Файл: Ozbekiston respublikasi oliy va orta maxsus talim vazirligi.doc

4.2. “Buyuk tariqatlar va ularning asoschilari” mavzusi boyicha

ma’ruza mashg’ulotining

TEXNOLOGIK XARITASI

Ish bosqichlari va vaqti	Faoliyat nmazmuni
	Ta’lim beruvchi	Ta’lim oluvchilar
1. Mavzuga kirish (15 daqiqa)	1.1. Mashg’ulot mavzusini aytadi, reja va asosiy adabiyotlar bilan tanishtiradi (1-илова). 1.2. Mashg’ulotning maqsadi va o’quv faoliyatining natijalarini e’lon qiladi. 1.3. Talabalar bilimini faollashtirish maqsadida savol-javob usulini qo’llaydi (2-ilova): 1.4. Javoblarni to’ldiradi va umumlashtiradi.	Tinglaydilar, yozib oladilar Savolga javob beradilar. Fikr bildiradilar.
2. Asosiy bosqich (55 daqiqa)	2.1. Qodiriya, Yassaviya, Kubroviya tariqatlari haqida nazariy ma`lumotlar beradi; 2.2. Xojagon tariqati va uning irfoniy asoslari xususida batafsil tushuna bradi; 2.3. Tariqatning mashhur namoyandalari to`g`risida to`liq ma`lumotlar beriladi .	Tinglaydilar, zarur ma’lumotlarni yozib oladilar Savollar beradilar
3. Yakuniy bosqich (10 daqiqa)	3.1. Mavzu bo’yicha yakuniy xulosalar qiladi. Muammoli masalalar haqida yo’llanma beradi. Qo’shimcha ma’lumot uchun manbalarni havola etadi. 3.2. Mustaqil ishlash uchun vazifa beradi (4-илова); keyingi mavzu bo’yicha o’quv mashg’ulotiga tayyorlanib kelishni tayinlaydi	Vazifalarni yozib oladilar.

1-ilova



2-ilova

0. 
   Ma’ruzada ta’lim texnologiyasi
   

Mashg’ulot baqti -2 soat	Talabalar soni:45-50nafar
Mashg’ulotshakli	Axborot-tahliliy ma’ruza
Ma’rvzarejasi:	1. Irfoniy ishq nima? 2. Ilk so’fiylar orifona she’riyati. 3. Badiiy ijodda irfoniy ishqning aks ettirilishi
O’quv mashg’ulotining maqsadi: Sharq mumtoz she’riyatining asosiy g’oyaviy yo’nalishi haqida nazariy ma’lumot berish. Yozma o’zbek adabiyotiga XII asrda tasav­vufiy g’oyalarning kirib kelishi va muayyan an’ana­ning vujudga kelganligini tushuntirib berish.
Pedagog vazifalari Irfoniy ishq dganda nima tushuniladi, uning dastlabki namunalari kimlarning ijodida uchraydi, shu kabi masalalar haqida ma`lumotlar; Keyingi davr adabiyotida irfoniy ishqning ta`siri masalasi xususida fikr yuritiladi.	O`quv faoliyati natijalari Talabalar irfoniy ishq dganda nima tushuniladi, uning dastlabki namunalari kimlarning ijodida uchrashi to’g’risida ma’lumotga ega bo’ladilar. Keyingi davr adabiyotida irfoniy ishqning ta`siri xususida nazariy bilimgi ega bo’ladilar;
Ta’lim berish usullari	Ko’rgazmali ma’ruza, namoyish etish, savol-javob, suhbat, tushuntirish, aqliy hujum.
Ta’lim berish shakllari	Yakka, jamoa, ommaviy
Ta’lim berish vositalari	O`quv va tarqatma materiallar, slaydlar
Ta’lim berish sharoiti	Texnik jihozlangan auditoriya
Monitoring va baholash	Og’zaki nazorat, savol-javob

---

5.2. “Irfoniy ishq va she’riyat” mavzusi boyicha ma’ruza mashg’ulotining

TEXNOLOGIK XARITASI

Ish bosqichlari va vaqti	Faoliyat nmazmuni
	Ta’lim beruvchi	Ta’lim oluvchilar
1. Mavzuga kirish (15 daqiqa)	1.1. Mashg’ulot mavzusini aytadi, reja va asosiy adabiyotlar bilan tanishtiradi (1-илова). 1.2. Mashg’ulotning maqsadi va o’quv faoliyatining natijalarini e’lon qiladi. 1.3. Talabalar bilimini faollashtirish maqsadida savol-javob usulini qo’llaydi (2-ilova): 1.4. Javoblarni to’ldiradi va umumlashtiradi.	Tinglaydilar, yozib oladilar Savolga javob beradilar. Fikr bildiradilar.
2. Asosiy bosqich (55 daqiqa)	2.1.Irfoniy ishq haqida nazariy ma`lumotlar. 2.2.Ilk so’fiylar orifona she’riyati. 2.3. Badiiy ijodda irfoniy ishqning aks ettirilishi	Tinglaydilar, zarur ma’lumotlarni yozib oladilar
3. Yakuniy bosqich (10 daqiqa)	3.1. Mavzu bo’yicha yakuniy xulosalar qiladi. Muammoli masalalar haqida yo’llanma beradi. Qo’shimcha ma’lumot uchun manbalarni havola etadi. 3.2. Mustaqil ishlash uchun vazifa beradi (4-илова); keyingi mavzu bo’yicha o’quv mashg’ulotiga tayyorlanib kelishni tayinlaydi	Vazifalarni yozib oladilar.

1-ilova



Diqqatni jalb

2-ilova

0. 
   Ma’ruzada ta’lim texnologiyasi
   

Mashg’ulot baqti -2 soat	Talabalar soni:45-50nafar
Mashg’ulotshakli	Axborot-tahliliy ma’ruza
Ma’rvzarejasi:	1. Sharq mumtoz she’riyatining asosiy g’oyaviy yo’nalishi. 2. Naqshbandiya ta’limotining badiiy ijodga ta’siri va aks ta’sir.
O’quv mashg’ulotining maqsadi: Sharq mumtoz she’riyatining asosiy g’oyaviy yo’nalishi haqida nazariy ma’lumot berish. Yozma o’zbek adabiyotiga XII asrda tasav­vufiy g’oyalarning kirib kelishi va muayyan an’ana­ning vujudga kelganligini tushuntirib berish. An’ananing ibtidosi Xoja Ahmad Yassaviy hikmatlari bo’lib, keyingi asrlarda Yassaviya suluki bilan bog’liq adabiy oqimning shakllanishi va rivoj topishida namoyon bo’lganligini talabalarga izohlab berish.
Pedagog vazifalari Sharq mumtoz she’riyatining asosiy g’oyaviy yo’nalishlarini tushuntirib berish; Naqshbandiya ta’limotining badiiy ijodga ta’siri va aks ta’sir masalasi to’g’risida talabalarga ma’lumot berish; Turkiy tilli xalqlarning XV asrgacha bo’lgan ma’naviy va badiiy adabiyoti rivoji­da Yassaviya ta’limoti muhim rol o’ynaganini izohlab berish.	O`quv faoliyati natijalari Talabalar yozma o’zbek adabiyotiga XII asrda tasav­vufiy g’oyalarning kirib kelishi va muayyan an’ana­ning vujudga kelganligi to’g’risida ma’lumotga ega bo’ladilar. An’ananing ibtidosi Xoja Ahmad Yassaviy hikmatlari bo’lib, keyingi asrlarda Yassaviya suluki bilan bog’liq adabiy oqimning shakllanishi va rivoj topishida namoyon bo’lganligi xususida nazariy bilimgi ega bo’ladilar; Turkiy tili xalqlarning XV asrgacha bo’lgan ma’naviy va badiiy adabiyoti rivoji­da Yassaviya ta’limoti muhim rol o’ynagani, XV asrdan boshlab, Naqshbandiya suluki ham o’zining sezilarli ta’sirini o’tkaza boshlaganligi kabi ma’lumotlarni to’playdilar.
Ta’lim berish usullari	Ko’rgazmali ma’ruza, namoyish etish, savol-javob, suhbat, tushuntirish, aqliy hujum.
Ta’lim berish shakllari	Yakka, jamoa, ommaviy
Ta’lim berish vositalari	O`quv va tarqatma materiallar, slaydlar
Ta’lim berish sharoiti	Texnik jihozlangan auditoriya
Monitoring va baholash	Og’zaki nazorat, savol-javob

---

6.2. “Irfoniy ishq va she’riyat” mavzusi boyicha ma’ruza mashg’ulotining

TEXNOLOGIK XARITASI

Ish bosqichlari va vaqti	Faoliyat nmazmuni
	Ta’lim beruvchi	Ta’limoluvchilar
1. Mavzuga kirish (15 daqiqa)	1.1. Mashg’ulot mavzusi, reja va asosiy adabiyotlar bilan tanishtiradi (1-илова). 1.2. Mashg’ulotning maqsadi va o’quv faoliyatining natijalarini e’lon qiladi. 1.3. Talabalarning diqqatini tayanch tushunchalarga qaratadi (1-slayd), ular haqida fikr bildirishni soraydi. 1.4. Fikrlarni tinglaydi, zarurat bo’lsa, isloh qiladi	Tinglaydilar, yozib oladilar Savolga javob beradilar. Fikr bildiradilar.
2. Asosiy bosqich (55 daqiqa)	2.1.Sharq mumtoz she’riyatining asosiy g’oyaviy yo’nalishlarini tushuntirib beradi, qo’shimcha ma’lumotlar uchun manbalarni havola etadi. 2.2. Naqshbandiya ta’limotining badiiy ijodga ta’siri va aks ta’sir masalasi to’g’risida talabalarga ma’lumot beradi 2.3. Turkiy tilli xalqlarning XV asrgacha bo’lgan ma’naviy va badiiy adabiyoti rivoji­da Yassaviya ta’limoti muhim rol o’ynaganini izohlab beradi.	Tinglaydilar, zarur ma’lumotlarni yozib oladilar O’qiydilar, vazifani bajaradilar
3. Yakuniy bosqich (10 daqiqa)	3.1. Mavzu bo’yicha yakuniy xulosalar qiladi. Muammoli masalalar haqida yo’llanma beradi. Qo’shimcha ma’lumot uchun manbalarni havola etadi. 3.2. Mustaqil ishlash uchun vazifa beradi (4-илова); keyingi mavzu bo’yicha o’quv mashg’ulotiga tayyorlanib kelishni tayinlaydi	Vazifalarni yozib oladilar.

1-ilova



1 -slayd



7.1. Ma’ruzada ta’lim texnologiyasi

Mashg’ulotbaqti -2 soat	Talabalarsoni:45-50nafar
Mashg’ulotshakli	Axborot-tahliliy ma’ruza
Ma’rvzarejasi:	1. Mumtoz adabiyotning badiiy asosi. Badiiy so’z tabiati. 2. «Funun ul-balog’a» asarining nazariy ahamiyati.
O’quv mashg’ulotining maqsadi: Mumtoz adabiyotning badiiy asosi, badiiy so’z tabiati, inson sifatining yuksala borishi so’z bilan ekanligi xususida talabalarga ma’lumot berish. «Devonu lug’otit turk», «Qutadg’u bilik», «Hibat ul-haqoyiq» asarlari tarkibida ham badiiy so’z haqidagi qarashlar aks etganligini talabalarga tushuntirish.
Pedagog vazifalari Mumtoz adabiyotning badiiy asosi, badiiy so’z tabiati xususida talabalarga tushuncha berish; Forobiyning mashhur arab tilida yozilgan asar­lari va sharhlari, Nizomiy Aruziy Samarqandiy­ning fors tilidagi «Nodir hikoyatlar»i, Sayfi Saroyi («Gulistoni bit-turkiy») va Abdurahmon Jomiyning («Silsilatuz-zahab», Bahoriston» (8-ravza) asarlarida aytilgan mulohazalar mumtoz adabiyotshunoslikda badiiy so’z san’at sifatida qadrlanganligini ko’rsatuvchi manbalar ekanini talabalar ongiga yetkazish; Alisher Navoiyning «Xamsa»si muqaddimasida va «Hayrat ul-abror» dostonida so’z ta’rifiga alohida bob bag’ishlanganligi xususida ma’lumot berib o’tish; .Atoulloh Husayniyning poetika qonuniyatlari sharhi va talqiniga bag’ishlan­gan asari haqida fikr yuritish; «Funun ul-balog’a» asarining nazariy ahamiyati, turk tilidagi adabiyotshunoslikka oid manbalar orasida so’z san’ati va uning xususiyatlari­ga doir nisbatan yirik manba ekanini tushuntirib berish.	O`quv faoliyati natijalari Talabalar so’z va so’zning qudrati g’aqida tushunchaga ega bo’ladilar; Forobiyning mashhur arab tilida yozilgan asar­lari, Nizomiy Aruziy Samarqandiy­ning fors tilidagi «Nodir hikoyatlar»i, Sayfi Saroyi («Gulistoni bit-turkiy») va Abdurahmon Jomiyning («Silsilatuz-zahab», Bahoriston» asarlarida aytilgan mulohazalar mumtoz adabiyotshunoslikda badiiy so’z san’at sifatida qadrlanganligini ko’rsatuvchi manbalar ekani haqida ma`lumoyga ega bo`ladilar; Poetika fani va bunga doir yaratilgan asarlar to’g’risida ma’lumotga ega bo’ladilar; «Badoye’ us-sanoyi» va uning o’ziga xosligi haqida ma’lumotga ega bo’ladilar; «Funun ul-balog’a» asarining badiiy qimmati to’g’risida nazariy bilimga ega bo’ladilar.
Ta’lim berish usullari	Ko’rgazmali ma’ruza, namoyish etish, savol-javob, suhbat, tushuntirish, aqliy hujum.
Ta’lim berish shakllari	Yakka, jamoa, ommaviy
Ta’lim berish vositalari	O`quv va tarqatma materiallar, slaydlar
Ta’lim berish sharoiti	Texnik jihozlangan auditoriya
Monitoring va baholash	Og’zaki nazorat, savol-javob

---

7.2. “Poetika fanining nazariy asoslari” mavzusi boyicha ma’ruza mashg’ulotining
TEXNOLOGIK XARITASI

Ish bosqichlari va vaqti	Faoliyat nmazmuni
	Ta’lim beruvchi	Ta’lim oluvchilar
1. Mavzuga kirish (10 daqiqa)	1.1. Mashg’ulot mavzusini aytadi, reja va asosiy adabiyotlar bilan tanishtiradi (1-илова). 1.2. Talabalarning diqqatini tayanch tushunchalarga qaratadi (1-slayd), dars davomida ular haqida etarli bilimga ega bo’lish lozimligini uqtiradi.	Tinglaydilar, yozib oladilar Savolga javob beradilar. Fikr bildiradilar.
2. Asosiy bosqich (60 daqiqa)	2.1. Atoulloh Husayniyning poetika qonuniyatlari sharhi va talqiniga bag’ishlan­gan asari haqida fikr yuritadi. 2.2. «Badoye’ us-sanoye’» poetika qonuniyatlari haqidagi asar ekanini tushuntiradi. 2.2. «Funun ul - balog’a» asarining nazariy ahamiyati haqida nazariy ma`lumotlar beradi, «Funun ul-balog’a» asarining nazariy ahamiyati, turk tilidagi adabiyotshunoslikka oid manbalar orasida so’z san’ati va uning xususiyatlari­ga doir nisbatan yirik manba ekanini tushuntirib beriadi.	Tinglaydilar, ma’lumotlarni yozib oladilar Javob beradilar, ma’lumotlarni yozib oladilar
3. Yakuniy bosqich (10 daqiqa)	3.1. Mavzu bo’yicha yakuniy xulosalar qiladi. Muammoli masalalar haqida yo’llanma beradi. Qo’shimcha ma’lumot uchun manbalarni havola etadi. 3.2. Mustaqil ishlash uchun vazifa beradi (4-илова); keyingi mavzu bo’yicha o’quv mashg’ulotiga tayyorlanib kelishni tayinlaydi.	Vazifalarni yozib oladilar.

1-ilova



2-ilova





8.1. Ma’ruzada ta’lim texnologiyasi

Mashg’ulot baqti -2 soat	Talabalar soni:45-50nafar
Mashg’ulotshakli	Axborot-tahliliy ma’ruza
Ma’rvzarejasi:	1. Alisher Navoiy o’zbek mumtoz she’riyatining yetuk nazariyotchisi sifatida. 2. Alisher Navoiy lirikasida Oliy Haqiqat timsoli
O’quv mashg’ulotining maqsadi: O’zbek xalqining ulug’ mutafak­kir shoiri Amir Nizomiddin Alisher Navoiydan Sharq klassik adabiyotining barcha janrlariga oid juda kata hajmdagi boy meros yetib kelganligi, u Sharq she’riyatini yangi taraqqiyot bosqichiga ko’tar­ganligi, u lirikaning o’zigacha bo’lgan mavzu doirasi­ni kengaytirganligi, ijtimoiy hayot masalalarining turli qirralarini mavzu qilib olganligi to’g’risida talabalarga nazariy bilim berish.
Pedagog vazifalari Mumtoz adabiyotda orifona ruh mazmunini sharhlab berish; Alisher Navoiy o’zbek mumtoz she’riyatining asoschisi ekani haqida talabalarga nazariy ma’lumot berish; «Xazoyin ul-maoniy» devonlar turkumidan o’rin olgan orifona ruhdagi g’azallar va kichik lirik janrlardagi asarlarning mavzu, mundarijasi, irfoniy mazmuni xususida batafsil ma’lumot berish; Alisher Navoiy lirikasida Oliy Haqiqat timsoli talqini haqida tushuncha berish.	O`quv faoliyati natijalari Talabalar orifona ruh va uning mumtoz adabiyotda aks etishi haqida nazariy bilimga ega bo’ladilar; Alisher Navoiy lirikasida (hamd, na’t, munojot mavzusidagi) irfoniy mazmun xususida tushunchaga ega bo’ladilar; Talabalar orifona ruh va uning mumtoz adabiyotda aks etishi haqida nazariy bilimga ega bo’ladilar; Alisher Navoiy lirikasida (hamd, na’t, munojot mavzusidagi) irfoniy mazmun xususida tushunchaga ega bo’ladilar; Navoiy ijodida Oliy Haqiqat timsolining aks etishini misollar orqali tushunib oladilar.
Ta’lim berish usullari	Ko’rgazmali ma’ruza, namoyish etish, savol-javob, suhbat, tushuntirish, aqliy hujum.
Ta’lim berish shakllari	Yakka, jamoa, ommaviy
Ta’lim berish vositalari	O`quv va tarqatma materiallar, slaydlar
Ta’lim berish sharoiti	Texnik jihozlangan auditoriya
Monitoring va baholash	Og’zaki nazorat, savol-javob

---

8.2. “O’zbek mumtoz she’riyatida orifona ruh va mazmun” mavzusi boyicha ma’ruza mashg’ulotining

TEXNOLOGIK XARITASI

Ish bosqichlari va vaqti	Faoliyat nmazmuni
	Ta’lim beruvchi	Ta’lim oluvchilar
1. Mavzuga kirish (15 daqiqa)	1.1. Mashg’ulot mavzusini aytadi, reja va asosiy adabiyotlar bilan tanishtiradi (1-илова). 1.2. Mashg’ulotning maqsadi va o’quv faoliyatining natijalarini e’lon qiladi. 1.3. Talabalar bilimini faollashtirish maqsadida savol-javob usulini qo’llaydi (2-ilova): 1.4. Javoblarni to’ldiradi va umumlashtiradi.	Tinglaydilar, yozib oladilar Savolga javob beradilar. Fikr bildiradilar.
2. Asosiy bosqich (55 daqiqa)	2.1. Alisher Navoiy o’zbek mumtoz she’riyatining yetuk nazariyotchisi eknini nazariy ma`lumotlar orqali tushuntirib beradi. 2.2. Alisher Navoiy lirikasida Oliy Haqiqat timsolining aks etishini misollar tahlili orqali tushuntirib beradi.	Tinglaydilar, zarur ma’lumotlarni yozib oladilar
3. Yakuniy bosqich (10 daqiqa)	3.1. Mavzu bo’yicha yakuniy xulosalar qiladi. Muammoli masalalar haqida yo’llanma beradi. Qo’shimcha ma’lumot uchun manbalarni havola etadi. 3.2. Mustaqil ishlash uchun vazifa beradi (4-илова); keyingi mavzu bo’yicha o’quv mashg’ulotiga tayyorlanib kelishni tayinlaydi	Vazifalarni yozib oladilar.

1-ilova



2-ilova

0. 
   Ma’ruzada ta’lim texnologiyasi
   

Mashg’ulot baqti -2 soat	Talabalar soni:45-50nafar
Mashg’ulotshakli	Axborot-tahliliy ma’ruza
Ma’rvzarejasi:	1. Alisher Navoiy tasavvuf ruhidagi asar­larida ma’rifat mavzusi. 2. Navoiy epik asarlarida hamd, na’t, munojot va me’rojnomalar.
O’quv mashg’ulotining maqsadi: Alisher Navoiy islom dinining mohiyatan insonsevar, komil inson va komil insoniy jamiyat tarbiyasiga xizmat qiluvchi ilm ekanligi uchun ham o’zining barcha qiziqishlari kali­tini undan izladi. Navoiy tasavvufiy dunyoqarashi­ning falsafiy zaminini tashkil etuvchi vujuduyun (panteizm) ta’limotida ta’kidlanganidek, Alloh taoloning husnu jamoli, kuch-qudrati va hikmati biz ko’rib, idrok etayotgan olamda yoyilgandir, deb tushundi. Mazkur masalalar xususida talabalarga nazariy ko’nikma berish.
Pedagog vazifalari Alisher Navoiy tasavvuf ruhidagi asar­larida ma’rifat mavzusi xususida talabalarga nazariy bilim berish; Navoiy zamondoshlari kabi adolatni, halollikni, yuksak axloqni himoya qiluvchi ma’rifiy asarlarida shaxsning komil inson sifatida shakllanishi uchun qay tarzda to’g’ri fikr yuritishi, nimalardan o’zini tiyishi va qanday insoniy fazilatlarga intilishi kerakligini yuksak badiiy mahorat bilan tasvirlab berilgani to’g’risida talabalarda nazariy ko’nikmani shakllantirish; Navoiy epik asarlaridagi hamd, na’t, munojot va me’rojnomalar tahlil orqali talabalarni komil inson sifatida tarbiyalashga harakat qilish; Shoirning «Lison ut-tayr» dostonidagi ramziy timsollar haqida fikr-mulohaza yuritish.	O`quv faoliyati natijalari Talabalar Alisher Navoiyning tasavvuf ruhidagi asar­larida ma’rifat mavzusi xususida nazariy ma`lumotga ega bo`ladilar; Badiiy uslub masalasini tushunib oladilar; Navoiyning badiiy uslubi, o’ziga xos jihatlari haqida tushunchaga ega bo’ladilar; Hamd, na’t, me’rojnoma mazmunidagi shshe’rlarni tahlil qilish ko’nikmasini egallaydi; Shoirning «Lison ut-tayr» dostonidagi ramziy timsollar haqida tushunchaga ega bo`ladilar.
Ta’lim berish usullari	Ko’rgazmali ma’ruza, namoyish etish, savol-javob, suhbat, tushuntirish, aqliy hujum.
Ta’lim berish shakllari	Yakka, jamoa, ommaviy
Ta’lim berish vositalari	O`quv va tarqatma materiallar, slaydlar
Ta’lim berish sharoiti	Texnik jihozlangan auditoriya
Monitoring va baholash	Og’zaki nazorat, savol-javob

---