Файл: Бидайбеков Е. Ы., Лапчик М. П., Нрбекова Ж. К., Саымбаева А. Е. Жарасова Г. С., Оспанова Н. Н., Исабаева Д. Н.doc

Жалпы орта білім берудің типтiк оқу жоспары.

Оқытудың қоғамдық-гуманитарлық бағыты

№	Бiлiм салалары және оқу пәндерi	Сыныптар бойынша апталық сағат саны		Жүктеме, сағ
		10	11	Апталық	Жылдық
Иинвариантты (базалық) компонент
Кәсіптік пәндер
I	Тіл және әдебиет	12	12	24	816
1.	Қазақ тілі	2	2	4	136
2.	Қазақ әдебиеті/	2	3	5	170
3.	Орыс тілі	2	2	4	136
4.	Орыс әдебиеті	2	1	3	102
5.	Шетел тілі	4	4	8	272
ІІ	Адам және қоғам	6	6	12	408
6.	Қазақстан тарихы	2	2	4	136
7.	Дүние жүзі тарихы	2	2	4	136
8.	Адам. Қоғам. Құқық	1	1	2	68
9.	Өзін-өзі тану	1	1	2	68
Кәсіптік емес пәндер									1	1	2	68
ІІІ	Математика және информатика	5	5	10	340
10.	Алгебра және анализ бастамалары	3	3	6	204
11.	Геометрия	1	1	2	68
12.	Информатика	1	1	2	68
ІV	Жаратылыстану	4	4	8	272
13.	Биология	1	1	2	68
14.	География	1	1	2	68
15.	Физика	1	1	2	68
16.	Химия	1	1	2	68
V	Технология	1	1	2	68
17.	Технология	1	1	2	68
VI	Дене шынықтыру	4	4	8	272
18.	Дене шынықтыру	3	3	6	204
11.	Алғашқы әскери дайындық	1	1	2	68
Инвариантты оқу жүктемесі		32	32	64	2176
Вариативті компонент
Мектеп компоненті
Қолданбалы курстар		6	6	12	408
Оқушы компоненті
Таңдау курстары		1	1	2	68
Вариативті оқу жүктемесі		7	7	14	476
Оқу жүктемесінің жоғары шекті көлемі		39	39	78	2652

---

5.3 12-жылдық мектеп оқу жоспарындағы информатиканы оқыту құрылымы жайында
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасында «Қазақстан жағдайында орта білім берудің неғұрлым оңтайлы, ыңғайлы және экономикалық жағынан тиімді құрылымы 4+6+2 болып табылады. Он екі жылдық орта білім беру үш сатыда іске асырылатын болады.

І-саты – бастауыш білім беру, 1-4 сыныптар. Оқу мерзімі – 4 жыл. Оқу 6 жастан басталады. Білім мазмұны шетел тілі мен информатика негіздерін ерте үйрету арқылы байытылатын болады.

ІІ-саты – негізгі білім беру, 5-10 сыныптар. Оқу мерзімі – 6 жыл.

ІІІ саты – орта білім беру. Бейіндік оқыту, 11-12 сыныптар. Оқу мерзімі – 2 жыл ...» деп атап көрсетілген.

Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011–2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы бойынша құзыреттілік тəсіліне негізделген 12 жылдық білім берудің жаңа стандартын əзірлеу жəне енгізу жоспарлануда.

2015 жылы оқытудың 12 жылдық моделіне дəйекті көшу мынадай сызба бойынша басталады:

Жылдар	Оқытудың 12 жылдық бағдарламасы бойынша	Оқытудың 11 жылдық бағдарламасы бойынша
2015 – 2016	1,5,11	2,3,4,6,7,8,9,11
2016 – 2017	1,2,5,6,11,12	3,4,7,8,9
2017 – 2018	1,2,3,5,6,7,11,12	4,8,9
2018 – 2019	1,2,3,4,5,6,7,8,11,12	9
2019 – 2020	1,2,3,4,5,6,7,8,9,11,12

11 жылдық мектептің 9-сыныбынан 12 жылдық мектептің 11-сыныбына көшу 2015-2016 оқу жылынан 2019-2020 оқу жылына дейін жүзеге асырылады.

12-жылдық білім беруде «Информатика» пәні 3 кезеңмен оқытылады:

• 
  бастапқы курс (3-4 сыныптар) немесе (1-4 сыныптар);
  
• 
  негізгі курс (5-10 сыныптар);
  
• 
  бейіндік курс (11-12 сыныптар).
  

«Қазақстан Республикасында 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы» және «Қазақстан Республикасында 2005-2010 жж. Білім беруді дамытудың Мемлекеттік бағдарламасы» талаптарына сәйкес 2004 жылы Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі 12 жылдық білім беру проблемалары республикалық ғылыми-практикалық орталығында А.Е.Әбілқасымованың басшылығымен «12 жылдық мектептің негізгі орта буынының білім мазмұны» жасалды [35].

---

Мектеп информатика курсының қалыптасуы мен дамуының, яғни оның стандартын жасауға оның информатиканы оқыту мазмұнын өзгермейтін іргелі негіздер жағына өзгертуге жылдамдап ұмтылуын анықтаудың сипатталған кезең-кезеңдік тәсілі, мектеп информатикасы бойынша осындай стандарттың бүкіл еліміздегі білім беру жүйесін іргелендіру және жаңаландыру флагманы қатарында бола алатындығына барлық мүмкіндіктері бар.

Мектептің білім беру жүйесінде «Информатика» пәні қоршаған ортаны талдаудың жүйелі-ақпараттық тәсілін қалыптастыратын; ақпараттық процестерді ақпаратты алу, өңдеу, тасымалдау, сақтау және қолдану әдістері мен құралдарын оқытатын; ақпараттық технологияларды қолдануға байланысты адамның практикалық іс-әрекеті аумағын дамытып және үнемі кеңейтіп отыратын ғылыми білімнің іргелі салаларының бірі болып табылады.

Мектепте информатиканы оқытудың негізгі мақсаты – оқушылардың ақпаратты алу, өңдеу, тасымалдау, сақтау және қолдану үдерістері жайлы негізі білімін жан-жақты, әрі саналы түрде меңгеруін қамтамасыз ету және соның негізінде оқушыларға қазіргі кездегі әлемнің ғылыми бейнесін қалыптастырудағы ақпараттық үдерістердің, қазіргі ақпараттық қоғам дамуындағы АКТ-ы рөлінің мәні ашу.

Информатиканы оқыту мақсатына жету үшін келесі міндеттерді шешу қажет:

• 
  оқушыларда информатика саласының негізгі ұғымдары мен білімдерді қалыптастыру;
  
• 
  информатика саласында біліктіліктер мен құзырлылықтарды қалыптастыру;
  
• 
  ақпараттық қоғамда өмір сүретін өскелең ұрпақтың адамгершілік және құқықтық негіздерінің қалыптасуын анықтау.
  

Оқу пәнінің мазмұнын іріктеуді іске асырудың дидактикалық негіздері

Информатиканы оқыту мазмұны оқушылардың информатика бойынша білімдерінің қажетті деңгейіне жетуіне бағытталуы тиіс, сонымен қатар нақты ақпараттық технологиялар құралдарына сәйкес инвариантты болуы керек.

Курс мазмұнының жүйе құраушы ұғымы «ақпараттық үрдіс», ал текті ұғымы – «ақпарат» болып табылады. Құрылымдауға бірегей әдісті қолдану курстың мазмұнын нормативті құжаттарда берілгендей жеке-жеке дидактикалық бірліктер емес, жалпы мәдени сипатта дамушы, біртұтас іргелі пән ретінде көрсетуге мүмкіндік береді.

Курстың мазмұнына адамның жалпы мәдениеті, сонымен қатар білімін әрі қарай жалғастыруы үшін неғұрлым іргелі және әрі маңызды болып табылатын қоршаған шынайы өмір жайлы қазіргі заманғы ғылыми түсініктерге сәйкес келетін фактілер, теориялар, қағидалар және тәсілдер енгізілуі қажет. Сонымен қатар, бағдарламада ғаламдық ақпараттандыру қоғам жағдайында өмір сүретін әрбір сауатты адамға қажет информатиканы оқытудың инвариантты бөлігінің құраушылары болып табылатын ұғымдар мен дидактикалық элементтер сипатталуы керек.

---

Информатика курсының ұғымдарын іріктеу негізіне жүйелілік, тұтастық, пәндік саласының толықтығы, логикалық қайшылықтың болмауы, жүйеленуі, минималды жеткіліктілік, сабақтастық, әдістемелік мақсатқа сәйкестік, иерархиялық, аксиоматикалық, көз жетерлік, ашықтық талаптары қойылған.

Информатика курсы ұғымдарының қалыптасуының бірізділігі оқу материалының тұтас ұғымдық құрылымын теориялық жағынан байытып, реттей отырып, ұғымдарды біртіндеп дамыту, курстың себеп-салдар байланысын ескере отырып, түрлі табиғат жүйелеріндегі ақпараттық үдерістердің бірлігін және оқу материалын теориялық жағынан жалпылауға мүмкіндік беруі керек.

Оқыту барысында жүйе құраушы «ақпараттық процестер» ұғымы қалыптасуы, дамуы және жалпылануы қажет. Сонымен, ақпараттық процестердің түрлерін оқыту ақпаратты сақтау, тасымалдау және өңдеу сияқты табиғи ақпараттық процестерді қарастыруға келеді. Бұл ақпараттық процестер компьютердің функционалдық құрылғыларын оқытуда өте қажет. Ақпараттық процестерді автоматтандыру мүмкіндіктері үшін (жасанды ақпарттық процестерден табиғи процестерге өту) ақпаратты бірегей түрге (санау жүйелері) келтіру, компьютермен ақпаратты өңдеуінің бірізділігі (логика негіздері), ақпаратпен жұмыс жасаудың неғұрлым күрделі іс-әрекеттері: алгоритмдеу және модельдеу процестері қарастырылады. «Ақпараттық процестер» ұғымының дамуы ақпараттың графикалық, мәтіндік, сандық, дыбыстық түрлерін сақтау, тасымалдау және өңдеу ерекшеліктерін, сонымен қатар ақпараттық, телекоммуникациялық және мультимедиялық технологиялардың жабдықтарын оқыту барысында іске асырылады. Нәтижесінде ақпараттық үдерістердің әлеуметтік аспектілері қарастырылады.

Анықталған жетекші ұғымдар материалды ғылыми, біртұтас және белгілі фактілерді жалпы көзқарас тұрғысынан қайта түсінуге, бүкіл білім жүйесінің негізін салуға, іргелі ұғымдардың ішкі байланыстары мен қатынастарын ашуға, оларды нақты фактілерде және шынайы құбылыстарда ашуға мүмкіндік береді.

Бағдарлама мазмұнының негізіне келесі аспектілер жатуы керек:

1) мектеп курсында информатиканың қазіргі жағдайы іргелі ғылым ретінде сәйкес бейнеленуі;

2) «ақпараттық үдеріс» ұғымы шеңберінде оқыту мазмұнын сабақтастыру негізінде информатика курсының тұтастығын көрсету;

3) оқу материалын ізгілік құраушыларымен, эмоцинальдық-бағалы және адамгершілік құндылықтармен толықтыру;

4) оқушылардың ойлауын қалыптастыру және дамыту, оларға шектен тыс ақпарат алуға мүмкіндік бермеу;

---

5) ақпаратпен тиімді жұмыс істеу әдістеріне үйрету;

6) информатика курсының пәнішілік және пәнаралық байланыстарын белсенді түрде қолдану;

7) практикада қалыптастырылған білім мен біліктіліктерді жалпылай қолдану тәсілдеріне үйрету.

«Математика және информатика» білім беру саласының бес мазмұндық желісінің дамуына сәйкес құрылады. Ол келесі мазмұндық желілер арқылы құрылған: ақпарат және ақпараттық процестер; компьютер – ақпаратты өңдеу құралы; ақпараттық модельдеу; алгоритмдеу және программалау; ақпараттық-коммуникациялық технологиялар.

Курстың теориялық бөлімі ақпараттық процестен ақпараттық технологияларға (ақпараттық процестердің орындалуын жүзеге асыратын алгоритмдерді құру, кез келген ақпаратты екілік кодтау түрінде көрсету мүмкіндіктері және т.б.) өту шартын ашуды негізге ала отырып құрылған.

Курстың практикалық бөлімі оқушылардың ақпараттық сауаттылығын қалыптастыру ғана емес, басқа да оқу пәндерін меңгеру тиімділігін жоғарылату, сонымен қатар пәнаралық, жалпы оқу біліктіліктерін қалыптастыру үшін қажетті ақпараттық технология құралдарын пайдалану дағдыларын меңгеруіне бағытталады. Осыған байланысты материалды оқып-үйрену реті бүкіл оқу үдерсінің тиімділігін және оқу себебін жоғарылату үшін оқушыларға маңызды міндеттерді шешуге мүмкіндік беретін ақпараттық технологиялардың барынша кең ауқымын ертерек қолдану мүмкін болатындай етіп құрылған. Мысалы, «ақпарат» ұғымы ең алдымен технологиялық ортаға қатыссыз, алайда бірден бейнесін және дыбысын жазу арқылы практикалық жұмыста бекітіледі. Содан кейін ақпаратты компьютерде өңдеудің практикалық мәселелері қарастырылады, оқушылардың әр түрлі ақпараттық объектілерді жайлы түсініктері толықтырыла түседі. Мұнда ақпараттық объект ұғымы оқушыларға алдағы уақытта кездесетін әр түрлі объектілер: мәтін, дыбыс, бейне және т.б. үшін жалпылау ретінде пайдаланылады.

Мәтіндік және графикалық ақпаратты өңдеудің ақпараттық технологияларымен танысқаннан кейін, информатиканың тағы бір маңызды ұғымы – модельдеу қарастырылады. Бұл кезеңге дейін оқушылар бізді қоршаған әлемді модельдеудің көрінісі мен сипаттаудың жалпы идеяларын меңгеруге жеткілікті түрде дайын болады.

Қазіргі заманғы информатиканың негізгі теориялық ұғымы – алгоритм мазмұндық ұғым ретінде енгізіледі. Алгоритмдерді жазу үшін блок-схемалардың және құрылымдық программалаудың формальді тілдері пайдаланылады.

Курстың соңғы бөлімдерінде ақпараттық-коммуникациялық технологиялары және АКТ-ны қолдану арқылы ұжымдық жобалық іс-әрекет технологиялары игеріледі.

---