым. Бұл инновациялық технологиялар арқылы оқушылардың сабаққа деген қызығушылығы одан сайын артты.
Бақылау бізге фактілерді жинауға, жекелеген оқушыларда және жалпы сынып бойынша танымдық белсенділіктің қалыптасуы мен даму процесін бақылауға, оқушылардың танымдық белсенділігін ынталандырудың әртүрлі әдістерінің күшті және әлсіз жақтарын анықтауға мүмкіндік берді. Бақылау, белсенді танымның педагогикалық зерттеу әдісі сияқты, бүкіл оқу процесімен бірге жүрді. Бірақ оны белгілі бір зерттеу әдісі деп санауға болмайды. Оқу процесінде оқушыларды бақылау барысында біз олардың интеллектуалды белсенділігін зерттедік. Оны көптеген әрекеттерден бағалауға болады. Оқушылардың қызығушылығын сүйемелдейтін іс-әрекеттің көрнекі көрсеткіші-олардың алған білімдері мен дағдыларымен белсенді жұмыс істеуі. Танымдық іс-әрекет шаблонмен үйлеспейді. Сондықтан алған білімдерін әртүрлі жағдайлар мен міндеттерге тарту олардың икемділігін, еркін қолданылуын көрсетеді және танымға терең енуге деген ұмтылысқа ықпал етуі мүмкін. Оқушылардың зияткерлік қызметіне қызығушылық таныту үшін тағы бір маңызды нәрсе-досыңызбен, мұғаліммен, мектептен тыс әр түрлі ақпарат көздерінен алынған жаңа ақпаратпен бөлісуге деген ұмтылыс [35].