ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 09.01.2024
Просмотров: 1077
Скачиваний: 6
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
(А): 5% 10 мл еріт. амп. шығарлып, к/т, б/е енгізіледі. Кетамин «диссоциативті» жалпы анестезияны шақырады, ол ассоциативті аймақ пен қыртыс астында таламустың түзілуін тежейді, яғни мидың афферентті сезімталдығын таңдамалы бүзады. Кетаминнің анальгезиялық және біртіндеп естің жойылуына алып келетін жеңіл үйықтататын әсері бар. Күре тамырға енгізгенде әсері 1-2 мин. басталып, 10-15 мин. созылады, ал бүлшық етке енгізгенде әсері 3-6 мин. басталып, 10-15 мин. созылады. Қаңқа бүлшық еттері босаңсымайды, жүтқыншақ пен көмекей рефлекстері сақталған. Кетамин тахикардия, АҚ-ң жоғарылауын тудырады, саливацияны (сілекей ағуы) төмендету үшін атропин енгізіледі. Наркоздан кейінгі кезеңде галлюцинация, психомоторлы қозу, дезориентация (транквилизаторлармен басады) байқалады. Кетамин өкпенің өзінше дем алуының (желденуін) сақталуын талап ететін, қысқа уақытты хирургиялық операциялар мен ем шараларда алғашқы наркоз үшін қолданылады.
Предион - қүрылысы стероидты, наркоздың үзақтығы 30-40 минут, қан тамыр қабырғасын тітіркендіріп, тромбофлебит тудыруы мүмкін, қолданылуы шектеулі.
Альфаксолон - әсері қысқа, көбінесе аллергиялық реакциялар тудырады.
Этомидат - наркоз 4-8 мин. созылып, қүсу, тырысу, АҚ-ң өзгеруін тудырады.
Пропофол - наркоз 8-10 мин. созылып, АҚ-ы төмендетеді, тыныс алуды тежеп, бүлшық еттердің тартылуын шақырады.
2. Этил спирті
Этил спирті резорбтивті әсерінде наркозға арналған дәрілер тәрізді, ОЖЖ-не тежегіш әсер көрсетеді. Спирт наркоз үшін қолданылмайды, себебі наркотикалық әсерінің кеңдігі өте тар және наркоздың агональды кезеңіне тез өтеді, ал қозу кезеңі керісінше ұзақ болады. Сонда да спирттің анальгетикалық қасиетін медициналық тәжірибеде пайдаланады: этил спирті шокқа қарсы сүйықтықтардың құрамына кіреді. Спиртті жергілікті қолданғандатітіркендіргіш, бырыстырғыш және антисептикапық әсері бар, сондықтан медицинада тек антисептикалық және тітіркендіргіш дәрі ретінде қолданылады («Антисептиктер» тақырыбына қараңыз). Спирттің ағзаға резорбтивті әсері келесі белгілермен байқалады:
-этил спирті бас миының қыртысында тежеу процесін күшейтеді, ол эмоциональды қозуға, мидың аналитикалық қызметінің төмендеуіне және эйфорияға алып келеді; үзақ қолданғанда үйренгіштік, дәріге тәуелділік пайда болады;
-спирттің төмен концентрациясында (20% дейін) тәбет ашады, асқазан бездерінің секрециясын күшейтеді, бірақ жоғары концентрациясында ас қорытатын ферменттерді астың қорытылуын бүзады;
- этил спирті терінің қан тамырларын кеңейтіп, жылу бөліну мен жылу берілуді күшейтеді, сол себептен жылу өнімінің артуына қарамастан, дене қызуы төмендеп, қоршаған ортаның төменгі температурасында тез салқындайды;
- этил спирті антидиуретикапық гормонның өнімін темендетіп, несеп айдайтын әсері бар;
- этил спирті жоғары калорияға ие: 1 г тотыққанда 7,1 ккал жылу беледі (1 г көмірсу 4,2 ккал, 1 г май 9,0 ккал бепеді), сондықтан кейде спиртті әлсіреген науқастарды парентеральды коректендіру үшін пайдаланады. Алайда спирт қорда (депода) сақталмайды және пластикапық зат болып табылмайды, яғни ағза ұлпаларының жасалуына қатыспайды, ол созылмалы улануға алып келуі мүмкін.
Фармацевтикалық өндірістерде спиртті тұндырма, сығынды, сыртқа қолданылатын дәрілік түрлер дайындау үшін кеңінен қолданылады.
Этил спиртімен жедел улану. Өлім мөлшері - шамамен 300 мл (95%), ал ішімдікке бейім адамдарда жоғарырақ. Улану белгілері есінен танып, теріні мұздай жабысқақ тер басады, бет гиперемиясы, тері бетінің бозаруы мен көгеруі, дене қызуының төмендеуі, құсу, рефлекс пен барлық сезімталдықтың тежелуі, тыныс алудың тежелуі, тамыр соғуы жиі және әлсіз, көз қарашығы тарылған, гипоксияда - кеңейген, көлденең нистагм байқалады. Тырысулар, құсу салдарынан жоғарғы тыныс жолдарының бітелуі (аспирациясы), ларингоспазм, тыныс алу мен жүрек қызметінің тоқтауы мүмкін. Тыныс алу жүйесінің сапдануынан өлімге алып келеді. Жәрдем: зонд көмегімен асқазанды шаю, іш айдағыш дәрілер беру, ауыз қуысын тазапау, жоғарғы тыныс жолдарын тазалау, тілді ұстау; бездердің секрециясын төмендету үшін - атропин; тыныс алуды күшейту үшін - кордиамин; қажетті жағдайда -өкпеге жасанды дем беру мен форсирленген диурез жасау; ішімдіктің күшін жоюды тездету үшін глюкоза еріт. инсулинмен бірге к/т енгізу және ацидозды басу үшін 4% натрий гидрокарбонатын 1000 мл дейін енгізу қажет. В1, В12, РР витаминдерін
тағайындау қажет.
Этил спиртімен созылмалы улану (маскүнемдік). Маскүнемдікке тән: үйренгіштік (толеранттылық), рухани (психикалық) тәуелділік, абстиненциялық синдром және физикалық тәуелділік. Маскүнемдікте жоғарғы жүйке қызметінің бұзылуы, есте сақтау қабілетінің нашарлауымен, ойлау қабілеті мен ақыл-ой қабілетінің төмендеуімен, эмоциональдық тұрақсыздықпен байқалады. Одан әрі маскүнемдікте психоз бен елестеу ауруы дамиды. Ішкі мүшелер зардап шегеді: гастрит,
панкреатит пен колит, бауыр циррозы, миокард дистрофиясы, бүйрек аурулары, эндокринді бездер мен репродуктивті (ұрықтың алкогольды синдромы) мүшелер қызметінің бұзылуы, қан ұюының төмендеуі және т.б. Маскүнемдік адамның моральды және физикалық азғындауына алып келіп, үлкен әлеуметтік мәселе болып табылады. Маскүнемдікті емдеу: арнайы мекемелерде жүргізіледі (наркодиспансерде), ол жерде детоксикациялық терапиядан басқа психо- және фармакотерапия жүргізіледі. Дәрілердің әсері әуестікті төмендету мен ішімдікке жиіркенушілік тудыруына бағытталған.
Теиігатит - тетурам (антабус, дисульфирам) (Б): 0,15 және 0,25 таб. шығарылады. Тетурамның әсері ацетапьдегидцегидрогеназаны бөгеуге негізделген, ол этил спиртінің метаболизміне қатысады. Бұл этил спиртінің метаболитінің - жағымсыз сезімдер (бетке қан құйылуын, жүректің айнуын, құсуды, тахикардияны, АК, төмендеуін және т.б.) тудыратын ацетальдегидтің концентрациясының жоғарлауына алып келеді, олар ішкілік алкогольді тетурам қабылдағаннан кейін өте жағымсыз етеді. Бұл спирт ішімдіктерінің дәміне және иісіне шартты - рефлекторлы жиіркенушілікке алып келеді. Тетураммен емдеу мұқият тексерілгеннен кейін және қолдануға қарсы көрсеткіштері (жүрек-қан тамыр жүйесінің, бауыр мен бүйрек аурулары, тиреотоксикоз, қант диабеті, туберкулез, психикалық аурулар және т.б.) болмаған жағдайда, дәрігердің қадағалауымен жүргізіледі. Тетурамды қабылдап жатқан науқасқа аздап ішімдік (20-30 мл арақ; мөлшері жеке белгіленеді) беріледі. Дисульфирамның қасиеттерінен болатын жағымсыз әсерлер: ауыз қуысына металл дәмінің татуы; есте сақтау (жады) қабілеттің нашарлауы, сананың шатасуы, астения; бастыңауыруы; тері аллергиясының білінуі байқалады. Жоғарғы белгілерді байқай отырып емделуші тетурамнан кейін ішімдік қабылдаудан бас тартады. Ағзада әсері 1 жылға дейін сақталатын имплантациялық эспераль таблеткасы бар.
Апоморфин гидрохлориді - құсық шақыратын, ішімдікпен бірге қабылдағанда теріс шартты рефлекс өндіруіне мүмкіндік жасайтын дәрі- дәрмек.
3. Ұйыктататын дәрілер
Ұйқының 2 кезеңі болады: жылдам басталатын ұйқы және баяу басталатын ұйқы. Баяу басталатын ұйқыда ағзада зат алмасу, бездің секрециясы, биологиялық белсенді заттардың бөлінуі, артериялық қан қысымының төмендеуі байқалады. Бұл саты ұйқының 75% құрайды.
Жедел уйқы кезеңінде адам түс көреді, ол қайталанып отырып, ұйқының 25% құрайды. Ұйқы процесіне холинергиялық және ГАМК-қ жүйе әсер етеді.
Соңғы жылдары эндогенді заттар табылған - ол гипногенді, ұйықтататын әсері бар ағзадағы пептидтер. Ол пептидтер ұйқы механизмін ашуға және жаңа ұйықтататын дәрілер іздестіруге мүмкіндік беріп отыр. Соңғы жылдары өмір қарқынының тездетуімен, стресс жиілігінің жоғарылауымен байланысты ұйқы бұзылыстары жиілеп кетті. Ұйқысыздық әртүрлі психикалық ауруларды, невроздарды шақыруы мүмкін. Сол себептен ұйқысыздық жағдайда ұйқыныңтәртібін бұзбау үшін күндізгі ұйқыдан бас тартып және кешке ұйықтар алдында серуендеу, т.б. тыныш ұйықтауға жағдай жасау қажет. Егер де бұл тәсіл тиімді болмаған жағдайда, ұйқы бұзылысын реттеу үшін ұйықтататын дәрілер қолданылады. Ұйықтататын дәрілер ұйқының қалыптасуын және дамуын қамтамасыз етеді. Ұйықтататын дәрілер ретінде әртүрлі фармакологиялық топтағы препараттарды қолданады.
Ұйықтатын дәрілердің жіктелуі
Ұйықтататын дәрілерге қойылатын талаптар: тиімді, жағымсыз иісі мен дәмінің болмауы және ұйқы сатысының үзақтығына әсер етуі, ағзада жиналмауы, мүшелер мен жүйелерге кері әсер етпеуі, үйренгіштік және тератогенді әсер шақырмауы қажет. Осы күнге дейін осы талапқа сай препараттар шығарылмаған. Классикалық үйықтататын дәрілер (барбитураттар, кейбір алифатты қосылыстар) ОЖЖ-нің таңдамалы әсерінің жоқтығына байланысты наркотикалық типті заттарға жатады. Орташа мөлшерде - үйықтататын, ал үлкен мөлшерде - наркотикапық әсер көрсетеді. Наркотикалық кеңдігінің аз болуына байланысты оларды наркоз үшін қолданбайды. Қазіргі кезде үйықтататын әсері бар препараттардың ішінде негізінен психотропты дәрілерге жататын бензодиазепин қатарындағы анксиолитиктерді белгілейді. Ұйықтататын дәрілер ОЖЖ-ң әртүрлі түзілулердегі нейронарапық түзілулерге тежегіш әсер көрсетеді. Ұйықтататын дәрілердің әрбір тобы үшін белгілі әсерлерінің жинақталуы тән. Барлық үйықтататын дәрілік заттарға емдеу мекемесінің «Рецептке арналған» және дәрігердің мөрі қойылған рецепт бланкасы бойынша босатылады.
Ұйықтататын дәрілік заттардың әсер ету механизмі ОЖЖ-ң табиғи тежеуші ГАМҚ (гамма-амино май қышқылы) медиаторының тежейтін әсерінің күшеюімен байланысты. Ұйықтататын дәрілік заттар ретикулярлы формациядан бас миының қыртысына өтіп жатқан белсенді импульстарды әлсіздендіреді. Ұйқы келу процесі бүзылуында әсері қысқа дәрілер белгіленеді. Ұйқы келу процессі бүзылуынан басқа, үйқы шала және ол жиі оянып, қорқынышты түс көруде әсері үзақ үйықтататын дәрілер
Предион - қүрылысы стероидты, наркоздың үзақтығы 30-40 минут, қан тамыр қабырғасын тітіркендіріп, тромбофлебит тудыруы мүмкін, қолданылуы шектеулі.
Альфаксолон - әсері қысқа, көбінесе аллергиялық реакциялар тудырады.
Этомидат - наркоз 4-8 мин. созылып, қүсу, тырысу, АҚ-ң өзгеруін тудырады.
Пропофол - наркоз 8-10 мин. созылып, АҚ-ы төмендетеді, тыныс алуды тежеп, бүлшық еттердің тартылуын шақырады.
2. Этил спирті
Этил спирті резорбтивті әсерінде наркозға арналған дәрілер тәрізді, ОЖЖ-не тежегіш әсер көрсетеді. Спирт наркоз үшін қолданылмайды, себебі наркотикалық әсерінің кеңдігі өте тар және наркоздың агональды кезеңіне тез өтеді, ал қозу кезеңі керісінше ұзақ болады. Сонда да спирттің анальгетикалық қасиетін медициналық тәжірибеде пайдаланады: этил спирті шокқа қарсы сүйықтықтардың құрамына кіреді. Спиртті жергілікті қолданғандатітіркендіргіш, бырыстырғыш және антисептикапық әсері бар, сондықтан медицинада тек антисептикалық және тітіркендіргіш дәрі ретінде қолданылады («Антисептиктер» тақырыбына қараңыз). Спирттің ағзаға резорбтивті әсері келесі белгілермен байқалады:
-этил спирті бас миының қыртысында тежеу процесін күшейтеді, ол эмоциональды қозуға, мидың аналитикалық қызметінің төмендеуіне және эйфорияға алып келеді; үзақ қолданғанда үйренгіштік, дәріге тәуелділік пайда болады;
-спирттің төмен концентрациясында (20% дейін) тәбет ашады, асқазан бездерінің секрециясын күшейтеді, бірақ жоғары концентрациясында ас қорытатын ферменттерді астың қорытылуын бүзады;
- этил спирті терінің қан тамырларын кеңейтіп, жылу бөліну мен жылу берілуді күшейтеді, сол себептен жылу өнімінің артуына қарамастан, дене қызуы төмендеп, қоршаған ортаның төменгі температурасында тез салқындайды;
- этил спирті антидиуретикапық гормонның өнімін темендетіп, несеп айдайтын әсері бар;
- этил спирті жоғары калорияға ие: 1 г тотыққанда 7,1 ккал жылу беледі (1 г көмірсу 4,2 ккал, 1 г май 9,0 ккал бепеді), сондықтан кейде спиртті әлсіреген науқастарды парентеральды коректендіру үшін пайдаланады. Алайда спирт қорда (депода) сақталмайды және пластикапық зат болып табылмайды, яғни ағза ұлпаларының жасалуына қатыспайды, ол созылмалы улануға алып келуі мүмкін.
Фармацевтикалық өндірістерде спиртті тұндырма, сығынды, сыртқа қолданылатын дәрілік түрлер дайындау үшін кеңінен қолданылады.
Этил спиртімен жедел улану. Өлім мөлшері - шамамен 300 мл (95%), ал ішімдікке бейім адамдарда жоғарырақ. Улану белгілері есінен танып, теріні мұздай жабысқақ тер басады, бет гиперемиясы, тері бетінің бозаруы мен көгеруі, дене қызуының төмендеуі, құсу, рефлекс пен барлық сезімталдықтың тежелуі, тыныс алудың тежелуі, тамыр соғуы жиі және әлсіз, көз қарашығы тарылған, гипоксияда - кеңейген, көлденең нистагм байқалады. Тырысулар, құсу салдарынан жоғарғы тыныс жолдарының бітелуі (аспирациясы), ларингоспазм, тыныс алу мен жүрек қызметінің тоқтауы мүмкін. Тыныс алу жүйесінің сапдануынан өлімге алып келеді. Жәрдем: зонд көмегімен асқазанды шаю, іш айдағыш дәрілер беру, ауыз қуысын тазапау, жоғарғы тыныс жолдарын тазалау, тілді ұстау; бездердің секрециясын төмендету үшін - атропин; тыныс алуды күшейту үшін - кордиамин; қажетті жағдайда -өкпеге жасанды дем беру мен форсирленген диурез жасау; ішімдіктің күшін жоюды тездету үшін глюкоза еріт. инсулинмен бірге к/т енгізу және ацидозды басу үшін 4% натрий гидрокарбонатын 1000 мл дейін енгізу қажет. В1, В12, РР витаминдерін
тағайындау қажет.
Этил спиртімен созылмалы улану (маскүнемдік). Маскүнемдікке тән: үйренгіштік (толеранттылық), рухани (психикалық) тәуелділік, абстиненциялық синдром және физикалық тәуелділік. Маскүнемдікте жоғарғы жүйке қызметінің бұзылуы, есте сақтау қабілетінің нашарлауымен, ойлау қабілеті мен ақыл-ой қабілетінің төмендеуімен, эмоциональдық тұрақсыздықпен байқалады. Одан әрі маскүнемдікте психоз бен елестеу ауруы дамиды. Ішкі мүшелер зардап шегеді: гастрит,
панкреатит пен колит, бауыр циррозы, миокард дистрофиясы, бүйрек аурулары, эндокринді бездер мен репродуктивті (ұрықтың алкогольды синдромы) мүшелер қызметінің бұзылуы, қан ұюының төмендеуі және т.б. Маскүнемдік адамның моральды және физикалық азғындауына алып келіп, үлкен әлеуметтік мәселе болып табылады. Маскүнемдікті емдеу: арнайы мекемелерде жүргізіледі (наркодиспансерде), ол жерде детоксикациялық терапиядан басқа психо- және фармакотерапия жүргізіледі. Дәрілердің әсері әуестікті төмендету мен ішімдікке жиіркенушілік тудыруына бағытталған.
Теиігатит - тетурам (антабус, дисульфирам) (Б): 0,15 және 0,25 таб. шығарылады. Тетурамның әсері ацетапьдегидцегидрогеназаны бөгеуге негізделген, ол этил спиртінің метаболизміне қатысады. Бұл этил спиртінің метаболитінің - жағымсыз сезімдер (бетке қан құйылуын, жүректің айнуын, құсуды, тахикардияны, АК, төмендеуін және т.б.) тудыратын ацетальдегидтің концентрациясының жоғарлауына алып келеді, олар ішкілік алкогольді тетурам қабылдағаннан кейін өте жағымсыз етеді. Бұл спирт ішімдіктерінің дәміне және иісіне шартты - рефлекторлы жиіркенушілікке алып келеді. Тетураммен емдеу мұқият тексерілгеннен кейін және қолдануға қарсы көрсеткіштері (жүрек-қан тамыр жүйесінің, бауыр мен бүйрек аурулары, тиреотоксикоз, қант диабеті, туберкулез, психикалық аурулар және т.б.) болмаған жағдайда, дәрігердің қадағалауымен жүргізіледі. Тетурамды қабылдап жатқан науқасқа аздап ішімдік (20-30 мл арақ; мөлшері жеке белгіленеді) беріледі. Дисульфирамның қасиеттерінен болатын жағымсыз әсерлер: ауыз қуысына металл дәмінің татуы; есте сақтау (жады) қабілеттің нашарлауы, сананың шатасуы, астения; бастыңауыруы; тері аллергиясының білінуі байқалады. Жоғарғы белгілерді байқай отырып емделуші тетурамнан кейін ішімдік қабылдаудан бас тартады. Ағзада әсері 1 жылға дейін сақталатын имплантациялық эспераль таблеткасы бар.
Апоморфин гидрохлориді - құсық шақыратын, ішімдікпен бірге қабылдағанда теріс шартты рефлекс өндіруіне мүмкіндік жасайтын дәрі- дәрмек.
3. Ұйыктататын дәрілер
Ұйқының 2 кезеңі болады: жылдам басталатын ұйқы және баяу басталатын ұйқы. Баяу басталатын ұйқыда ағзада зат алмасу, бездің секрециясы, биологиялық белсенді заттардың бөлінуі, артериялық қан қысымының төмендеуі байқалады. Бұл саты ұйқының 75% құрайды.
Жедел уйқы кезеңінде адам түс көреді, ол қайталанып отырып, ұйқының 25% құрайды. Ұйқы процесіне холинергиялық және ГАМК-қ жүйе әсер етеді.
Соңғы жылдары эндогенді заттар табылған - ол гипногенді, ұйықтататын әсері бар ағзадағы пептидтер. Ол пептидтер ұйқы механизмін ашуға және жаңа ұйықтататын дәрілер іздестіруге мүмкіндік беріп отыр. Соңғы жылдары өмір қарқынының тездетуімен, стресс жиілігінің жоғарылауымен байланысты ұйқы бұзылыстары жиілеп кетті. Ұйқысыздық әртүрлі психикалық ауруларды, невроздарды шақыруы мүмкін. Сол себептен ұйқысыздық жағдайда ұйқыныңтәртібін бұзбау үшін күндізгі ұйқыдан бас тартып және кешке ұйықтар алдында серуендеу, т.б. тыныш ұйықтауға жағдай жасау қажет. Егер де бұл тәсіл тиімді болмаған жағдайда, ұйқы бұзылысын реттеу үшін ұйықтататын дәрілер қолданылады. Ұйықтататын дәрілер ұйқының қалыптасуын және дамуын қамтамасыз етеді. Ұйықтататын дәрілер ретінде әртүрлі фармакологиялық топтағы препараттарды қолданады.
Ұйықтатын дәрілердің жіктелуі
| Барбитур қышқылының туындылары | Бензодпазепин туындылары | Басқа да химиялық қосылысты дәрілер |
| Фенобарбитал (люминал), этаминал- натрий (нембутал) Эстимал (амитал) Циклобарбитал (фенодорм) Циклобарбитал+ +диазепам і («Реладорм») | Нитразепам (радедорм, эуноктин, берлидорм). Флунитразепам (рогипнол, сомнубене). Триазолам (хальцион) Мидазолам (дормикум, флормидал). Флуразепам (далмадорм) Лоразепам (толид) Темазепам (ленал) | Зопиклон (имован) Золпидем (ивадал) Доксиламин (донормил) Бромизовал Метаквалон Г еминейрин (хлометиазол) Хлоралпадрат Натрий оксибутираты Фенибут |
Ұйықтататын дәрілерге қойылатын талаптар: тиімді, жағымсыз иісі мен дәмінің болмауы және ұйқы сатысының үзақтығына әсер етуі, ағзада жиналмауы, мүшелер мен жүйелерге кері әсер етпеуі, үйренгіштік және тератогенді әсер шақырмауы қажет. Осы күнге дейін осы талапқа сай препараттар шығарылмаған. Классикалық үйықтататын дәрілер (барбитураттар, кейбір алифатты қосылыстар) ОЖЖ-нің таңдамалы әсерінің жоқтығына байланысты наркотикалық типті заттарға жатады. Орташа мөлшерде - үйықтататын, ал үлкен мөлшерде - наркотикапық әсер көрсетеді. Наркотикалық кеңдігінің аз болуына байланысты оларды наркоз үшін қолданбайды. Қазіргі кезде үйықтататын әсері бар препараттардың ішінде негізінен психотропты дәрілерге жататын бензодиазепин қатарындағы анксиолитиктерді белгілейді. Ұйықтататын дәрілер ОЖЖ-ң әртүрлі түзілулердегі нейронарапық түзілулерге тежегіш әсер көрсетеді. Ұйықтататын дәрілердің әрбір тобы үшін белгілі әсерлерінің жинақталуы тән. Барлық үйықтататын дәрілік заттарға емдеу мекемесінің «Рецептке арналған» және дәрігердің мөрі қойылған рецепт бланкасы бойынша босатылады.
Ұйықтататын дәрілік заттардың әсер ету механизмі ОЖЖ-ң табиғи тежеуші ГАМҚ (гамма-амино май қышқылы) медиаторының тежейтін әсерінің күшеюімен байланысты. Ұйықтататын дәрілік заттар ретикулярлы формациядан бас миының қыртысына өтіп жатқан белсенді импульстарды әлсіздендіреді. Ұйқы келу процесі бүзылуында әсері қысқа дәрілер белгіленеді. Ұйқы келу процессі бүзылуынан басқа, үйқы шала және ол жиі оянып, қорқынышты түс көруде әсері үзақ үйықтататын дәрілер