ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 12.01.2024
Просмотров: 1775
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
,
«Л.Н. Толстой мектебі», «отбасылық мектеп» және т.б.;
3) «мектептің жойылуы туралы теориясына» (Батыста «мектепті
дескулизациялау идеясы ретінде» қалыптасқан, яғни мектептегі оқьггу
мазмұнын нормаланып формалды болуын, жыл және күн режимін
сақтауға, оқытушьшар мен директор билігін т.с.с. сын көзбен қарау
идеяларына негізделген технологиялар (шоғырландырып оқыту, парктік
технология, дистанциялдык оқыту, мәдениеттер диалогы мектебі,
артпедагогика технологиясы және т.б.);
4) тұлғаның, оның потенциалды танымдық мүмкіңдіктерін босату
мақсатында невропсихикалық ықпал жасау идеясына негізделген
технологиялар топтары (суггестия, иландыру, түсінде ұйықтап
жатқанда оқыту, биоритмалогия негізінде оқыту, гипноздық оқыту,
медитация, аутотренинг және т.б.);
Г.К. Селевко (11) педагогикалық технологиялардың өзгеше жіктеуін
ұсынады:
а) Педагогикалық қарым-қатынастарды ізгілендіру мен демократиялаңдыруға негізделген технологиялар (ынтымақтастық технологиясы, Ш.А. Амоношвилвдің ізгілікті-тұлғалық технологиясы, Е.Н. Ильинаның әдебиетті адам қальштастыру пәні ретінде оқыту жүйесі және т.б.);
ә) оқушылардың іс-әрекетін белсендендіру мен күшейтуге негізделген технологиялар (ойын технологиясы, проблемалық окыту технологиясы, В.Ф. Шаталовтың тірек белгілері негізінде оқыту технологиясы, Е.И. Пассовтың коммуникативті қарым-қатынас негізінде окыту технологиясы және т.б.);
б) оқыту процесін тиімді ұйымдастыру мен басқару негізіндегі технологиялар (бағдарламалық оқыту, дифференциалды оқыту технологиясы (В.В. Фирсов, Н.П. Гузик), оқытуды жекелендіру технологиясы (А.С. Границская, Инге Унт, В.Д. Шадриков), тірек нұсқаларын пайдалана отырып, түсіндіре отырып басқарудағы переспиктивалык алдын-ала оза оқыту (С.Н. Лысенкова), оқытудың топтық және ұжымдық тәсілдері (И.Д. Ривин, В.К. Дъяченко), компьютерлік (ақпараттық) технологиялар және т.б.);
в) оқу материалын әдістемелік жетілдіру және дидактикалық қайта құру негізіндегі технологиялар (П.М. Эрдниевтің двдактикалық бірліктерді ірілендіру, В.С. Библер мен С.Ю. Кургановтың «Мәдениеттер диалогы»,Л.В.Тарасовтың «Экология және диалектика» жүйесі және т.б.);
361
г) баланың табиғи дамуына сүйенетін, халық педагогикасының әдістерін пайдаланатын табиғи үйлесімділік технологиялары; Л.Н. Толстой бойынша оқыту; А.Кушнир бойынша сауаттылыққа тәрбиелеу, М.Монтессоридін өздігінен дамыту технологиясы және т.б.;
д) альтернативтік; Р.Штейнердің вальдорф педагогикасы, С.Френенің еркін еңбек технологиясы және т.б.;
ж) кешенді технологиялар: А.М. Тубельскийдің өзін-өзі анықтау мектебі, И.Ф. Гончаровтың «Орыс мектебі», Е.А. Ямбургтың «Бәріне арналған үшін мектебі», М.Балабанның «Парк мектебі» және т.б.
Педагогикалық технологиялардың жоғарыда айтылған түсініктемелері мен алуан түрлі анықтамаларын талдай отырып, бұл барлық технологиялардың айырықша ерекшеліктері туралы төмендегідей қорытынды жасауға болады;
- оқытудың микромақсаттарының, мақсаттарының айқын, нақтылы анықталуы;
- нәтижелердің жетістігіне бағытталуы;
- тәрбиелеу мен оқыту субъектілерінің іс-әрекеттерінің әр-бір кезендері бойынша қадамдық құрылымының анықталуы;
- мониторинг, аралық және соңғы нәтижелерді бағалау;
- тәжірибенің қайталануы мен алмасуы;
Сонымен белгілі технологиялардық жіктеулеріне жасалған шолу бір қалыпта қатып қалған емес, ол қазіргі технологиялардың көп түрлігіне бағдар беруге негіз болып және оны кеңейту, сапаландыру, тармақгандыру толықтыру бағытталған. Дәстүрлі оқыту технологиясы
Дәстүрлі оқыту технологиясы алдымен XVII ғасырда қалыптасып, қазірге дейін әлем мектептерінің көпшілігіндегі оқытуды сынып-сабактық ұйымдастыру деп түсіндіріледі. Дәстүрлі оқыту технологиясының тұжырымдамалық негізін Я.А. Коменский қалыптастырған педагогиканың қағидалары құрайды (7): ғылымилық, табиғи үйлесімділік, бірізділік, жүйелілік, түсініктілік, беріктік, саналылық, көрнекілік, теория мен практиканың байланысы, білім алушының жас және жеке ерекшеліктерін ескеру. Сынып сабақтық жүйе тәрбиелеу мен оқыту процесін жетілдіру қажеттілігіне байланысты туындаған.
Дәстүрлі сынып-сабақтық технологияның айырмашылық белгілері болып: жас шамалары мен дайындық деңгейлері бірдей оқушылардың тұрақты құрамы; бірдей жылдық жоспар және бағдарлама бойынша сыныптық жұмысы; сабақ - оқудың негізгі бірлігі, әр сабақтың бір оку пәніне, тақырыбына, сынып оқушыларынын бір материалмен жұмыс
362
істеуіне арналуы; сабақтардың үнемі кезектесуі (оку кестесі); мұғалімнің басқарушылық рөлі және т.б табылады.
Оқыту - үлкендерден өсіп келе жатқан ұрпаққа білім, біліктілік пен дағдыны, әлеуметтік тәжірибені беру процесі. Бұл тұтас процестің құрамына мақсаты, мазмұны, әдістер мен құралдары кіреді. Оқытудың мақсаты — бір қатар шарттарға байланысты басқада құрамды бөліктерді қамтитын қозғалмалы категория. Дәстүрлі оқыту алдын-ала анықталған қастиеттерімен бар тұлғаны тәрбиелеу сипатында түсіндіріледі. Мақсаттың мазмұны бойынша дәстүрлі оқыту тұлғаның дамуына емес (жан-жақты дамыту мәлімдеме болған), көбінесе білім, білік пен дағдыларды меңгеруге бағытталған.
Қазіргі жалпы мектепте мақсаттың түрі біршама өзгертілген -идеологияландыру шығарылып тасталған, адамгершілік тәрбиесінің құрамыңда да өзгерістер пайда болған, бірақ мақсатты көрсету парадигмасы бұрынғыдай жоспарланған қасиеттер жиынтығы түрінде (оқыту стандарттары) қалған.
Дәстүрлі жалггы мектепте білім беру мазмұны кеңестік үкімет жылдарында қалыптасқан, ол мемлекетті индустрияландыру, техникалық дамыған капиталистік елдер деңгейін қуып жету, бүгінде технократизм болып табылатын ғылыми-техникалық дамудың жалпы рөлі міндеттерімен анықталған.
Білімді меңгеру әдістері дайын білімдерді хабарлауға, индуктивті логика бойынша жекеден жалпыға қарай үлгімен ғана оқытуға механикалық еске сақтауға, ауызша айтып беруге, айтқанды қайталап айтып беруге негізделеді. Дәстүрлі оқыту технологиясының әдістерін төмеңдегідей екі топқа топтастыруға болады:
1. Иллюстративті — түсіндіру әдістері (лекция, баяндау, әңгімелесу, тәжірибелер мен еңбек операциларын көрсету, экскурсия және т.б.): мұғалім оқу материалын көрнекті түрде көрсетеді және түсіндіреді.
2. Репродуктивті әдіс: мұғалім білімдерді тәжірибелерді есептер шешімін табуды іс-әрекет тәсілдері қайта қайталап беруге байланысты тапсырмалар кұрастырады; білім алушы оқу материалын белсенді түрде қайта қайталап береді (сұрақтарға жауап береді, есептері шығарады және т.б.), сонымен «білім көшірмелерін» қалыптастырады.
Дәстүрлі оқыту технологиясының жағымды ерекшеліктеріне мыналарды жатқызуға болады: жүйелілік сипаты; оқу материалыньщ реттеліп логикалық дұрыс берілуі; ұйымдастырудың айқындылығы; оқушьшарға мұғалім тұлғасының үнемі сезімдік әсер етуі; жалпылай оқытуда ресурстардың оптималды жұмсалуы.
363
Бұл технологияның жағымсыз жақтары болып: сабақты бір қалыпты құрастыру; біркелкілік; сабақ уақытының ұтымсыз өтуі; бір-бірімен қатынас жасаудың оқушыларды өздерін-өзі оқшаулау; оқушылардың енжарлығы, билеушілігінің, дербестігінің жоқтығы; оқушылардың сөздік іс-әрекетінің нашарлығы; жеке оқытудың болмауы, оқушыларға орташа өлшеммен қарау; кері байланыстың нашарлығы табылады. Бұндай сабақтарда материадды меңгерудің алғашшкы бағыттары ғана көрсетіледі, ал жоғары деңгейлерге жету үй тапсырмасына жүктеледі. Оқушылардың дербестігін және танымдьгқ белсенділігін дамыту үшін қажетті жағдайлардың жеткіліксіз құрастырылуы дәстүрлі сабақ кемшілктерінің салдары болып табылады.
Я.А.Коменскийдің сабақ туралы классикалық ілімінін ары қарай дамуын ресейлік педагогикада К.Д. Ушинский жүзеге асырды. Ол сынып сабақгық жүйенің барлық артықшылыктарын негіздеп сабақтың үйлесімді теориясын құрды, әсіресе, оны ұйымдастыру құрылымын, сабақтардың типологиясын жасап, негізделген.
Сынып сабақтық жүйені алмастыратын педагогикалық процесті ұйымдастырудың басқа түрін іздестіру оқу-тәрбие процесін басқару және білім алушыларды саңдық қамту мәселесінің ерекшелігіне байланысты екі бағытта жүргізідді. Англияда XIX ғ. аяғыңда бірмезгідде 600 және одан да көбірек білім алушыны қамтитын оқыту жүйесі орын алған.
Белль-ланкастерлік жүйені ойлап табу оны құрастырушылар дін қызметшісі А.Белль мен мұғалім Д. Ланкастердің есімдерімен аталып жұмысшылар арасында элементарлы білімнің кеңірек таралуы жеке мұғалімдерді дайындау, оқытуға аз шығын жұмсайды, сақтау қажеттіліктері арасындағы қарама-қайшылықтарды шешуге талпынудан туыңдаған.
Сынып-сабақтық жүйені жетілдірудің басқа бір бағыты сабақтағы кемшіліктерді атап айқындады, орташа оқушыға бағытталуьш, мазмұнының біркелкілігін және оқудың қозғалыс темпінің орташалығын, сұрау, жаңаны түсіңціру, үйге тапсырма беру құрылымының өзгермеуін жоятын оқу жұмысын ұйымдастырудың басқа формасын іздестірумен байланысты болған (дальтон жоспары, оқытуды ұйымдастырудың бригадалық-лабораториялық формасы, жобалар әдіс).
Алғашқы университеттердің құрылуымен лекциялық-семинарлық жүйе пайда болды. Соңғы жылдары лекциялық-семинарлық жүйенің элементтері сынып-сабақтық жүйемен оқыту формасьша сәйкес жалпы білім беретін мектептерде кеңінен қолданылады.
364
Сабақ оқытудын негізгі формасы ретінде қарастырылып оку-тәрбие процесін ұйымдастырудың басқа формаларыменде толықтырыла алады. Олардың кейбіреулері сабақпен қатар, яғни сынып-сабақтық жүйе шеңберінде дамыды (экскурсиялар, кеңес берулер, консультациялар) үй тапсырмасы, оқу конференциялары, қосымша сабақтар). Басқалары жоғары оқу орыңдарыңда қолданылатын (лекциялар, семинарлар, практикумдар, сынақтар, емтихандар) лекциялық-семинартық жүйеден алыньш пайдаланылады, олар окушылардың жас ерекшеліктерін ескеруге бейімделінген. Өткен педагогикалық тәжірибені ескеру мен қайта қарастырылып ойлану және қазіргі ізденістерді талдау осы заманғы педагогикалық технологияларды пайдалану мен дамытудың переспективалык жолы.
Казіргі уақытта қоғам өзінің мүшелерінің көбірек кездесетін бағыныштық іс-әрекетіне кднағаттана алмайды, ол мектеп пен жоғары оку орьшдарының әрбір бітірушісін тәрбиелеу мен оқытудың түрлі модельдерді мен тұжырымдамалары бар жағдайларда болашақ үшін жауапкершілік алуға, өзін іске тартуға, бәсекеге қабілеттілікке, жағымды талаптылықка, белсенді болуына, іскерлікке шақырады.
Сондықтан педагогикалық технологиялар баланы өзінің мүмкіңдіктерін максималды жүзеге асыруға, жаңа тәжірибені шьш көңілден қабылдауға талаптанатын бірегей тұлға ретіңде карастырады. Бұл тұрғыдан педагогика-лық технологиялардын дәстүрлі оқыту жүйесінен айырмашьшығы ерекше айқын көрінеді.
«Л.Н. Толстой мектебі», «отбасылық мектеп» және т.б.;
3) «мектептің жойылуы туралы теориясына» (Батыста «мектепті
дескулизациялау идеясы ретінде» қалыптасқан, яғни мектептегі оқьггу
мазмұнын нормаланып формалды болуын, жыл және күн режимін
сақтауға, оқытушьшар мен директор билігін т.с.с. сын көзбен қарау
идеяларына негізделген технологиялар (шоғырландырып оқыту, парктік
технология, дистанциялдык оқыту, мәдениеттер диалогы мектебі,
артпедагогика технологиясы және т.б.);
4) тұлғаның, оның потенциалды танымдық мүмкіңдіктерін босату
мақсатында невропсихикалық ықпал жасау идеясына негізделген
технологиялар топтары (суггестия, иландыру, түсінде ұйықтап
жатқанда оқыту, биоритмалогия негізінде оқыту, гипноздық оқыту,
медитация, аутотренинг және т.б.);
Г.К. Селевко (11) педагогикалық технологиялардың өзгеше жіктеуін
ұсынады:
а) Педагогикалық қарым-қатынастарды ізгілендіру мен демократиялаңдыруға негізделген технологиялар (ынтымақтастық технологиясы, Ш.А. Амоношвилвдің ізгілікті-тұлғалық технологиясы, Е.Н. Ильинаның әдебиетті адам қальштастыру пәні ретінде оқыту жүйесі және т.б.);
ә) оқушылардың іс-әрекетін белсендендіру мен күшейтуге негізделген технологиялар (ойын технологиясы, проблемалық окыту технологиясы, В.Ф. Шаталовтың тірек белгілері негізінде оқыту технологиясы, Е.И. Пассовтың коммуникативті қарым-қатынас негізінде окыту технологиясы және т.б.);
б) оқыту процесін тиімді ұйымдастыру мен басқару негізіндегі технологиялар (бағдарламалық оқыту, дифференциалды оқыту технологиясы (В.В. Фирсов, Н.П. Гузик), оқытуды жекелендіру технологиясы (А.С. Границская, Инге Унт, В.Д. Шадриков), тірек нұсқаларын пайдалана отырып, түсіндіре отырып басқарудағы переспиктивалык алдын-ала оза оқыту (С.Н. Лысенкова), оқытудың топтық және ұжымдық тәсілдері (И.Д. Ривин, В.К. Дъяченко), компьютерлік (ақпараттық) технологиялар және т.б.);
в) оқу материалын әдістемелік жетілдіру және дидактикалық қайта құру негізіндегі технологиялар (П.М. Эрдниевтің двдактикалық бірліктерді ірілендіру, В.С. Библер мен С.Ю. Кургановтың «Мәдениеттер диалогы»,Л.В.Тарасовтың «Экология және диалектика» жүйесі және т.б.);
361
г) баланың табиғи дамуына сүйенетін, халық педагогикасының әдістерін пайдаланатын табиғи үйлесімділік технологиялары; Л.Н. Толстой бойынша оқыту; А.Кушнир бойынша сауаттылыққа тәрбиелеу, М.Монтессоридін өздігінен дамыту технологиясы және т.б.;
д) альтернативтік; Р.Штейнердің вальдорф педагогикасы, С.Френенің еркін еңбек технологиясы және т.б.;
ж) кешенді технологиялар: А.М. Тубельскийдің өзін-өзі анықтау мектебі, И.Ф. Гончаровтың «Орыс мектебі», Е.А. Ямбургтың «Бәріне арналған үшін мектебі», М.Балабанның «Парк мектебі» және т.б.
Педагогикалық технологиялардың жоғарыда айтылған түсініктемелері мен алуан түрлі анықтамаларын талдай отырып, бұл барлық технологиялардың айырықша ерекшеліктері туралы төмендегідей қорытынды жасауға болады;
- оқытудың микромақсаттарының, мақсаттарының айқын, нақтылы анықталуы;
- нәтижелердің жетістігіне бағытталуы;
- тәрбиелеу мен оқыту субъектілерінің іс-әрекеттерінің әр-бір кезендері бойынша қадамдық құрылымының анықталуы;
- мониторинг, аралық және соңғы нәтижелерді бағалау;
- тәжірибенің қайталануы мен алмасуы;
Сонымен белгілі технологиялардық жіктеулеріне жасалған шолу бір қалыпта қатып қалған емес, ол қазіргі технологиялардың көп түрлігіне бағдар беруге негіз болып және оны кеңейту, сапаландыру, тармақгандыру толықтыру бағытталған. Дәстүрлі оқыту технологиясы
Дәстүрлі оқыту технологиясы алдымен XVII ғасырда қалыптасып, қазірге дейін әлем мектептерінің көпшілігіндегі оқытуды сынып-сабактық ұйымдастыру деп түсіндіріледі. Дәстүрлі оқыту технологиясының тұжырымдамалық негізін Я.А. Коменский қалыптастырған педагогиканың қағидалары құрайды (7): ғылымилық, табиғи үйлесімділік, бірізділік, жүйелілік, түсініктілік, беріктік, саналылық, көрнекілік, теория мен практиканың байланысы, білім алушының жас және жеке ерекшеліктерін ескеру. Сынып сабақтық жүйе тәрбиелеу мен оқыту процесін жетілдіру қажеттілігіне байланысты туындаған.
Дәстүрлі сынып-сабақтық технологияның айырмашылық белгілері болып: жас шамалары мен дайындық деңгейлері бірдей оқушылардың тұрақты құрамы; бірдей жылдық жоспар және бағдарлама бойынша сыныптық жұмысы; сабақ - оқудың негізгі бірлігі, әр сабақтың бір оку пәніне, тақырыбына, сынып оқушыларынын бір материалмен жұмыс
362
істеуіне арналуы; сабақтардың үнемі кезектесуі (оку кестесі); мұғалімнің басқарушылық рөлі және т.б табылады.
Оқыту - үлкендерден өсіп келе жатқан ұрпаққа білім, біліктілік пен дағдыны, әлеуметтік тәжірибені беру процесі. Бұл тұтас процестің құрамына мақсаты, мазмұны, әдістер мен құралдары кіреді. Оқытудың мақсаты — бір қатар шарттарға байланысты басқада құрамды бөліктерді қамтитын қозғалмалы категория. Дәстүрлі оқыту алдын-ала анықталған қастиеттерімен бар тұлғаны тәрбиелеу сипатында түсіндіріледі. Мақсаттың мазмұны бойынша дәстүрлі оқыту тұлғаның дамуына емес (жан-жақты дамыту мәлімдеме болған), көбінесе білім, білік пен дағдыларды меңгеруге бағытталған.
Қазіргі жалпы мектепте мақсаттың түрі біршама өзгертілген -идеологияландыру шығарылып тасталған, адамгершілік тәрбиесінің құрамыңда да өзгерістер пайда болған, бірақ мақсатты көрсету парадигмасы бұрынғыдай жоспарланған қасиеттер жиынтығы түрінде (оқыту стандарттары) қалған.
Дәстүрлі жалггы мектепте білім беру мазмұны кеңестік үкімет жылдарында қалыптасқан, ол мемлекетті индустрияландыру, техникалық дамыған капиталистік елдер деңгейін қуып жету, бүгінде технократизм болып табылатын ғылыми-техникалық дамудың жалпы рөлі міндеттерімен анықталған.
Білімді меңгеру әдістері дайын білімдерді хабарлауға, индуктивті логика бойынша жекеден жалпыға қарай үлгімен ғана оқытуға механикалық еске сақтауға, ауызша айтып беруге, айтқанды қайталап айтып беруге негізделеді. Дәстүрлі оқыту технологиясының әдістерін төмеңдегідей екі топқа топтастыруға болады:
1. Иллюстративті — түсіндіру әдістері (лекция, баяндау, әңгімелесу, тәжірибелер мен еңбек операциларын көрсету, экскурсия және т.б.): мұғалім оқу материалын көрнекті түрде көрсетеді және түсіндіреді.
2. Репродуктивті әдіс: мұғалім білімдерді тәжірибелерді есептер шешімін табуды іс-әрекет тәсілдері қайта қайталап беруге байланысты тапсырмалар кұрастырады; білім алушы оқу материалын белсенді түрде қайта қайталап береді (сұрақтарға жауап береді, есептері шығарады және т.б.), сонымен «білім көшірмелерін» қалыптастырады.
Дәстүрлі оқыту технологиясының жағымды ерекшеліктеріне мыналарды жатқызуға болады: жүйелілік сипаты; оқу материалыньщ реттеліп логикалық дұрыс берілуі; ұйымдастырудың айқындылығы; оқушьшарға мұғалім тұлғасының үнемі сезімдік әсер етуі; жалпылай оқытуда ресурстардың оптималды жұмсалуы.
363
Бұл технологияның жағымсыз жақтары болып: сабақты бір қалыпты құрастыру; біркелкілік; сабақ уақытының ұтымсыз өтуі; бір-бірімен қатынас жасаудың оқушыларды өздерін-өзі оқшаулау; оқушылардың енжарлығы, билеушілігінің, дербестігінің жоқтығы; оқушылардың сөздік іс-әрекетінің нашарлығы; жеке оқытудың болмауы, оқушыларға орташа өлшеммен қарау; кері байланыстың нашарлығы табылады. Бұндай сабақтарда материадды меңгерудің алғашшкы бағыттары ғана көрсетіледі, ал жоғары деңгейлерге жету үй тапсырмасына жүктеледі. Оқушылардың дербестігін және танымдьгқ белсенділігін дамыту үшін қажетті жағдайлардың жеткіліксіз құрастырылуы дәстүрлі сабақ кемшілктерінің салдары болып табылады.
Я.А.Коменскийдің сабақ туралы классикалық ілімінін ары қарай дамуын ресейлік педагогикада К.Д. Ушинский жүзеге асырды. Ол сынып сабақгық жүйенің барлық артықшылыктарын негіздеп сабақтың үйлесімді теориясын құрды, әсіресе, оны ұйымдастыру құрылымын, сабақтардың типологиясын жасап, негізделген.
Сынып сабақтық жүйені алмастыратын педагогикалық процесті ұйымдастырудың басқа түрін іздестіру оқу-тәрбие процесін басқару және білім алушыларды саңдық қамту мәселесінің ерекшелігіне байланысты екі бағытта жүргізідді. Англияда XIX ғ. аяғыңда бірмезгідде 600 және одан да көбірек білім алушыны қамтитын оқыту жүйесі орын алған.
Белль-ланкастерлік жүйені ойлап табу оны құрастырушылар дін қызметшісі А.Белль мен мұғалім Д. Ланкастердің есімдерімен аталып жұмысшылар арасында элементарлы білімнің кеңірек таралуы жеке мұғалімдерді дайындау, оқытуға аз шығын жұмсайды, сақтау қажеттіліктері арасындағы қарама-қайшылықтарды шешуге талпынудан туыңдаған.
Сынып-сабақтық жүйені жетілдірудің басқа бір бағыты сабақтағы кемшіліктерді атап айқындады, орташа оқушыға бағытталуьш, мазмұнының біркелкілігін және оқудың қозғалыс темпінің орташалығын, сұрау, жаңаны түсіңціру, үйге тапсырма беру құрылымының өзгермеуін жоятын оқу жұмысын ұйымдастырудың басқа формасын іздестірумен байланысты болған (дальтон жоспары, оқытуды ұйымдастырудың бригадалық-лабораториялық формасы, жобалар әдіс).
Алғашқы университеттердің құрылуымен лекциялық-семинарлық жүйе пайда болды. Соңғы жылдары лекциялық-семинарлық жүйенің элементтері сынып-сабақтық жүйемен оқыту формасьша сәйкес жалпы білім беретін мектептерде кеңінен қолданылады.
364
Сабақ оқытудын негізгі формасы ретінде қарастырылып оку-тәрбие процесін ұйымдастырудың басқа формаларыменде толықтырыла алады. Олардың кейбіреулері сабақпен қатар, яғни сынып-сабақтық жүйе шеңберінде дамыды (экскурсиялар, кеңес берулер, консультациялар) үй тапсырмасы, оқу конференциялары, қосымша сабақтар). Басқалары жоғары оқу орыңдарыңда қолданылатын (лекциялар, семинарлар, практикумдар, сынақтар, емтихандар) лекциялық-семинартық жүйеден алыньш пайдаланылады, олар окушылардың жас ерекшеліктерін ескеруге бейімделінген. Өткен педагогикалық тәжірибені ескеру мен қайта қарастырылып ойлану және қазіргі ізденістерді талдау осы заманғы педагогикалық технологияларды пайдалану мен дамытудың переспективалык жолы.
Казіргі уақытта қоғам өзінің мүшелерінің көбірек кездесетін бағыныштық іс-әрекетіне кднағаттана алмайды, ол мектеп пен жоғары оку орьшдарының әрбір бітірушісін тәрбиелеу мен оқытудың түрлі модельдерді мен тұжырымдамалары бар жағдайларда болашақ үшін жауапкершілік алуға, өзін іске тартуға, бәсекеге қабілеттілікке, жағымды талаптылықка, белсенді болуына, іскерлікке шақырады.
Сондықтан педагогикалық технологиялар баланы өзінің мүмкіңдіктерін максималды жүзеге асыруға, жаңа тәжірибені шьш көңілден қабылдауға талаптанатын бірегей тұлға ретіңде карастырады. Бұл тұрғыдан педагогика-лық технологиялардын дәстүрлі оқыту жүйесінен айырмашьшығы ерекше айқын көрінеді.