3.14. Мұрын қуысынан бөгде денені алу

2% лидикаин ертіндісімен аппликациялық жансыздандырудан кейін (жасы кіші балалардан басқа) арнайы үшкір емес мұрын ілмегімен мұрын қуысынан бөгде дене алынады (48 сурет).

Алдыңғы риноскопия арқылы мұрын қуысын қарап, бөгде денені анықтайды. Бөгде дененің ерекшелігін, көлемін, орналасуын нақтылайды. Содан соң бөгде денені алу үшін ілмекті мұрын қуысына енгізіп, бөгде дененің арғы жағына өтіп, мұрын қуысының төменгі жағына қарай басып бөгде денені шығарады. Мұрыннан қан кету болса, онда мұрынның алдыңғы тампонадасы жасалып, сақпан тәрізді таңғыш таңылады.


48 сурет –Мұрын қуысынан бөгде денені алу

3.15. Мұрынішілік новокаин блокадасы

1-2% 1 мл новокаин ертіндісі ортаңғы мұрын кеуілжерінің алдыңғы бөлігінің (аger nasi аймағына) кілегей қабағының ішіне ағарғанша енгізіледі.

Егер мұрынішілік новокаин блокадасы дұрыс жасалса, иньекция жасалған аймақта беттің қызаруы және «қызу» сезімі пайда болады.
3.16. Жаңадан алған жарақаттан кейінгі мұрын сүйегі сынықтарының репозициясы

Мұрын сүйегінің ығысқан сынығында, мұрын пішінін қалпына келтіру керек. Жаңа сынған мұрын сүйектерін түзету тез жасалады және жансыздандырусыз жүргізуге болады. Егер сынықтар ішке қарай ығысқан болса, 2% немесе 10% лидокаин ерітіндісімен жергілікті жансыздандыру соң, мұрын қуысына Волков элеваторы енгізіліп мұрын сүйектері түзетіледі. Мұрын пішінін қалпына келтіруден басқа, мұрын қызметінде ұмытпау керек. Мұрын сүйектері ығыспас үшін май немесе парафинге сіңірілген (парафин температурасы 56⁰ ) алдыңғы тампон енгізіледі, ол мұрыннан қан кетуді жақсы тоқтатады, 3-4тәуліктен кейін қиындықсыз алынады.
3.17. Мұрыннан қан кетуді тоқтату мақсатындағы мұрын қуысының тампонадасы

Қан кеткен жерін анықтау үшін алдыңғы риноскопия жасалады. Жиі мұрыннан қан кету мұрын пердесінің алдыңғы-төменгі бөлігіндегі Киссельбах өрімінен /93%/, сирек жағдайда мұрын қуысының артқы-жоғарғы бөлігінен/ Вудраффа зонасы/ кетеді.

---

Егер мұрыннан қан кету болса, дәрігердің алғашқы көмегі, алдыңғы тампонада жасау арқылы тезірек қан кетуді тоқтату (49 сурет). Гемостатикалық паста, қан плазмасы немесе жай ғана стерилді вазелин майымен сіңірілген білтенің ұшынан 10 см қашықтықта пинцетпен ұстап, қан кетіп жатқан мұрын қуысының төменгі жағымен хоанаға дейін енгізеді. Пинцетті шығарып, қайтадан 15 см-дей білтені мұрынның артқы бөлігіне дейін жеткізеді.Тампонды мұрын қуысының күмбезіне дейін тығыздап толтырып салады. Келесі жағында да осы реттілік қайталанады. Содан соң сақпан тәрізді таңғыш таңылады. Мұрын қуысындағы тампонның тұру ұзақтығы 48 сағаттан артық емес.

Егер алдыңғы тампонадан соң, мұрыннан қан кету қайталанса және жұтқыншақтан да қан кету белгілері анықталса (қан хоана арқылы мұрынжұтқыншаққа және ауызжұтқыншаққа, көмейжұтқыншаққа ағып, науқас ішке қарай жұтып жатса), онда мұрынға артқы тампонада жасалады (50 сурет).


49, 50 сурет– Мұрынның алдыңғы, артқы тампонадасы
Қан кетіп жатқан мұрынның бір жақ жартысына резеңке катетер енгізіледі, ол ауызжұтқыншақтан көрінгеннен кейін, пинцеттің көмегімен ауыз қуысынан шығарылады. Артқы тампонның 2 жібі (үш жіптің) катетердің ұшына байланады, катетерді мұрын арқылы кейін тартып артқы тампонды ішке енгізеді, сол қолдың сұқ саусағымен тампонды жұмсақ таңдайдың арғы жағына өткізіп, хоанаға тіреп, мұрынжұтқыншаққа орналастырады. Артқы тампонның көлемі науқастың І-нші саусағының дисталды фалангасымен сәйкес келеді.

Осыдан кейін алдыңғы тампонада жасалады. Артқы тампонның екі жібін медбике ұстап тұрады, алдыңғы тампонды қойғаннан кейін, артқы тампонның 2 жібі аралығына дәке түйірін салып байлайды. Үшінші жіптің ұшын беттің бір жақ жартысына лейкопластырмен бекітеді. Сақпан тәрізді таңғыш қойылады.

Тампонды алу рет-реттімен жүргізіледі. Артқы тампонды ұстап тұрған 2 жіпті қияды, аралығындағы дәке түйінін, мұрын қуысының екі жағындағы алдыңғы тампон алынып және үшінші жіптің көмегімен мұрынжұтқыншақ артқы тампоннан босатылады. Артқы тампонның тұру ұзақтығы 48 сағаттан аспау керек.
3.18. Мұрынға сақпан тәрізді байламды дайындау

Сақпан тәрізді таңғыш мұрын қуысындағы хирургиялық емнен кейін қолданылады. Ұзындығы 50 см болатын бинт алынады, екі жағынан ортасына дейін қайшымен қияды, бинттің ортаңғы бөлігін 10 см қимай қалдырады. Оның беткейіне мақта салып сыртын дәкемен орайды, оны мұрынның кіреберісіне орналастырады. Таңғыштың төменгі бауы жоғарыға қарай, ал жоғарғы бауы – құлақ қалқанының төменгі жағынан өткізіліп мойын артына байланады. Сақпан тәрізді таңғыш қанмен немесе қанды бөліндімен сіңірілуіне байланысты алмастырылады.

---

3.19. Мұрын маңы қойнауларының пункциясы

Диагностикалық пункциялар жоғарғы жақ және маңдай қойнауларындағы патологиядық өзгерістерді анықтау үшін қолданылады. Оданда басқа сына тәрізді және торлы қойнауларға пункциясын жасауға да болады.

Бұл мақсатта жұлын-ми пункциясында қолданылатын ине (Бир инесі) немесе шамалы имектеу келген арнайы жуандау ине (Куликовский инесі) пайданылады. 2% немесе 10% лидокаин ерітіндісімен төменгі мұрын жолын екі рет жансыздандырған соң (әсіресе оның күмбезін), ине төменгі мұрын кеуілжерінің астына енгізіледі және төменгі мұрын кеуілжерінің алдыңғы шетінен 2-3 см қашықтықта еніп, иненің ұшын мұрынның латералды қабырғасына енгізеді (51 сурет).Тескен уақытта иненің ұшын көздің сыртқы бұрышына бағыттайды. Қойнауды тескеннен кейін қойнау іші жылы физиологиялық ерітіндімен жуылады. Ішінде ірің болса, жуынды лайлы болады. Егер де қойнауды перманганат калийдің әлсіз ерітіндісімен жуатын болсақ, іріңнін әсерінен ол түзсізденеді.


51 сурет- жоғары жақ қойнауының пункциясы
Жуғаннан кейін емдік мақсатта қойнауға 5-10 мл антибиотик ертінділерін: стрептомицин, диоксидин, метрогил енгізеді. Балаларға пункцияны 7-8 жастан жасауға болады, өйткені осы жаста жоғарғы жақ қойнауының төменгі қабырғасы, мұрын қуысының төменгі деңгеймен сәйкес келеді.

---

3.20. Мұрын қуысы және мұрын маңы қойнауларының эндоскопиясы

Мұрын қуысы және мұрын маңы қойнауларының эндоскопиялық зерттеуі, қарау бұрышы әртүрлі эндоскоппен жүргізіледі, осы арқылы қойнаулар қабырғасы, қойнау өзектерінің жағдайынан маңызды ақпараттар алуға болады.

Мұрын қуысы және мұрын маңы қойнауларын қарау үшін қолданылатын заманауи эндоскоптардың өзіндік артықшылықтары бар. Әртүрлі бұрыштағы (0⁰, 30⁰, 70⁰, 90⁰, 120⁰) эндоскоптар мұрын қуысындағы көрінбейтін аймақтарды қарауға ыңғайлы. Қазіргі уақытта жоғарғы жақ қойнауын зерттеу толықтай мүмкіндікке ие. Арнайы троакар – канюлямен қойнаудың алдыңғы қабырғасын тесіп, канюля арқылы эндоскопты енгізеді. Енгізгеннен кейін кілегей қабаттың түсіне, тамыр рельефіне, қойнаулардың өзектерінің қалпына назар аударып, қойнаудың барлық бөліктерін қарайды. Сондай-ақ, маңдай қойнауларының эндоскопиясын жүргізуге болады. Эндоскопқа қосылған арнайы қысқыштар арқылы қажетті жерден гистологиялық тексеріске материал алуға және оны гистоморфологиялық салыстыру арқылы қойнауларға диагностика жүргізеді (52 сурет).


52 сурет – мұрын қуысын қатты эндоскоппен қарау
Жұмсақ фиброскоп. Мұрын қуысын қарау үшін мұрын қуысының анатомиялық түзілістерінің (мұрын пердесінің қисаюы, қырлары, тікендері, мұрын кеуілжерлерінің гипертрофиясы және т.б.) өзгешеліктеріне байланысты қарауға мүмкіндік беретін иілмелі жұмсақ эндоскоп.

ЛОР мүшелерінің эндоскопиясын (назо-фаринго-ларинго-фиброскопия) жас балаларға да жасауға болады. Эндоскопиялық риноскопия - балалардағы жұтқыншақ бадамшасының ұлғаюын (аденоидтар) анықтайтын негізгі зерттеу әдісі (53 сурет). Заманауи жұтқыншақтың эндоскопиялық зерттеу тәсілі, визуалды баға беруге және нәтижелі ем тағайындауға мүмкіндік береді.


53 сурет - жұмсақ фиброэндоскоп және эндоскоппен мұрын-жұтқыншақты қарау.
Эндоскопиялық зерттеуге көрсеткіштер:

- жиі бас ауруы;

- мұрыннан қан кету;

- тыныс алу процесінің бұзылуы;

- балаларда есту қабілетінің төмендеуі;

- құлақтың бітелуі;

---

- түнде қорылдау;

- иіс сезудің төмендеуі немесе иіс сезудің болмауы.

Аденоидтың гипертрофиясы мен қабынуы - визуалды көрінбейтін, диагноз қою қиын, балаларда жиі кездесетін патология. Дәрігер жұмсақ эндоскоптің көмегімен аденоидтты түзілісті дәл анықтай алады.
4. Жұтқыншақ ауруларындағы қажетті тәжірибелік дағдылар

4.1. Орофарингоскопия

Орофарингоскопия дегеніміз, ауыз қуысының және ауызжұтқыншақтың эндоскопиялық қарау әдісі.

Қажетті құралдар: маңдай рефлекторы, шпатель, жарық көзі /шам/.

Жұтқыншаққа эндоскопиялық зерттеуді жүргізер алдында, мойынға сыртқы қарау және пальпация жасайды. Лимфа түйіндері анықталса, оның тығыздығын, қозғалыштығына, ауырсынуына назар аударады. Жақарты лимфа түйіндерінің ұлғаюы жұтқыншақ бадамшасының гипертрофиясына тән белгі.

Қарау техникасы. Жұтқыншақты қарауды ауыз қуысынан бастаған жөн (54 сурет). Дәрігер оң қолын науқастың маңдай-төбе аймағына қояды. Сол қолға шпателді алып, ауыздың бұрышын тартып, ауыз қуысын тексереді: ерін және ұрттың кілегей қабығына, қызылиекке, альвеолярлы өсіндіге, тістердің жағдайына, қатты және жұмсақ таңдайдың қалпына, тіл, ауыз қуысы түбіне жіті көңіл аударады. Науқас ауыз арқылы дем алғанда аранды толық көре аламыз. Жұтқыншақтың оң және сол бүйір қабырғаларының жалған асимметриясын болдырмау үшін, науқастың басы және мойны тік қалыпта болуға тиісті.


54 сурет– Орофарингоскопия жүргізу реттілігі
Жұтқыншақты қарау үшін сол қолымызға шпателді алып, тілдің алдыңғы үштен екі бөлігін төменге басамыз. Фарингоскопияда: алдыңғы таңдай доғалары, жұмсақ таңдай, тілшік, таңдай бадамшалары, артқы таңдай доғалары, жұтқыншақтың бүйір валиктері, жұтқыншақтың артқы қабырғасы көрінеді. Жұмсақ таңдайдың қозғалысын анықтау үшін науқасқа «а» дыбыс шығаруын өтінеді. Таңдай бадамшаларын қарағанда, оның көлеміне, түсіне, лакунаның сағасына, тыртықты түзіліске және таңдай доғаларының бадамшалармен жабысуына көңіл аударады. Лакунада патологиялық бөліністің және таңдай доғаларының жабысуын анықтау үшін,таңдай бадамшасын жұтқыншақтың бүйір қабырғасына қарай басады. Ол үшін тілді шпательмен басып, екінші қалақшамен /шпателмен/ алдыңғы таңдай доғасының негізін басады. Егерде жабысу болмаса таңдай бадамшасы ішке /медиалды/, алға қарай ығысады және лакунадан патологиялық (ірің, тығын) бөлініс анықталады.

---

Смотрите также файлы

• Норматив 11 Установка выдвижной лестницы в окно 3го этажа учебной башни с использованием ац.docx

• Компрессорное электрооборудование завода.rtf

• ПМ. 01 Обеспечение реализации прав граждан в сфере пенсионного обеспечения и социальной защиты.docx

• Предложение.docx

• Семинар 1 Какие признаки являются существенными для данного предмета, а какие нет.docx