Файл: Дипломды Жмыс 6B01823 леуметтік педагогика жне зін зі тану.docx
Добавлен: 12.12.2023
Просмотров: 217
Скачиваний: 4
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
настардың қалыптастуына көмектеседі. Ол үшін балалармен бірге болудың, оларды сезіну және жақсы білудің маңызы зор. Ол «әлеуметтік диагноз» қояды, жеке тұлғаның мүмкіндігін, микроортаның әсерінін бағытын, отбасының, көршілер ортасының, құрбыларының ерекшеліктерін, ересектердің қарым-қатынасын зерттейді және накты бағалайды. Әлеуметтік педагог бейресми қарым-қатынас жағдайында жұмыс істеп, бейресми лидер тұғырына қол жеткізеді. Ол бірлескен қызмет қатысушысы,сонымен қатар басшы, балалармен, жасөспірімдермен және жастармен қарым-қатынасты өзара тең деңгейде, диалог жасау негізінде құрады.
Әлеуметтік педагогтың қызметінің түрлі мамандану саласы болады:
1) білім беру - тәрбие міндеттерін шешуде отбасына көмек бер жөніндегі сала («отбасылык педагог» типі). Бұл тәжірибені алғаш болып Подмосковье мектептері бастады, XX ғасырдың 80 жылдарының аяғында РКФСР-дің еңбек сіңірген мұғалімі Г.В. Гасилов дәстүрлі «ұзартылған» күннің орнына үйге, аулаға, соцумға ену идеясын ұсынды. Сөйтіп, ұзартылған күннің түрлі жастағы мектептен тыс топтары пайда болды, енді Г.В. Гасилов Донбасста, Коми, Башқұртстан, Татарстанның қала және ауылдық шағын аудандарында өз жұмысының қайталанбас үлгілерін ұсынуда.
2) балалардың, жасөспірімдердің, жастардың, сонымен қатар
ересектердің бос уақытта өз қызығушылықтарына сай түрлі
жұмысын ұйымдастыру жөніндегі сала (бос уақытты ұйым-
дастырушы типі).
3) Жасөспірімдердің мінез-кұлқын түзету және әлеуметтік сауықтандыру, жедел көмек көрсету жөніндегі сала (әлеуметтік
педагог типі). Бұл әлеуметтік педагог қызметінің едәуір күрделі
түрі, ол тыңғылықты дайындықты, педагогикалық және заңгерлік құзырлықты талап етеді, сонымен қатар шағын аудандағы барлық тәрбиелеу мекемелерімен және ұйымдармен бірлесіп жұмыс істейді, яғни әлеуметтік тәрбиенің жалпы ведомство аралық жүйесінде жұмыс істейді.
Отбасын әлеуметтік корғау шаралары. Жас отбасына әлеуметтік қорғау шараларын жүргізудің басты бағьптарын анықтайық. Бұл шаралардың барлығын қызметтің үш негізгі бағытына топғауға болады: 1)экономикалық шаралар (жеңілдіктер, жәрдемақы, түрлі төлемдер), 2) әкімшілік-заңгерлік шаралар (заңнама және оны орындаушылардың тікелей жүзеге асыруы), 3) моральдық-психологиялық шаралар (насихаттық, қоғамдық пікірдің қалыптасуы).
Біздің қоғамымыздың көп жылдық практикасында отбасына мемлекеттік көмектің негізгі түрі материалдық жәрдемақы мен жеңілдіктер беру деген пікір қалыптасты. Еліміздің қазіргі нақты экономиқалық жағдайына баға бере келгенде, бұл салаға ірі материалдық салымдардың түсуін күту дұрыс еместігі айқын. Отбасы шын мәніндегі көмекке зәру, ең алдымен отбасы материалдық базасын (тұрғын үй жағдайын, табысын) нығайтуды қажет етеді, мұнда материалдық жайсыздық отбасының тұрақсыздығымен тығыз байланыстыру қажеттігі даусыз. Тұрғын үйі бар және тұрғын үйге зәру отбасылар арасында табыс деңгейі бойынша бөлгендегідей жайсыз некелер саны өзгермейтінін бақылау нәтижесі көрсетті. Отбасы тіршілігінің осы маңызды факторларын ерлі-зайыптылар ажырасудың басты себебі ретінде көрсетсе де, тұрақсыздық жағдайында олар қосымша ролі атқаратын тәрізді. Мемлекет тарапынан жас отбасына тікелей ақшалай көмек беру отбасының материалдық мәселелерін ше
шуге көмектеспейтіні анық. Сонымен қатар, қазіргі күні отбасының құқықтық базасы біршама алға жылжыған, бұл ерлі-зайыптыларға материалдық проблемаларды өз күштерімен шешуге мүмкіндік береді. Отбасының өндірістік функциясы ролінің артуы отбасы мүшелерінің жеке еңбек қызметінің түрлерімен айналысуына байланысты, сондай-ақ бұл отбасының материалдық тұрғыдан нығаюына нақты мүмкіндіктер береді.
Қазіргі күні жүзеге асырылатын әкімшілік-заңгерлік шаралар жөніндегі мәселені қарастыра отырып, олардың негізгі мәні отбасын экономикалық қолдауда ғана емес, отбасының бастамаларын жүзеге асыру үшін оның алдынан жаңа құқықтық мүмкіндіктер ашуда болып отыр. Бұл мүмкіндіктердің біраз бөлігін қоғам әлі толық сезінген жоқ және дамуын таппай отыр, олар келешекте дамуы мумкін. Олардың қатарына республика егемендігінің дамуына байланысты республикалық үкіметтік органдардың кұқықтарын кеңейту жатады: өз бюджетінің негізінде отбасына көмек беру шараларына қосымша аймақтық ерекшеліктерді ескере отырын отбасылық саясаттың өзіндік жүйесін жасау. Республикада, оның облыстарында бұл құқықтық норма іс жүзінде колданылуда және жергілікті билік күшін аймақтың бірінші кезектегі проблемаларын шешуге бағыттауға мумкіндік бсреді.
Біздің еліміздегі экономикалық, әлеуметтік тұраксыздык осы уақытқа дсйін беймәлім болып келген жаңа функцияны алдыңғы катарға шығарды, ол - отбасының өмір сүру мақсатымен шоғырлануы. Әдетте отбасы мүшелері қатерлі жағдайлар туындағанда іштей бірігеді және ол бірігу белсенді сипатта болады. Бұл функция отбасы кауымының біртіндеп дамуыныц нәтижесі емес, оның мәні әлеуметтік аяның тәртіпке келуіне қарай төмендей береді.сАлайда пайда қазіргі күнгі жағдайда отбасының өміршеңдігі осы аталған функциясын табысты орындауына байланысты болады.Бұл тұрақтылықты тексерудің өзіндік емтиханы.
Неке-отбасы қарым-катытастарының тұрақтылығын көтеру мақсатында моральдық-психологиялық әсер етудің мүмкіндіктері қазір мүлдем қолданбайды деуге болады. Біздің ойымызша, қазір бұл саланың қоғамдық практикада аз қолданылып жүрген үлгісі күш-қуаты бар. Жас жұбайлардың оннан бір бөлігі ажырасу туралы коп ойлағандықтан қауіпті топты құрайды. Жалпы санының бір бөлігі жұбын дұрыс таңдағанына сенімсіздікпен қарайды ажырасу туралы ой оларға кейде келеді. Өз некесін бағалауда тұрақсыздық байқататын жас отбасылардың бұл топтары, әрине, әлеуметтік көмек пен қолдауды қажет етеді. Мұндай көмек
түрлері түрліше болмақ: ажырасудың аз-ақ алдында тұрған бірінші топ үшін мамандандырылған неке бұзу жөніндегі еш құрылып, бұл соттардың жұмысының тиімділігі ажырасқандар саны бойынша емес, татуласқан жұптар саны бойынша бағаланса. Ажырасу санының осыншама биік деңгейін көрсетіп отырған біздің қоғамымыз осындай қызметті ұйымдастыру үшін мүмкіндіктер іздеп табуы қажет. Оларды қамтамасыз етуді жартылай қазіргі күні кең тараған қайырымдылық қорларынан түсетін каражаттан жүргізуге болады. Жұбын дұрыс таңдағанына сенімсіздікпен қарайтын отбасы тобы үшін кең тараған және жоғары білікті отбасылық кеңес беру қызметін құру нақты шара болар еді, оның қызметі отбасылық жайсыздықтың барлық мәселелерін қамтыса: сексологтың, урологтың, гинекологтың, психологтың, социологтың, экономисттің, әлеуметтік жұмыскердің, әлеуметтік педагогтың қызметімен қамтамасыз етілсе. Мұндай кеңес беру орындарын кұрудағы негізгі проблема -|мамандармен қамтамасыз ету және осындай күрделі жұмысты атқаратын мамандарды даярлау орталығының жоқтығы.
Отбасылық жайсыздықтың алдын алудың аса маңызды шарасы жастарды некеге тиімді даярлау болып табылады. Қазіргі күні мұндай дайындық курстары жалпы білім беретін және орта арнайы оқу орындарының бағдарламаларына енгізілген. Алайда олар да сапалы оқу құралдарымен қамтамасыз етілмеген: бұл курс бойынша оқу кұралдарындағы материалдардың жазылу саласы төмен, кәсіби біліктілік төмен, риторика төмен.
Мектеп окушыларын отбасылық өмірге дайындау курсының ішімділігіне баға бере келе, бұл курстың бағдарламасы ондағы қойылған талаптарға сай еместігін, неке-отбасы қарым-қатынастар практикасына аз бағытталғандығын, міндетті түрде толықтыруды қажет ететінін атап өткен жөн. Бұл бағдарламаны «Отбасы шарты» бөлімімен және отбасылық келіспеушіліктер бақыланатын және неке жұбының дұрыс мінез-құлкын қалыптастыратын ойын теориясы принципімен кұрылған семинар сабақтармен толықтыру қажет.
Отбасын әлеуметтік қорғау шараларын жүзеге асыру жағынан біздің еліміз дамыған елдерге ілесе де алмайтыны белгілі. Сондықтан, біздің ойымызша, биліктің жергілікті орандарына кең құқықтар берген жөн, олар өз тарапынан отбасына бағытталған әкімшілік-заңгерлік шараларды дамытуда шығармашылық бастама көтеруі керек. Елімізде қолданылып жүрген заңнама
ережелеріне негізделген отбасына көмек берудің нақты әрекеттерін кеңейтуге мүмкіндік беретін кеңістік осында жатыр. [2]
Отбасында баланың айналасындағылармен қарым-қатынасы реттеледі, отбасында ол адамгершілік, моральдық мінез-құлық нормалары бойынша тәжірибе алады [3].
Баланың еңбекке қалай дағдыланғанына және жасөспірімнің мамандықты қалай таңдағанына және өз бетінше жұмыс істеуге дайын болуына, отбасы "Еңбек" бола ма, қоғамның экономикалық жағдайы оның қоғамның еңбек "шошқа банкіне" қосқан үлесіне байланысты. Әлеуметтік функцияны жүзеге асыра отырып, отбасы өзінің мәдени, әлеуметтік және рухани деңгейіне байланысты жеке тұлғаны қалыптастырады. Отбасындағы жағдайлар, Тұрғын үй, гигиена, отбасының өмірі мен хоббиі-бәрі мемлекеттің әлеуметтік саясатына байланысты. Отбасындағы әлеуметтену отбасының құрамына байланысты. Отбасындағы тұлғаның әлеуметтенуі отбасы ішіндегі қарым-қатынасқа, ата-ананың беделі мен күшіне байланысты. Отбасының жеке тұлғаға әлеуметтік әсерін талдау көрсеткендей, олардың өміріндегі адамдардың 40% — семья отбасы, 30% - средства бұқаралық ақпарат құралдары, 20% - школа мектеп, 10% - Ули көше әсер еткен. Отбасының қазіргі жағдайына қоғамда болып жатқан барлық өзгерістер әсер етеді: білімнің, технологияның және ақпарат алмасудың жинақталуы және жүйені ұйымдастыру, саяси және экономикалық жүйенің дағдарысы сияқты ең үлкен өзгерістер. Отбасы-әлеуметтенудің маңызды институты. Бұл балалардың, жасөспірімдердің, ұлдардың, қыздардың, ересектердің өмірі мен дамуының жеке ортасы, олардың сапасы белгілі бір отбасының бірқатар параметрлерімен анықталады.
Соңғы 60 жылда отбасындағы қарым-қатынастың қазіргі жағдайдағы тәсілі айтарлықтай өзгерді. Егер бұрын жұмыс істемейтін ана бала тәрбиесімен айналыса алатын болса, бүгінде қоғамдық өмірдің өзгеруімен отбасы ішіндегі қатынастар да өзгерді [1].
Отбасының экономикалық жағдайы мемлекеттің экономикалық жағдайына байланысты. Балаларды тамақтандыру және аяққа көтеру қиынға соқты, ата-аналар жұмыс істейді және ата-бабаларымыздың балаларға, отбасына берген уақытын жұмысқа береді. Отбасының жағдайына қоғамда болып жатқан барлық өзгерістер әсер етеді. Елдегі дағдарыстың қазіргі жағдайында ең көп соққы алған отбасы болды. Қазіргі әлеуметтік-экономикалық құбылыстар қоғамымыздың ғасырлар бойғы даму кезеңіне тән құндылықтар мен нормалар жүйесінің ыдырауына әкеліп соқтырды, отбасылық байланыстардың әлсіреуіне, баланың бастапқы әлеуметтенуінің бұзылуына әкелді. Моральдық негіздердің төмендеуі, ересектердің тек өздері үшін жауап беруге деген ұмтылысы ажырасудың өсуіне әкелді. Отбасының тұрақсыздығына оның ұйымдастырылмауы қосылды, яғни. күйеуі мен әйелі өзара түсіністік таба алмайтын, сондықтан бала тәрбиесінде ортақ тіл таба алмайтын жанжалды отбасылар санының көбеюі. Көбінесе мұндай психологиялық ыңғайсыз отбасының ішектерінде алкоголизм, нашақорлық, невроздар мен құқық бұзушылықтардың көздері жасырылады.
Осылайша, қоғамдағы стресстік жағдай, экономикалық қолайсыздық баланың әлеуметтену институты ретінде отбасының маңызды функциясын орындауға теріс әсер етеді.
Әлеуметтік педагогтың қызметінің түрлі мамандану саласы болады:
1) білім беру - тәрбие міндеттерін шешуде отбасына көмек бер жөніндегі сала («отбасылык педагог» типі). Бұл тәжірибені алғаш болып Подмосковье мектептері бастады, XX ғасырдың 80 жылдарының аяғында РКФСР-дің еңбек сіңірген мұғалімі Г.В. Гасилов дәстүрлі «ұзартылған» күннің орнына үйге, аулаға, соцумға ену идеясын ұсынды. Сөйтіп, ұзартылған күннің түрлі жастағы мектептен тыс топтары пайда болды, енді Г.В. Гасилов Донбасста, Коми, Башқұртстан, Татарстанның қала және ауылдық шағын аудандарында өз жұмысының қайталанбас үлгілерін ұсынуда.
2) балалардың, жасөспірімдердің, жастардың, сонымен қатар
ересектердің бос уақытта өз қызығушылықтарына сай түрлі
жұмысын ұйымдастыру жөніндегі сала (бос уақытты ұйым-
дастырушы типі).
3) Жасөспірімдердің мінез-кұлқын түзету және әлеуметтік сауықтандыру, жедел көмек көрсету жөніндегі сала (әлеуметтік
педагог типі). Бұл әлеуметтік педагог қызметінің едәуір күрделі
түрі, ол тыңғылықты дайындықты, педагогикалық және заңгерлік құзырлықты талап етеді, сонымен қатар шағын аудандағы барлық тәрбиелеу мекемелерімен және ұйымдармен бірлесіп жұмыс істейді, яғни әлеуметтік тәрбиенің жалпы ведомство аралық жүйесінде жұмыс істейді.
Отбасын әлеуметтік корғау шаралары. Жас отбасына әлеуметтік қорғау шараларын жүргізудің басты бағьптарын анықтайық. Бұл шаралардың барлығын қызметтің үш негізгі бағытына топғауға болады: 1)экономикалық шаралар (жеңілдіктер, жәрдемақы, түрлі төлемдер), 2) әкімшілік-заңгерлік шаралар (заңнама және оны орындаушылардың тікелей жүзеге асыруы), 3) моральдық-психологиялық шаралар (насихаттық, қоғамдық пікірдің қалыптасуы).
Біздің қоғамымыздың көп жылдық практикасында отбасына мемлекеттік көмектің негізгі түрі материалдық жәрдемақы мен жеңілдіктер беру деген пікір қалыптасты. Еліміздің қазіргі нақты экономиқалық жағдайына баға бере келгенде, бұл салаға ірі материалдық салымдардың түсуін күту дұрыс еместігі айқын. Отбасы шын мәніндегі көмекке зәру, ең алдымен отбасы материалдық базасын (тұрғын үй жағдайын, табысын) нығайтуды қажет етеді, мұнда материалдық жайсыздық отбасының тұрақсыздығымен тығыз байланыстыру қажеттігі даусыз. Тұрғын үйі бар және тұрғын үйге зәру отбасылар арасында табыс деңгейі бойынша бөлгендегідей жайсыз некелер саны өзгермейтінін бақылау нәтижесі көрсетті. Отбасы тіршілігінің осы маңызды факторларын ерлі-зайыптылар ажырасудың басты себебі ретінде көрсетсе де, тұрақсыздық жағдайында олар қосымша ролі атқаратын тәрізді. Мемлекет тарапынан жас отбасына тікелей ақшалай көмек беру отбасының материалдық мәселелерін ше
шуге көмектеспейтіні анық. Сонымен қатар, қазіргі күні отбасының құқықтық базасы біршама алға жылжыған, бұл ерлі-зайыптыларға материалдық проблемаларды өз күштерімен шешуге мүмкіндік береді. Отбасының өндірістік функциясы ролінің артуы отбасы мүшелерінің жеке еңбек қызметінің түрлерімен айналысуына байланысты, сондай-ақ бұл отбасының материалдық тұрғыдан нығаюына нақты мүмкіндіктер береді.
Қазіргі күні жүзеге асырылатын әкімшілік-заңгерлік шаралар жөніндегі мәселені қарастыра отырып, олардың негізгі мәні отбасын экономикалық қолдауда ғана емес, отбасының бастамаларын жүзеге асыру үшін оның алдынан жаңа құқықтық мүмкіндіктер ашуда болып отыр. Бұл мүмкіндіктердің біраз бөлігін қоғам әлі толық сезінген жоқ және дамуын таппай отыр, олар келешекте дамуы мумкін. Олардың қатарына республика егемендігінің дамуына байланысты республикалық үкіметтік органдардың кұқықтарын кеңейту жатады: өз бюджетінің негізінде отбасына көмек беру шараларына қосымша аймақтық ерекшеліктерді ескере отырын отбасылық саясаттың өзіндік жүйесін жасау. Республикада, оның облыстарында бұл құқықтық норма іс жүзінде колданылуда және жергілікті билік күшін аймақтың бірінші кезектегі проблемаларын шешуге бағыттауға мумкіндік бсреді.
Біздің еліміздегі экономикалық, әлеуметтік тұраксыздык осы уақытқа дсйін беймәлім болып келген жаңа функцияны алдыңғы катарға шығарды, ол - отбасының өмір сүру мақсатымен шоғырлануы. Әдетте отбасы мүшелері қатерлі жағдайлар туындағанда іштей бірігеді және ол бірігу белсенді сипатта болады. Бұл функция отбасы кауымының біртіндеп дамуыныц нәтижесі емес, оның мәні әлеуметтік аяның тәртіпке келуіне қарай төмендей береді.сАлайда пайда қазіргі күнгі жағдайда отбасының өміршеңдігі осы аталған функциясын табысты орындауына байланысты болады.Бұл тұрақтылықты тексерудің өзіндік емтиханы.
Неке-отбасы қарым-катытастарының тұрақтылығын көтеру мақсатында моральдық-психологиялық әсер етудің мүмкіндіктері қазір мүлдем қолданбайды деуге болады. Біздің ойымызша, қазір бұл саланың қоғамдық практикада аз қолданылып жүрген үлгісі күш-қуаты бар. Жас жұбайлардың оннан бір бөлігі ажырасу туралы коп ойлағандықтан қауіпті топты құрайды. Жалпы санының бір бөлігі жұбын дұрыс таңдағанына сенімсіздікпен қарайды ажырасу туралы ой оларға кейде келеді. Өз некесін бағалауда тұрақсыздық байқататын жас отбасылардың бұл топтары, әрине, әлеуметтік көмек пен қолдауды қажет етеді. Мұндай көмек
түрлері түрліше болмақ: ажырасудың аз-ақ алдында тұрған бірінші топ үшін мамандандырылған неке бұзу жөніндегі еш құрылып, бұл соттардың жұмысының тиімділігі ажырасқандар саны бойынша емес, татуласқан жұптар саны бойынша бағаланса. Ажырасу санының осыншама биік деңгейін көрсетіп отырған біздің қоғамымыз осындай қызметті ұйымдастыру үшін мүмкіндіктер іздеп табуы қажет. Оларды қамтамасыз етуді жартылай қазіргі күні кең тараған қайырымдылық қорларынан түсетін каражаттан жүргізуге болады. Жұбын дұрыс таңдағанына сенімсіздікпен қарайтын отбасы тобы үшін кең тараған және жоғары білікті отбасылық кеңес беру қызметін құру нақты шара болар еді, оның қызметі отбасылық жайсыздықтың барлық мәселелерін қамтыса: сексологтың, урологтың, гинекологтың, психологтың, социологтың, экономисттің, әлеуметтік жұмыскердің, әлеуметтік педагогтың қызметімен қамтамасыз етілсе. Мұндай кеңес беру орындарын кұрудағы негізгі проблема -|мамандармен қамтамасыз ету және осындай күрделі жұмысты атқаратын мамандарды даярлау орталығының жоқтығы.
Отбасылық жайсыздықтың алдын алудың аса маңызды шарасы жастарды некеге тиімді даярлау болып табылады. Қазіргі күні мұндай дайындық курстары жалпы білім беретін және орта арнайы оқу орындарының бағдарламаларына енгізілген. Алайда олар да сапалы оқу құралдарымен қамтамасыз етілмеген: бұл курс бойынша оқу кұралдарындағы материалдардың жазылу саласы төмен, кәсіби біліктілік төмен, риторика төмен.
Мектеп окушыларын отбасылық өмірге дайындау курсының ішімділігіне баға бере келе, бұл курстың бағдарламасы ондағы қойылған талаптарға сай еместігін, неке-отбасы қарым-қатынастар практикасына аз бағытталғандығын, міндетті түрде толықтыруды қажет ететінін атап өткен жөн. Бұл бағдарламаны «Отбасы шарты» бөлімімен және отбасылық келіспеушіліктер бақыланатын және неке жұбының дұрыс мінез-құлкын қалыптастыратын ойын теориясы принципімен кұрылған семинар сабақтармен толықтыру қажет.
Отбасын әлеуметтік қорғау шараларын жүзеге асыру жағынан біздің еліміз дамыған елдерге ілесе де алмайтыны белгілі. Сондықтан, біздің ойымызша, биліктің жергілікті орандарына кең құқықтар берген жөн, олар өз тарапынан отбасына бағытталған әкімшілік-заңгерлік шараларды дамытуда шығармашылық бастама көтеруі керек. Елімізде қолданылып жүрген заңнама
ережелеріне негізделген отбасына көмек берудің нақты әрекеттерін кеңейтуге мүмкіндік беретін кеңістік осында жатыр. [2]
Отбасында баланың айналасындағылармен қарым-қатынасы реттеледі, отбасында ол адамгершілік, моральдық мінез-құлық нормалары бойынша тәжірибе алады [3].
Баланың еңбекке қалай дағдыланғанына және жасөспірімнің мамандықты қалай таңдағанына және өз бетінше жұмыс істеуге дайын болуына, отбасы "Еңбек" бола ма, қоғамның экономикалық жағдайы оның қоғамның еңбек "шошқа банкіне" қосқан үлесіне байланысты. Әлеуметтік функцияны жүзеге асыра отырып, отбасы өзінің мәдени, әлеуметтік және рухани деңгейіне байланысты жеке тұлғаны қалыптастырады. Отбасындағы жағдайлар, Тұрғын үй, гигиена, отбасының өмірі мен хоббиі-бәрі мемлекеттің әлеуметтік саясатына байланысты. Отбасындағы әлеуметтену отбасының құрамына байланысты. Отбасындағы тұлғаның әлеуметтенуі отбасы ішіндегі қарым-қатынасқа, ата-ананың беделі мен күшіне байланысты. Отбасының жеке тұлғаға әлеуметтік әсерін талдау көрсеткендей, олардың өміріндегі адамдардың 40% — семья отбасы, 30% - средства бұқаралық ақпарат құралдары, 20% - школа мектеп, 10% - Ули көше әсер еткен. Отбасының қазіргі жағдайына қоғамда болып жатқан барлық өзгерістер әсер етеді: білімнің, технологияның және ақпарат алмасудың жинақталуы және жүйені ұйымдастыру, саяси және экономикалық жүйенің дағдарысы сияқты ең үлкен өзгерістер. Отбасы-әлеуметтенудің маңызды институты. Бұл балалардың, жасөспірімдердің, ұлдардың, қыздардың, ересектердің өмірі мен дамуының жеке ортасы, олардың сапасы белгілі бір отбасының бірқатар параметрлерімен анықталады.
Соңғы 60 жылда отбасындағы қарым-қатынастың қазіргі жағдайдағы тәсілі айтарлықтай өзгерді. Егер бұрын жұмыс істемейтін ана бала тәрбиесімен айналыса алатын болса, бүгінде қоғамдық өмірдің өзгеруімен отбасы ішіндегі қатынастар да өзгерді [1].
Отбасының экономикалық жағдайы мемлекеттің экономикалық жағдайына байланысты. Балаларды тамақтандыру және аяққа көтеру қиынға соқты, ата-аналар жұмыс істейді және ата-бабаларымыздың балаларға, отбасына берген уақытын жұмысқа береді. Отбасының жағдайына қоғамда болып жатқан барлық өзгерістер әсер етеді. Елдегі дағдарыстың қазіргі жағдайында ең көп соққы алған отбасы болды. Қазіргі әлеуметтік-экономикалық құбылыстар қоғамымыздың ғасырлар бойғы даму кезеңіне тән құндылықтар мен нормалар жүйесінің ыдырауына әкеліп соқтырды, отбасылық байланыстардың әлсіреуіне, баланың бастапқы әлеуметтенуінің бұзылуына әкелді. Моральдық негіздердің төмендеуі, ересектердің тек өздері үшін жауап беруге деген ұмтылысы ажырасудың өсуіне әкелді. Отбасының тұрақсыздығына оның ұйымдастырылмауы қосылды, яғни. күйеуі мен әйелі өзара түсіністік таба алмайтын, сондықтан бала тәрбиесінде ортақ тіл таба алмайтын жанжалды отбасылар санының көбеюі. Көбінесе мұндай психологиялық ыңғайсыз отбасының ішектерінде алкоголизм, нашақорлық, невроздар мен құқық бұзушылықтардың көздері жасырылады.
Осылайша, қоғамдағы стресстік жағдай, экономикалық қолайсыздық баланың әлеуметтену институты ретінде отбасының маңызды функциясын орындауға теріс әсер етеді.