Файл: Дипломды Жмыс 5В01401 Дене трбиесi жне спорт.doc

Кесте 11 – Бақылау топ балуандарының техникалық-тактикалық әрекеттерінің, экспериментке дейін және эксперименттен кейінгі көрсеткіштер айырмашылығы (n=15)

Техникалық-тактикалық даярлықтың көрсеткіші	Бақылау топ, п=15
	Экспериме нтке дейін		Экспериментт ен кейін		t	P
	Х	∑	Х	∑
шабуылдау әрекеттерінің белсенділігі	0,40	0,24	0,43	0,32	0,3	> 0,05
қорғаныс әрекеттерінің белсенділігі	0,49	0,23	0,33	0,19	2,6	< 0,05
шабуылдау әрекеттерінің сенімділігі	0,37	0,15	0,44	0,17	1,4	> 0,05
қорғаныс әрекеттерінің сенімділігі	8,57	0,85	9,39	0,70	2,9	< 0,05
шабуылдаушы әрекеттердің үйлесімділігі	0,50	0,39	0,57	0,45	0,43	> 0,05
тиімді техника көлемі	0,65	0,45	0,93	0,49	1,75	> 0,05
тәсілдердің сапалы бағаламасы	0,88	0,54	0,93	0,78	0,20	> 0,05
жарыстық техника көлемі	1,23	0,50	1,38	0,47	0,93	> 0,05
жарыстарда иеленген орын	6,53	2,12	5,14	0,27	1,74	> 0,05

---

Тәжірибеге алынған екі топта да жағымды өзгерістер байқалды. Барынша айқын көрінген статистикалық маңызды топаралық айырмашылықтар келесі көрсеткіштерден анықталды: ЭТ-да шабуылдау қимылдарының комбинациялылығы 0,94, ал БТ-да - 0,57 болды (Р<0,05).

Техникалық-тактикалық даярлықты жетілдіру әдістемесінің барынша жоғары тиімділігі эксперименттік топтағы қазақ күресі балуандарының сайыстық қызметінің көрсеткіштерін бақылау тобындағы қазақ күресі балуандарының көрсеткіштерімен эксперименттен кейін салыстыра талдау нәтижелерімен де расталады. 15-кестеде ұсынылған деректерден эксперименттік топтың нәтижелері сайыстық қызметтің 6 көрсеткіші бойынша бақылау тобының ұқсас нәтижелерінен асып түскенін көруге болады (ҚӘБ, ШӘС, ШӘҮ, ТТК, ЖТК, ЖИО). Тағы бір айта кетерлігі 5 көрсеткіш (ҚӘБ, ШӘС, ШӘҮ, ЖТК, ЖИО) бойынша эксперименттік топтың артықшылықтары анық маңызды.
Кесте 12 – Экспериментальді және бақылау топ балуандарының техникалық- тактикалық әрекеттерінің, экспериментке дейін және эксперименттен кейінгі көрсеткіштер айырмашылығы (n=15)

Техникалық-тактикалық даярлықтың көрсеткіші	Экспериментальд ы топ, п=15		Бақылау топ, п=15		t	P
	Х	∑	Х	∑
шабуылдау әрекеттерінің белсенділігі	0,3	0,22	0,43	0,32	1,4	> 0,05
қорғаныс әрекеттерінің белсенділігі	0,36	0,19	0,33	0,19	2,32	< 0,05
шабуылдау әрекеттерінің сенімділігі	0,46	0,19	0,44	0,17	2,33	< 0,05
қорғаныс әрекеттерінің сенімділігі	9,14	0,80	9,39	0,70	0,37	> 0,05
шабуылдаушы әрекеттердің үйлесімділігі	0,94	0,47	0,57	0,45	2,3	< 0,05
тиімді техника көлемі	0,97	0,43	0,93	0,49	0,23	> 0,05
тәсілдердің сапалы бағаламасы	0,92	0,65	0,93	0,78	0,03	> 0,05
жарыстық техника көлемі	1,59	0,53	1,38	0,47	2,46	< 0,05
жарыстарда иеленген орын	4,32	0,98	5,14	0,27	3,18	<0,01

---

Бұл ТТД-ны біз әзірлеген әдістемені қолдана отырып жетілдіру бойынша мақсатты жұмыс жүргізу барысында, ЭТ спортшылары белдесулерде комбинацияларды, сондай-ақ сандық бағаланатын тәсілдерді қолдана отырып тиімді ТТӘ көлемінің деңгейін анық көтергеніне дәлел болады. Нәтижесінде ЭТ балуандары БТ спортшыларына қарағанда сайыстарда біршама жоғары орындарды иеленді.

Жүргізілген педагогикалық экспеимент (ПЭ) балуандардың сан түрлі, комбинациялық, сенімді, жоғары бағаланатын қорғану және шабуылдау ТТӘ қалыптастыру және жетілдіру бойынша даярлығының ұсынылып отырған әдістемесінің жағымды әсеріне дәлел болады.

ТТД жетілдірудің әзірленген әдістемесінің тиімділігі ПЭ барысында БТ балуандарымен салыстырғанда, ЭТ балуандарының ЖҚ көрсеткіштерінің айтарлықтай өсуімен расталды.

Осылайша, эксперимент нәтижелері ұсынылып отырған зерттеу болжамын растады және оқу-жаттығу сабақтарында осы әзірленген әдістемені пайдалану білікті балуандардың белдесу жекпе-жектерінің нәтижелілігі мен көріністілігін жоғарылатуды қамтамасыз ететін ТТӘ қалыптастыруға мүмкіндік беретінін көрсетті.

Бұл біз әзірлеген әдістемені қолдана отырып ТТД жетілдіру бойынша мақсатты жұмыс жүргізу барысында ЭТ спортшылары белдесулерде комбинацияларды, сондай-ақ сандық бағаланатын тәсілдерді қолдана отырып тиімді ТТӘ көлемінің деңгейін анық көтергеніне дәлел болады. Нәтижесінде ЭТ балуандары белдесулерде БТ спортшыларымен салыстырғанда барынша жоғары орындарды иеленді.

Жүргізілген ПЭ балуандардың сан түрлі, комбинациялық, сенімді, жоғары бағаланатын қорғану және шабуылдау ТТӘ қалыптастыру және жетілдіру бойынша даярлығының ұсынылып отырған әдістемесінің жағымды әсеріне дәлел болады.

ТТД жетілдірудің әзірленген әдістемесінің тиімділігі ПЭ барысында БТ

---

балуандарымен салыстырғанда, ЭТ балуандарының ЖҚ көрсеткіштерінің айтарлықтай өсуімен расталды.

Осылайша, эксперимент нәтижелері ұсынылып отырған зерттеу болжамын растады және оқу-жаттығу сабақтарында осы әзірленген әдістемені пайдалану білікті балуандардың белдесу жекпе-жектерінің нәтижелілігі мен көріністілігін жоғарылатуды қамтамасыз ететін ТТӘ қалыптастыруға мүмкіндік беретінін көрсетті.

---

Алынған зерттеу нәтижелерінің сараптамасы

Заманауи спорттық-педагогикалық ғылым спортшылардың ТТД спортшыларды, әсіресе халықаралық деңгейде танылған және күрестің ұлттық спорт түрлерімен шұғылданушы спортшыларды даярлаудың маңызды саласы деп есептейді [178-183]. Бұл жерде спортшының жасын, спорттық тәжірибесін, шеберлік деңгейін және басқа да факторлар ескеріле отырып, құрылатын үдеріске аса назар аударылу қажет. Дегенмен, күрестің ұлттық түрлерінің сипаттамасы талқыланып отырған жоспарда әлі негіздемесін нақтыланған жоқ. Бұл фактор туралы негізінен құрылымды жоспарда айтылады, қазақ күресі СК спортшыларының ТТД деңгейіне қойылатын оқу-жаттығу және ЖӘ педагогикалық бақылау нәтижелері ерекше талаптардың арасында көрсетіледі [3, б. 6; 4,б.6; 5б.6;18, б.27].

ТТӘ жетілдірудің нақты әдістемесін талқылау кезінде көптеген авторлар жұмыстарында слмақтық дәрежедегі СК әрбір түрінің ТТӘ жетілдіру құралдары мен әдістерін жекелей қарастыруға көбірек көңіл бөлу қажеттігі айтылады. Сонымен бірге, мамандарға жүргізілген сауалнама нәтижесі спортшылардың оқу-жаттығу, СӘ педагогикалық бақылау нәтижелері берілген жағдайдан қазақ күресінен жұмыс тәжірибесінде жүзеге асырылмайтындығын көрсетеді. Сонымен қатар, спортшыларға ұсынылатын қазақ күресі СК ТТД құралдары мен әдістері берілген спорт түріне тән ерекшеліктерді негіздемесіз беріледі.

Аталмыш жағдай біздің алдымызда балуандардың ТТД және ЖӘ құрылымын жетілдіруге деген кешенді тәсілді анықтау міндетін қояды. Біздің түсінгеніміздей, мұндай негізде шұғылданушылардың техникалық-тактикалық мүмкіндіктеріне, тіпті ЖӘ көрсеткіштеріне де тиімді әсер етуін қамтамасыз ететін орнықты кәсіби негіздемелі таңдау жүргізуқажеттігі туындайды.

Осыдан келіп,

---