Добавлен: 25.10.2023
Просмотров: 201
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
2. Өнімдерге үнемдеу. Тұтынушы өнімді бөліп алу үшін қажетті мөлшерде алады. Өнімдердің қалдықтары қалмайды және жойылмайды.
Кесте 2.3
2015-2017 жж Қазақстанда тамақ өнімдерін тұтыну (жан басына, кг)
| Аты | Азық-түлік өнімдерін тұтыну (жан басына орташа шаққанда, кг) | |||||||||||||
| 2015 | 2016 | 2017 | ||||||||||||
| 1 тоқсан | 2 тоқсан | 3 тоқсан | 4 тоқсан | 1 тоқсан | 2 тоқсан | 3 тоқсан | 4 тоқсан | 1 тоқсан | 2 тоқсан | |||||
| жұмыртқа, дана | 38,99 | 41,92 | 41,78 | 40,91 | 40,23 | 42,95 | 41,09 | 40,5 | 39,82 | 37,69 | ||||
| картоп | 11,71 | 11,53 | 12,05 | 13,1 | 12,05 | 11,73 | 11,95 | 12,9 | 11,82 | 11,17 | ||||
| майлар | 4,57 | 4,68 | 4,92 | 5 | 4,79 | 4,78 | 4,96 | 5 | 4,69 | 5,02 | ||||
| сүт және сүт өнімде-рі | 55,62 | 58,93 | 59,92 | 58,64 | 57,39 | 59,63 | 60,51 | 58,3 | 56,61 | 55,97 | ||||
| ет және ет өнімдері | 17,9 | 17,7 | 18,23 | 19,63 | 18,14 | 17,8 | 17,86 | 19,2 | 18,23 | 16,43 | ||||
| көкөністер (картопсыз) | 19,34 | 20,52 | 26,57 | 22,94 | 19,86 | 20,6 | 26,98 | 22,5 | 19,14 | 20,04 | ||||
| балық және теңіз өнім-дері | 2,92 | 2,82 | 2,63 | 2,9 | 2,8 | 2,8 | 2,46 | 2,8 | 2,67 | 2,66 | ||||
| қант, джем, бал, шоко-лад, конди-терлік өнімдер | 9,58 | 10,3 | 11,12 | 10,31 | 9,81 | 9,78 | 10,46 | 10 | 9,6 | 10,45 | ||||
Кесте 2.3 жалғасы
| жеміс-тер | 12,71 | 11,62 | 26,34 | 13,19 | 11,82 | 10,83 | 25,65 | 12,7 | 12,14 | 10,34 |
| нан өнімде-рі мен дәнді дақыл-дар | 30,94 | 30,89 | 31,65 | 33,15 | 32,23 | 31,44 | 31,53 | 32,7 | 32,44 | 34,67 |
Ескерту: “Индикаторы”, KazDATA модульдерінен алынған
3. Пісіруге уақытты үнемдейсіз. Барлығы дайын болғандықтан: салмағы және тазалануы, тек нұсқауларға сәйкес дайындалады (жеткізуге қолданылатын) және үстелге қойлады.
4. Азық-түлік дүкендерге бару үшін уақытты үнемдейсіз.
Қазақстанда қоғамдық тамақтану нарығындағы кафе, барлар, мейрамханалар мен басқа да қоғамдық тамақтандыру мекемелерінің (асханалар, кофеханалар және т.б.) жағдайлары қандай?
Қазақстан 2017 жылдың қараша айында ресми түрде 2.976 ұйымдар (қонақ (NACE коды 55101 «Мейрамхасы бар қонақ үй қызмет көрсету») мен мейрамханалар («Азық-түлік жеткізетін мейрамханалар мен қызметтер» NACE коды 56100)) іс-әрекет жасайды. Бір ұйымда қоғамдық тамақтандыру қызмет көрсететін бірнеше ұпай немесе желілер болуы мүмкін.
2017 жылдың қараша айында Қазақстан аймақтарында мейрамханалар мен қонақ үйлер, кафе, барлар, мейрамханалар мен басқа да қоғамдық тамақтандыру мекемелері (асханалар, кофеханалар және т.б.) тұтынуштар тамақтану мәселесін қалай шешеді?
Қазақстанда 2017 жылдың желтоқсан айында қонақ (NACE коды 55101 «мейрамхана бар қонақ қамтамасыз ету») мен мейрамханалар ( «азық-түлік жеткізу үшін мейрамханалар мен қызметтер» NACE коды 56100) ресми түрде 2.976 ұйымдар айналысады (2.1-Сүретке сәйкес). Бір ұйымда тамақ қызметтің немесе желіге бірнеше ұпай болуы мүмкін.
Дерек көздері: «Ұйымдар», KazDATA модульдері
Сүрет 2.1. Қазақстан, желтоқсан 2017 аймақтарда мейрамханалар мен
қонақ үй саны
Тағы 130 компания азық-түлік тапсырысына тапсырыс берумен айналысады (OKED 56210 «Тапсырыс бойынша азық-түлік жеткізу»).
Осылайша, тамақтануды ұйымдастыруды қоса алғанда, тамақтануды ұйымдастырумен айналысатын заңды тұлғалардың жалпы саны - 3 106 ұйым.
Қазақстандағы 3106 ұйым ресми түрде қонақ үй және мейрамхана бизнесімен айналысады. Олардың ішінде 15 (9 мейрамхана және 6 қонақ үй) және орта (49 қонақүй және 19 мейрамхана) бар. Қалғандары кішігірім кәсіпорындар. Кәсіпорындардың көлемі келесі 2.2-сүретте көрсетілген.
Дерек көздері: «Ұйымдар», KazDATA модульдері
Сүрет 2.2. Кәсіпорынның мөлшері
Қоғамдық тамақтадыру нарығын зерттегенде оның мүмкіндіктерімен артықшлықтары анықталды (Кесте 2.4).
Кесте 2.4.
Қоғамдық тамақтандыру нарығының SWOT-талдауы
| Мүмкіндіктер | Қауіптер |
| 1.Бәсекелестің күшеюі |
| 2.Клиенттің қызмет сапасына талаптарының қатандауы |
| 3.Тұрғындардың шынайы кірістерінің деігейінің өсуі | 3.Макроортадағы өзгерістер (валюта курсының өзгеруі, инфляция. Өнімдерінің бағасының жоғарылауы, құнсыздану,қоғамдық тамақтандру саласындағ заңнаманың өзгеруі) |
2.4-Кестенің жалғасы
| 4.Тұтынушылар әрекетінің әлеуметтік стандарттарының өзгеруі | |
| Күшті жақтары | Әлсіз жақтар |
| 1.Орналасуы | 1. Төмен мамандырылған персонал |
| 2.Тұтынушылардың қызығушылығы | 2.Тар және кем өзгермелі ассортимент |
| 3.Автотұрақтың болуы | 3. Жарнаманың әлсіздігі |
| 4.Салқындатқыш құралдардың болуы | 4.Бәсекелестік күреске кем араласуы |
| Қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарының жалпы мәселелері | |
| |
| Ұсыныстар | |
| |
Кестедегі мәліметтері бойынша нарықта келесі тәуекелдер:бісекелестіктің күшеюі, тұтынуштардың қызметтер сапасына талаптарының қатаңдауы, шикізаттардың қымбаттауы, валюта курсының өзгеруі, қоғамдық тамақтандыру саласындағы заңнаманың өзгеруі, кәсіпорындардағы персоналдың төмен мамандырылуы, тауарлық саясаттың нашарлауы ж.б.
Қоғамдық тамақтандыру нарығының құрылымы оның дамуының түрлі кезеңдерінде өзгеріп отырды.
ҚР-да қоғамдық тамақтандыру салада салмақты нарықтық тəжірибе жəне көп жылдық дəстүрлер жоқ. Сонымен қатар бизнесті жүргізуге көмек берететін тəжірибеден өткізілген əдіснамалық база жоқ. Бизнестің басқа салаларынан қоғамдық тамақтандыру нарыққа келген инвесторлардың тағы бір қателігі (көптен кездесетін) — біліп жəне түсінетін дəстүрлі асханаға мөлшерлемелерін қояды. Бірақ бұл жеткіліксіз. Қоғамдық тамақтандыру кәсіпорыны кіріс түсіре бастау үшін мақсатты аудиторияны тарту жəне ұстап қалу үшін мақсатталған сауатты маркетингтік саясатты құру қажет. Сондықтан, кəсіпорындардың ашылуы туралы халықты алдын ала ақпараттандырып қою қажет, содан соң бұрынғыларды ұстап қалумен қатар жаңа тұтынушыларды тарта отырып, кəсіпорындарға ағымдық қызығушылықты ұстап қалу қажет.
-
«Каравай.kz» ЖШС маркетингтік іс-әрекетін талдау
Қоңамдық тамақтандыру нарығының субъетілерінің бірі -«Каравай.kz» ЖШС. Ол 2013 жылы ашылды. Бұл кәсіпорынның азық-түлік пен сусындарды ұсыну бойынша қызмет көрсететін өзінің кең желісі бар [12].
«Каравай.kz» ЖШС маркетингтік іс-әрекетінің мақсатына мыналарды жатқызу орынды:
-
өркениетті, жүйелі асхана бизнесін қалыптастыру; -
адал емес бәсекелестік мүмкіндігіне жол бермей, адал бәсекелестік күресті қалыптастыру; -
бизнесті ұйымдастыру мен қалыптастыруда нарық талаптарын ескеру; -
тамақтандыру кәсіпорындары нарығындағы сұраныспен үсынысты болжау; -
жарнамалық және нарыққа ықпал ету және ықтимал және нақты сатып алушылардың түсінігіне тауардың тартымды бейнесін қалыптастыру жөніндегі маркетингтік қызметтің жоғары тиімділігін қамтамасыз ету. -
нарықты зерттеу және клиентгердің қажетгілігін талдау; -
тамақтандыру кәсіпорындарының маркетинггік ортасын талдау және оның факторларының өзгеруіне бейімделу мүмкіндігін зерттеу; -
тамақтандыру қызметтері нарығын маркетинггік зерттеу және оны сегментгерге бөлу; -
таңдалған тиісті сегментке сәйкес келетін тамақ өімін әзірлеу; -
қызметтің сипаты мен оған сұранысты көрсететін оның оңтайлы бағасын белгілеу; -
коммуникативтік саясатты жүзеге асыру.
Тамақтандыру кәсіпорындарының маркетингтік қызметінде тауарлық, баға, өткізу мен коммуникациялық саясат, сондай-ақ қызмет көрсету процесінің өзінен қүралатын өзгермелі маркетинг-миксті басқару маңызды рөл атқарады. Қоршаған ортаны қызметтер керсетілетін үй-жайдың сыртқы түрі, интерьері қалыптастырады, сондай-ақ оған экстерьер мен интерьердің дизайны, тазалық, жарық, жайлылық және т.6. құрамдастар жатады. Тамақтандыру бизнесі маркетингінде дәстүрлі, ішкі жәңе интерактивтік деп аталатын маркетинггің үш түрі қолданылады
Дәстүрлі маркетингтің стратегиясы «фирма-түтынушы» буынына бағдарланған және баға белгілеу, коммуникациялар және тарату каналдары мәселесімен байланысты.
Ішкі маркетинг стратегиясы «фирма-қызметкер» буынына бағдарланған және қызметкерлерді түтынушыларға сапалы қызмет көрсетуге ынталандырумен байланысты. Ішкі маркетингтің мынадай өзіндік ерекшеліқтері бар:
-
тамақтандыру кәсіпорңының келушілермен байланыс жасайтын қызметкерлерін қамтиды; -
функционалдық қызмет көрсету сапасын ойдағы.дай құруға ықпал ететін ынталандыру және ұйымдастырылған еңбек ету жағдайларын жасауға арналған; -
қызметкерлерді менеджменттің сыртқы тұтынушыларға қызмет көрсетудің сапа стандарттарын орындауға ынтадандыру.
Интерақтивтік маркетинг стратегиясы «қызметкер-тұтынушы» буынына бағдарланған және қызметкерлердің өзара іс-қимыл жасау процесінде қызмет көрсетудің сапасын бақылаумен байланысты.
Қоғамдық тамақтандыру маркетингті басқару функциялары (жоспарлау, ұйымдастыру, ынталандыру мен бақылау) және таза маркетингтік функциялармен (өнім түрлерін, баға, коммуникациялық және өткізу саясатын қалыптастыру, маркетинггік зерттеулер ұйымдастыру және барлық іс-қимылдардың нәтижесін бақылау) қоса шаруашылық қызметтің басқа түрлерімен салыстырғанда «маркетинг-менеджмент» жүйесі мен тұтынушыда қызмет көрсетудің сапасымен жалпы қанағаттану сезімін оятуға қабілетті органолептикалық сезім (көру, дәм, сезу) кешенін қалыптастыру қажепілігінде байқалады.
Қоғамдық тамақтандыру маркетингінің бірінші қасиетіне сәйкес кәсіпорынның меншік иесі немесе менеджері әрбір клиентпен байланыс жасай алмайды және сол себептен өзінің өкілеттіктерінің бөлігін осы байланысты жүзеге асыратын қілзметкерлергё беруге тиіс. Егер қызметкерлер дұрыс таңдалмаса немёсе жеткіліксіз үйретілсе немесе тиімді жұмыс істеуге толық ынталандырылмаса, онда олар тұтынушы өзіне-өзі осы кәсіпорынның қызметімен ешқашан пайдаланбауға сөз беретіндей етіп қызмет көрсетеді. Ал адамдар қоғамда маркетинггің «паблик рилейшн» («адамнан адамға хабарлау») элементі түрінде белгілі бір ақпаратты алып жүруіне байланысгы, қызметкёрлердің осындай мінез-құлқы кәсіпорынның имиджін бұзуға ғана емес, сонымен бірге оны тұрақты клиенттерден айыруға қабілетті, ал тұтынушылардың тұрақсыздығы коммерциялық тәуекелді арттырып, кейбір жағдайда кәсіпорынды банкроітыққа әкеп соқтыруы мүмкін.