Файл: Бидайбеков Е. Ы., Лапчик М. П., Нрбекова Ж. К., Саымбаева А. Е. Жарасова Г. С., Оспанова Н. Н., Исабаева Д. Н.doc

ВУЗ: Не указан

Категория: Не указан

Дисциплина: Не указана

Добавлен: 22.11.2023

Просмотров: 888

Скачиваний: 3

ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.

СОДЕРЖАНИЕ

МАЗМҰНЫ

АЛҒЫСӨЗ........................................................................................................

3

1-БӨЛІМ. МЕКТЕПТЕ ИНФОРМАТИКАНЫ ОҚЫТУ ТЕОРИЯСЫ МЕН ӘДІСТЕМЕСІНІҢ ЖАЛПЫ МӘСЕЛЕЛЕРІ

1-тарау. Орта мектепке информатиканы енгізу кезеңдері....................

1.1 Бастама......................................................................

1.2 Математикалық бағдардағы мектептер негізінде программалауға мамандандыру.....................................................................

1.3 Оқушыларға кибернетика элементтерін оқытудың бастапқы тәжірибелері

1.4 Арнайы факультативтік курстарды енгізу ......................

1.5 Оқу өндiрiстiк комбинаттары базасында мамандандыру мәселелері...........................................................................................

1.7 “Информатика және есептеуіш техника негiздерi” пәнін мектепке енгізу.................................................................................

Өздік жұмыстарға ұсынылған тақырыптар............................................б

Әдебиеттер.................................................

ююОқ22мттттттт

2-тарау. Информатиканы оқыту теориясы мен әдістемесі пәні...................

2.1 Информатика ғылым және оқу пәнi............................

2.2 Информатика орта мектептегi оқу пәні.....................

ғылымның жаңа саласы және информатика мұғалімін дайындайтын оқу пәні........................................................

Өздік жұмыстарға ұсынылған тақырыптар....................................................б

Әдебиеттер.................................................

3-тарау. Мектепке информатика пәнін енгізудің мақсаттары мен міндеттері

3.1 Мектеп информатика пәнінің жалпы және нақты мақсаттары жайлы.....................................

3.2 “Информатика және есептеуіш техника негіздері” курсының бастапқы мақсаттары мен міндеттері. Оқушылардың компьютерлік сауаттылығы ұғымы..................................................

Өздік жұмыстарға ұсынылған тақырыптар............................................б

Әдебиеттер.................................................

Өздік жұмыстарға ұсынылған тақырыптар..................................................б

Әдебиеттер...............................................................................................

5-тарау. Оқу пәндерi жүйесiндегi информатика курсының алатын орны және мектептiң базистiк оқу жоспары

5.1 Мектептегi информатика курсының алатын орыны жайлы мәселелер ........................................................................................................................

5.2 Қазақстан Жалпы білім беретін оқу орнының базистік оқу жоспарлары ......................................................

5.3 12-жылдық мектеп оқу жоспарындағы информатиканы оқыту құрылымы жайында.................................................

Өздік жұмыстарға ұсынылған тақырыптар............................................б

Әдебиеттер.................................................

6-тарау. Информатиканы оқытуда ақпараттық коммуникациялық технологияларды (АКТ) қолданудың дидактикалық негіздері

6.1 АКТ-ның дидактикалық мүмкіндіктері……………….

6.2 Информатиканы оқытудың ақпараттық-қызметтік модельдері

6.3 Ақпараттық-коммуникациялық білім беру ортасы................

Өздік жұмыстарға ұсынылған тақырыптар............................................б

Әдебиеттер.................................................

7-тарау. Мектепте информатиканы оқыту түрлері, әдістері және құралдары

7.1 Информатиканы оқыту түрлерi мен әдiстерi..........................

7.1.1 Информатиканы продуктивті оқыту әдістері...............

7.1.2 Информатиканы оқытуда модульдік технологияны іске асыру.......

7.2 Информатика кабинеті және оның жұмысын ұйымдастыру және программалық жабдықтау.........

Өздік жұмыстарға ұсынылған тақырыптар............................................б

Әдебиеттер.................................................

8-тарау. Информатиканы қосымша оқыту түрлері

8.1 Қосымша білім беру. Негізгі ұғымдар. ................

8.2 Информатикадан олимпиада және ғылыми жұмыстарды ұйымдастыру…….......................................

8.3 Информатикадан сабақтан тыс жұмыстардың түрлері...........................

Өздік жұмыстарға ұсынылған тақырыптар............................................б

Әдебиеттер.................................................

Өздік жұмыстарға ұсынылған тақырыптар............................................б

Әдебиеттер.................................................

2-БӨЛІМ. МЕКТЕПТЕ ИНФОРМАТИКАНЫ ОҚЫТУДЫҢ НАҚТЫ ӘДІСТЕМЕСІ

10.1 Ақпаратты анықтаудың әдістемелік мәселелері................

10.4 Сандарды беру тілдері: санау жүйесі.......................

10.5 Логика тілі және оның негізгі курстағы орны.........................

10.6 Ақпаратты компьютерде өрнектеу..........................

Практикалық тапсырмалар..............................

Әдебиеттер.....................

11.1 Ақпаратты сақтау үдерісі................

МЕКТЕПТЕ ИНФОРМАТИКАНЫ ОҚЫТУ ТЕОРИЯСЫ МЕН ӘДІСТЕМЕСІНІҢ ЖАЛПЫ МӘСЕЛЕЛЕРІ

1-ТАРАУ

ОРТА МЕКТЕПКЕ ИНФОРМАТИКАНЫ ЕНГІЗУ КЕЗЕҢДЕРІ

МЕКТЕПТЕ ИНФОРМАТИКАНЫ ОҚЫТУ ТҮРЛЕРІ, ӘДІСТЕРІ ЖӘНЕ ҚҰРАЛДАРЫ

5. Сөзжұмбақ- басқатырғыш. Сөздерді тігінен және көлденеңінен жазып кілттік сөзді табу керек.

Мысалы. Компьютердің құрылғыларын қайталау

Тақырыбы: Мектепте информатиканы оқыту түрлері, әдістері және құралдары


Ғылыми әдебиеттермен жұмыс түрі – мақалалар картотекасына карточкалар дайындау. Әр оқушы журнал алып, оны қарап шығады да, ұнаған материалын таңдап алады, содан барып аннатоция-карточкасын толтырады.

Жұмыстың бұл түрінің шеңберінде оқушылар ақпаратты мақсатты бағытталған түрде іздеуі мүмкін, ал онда ақпарат көлемі мүлде шектелмеген.

Сынып сағаты. Сынып сағатын информатикадан беретін сынып жетекші мұғалім өткізеді. Сынып сағатын өткізу тәжірибесі әр қилы. Сынып сағатын оқу және тәрбиелеу сұрақтарын (сынып жиналысы, ұжымдық ағымдағы жұмысын талқылау, жұмыс қорытындылары келтіру, ауызша журналдар, баяндамалар, дәрістер) шешуге қолдануға болатынын практика көрсетіп отыр. Мұнда оқушылар мұғаліммен кеңінен қарым қатынасқа түсуіне жағдай жасалынады.

Клубтық әрекет оқушылардың түрлі жастағы топтарының белсенді шығармалық әрекетін еліктіруге, пәндік білімдері мен біліктерін дамытуға, мәдени құндылықтарды үйренуге бағытталған. Клубтың негізгі әрекеті, ереже бойынша оның жетекшісінің түрлі жеке және ғылыми қызығушылығына, мамандануына байланысты түрлі жобалармен жұмыс жасауға бағытталған.

Компьютерлік клуб сыныптық не болмаса, мектеп қабырға газеттерін шығаруда, Интернеттегі мектеп парағын өңдеп тұруда, желілік жобалар, конкурстар, олимпиадаларға қатысуға мүмкіндік береді.

Конкурс. Бұл ұжымдар жарысы немесе тек қана бір жеңімпаз жарысы, мұнда оқушылардың сол немесе басқа ғылым облысына, яғни өнер, спорт және т.б. деген қызығушылығын арттыру мақсаты қойылған. Ол оқушының өз бетінше жұмысына немесе мектеп кешінің, үйірме жұмысының, тақырыптық немесе есептік формасы болуы мүмкін. Конкурсқа оқушылардың шығармашылық әрекеттерінен туындаған өнерлері суреттер, анимациялар, программалар жатқызылуы мүмкін.

Информатикадан үйірме жұмыстары. Оқушылардың болашақ мамандықтарымен байланысты информатиканың өмірмен байланысын көрсететін үйірме жұмыстарына қатысу, олардың сабақтағы белсенділігін арттырады: оқушылардың информатикаға қызығушылығы артып, кейбірінің ізденушілік әрекетке талпынуы байқалады.

Үйірме - сыныптан тыс жұмыс ұйымдастырудың бірден бір тәсілі. Үйірме көбіне жақсы оқитын оқушыларға ұйымдастырылады. Алайда, кейде үлгермеуші оқушылардың да үйірмеге қатысуға ниет білдіріп жатады, кейде сол үлгермеушілер үйірме жұмысына қатысып, жақсы нәтижелер көрсетеді. Ондай оқушыларға тек қана жақсылап назар аудару қажет, олардың информатикаға қызығушылығының артқанын қадағалап, үйірме жұмысының тапсырмаларын игеріп алып кетуін бақылау қажет. Бастысы – информатикадан үйірме жұмысын жалпы сипатын сақтау керек, сонда оған барлық қызығушылық танытқандар қатыса алады.


Ұйымдастыру кезінен бастап, оқушыларды үйірмеге тарту керек, оларға үйірмеде сабақта өтілетін тапсырмалар қайталанбайтынын айтып, жұмыстың сипатын ашу керек (ол үшін информатика сабағының бірінде оқушылармен үйірмені ұйымдастыру жөнінде ақылдасып, талқылау қажет).

Үйірме аптасына бір рет, әр сабаққа бір сағаттан бөлініп өткізіліп отырады. Үйірме жұмысын ұйымдастыруда оқушылардың өздерін мақсатты түрде еліктіру керек (оқушыларға тақырыптар бойынша хабарламалар дайындату, тарихи сипаттағы анықтамалықтар жасату, сабаққа программалық құралдарды даярлау және т.б.).

Мұғалім үйірмеде оқушылар еркін ой алмасып, белсенді пікірталас құра алатындай жағдай жасау керек. Үйірме жұмыстарының тақырыптарына информатика тарихын, программалық қамтаманың әртүрлілігін, информатиканың математикалық негіздерін қарастыруға болады.

Сөзжұмбақтар. Оқушылар мен мұғалімнің бірге жұмыс жасауы, өзін-өзі дамытуы, өз білімін жетілдіруі, өзін-өзі бақылауы нәтижелі оқуға алып келетінін практика көрсетіп отыр. Сыныптан тыс жұмыстардың стандартты емес формасының бірі – сөзжұмбақтар құру және оны шешу. Кроссвордтарды қолдану, оларды құру және шешу, ойлау қабілетін, нақты оқуды, өз ойын логикалық тұрғыда жеткізуді дамытады: көп нәрсені еске түсіріп, анықтамалық, оқулықпен қолдануды, фантазиясын қолдануды дамытады. Жұмысты жеке, жұппен немесе топпен ұйымдастыруға болады.

Сөзжұмбақтар ғылыми терминологияның ашылуына көп көмегін тигізеді. Оқушыларға «керісінше» сөзжұмбақтар ұнайды. Алдын-ала толтырылған кроссвордтарға оқушылар сұрақтар ойластырады, өз сұрақтарын қорғау кезінде талдауға, салыстыруға үйренеді. Мұндай әдіс көп ақпарат алуға мүкіндік береді, себебі, мұғалім оны толықтырады, оған бейне фильмдер, көркем өнер туындыларын, газет қыиндыларын қосуы мүмкін.

Олимпиадалар. Пәндік апталықтар, декадалар, айлықтар. Пәнаралық байланыс орнату мен пәнге қызығушылық арттыруда үлкен рөл атқарады. Олар бір пән бойынша немесе бірнеше пән біріктіріліп өткізіледі, олар сол пәннің тығыз білім аумағымен байланыс орнатады (математика, физика, технология). Оқушылар жаңа материалды тек қана ойын түрінде ғана емес, сонымен қатар, қосымша әдебиеттер мен Интернет желісін пайдаланып, зерттеушілік жұмыстар не болмаса, берілген тақырып бойынша жобалық жұмыстар орындайды. Берілген тақырыптар мен кештер түрлі топтағы оқушыларды қамтып, әрқайсысы өз күштерін қоса алады. Мүмкін тақырыптар: «Информатика және техникалық процес», «Информатика және менің мамандығым», «Информатика әскери техникада» және т.б.таңдалған тақырып бойынша дайындық бірнеше ай бұрын басталады. Декада (апталық, айлық) кезінде викториналар, конкурстар, конференциялар, т.б. шаралар өткізіледі, мұның соңы жоғары оқу орындарының ғалымдарын, программалаушыларын шақырумен және ерекшеленгендерді марапаттаумен аяқталады.



Байқау. Информатикадан қоғамдық көрмеге барлық оқушылар қатыстырылады; әрбір топ апта сайын әртүрлі көрсеткішпен бағаланады. Нәтижесінде пән бойынша үлгерім сапасы мен үйірмеге қатысушылар саны артады. Байқау – оқушылардың жаппай жұмыстың жарыстық формасы. Олардың міндеті – қорытынды жасап, ең жақсы тәжірибені тарату, олардың мамандандырылған бағытын күшейтіп, үйірмелер ұйымдастыру, оқушыларды шығармашылық ізденіске тәрбиелеу, сыныптан тыс, мектептен тыс жұмыстарға тарту.

Сыныптан тыс жұмыстардың тағы бір түрі – информатикадан шығарма. Бұл оқушылардың информатикадан қызығушылығын арттырудың тамаша құралы, бұл олардың материалды меңгеру дағдыларын қалыптастырып, өткен материалды өз бетінше қайталауға үйретеді. Тапсырма ретінде оқушыларға мектеп информатика курсынан қандай да бір теореманың дәлелдеуін өз бетінше келтіруді ұсынуға болады. Дәлелдеу ойын мұғалімнің өзі өрбітіп бере алады. Сонымен қатар информатикаға аса қатты қызығушылық танытатын оқушылармен жеке тапсырмаларды ұйымдастырып, тапсырып отыруға болады.

Ауызша журнал – сыныптан тыс жұмыс формасы, ол оқушыларға қажетті ақпаратты жеткізуге көмектеседі, олар – жекеленген тақырыптарға ауызша хабарламалар болуы мүмкін, олар парақшалар ретінде ұйымдастырылады, бұл өткізілу ерекшелігімен айқындалады.

Ауызша журнал тақырыптық немесе бейнелік сипатта болуы мүмкін, яғни бір сұрақты, бір тақырыпты немесе түрлі мәселелер кешенін бейнелейді.

Ауызша журналды өткізудің түрлі формалары да бар: оқушыларға хабарлама; қонақтардың сөз сөйлеуі; сыныптық өмірдің көңілді сахналануы; карикатуралар, достық шаржалар, және т.б. Мұнда тіпті мектептік медиатекада қолданыла алады.

Ауызша журналды өткізу мұғалім тарапынан ұйымдастырушылық қабілетті талап етеді. Ол оқушылардың қызығушылығын арттырып, журнал дайындау мен өткізу арманын тудыру керек. Мұғалімнің көмегі бастапқыда қажет болады. Көмек сипаты оқушылардың ауызша журналды өткізуіне байланысты өзгереді: мұғалім журнал мазмұнын анықтауға қатысады, ал оқушылар оны жүргізеді; оқушылар әрекеті өз бетіншілік сипатқа ие болады.

Тіпті ауызша журналдың тұрақты кеңесшісін таңдауға болады. Ол басқа пән мұғалімдері немесе ата-аналар болуы мүмкін.

Факультативтік сабақтар. Информатикадан факультативтік сабақтардың басты мақсаты – оқушылардың білімін кеңейту және тереңдету, оқушылардың пәнге деген қызығушылығы мен қабілеттерін арттыру, информатикадан өз бетіндік жұмыстарға баулу, шығармашылық пен талап, ниеттерін дамыту мен тәрбиелеу.


Информатикадан негізгі курс бағдарламасы факультатив сабақтар бағдарламасымен сол пәннен берілген сыныпқа жоғары деңгейлі бағдарлама құрады.

Информатикадан факультатив сабақтардың бағдарламасы мектептегі информатиканың негізгі курсының тақырыптарын жекелеп өтуге негізделеді. Информатикадан факультативті сабақтар тиімді болуы үшін оларды жоғары дәрежелі мұғалімдер бар жерде ұйымдастырған жөн, себебі олар 15 адамнан тұратын оқушылар тобында сабақты жоғарғы ғылыми-әдістемелік деңгейде өткізеді.

Егер мектепте сыныптар толық болмаса (әсіресе ауыл мектептеріне тән), онда оқушылар тобында факультатив сабақтарды олардың информатикаға қызығушылықтарына байланысты біріктіріп жіберуге болады.

Факультатив курстарға жазылуы оқушылардың еріктері мен қызығушылықтарына байланысты болады. Факультатив курс аяқталғаннан соң, оқушылар сынақ (бағасымен) тапсырып, аттестатқа бағасы қойылады. Мұғалім факультатив сабақ сапасына толық жауапты болады. Факультатив сабақтар сабақ кестесіне кіргізіліп, мұғалімдерге ақы төленеді.

Информатикадан факультатив сабақтар өткізу сыныптан тыс жұмыстың басқа түрлерін (кештер, үйірмелер, олимпиадалар және т.б.) қолдануды шектемейді.

Информатика пәніне қызығушылық танытатын және қабілетті оқушылармен аптасына 1-2 сағат жұмыс істеу – саралап оқыту деп аталатын информатиканы оқытудың жаңа түрін тудырады. Факультатив сабақтар оқытуды саралаудың бір түрі болып табылады.

Информатикадан факультатив сабақтар оқушыларға қызық, тартымды, мағыналы болып құрылуы керек.

Информатикадан факультатив сабақтар өткізудің негізгі формасы әр сабақтың екі бөлікке бөлінуінде. Бірінші бөлім – жаңа материалды меңгеріп, теориялық және практикалық сипаттағы тапсырмалармен өз бетінше жұмыс жасауға арналған. Бұл бөлім аяқталған соң, оқушыларға теорияны оқып, үйренуге үй тапсырмасы беріледі. Екінші бөлім – қиындатылған есептер шығаруға арналған, олар қиын, әрі қызық есептерді талқылайды.

Факультатив сабақтар негізінде информатиканы үйрену (оқыту емес) әдістері мен оқытудың проблемалық әдісін қолданады.

Нақты уақытта информатикадан факультатив сабақтар үш негізгі бағыт бойынша жүргізіледі: а) программалауды үйрену; ә) компьютерлік технологияны меңгеру; б) компьютерлік технология негізінде әрекеттің қолданбалы саласын меңгеру. «Информатика курсының қосымша сұрақтары» бағдарламасының мазмұны оқу материалын тереңдетіп оқуға мүкіндік береді, оқушыларды қазіргі заманауи ойлармен таныстырып, информатика қосымшасын практикада ашады, мұғалімді жаңа бағдарламаға үйретеді.


Мектеп баспасы. Сыныптан тыс жұмыстың бұл түрі «қабырға газеті» түрінде таныс. Қабырға газетін шығару үшін информатикадан үйірме болу міндетті емес. Кейде газеттер үйірме басқаруымен шығарылады. Қабырға газетінің арнайы нөмірі информатикадан мектеп кешіне арнап шығарылады. Мұндай газеттің негізгі мақсаты – үйірмеге қатыспайтын оқушылардың білімін жетілдіріп, олардың информатикаға деген қызығушылықтарын арттыру, үйірмеге тарту, үйірме жұмысының тәжірибесін дамыту. Қабырға газетіндегі материалдар үйірме мүшелеріне де қызықты болу керек. Газеттің жарты бөлігін үйірмеде қарастырылмайтын материалдар қамтиды. Газеттер үйірме жұмысын толықтырады. Газет шығарушы оқушылар материал іздейді, көптеген әдебиеттермен танысады, таңдалған материалдарды талдайды, бұл оқушыларға үлкен пайда әкеледі. Бұл оқушының дүниетанымын арттырып, сауатын ашады. Газеттің безендірілуі өте әдемі және талғамды болуы керек. Бұл кезде компьютер, атап айтқанда қолданбалы программалар көмектеді.

Үйірме сабағында оқушылар қарастырылатын материалды толығымен меңгереді. Кейбір оқушылар жазбаларында қате жібереді, кейбіреуі бәрін ұмытып қалады. Оқушыларға сұраққа қайта оралуға мүкіндік беру үшін үйірме журналын арнауға болады немесе ақпараттартты үйірменің WEB-сайтына жариялап қоюға болады. Мұнда барлық маңызды ақпараттар: баяндама тезистері мен хабарламалары, оқушылардың фамилиясы, тарихи сипаттағы мақалалар, кітаптар мен журналдың қызық жазбалары енгізіледі. Ол көркем әсемделіп, суреттермен, бейнелермен құрылуы керек.

Мектеп баспасының басқа түрлері.

  1. Жалпы мектептік, не сыныптық «Информатика бұрышы» атты қабырға газеті. Мұнда есептер, информатикадан ескертпелер, олардың тарихтары енгізіледі.

  2. Фотогазетте ғалымдардың суреттері, кітаптардың суреттері, жарыс жеңімпаздары және т.б. бейнеленеді. Әрбір сурет қысқаша түсініктемемен толықтырылады. Кейде мұндай газетке сурет те салады.

  3. Сурет монтаждары мен бейнелер: фотомонтаждар белгілі бір тақырыпқа беріледі. Үлкен бетте суреттер орналастырылып, әрқайсысының астына қысқаша библиография енгізіледі.

  4. Альбомдар – мазмұны монтажға ұқсас. «Информатика адамзат қызметінде» атты альбом жасауға болады.

  5. Соңғы кездері шығармашылық баспаның желілік түрлері кеңінен тараған. Жоғарыда аталған баспалар Интернетте жариялануы мүмкін. Жаңа ақпараттық технологиялар шығармашылықтың бейнегазеті деп аталатын түрін ұсынады, мұнда ақпараттар гипермедиа мен мультимедиа түрінде беріледі.