Файл: Семинар 15.docx

б) тасымалдау, қоймалау құралдарын оңтайлы қолдану үшiн тауардың салмағы мен көлемiнiң өзгешелiгi;

в) автоматтандыру, тасымалдау, қоймалау құралдарына тауар орлуының бейiмделу қажеттiлiгi;

тасымалдау, қоймаға жию және сақтау процесiнiң тауарға тигiзетiн әсерiне қарай тауарды орау.

Тауарды орау жөнiнде келесi ережелер белгiленген:

• 
  ораудың текстi мен сурет сипаты тауардың маңызына сәйкес, нақты және бiр мағыналы болуы қажет;
  
• 
  оралған тауардың салмағы, немесе көлемi және саны туралы мәлiметтер ораудың көрнекi жерiнде жазылуы тиiс;
  
• 
  оралған тауардың салмағы мен бiрлiктерiнiң саны бүтiн сан болуы тиiс;
  
• 
  тауар бағасы көрнекi болуы тиiс;
  
• 
  тауарлардың ескiруi мен жарамдылығының мерзiм шегi арнайы нұсқаулар негiзiнде көрсетiлуi тиiс;
  
• 
  орауға кететiн шығындар көлемi мен тауар сапасына қойылатын мемлекеттiк талаптар.
  

Тексеру сұрақтары:

1. 
   Тауар, тауар бiрлiгi дегенiмiз не ?
   
2. 
   ТӨЦ дегенiмiз не ?
   
3. 
   Дәстүрлі ТӨЦ – тің кезеңдері ата.
   
4. 
   ТӨЦ кезеңдерiнiң сипаттамаларын бер.
   
5. 
   Өсу кезеңiн сипатта.
   
6. 
   Тауар өткiзудiң құлдырау екзеңiн түсiндiр.
   
7. 
   ТӨЦтiң қандай түрлерi бар ?
   
8. 
   Әр ТӨЦ түрлерiн сипаттап ата.
   
9. 
   Тауар белгiсi дегенiмiз не ?
   
10. 
    Тауардың орау түрлерiн сипатта.
    
11. 
    Ораудың сыртқы бейнесiне қандай факторлар әсер етюді ?
    

7 – дәріс. МАРКЕТИНГТЕГІ ТАУАР САЯСАТЫ

1. 
   Тауар ассортиментi
   
2. 
   Тауар өткізу арналарының мәні, мақсаты..
   
3. 
   Жаңа тауарды жоспарлау
   
4. 
   Тауардың сапасы және бәсекеге қабiлеттiлiгi
   
5. 
   Тауар саясатындағы сервис
   

1.Тауар ассортиментi

Өндiрушi-кәсiпорын нарыққа ұсынған белгiлi тауардың түрлi жиынтығын ассортимент деп атайды. Оған әр түрлi тауар түрлерi кiредi. Тауар түрi функционалдық айырмашылықтарына қарай, сапасына, бағасына қарай ассортименттiк топтарға бөлiнедi. әр топ топтастырудың төмен сатысын көрсететiн ассортименттiк позициядан тұрады. Мысалы, кәсiпорын тоңазытқыш және кiр жуатын машинаны өндiредi делiк. Тоңазытқыштың бiр, екi, үш камералы үлгiлерi болады. Олар әр түрлi аңбаға ие болуы мүмкiн және көлемiмен, ерекше техникалық көрсеткiштерiмен сипатталады.

Тауар ассортиментi мына көрсеткiштермен сипатталады: енi, тереңдiгi, салыстырмалылығы. Ассортимент енi - ассортименттiк топтардың саны. Ассортимент тереңдiгi - әр ассортименттiк топтағы жайғасым саны.

---

Ассортимент салыстырмалылығы- тұтынушылар көзқарасынан, түпкi қолдануға, тарату арналарына және бағаға байланысты ұсынған ассортименттiк топтардың арақатынасы.

Ассортиементтi құру арқылы нақты тауарлар түрлерi, олардың жеке серияларының мәселелерi, "ескi" және "жаңа" тауарлар, "күрделi" және "жай" тауарлар арақатынасын анықтауға болады.

Ассортименттi құру алдында фирма ассортимент қағидасын өңдейдi. Ол ассортименттiк құрылым мен тұтынушылардың талаптарын ескерiп, шикiзатты, техниканы, қаржы қорларын тиiмдi қолданып, өнiмдi төмен шығынмен өндiрiп, тауар ұсынысын құруға бағытталады. Олар: тауарлардың түрлерi, ассортименттi жаңарту деңгейi мен оның жиiлiгi, белгiлi тауар түрiне белгiленген баға деңгейi және т.б. ассортименттiк қағиданың мақсаты фирманың нақты тұтынушылар сұраныстарының түрлерi мен құрылымына сәйкес тауарларды өндiруге бағыттау болып табылады.

2. Тауар өткізу арналарының мәні, мақсаттары.

Өндірілген тауарды тұтынушыға міндетті түрде жеткізу керек. Өндірушілердің осы қызметті екі әдіспен жүзеге асырады: өзіндік өткізу бөлімшелері арқылы немесе дербес делдалдар арқылы. Тауарды тікелей өткізу әрқашан да тиімді емес, сондықтан өндірушілер делдалдардың қызметін қажет етеді. Өзінің байланыстары,тәжірбиесі және мамандануы арқасында делдалдар бірқатар қызметтер ұсынып, фирманың өз бетінше ала алатын шамадан көбірек пайда табуға жәрдемдеседі. Дистрибьюторлармен, бөлшке сауда дүкендерімен, тәуелсіз делдалдармен келісім негізінде құрылған арналарды қажет кезде өзгерту өте қиын. Сондықтан, басқарушы қызметкерлер өткізу арналарын құруға байсалды, байыпты қаруға тиіс.

Өткізу - өнімді кеңістік пен уақыт ішінде жылжытып ауыстыру жөніндегі іс-әрекет түрлерінің жиынтығы, сондай-ақ меншік құқығын өндірушіден тұтынушыға беру. Қысқаша айтқанда: өнім мен қызметтерді тұтынушыға жеткізу.

3. Жаңа тауарды жоспарлау

Жаңа тауар дегенiмiз қолда бар тауарларға қарағанда жаңа тұтыну қасиеттерiмен ерекшеленiп нарыққа ұсынылған жаңа өнiм.

Жаңа тауардың маңызыдылығын мына факторлар бейнелейдi:

• 
  пайданы өсiруге көмектеседi;
  
• 
  қалыптасқан тауар және ассортимент топтарына қарағанда ерекше қасиеттерi бар;
  
• 
  өндiрiс қалдықтарын пайдалануға мүмкiндiк жасауы мүмкiн;
  
• 
  фирманың инновациялық қабiлетiн сақтауға және оны көтеруге ықпалы бар;
  
• 
  маусымды жұмыс жасайтын фирмалардың шығындарын азайтып, өткiзу аранларын жыл бойы тұрақтандырады;
  
• 
  тұтынушылардың демографиялық өзгерiс сипаттамаларына өндiрiстi сәйкестендiруге жағадай жасайды.
  

---

Жаңа тауарды жоспарлау iсi келесi сатылардан тұрады:

1. Идея жасау сатысы жаңа тауар шығару мүмкiндiктерiн үздiксiз iзденуден тұрады. Ол идеяларды фирма қызметкерлерiнен, өткiзу арналарынан, үкiмет органдарынан және бәсекелестердiң тауарларын салыстыру арқылы жинауға болады. Негiзгi идея жинаудың үш әдiсi бар: "ой шабуылы", тауарларды талдау, сауалдама арқылы.

2. Өнiмдi бағалау сатысында iрiктеу арқылы жарамсыз идеяларды талдаудан тыс шығарады. Ол үшiн "iрiктеу тiзiмi" қолданылады. "Iрiктеу тiзiмiнiң" бiр шетiнде жаңа тауардың маңызды қасиеттерi көрсетiледi, ал екiншi шетiнде идея бойынша өндiрiлетiн тауарларды салыстырылады.

3. Тұжырымдаманы тексеру сатысында тұтынушыға өндiрiлетiн тауар ұсынылады, сол арқылы оның затқа деген ниетi мен сатып алуға деген ынтасы анықталады.

4. Экономикалық талдау сатысында сұраныс болжанылады, шығындар мен пайда есептелiнедi.

5. Өнiмдi шығару сатысы идея нақты iс қимылға айналдырылады.

6. Байқау маркетингiсi сатысы дегенiмiз өнiмдi бiр немесе бiрнеше таңдаған аймақта өткiзiп көру.

7. Коммерцияға енгiзу сатысы тауар өмiршеңдiк кезеңiнiң енгiзу фазасына сәйкес келедi.

Жаңа тауарды сатып алушылар тұтынушы ретiнде мынадай түрлерге бөлiнедi:

• 
  "жаңашыл тұтынушы"- жаңа тауарды қызыға бiрiншi болып тұтынып, сапасын сынайтын тұтынушылар;
  
• 
  "жақтаушылар"- тауарды атақты және сән ретiнде болуына себепшiлер;
  
• 
  "прогресшiлдер"- өсу фазасында тауардың өтiмiн қамтамасыз ететiн тұтынушылар;
  
• 
  "күмәнданушылар"- жетiлу фазасында тауардың өтiмiн қамтамасыз ету етуге кешiккендер;
  
• 
  "керiтартпалар"- жаңа тауарды оның дәстүрлi кезiнде ғана қабылдайтын тұтынушылар.
  

4.Тауардың сапасы және бәсекеге қабiлеттiлiгi

Өнiмнiң сапасына және бәсекеге қабiлетiлiгiне қазiргi фирмалар көп көңiл бөледi. Себебi, сапа және бәсекеге қабiлеттiлiгi деген ұғым елдiң, әр өндiрушiнiң тауар мен қызметтердi өндiру, өңдеу , өткiзу мүмкiндiктерiнiң жиынтығын анықтаушы көрсеткiш болып табылады.

Нарықтық экономикада өнiм сапасы тауар өндiрушiлердiң нарықта "өмiр сүру" шарты болып табылады және олардың шаруашылық әрекеттерiнiң нәтижелiлiгiнiң, мемлекеттiң экономикалық жағдайының өлшемi болады.

Тауардың бәсекеге қабiлеттiгiдамыған бәсекелестiк нарықта оның коммерциялық табысын көрсететiн маңызды факторы болады.

---

Тауардың бәсекеге қабiлеттiлiгi дегенiмiз тауардың нарықтағы табысын анықтайтын тұтыну және құнды сипаттамаларының жиынтығы, яғни бәсекелес ұқсас тауарларды молынан ұсыну кезiндегi бiр тауардың басқаларға қарағанда артықшылықтары.

Тауардың бәсекеге қабiлеттiлiгiн зерттеу жұмысы үзiлiссiз және жүйелi түрде, тауардың өмiршеңдiк кезеңiнiң фазаларына сәйкес жүргiзiлуi қажет. (9 сурет)
5. Тауар саясатындағы сервис

Бәсекелiк нарықта сервис дегенiмiз өнiмдердi тұтынушыға сату және пайдаланумен байланысты қызметтер жиынтығын қамтамасыз ететiн фирманың маркетинг әрекеттерiнiң қосалқы жүйесi болып табылады.

Сервис қызметi сатқанға дейiн, сатқаннан кейiн сервис түрiне бөлiнедi. Сатқанға дейiн сервис сатып алушыға кеңес беру, өнiмдi сатуға дайындау, қажеттi құжаттармен қамтамасыз ету, тауарды сату орнына жеткiзген кезде пайда болған кемшiлiктердi жою жұмыстарын қамтиды. бұл сервис түрi тегiн жүргiзiледi.


Нарықты зерттеу

Бәсекелестер туралы мәлiметтер жинау

Тұтынушылар сұранысы




Өнiмге қойылатын талаптарды тұжырымдау




Жобаны талдау, құнын бағалау, нарық сыйымдылығын және өткiзу мүмкiндiктерiн анықтау

Бәсекеге қабiлеттiлiгiн талдау мақсатын анықтау










Бағалауға қажет параметрлер




Салыстыру негiзiн анықтау

Нормативтi параметрлердi талдау. Бәсекеге қабiлеттiлiк көрсеткiшiн нормативтi параметрлермен есептеу

---

Бәсекеге қабiлеттелiк көрсеткiшiн техникалық параметрлерiмен есептесу

Бәсекеге қабiлеттiлiк көрсеткiшiн экономикалық параметрлерiмен есептеу




Тұтыну бағасын талдау









Бәсекеге қабiлеттiлiгiнiң интегралды көрсеткiшiн есептеу



Бәсекеге қабiлеттелеген анықтау






Бәсекеге қабiлеттiлiгiн көтеру шараларын жүргiзу және шығындарды оңтайландыру





9 сурет. Тауардың бәсекеге қабiлеттiлiгiн зерттеу жұмыстары.
Сатқаннан кейiнгi сервистiң өзi екi түрге бөлiнедi: кепiлдемелi және кепiлдемелiден кейiнгi. Кепiлдемелi сервисте белгiлi уақыт аралығында сервис тiзiмiнде көрсетiлген жұмыстар тегiн орындалады. Себебi бұл жұмыстардың және оған қажет қосалқы заттардың құны өнiмнiң сату бағасына қосылған. Ал кепiлдемелiден кейiнгi сервис қосымша төлем арқылы жүргiзiледi. Бұл сервис түрiнiң көлемi және бағасы келiсiм шартымен анықталады.

Сервис қызметiн әртүрлi жүргiзуге болады:

• 
  өндiрушi фирма бөлiмшесiнде;
  
• 
  жабдықтаушы фирма бөлiмшесiнде;
  
• 
  арнайы сервис фирмаларында;
  
• 
  өнiмдi сататын агенттер арқылы;
  
• 
  сатып алушы фирманың арнайы дайындалған қызметкерлерi арқылы.
  

Сервистi тиiмдi ұйымдастырудың 8 ережесiн Жак Горовиц тұжырымдаған:

1. 
   Стратегия.
   
2. 
   Тұтынушымен байланыс
   
3. 
   Фирма өзiнiң қызметкерлерi алдына қоятын талаптарын анық көрсету
   
4. 
   Жабдықтау жүйесiн дәл ұйымдастыру
   
5. 
   Сервис бөлiмшесiнiң қызметкерлерiн арнайы дайындау
   
6. 
   Мақсат қою
   
7. 
   Клиентi анықтау
   
8. 
   Творчестволық қызмет.
   

---