Балалар үйіндегі балалармен жұмыс жасау әдістемелері

Қоғамда сәтті әлеуметтену үшін балалар үйіндегі балалармен жұмыс жасау кезінде әлеуметтік педагог келесі әдістемелерді қолдана алады:

«Аяқталмаған хат» әдістемесі

Бейтаныс досыңызға хаттың басын жалғастырыңыз: Мен жақсы өмір сүремін, өйткені ... Мен нашар өмір сүремін, өйткені ...

«Менің ғаламым» әдістемесі

Тәрбиеленушілерді «Менің ғаламым» картасын толтыруға шақырыңыз. Тапсырманы орындау үшін сізге түрлі-түсті қарындаштар немесе фломастерлер, альбом парақтары қажет.

Қолайлы жағдай жасаңыз, балаларды өзіңізге тартыңыз. Олардан альбом парағына күнді салуды сұраңыз, алдымен бұл «күн» өздері екенін түсіндіріңіз: «Сіз шынымен жақын адамдарыңыздың өміріндегі күнсіз, оларды жылулықпен, сүйіспеншілікпен жылытып, қуаныш сыйлайсыз. Сондықтан, күн сәулесі - сіздің жеке басыңыздың қасиеттері. Оларды атаңыз. Бұл мінездің ізгілігі, немесе сыртқы келбеттің немесе жас ерекшелік белгілері болуы мүмкін - мейірімділік, көпшілдік, әзілқойлық, жауапкершілік, әдемі көз, жастық ... Өзіңізді «Мен» деп белгілей отырып, күн қылып көрсетіңіз».

Сіздің ғалам кеңістігінде ғаламшарларды салыңыз. Ғаламшарлар - сіз үшін маңызды адамдар. Ғаламшарларды олардың есімдері бойынша атаңыз. Ғаламшарды өмірі, тағдыры, кейіпкері, іс-әрекеті сізге ерекше, терең әсер қалдырған нақты адамның немесе ойдан шығарылған кейіпкердің, тарихи кейіпкердің есімімен атауға болады. Мүмкін сіз қызығатын, мақтан ететін адам.

Сіздің Ғалам картасында өзіңіздің жаныңызға өшпес із қалдырған ең жарқын әсерлерді жұлдызшалармен белгілеңіз. Өзіңіздің сүйікті қалаңыз, іс-шараларыңыз, оқиғаларыңыз, тұмарларыңыз, мерекелеріңіз, көзге көрінерлік заттарыңыз және т.б. туралы ойлаңыз.

Қалауыңыз бойынша (егер сізге қажет болмаса, мұны жасамауға болады) тұман, бұлт, қара бұлт, басқаша айтқанда, сіздің күрделі мәселелеріңізді белгілеңіз.

Күнге, сәулелерге, ғаламшарлар мен жұлдыздарға қараңыз. Бұлттар, қара бұлттар ыдырау және тұманды сейілу үшін не болмаса кім әсер етуі мүмкін екенін ойлаңыз. Оларды сызықтармен байланыстырыңыз, мәселелеріңізді шешуге не көмектесетіні жайында қорытынды жасаңыз: Сіз өзіңіз, жақындарыңыз ...

Тәрбиеленушілермен Ғалам картасын толтырғаннан кейін талдаңыздар:

• «Мен» бейнесін олардың қабылдауы;

---

• Өзін-өзі бағалау («күннің» мөлшері, парақтағы орналасуы, сәулелер және т.б.);

• 
  Эмоционалды күй (қандай түстер пайдаланылды);
  
  • 
    Жеке бас қасиеттері («күн», «сәулелер» суреттерінде жазылған);
    
  • 
    Үлгі тұлғалардың әсері (ғаламшарлар);
    
  • 
    Өмірде маңызды болып табылатын әрекетті таңдау (жұлдызшалар).
    

«Менің Ғаламым» картасын талдағанда психодиагностика туралы біліміңізді қолданыңыз. Бұл тәрбиеленушіні жақсы түсінуге көмектеседі.

Біраз уақыттан кейін осы әдістемені қолдана отырып, тағы да сабақ өткізіңіз. Әр тәрбиеленушімен бірге оның Ғалам картасында, өмірінде не өзгергенін талдаңыз. Неге? Қорытынды жасаңыз.

Баланың өнегелік дамуын белсендіру тәсілдері

Балалардың аналитикалық бағалау іс-әрекеттерін ынталандыратын тәсілдер.

• 
  Қарама-қайшы мәлімдемелерді талдау.
  

• 
  Мақал-мәтелдердің, афоризмдердің, сөздердің этикалық мазмұнын талдау.
  

Афоризмдер, тамаша адамдардың сөздері, мақал-мәтелдерде терең даналық бар, олардың ашылуы балаларды адамгершілік мәселелері туралы ойлауға итермелейді. Сонымен қатар, олар этикалық әңгімелерде көбінесе мұғалімнің жүргізген идеясын растайтын иллюстрациялық материал ретінде қолданылады. Оларды қолдануда мұндай тәсілден аулақ болу керек, мағынасы әртүрлі, үстіртін емес афоризмдер мен мақал-мәтелдерді таңдап, олардың ішкі мағыналарын пайымдайтын, терең ойлайтын, түсінетін жағдайлар жасау қажет.

Күрделі мәселелерді талдау

Егер жалпыға мәлім нәрсеге белгілі және жаңа немесе басқа көзқарастар арасында қарама-қайшылық болған жағдайда, ол күрделі мәселе болып саналады. Бұл мәселе құрылымындағы қарама-қайшылық: онда екі бөлік айқын байқалады. Мысалы, жасөспірімдермен достық туралы әңгіме ұйымдастыра отырып, келесі күрделі сұрақтарды қоюға болады:

Өзіңнен аз қызықты, аз дамыған адаммен дос болуға бола ма? Достық байыта түсуі керек қой?

«Шынайы достық» деген ұғым бар. Бұл «пайдакүнемдік достық» болуы мүмкін дегенді білдіре ме?

Адамгершіліктің күрделі мәселелерін талдау.

Ең қарқынды бағаланатын іс-әрекет нақты өмір жағдайларын талдау, олардың іс-әрекеттері мен қатысушыларын этикалық нормалар мен қағидалармен байланыстыру негізінде өріс алады. Ең жақсы материал - бұл балалар тәжірибесіне жақын кітаптар мен публицистикалық фильмдерден алынған жағдайлар, сонымен қатар тәжірибелік іс-әрекетте, балалардың өзара қарым-қатынасында туындайтын өмірлік жағдайлар. Әрине, пайдаланылған материалдың біршама бейтараптығы қажет, белгілі бір жеке тұлғаның намысына тиетін оқушылардың жағдайлары мен іс-әрекеттерін талқылауға және талдауға болмайды. Оқушылардың оны жасаған адамға емес, іс-әрекет, амалға деген көзқарасын қалыптастыру және өздері үшін кейбір адамгершілік мәселесін шешу маңызды. Талқылауға ұсынылатын жағдайлар тек «жақсы» немесе «жаман» бағаны талап етпейтін, шын мәнінде күрделі, әртүрлі мәселелер болуы керек. Күрделі жағдай әңгіме бастауға, белгілі бір адамгершілік тақырыбын талқылауға себеп болуы мүмкін.

---

Дилемма

Теоретик Л.Колберг моральдық дилемманың негізгі сипаттамаларына назар аударады. Ол міндетті түрде:

• 
  оқушылардың нақты өміріне қатысты болуы керек;
  
• 
  мүмкіндігінше түсінуге оңай болуы керек;
  
• 
  аяқталмаған болуы керек;
  
• 
  адамгершілік мазмұнмен толық екі немесе одан да көп сұрақтардан тұруы керек.
  

Балама таңдау

Бұл әдіс тәрбиенің адамгершілік таңдауын ойдан келтірілген жағдайларды құру арқылы анықтауға ғана емес, сонымен бірге балалардың құндылық санасының дамуын ынталандыру үшін балалардың таңдауын талқылау негізінде де мүмкіндік береді. Оны қолданудың екі нұсқасы бар.

Бірінші: балаларға жағдай (жазбаша немесе ауызша түрде) және осы жағдайда әрекет ету нұсқалары ұсынылады. Балалар таңдаған нұсқасын жазып, мұғалімге өздерінің жазбаларын береді. Ол оларды қорытындылайды, ең әдетті жауаптарды анықтайды және келесі сабақта балалармен бірге талдайды.

Екінші: балалар шеңбер бойынша, бірінен соң бірі, ауызша жауап береді.

А дамгершілік ұғымдармен жұмысты ұйымдастырудың әдістері

Балалардың ұғынуына, кез-келген ұғымның мәнін түсінуіне көмектесу үшін оны барлық реңктерде, оған ұқсас және қарама-қарсы мағынадағы басқалармен қарым-қатынаста қарастыру қажет. Бұл жерде бірлескен талқылауды балалардың өзіндік жеке жұмысымен біріктіру керек: жазбамен, берілген ұғымдар мен оларға байланысты сөздерді бөліп көрсету арқылы және т.б.

Жақын және қарама-қарсы ұғымдарды іздеу

Сәйкестендіру, ұқсас және қарама-қарсы ұғымдармен салыстыру негізінде адамгершілік ұғымының мәнін ашуға мүмкіндік беретін әдіс. Әрине, синонимдердің өзіндік қатарын құрып, педагог бұл жұмысты алдымен өзі жасауы керек. Балалармен ортақ жұмыс екі жолмен құрылуы мүмкін:

а) мұғалім әр балаға өз бетінше ойлауды және берілген ұғымға жақын ұғымдарды дәптерге жазуды ұсынады, содан кейін әрқайсысы барлық балаларды өз әрекеттерінің нәтижелерімен таныстырады, және жалпы қатар жасалады, әр ұғымды бір-бірінен ажырататын мағыналық реңктер талданады;

б) бірлесе талқылау барысында тақтаға жазылған адамгершілік ұғымдарына мағынасы ұқсас қатар құрылады. Содан кейін барлығы дәптерде олардың мағыналық мәнін талдайды.

Сонымен, балалар біз достық деп атайтын адами қарым-қатынастардың мәнін түсінуі үшін мынандай бірқатар ұғымдарды құрып, қарастыру қажет: «достық» - «серіктестік» - «достық қатынастар», олардың не білдіретінін, әрқайсысына қандай мағыналық реңктердің ендірілгенін түсіну керек.

---

Жеке қасиеттерді сипаттайтын ұғымдар қарастырылған жағдайларда олардың мәніне терең ену жағымды және жағымсыз қасиеттерді салыстырмалы талдауды қажет етеді.

Егер шамасын сезбесе, олардың басқа адамгершілік қасиеттермен үйлесімділігі болмаса, берілген ұғымдардың салыстырмалы талдауы оқушыларға жағымды адами қасиеттер мен ерекшеліктер өзінің қарама-қарсы жағына шығуы мүмкін екендігін түсінуге көмектеседі.

Ұғымның мағынасын білдіретін сөздерді таңдау.

Адамгершілік ұғымының мағынасына терең ену үшін сіз балаларға мәтіндер ұсына аласыз, олардың мазмұны жаңалықтар ашуға және адами қатынастар мен әрекеттердің мәнін қайта қарастыруға мүмкіндік береді. Мұндай дереккөздердің ішінде дана ойлар мен астарлы әңгімелер ерекше орын алады. Сонымен, балалармен «махаббат» сияқты құбылыстың мәнін талдай отырып, біз карточкалар бойынша жеке жұмыс ұйымдастырамыз.

A. Оқыңыз. "Махаббат" сөзіне қатысты және оның мәнін білдіретін сөздердің астын сызыңыз.

«Махаббат көпке шыдайды, махаббат қызғанбайды, махаббат мардымсымайды, мақтанбайды.

Ол қатыгездік жасамайды, өзіндікін іздемейді, ашуланбайды, жамандық ойламайды, өтірікке емес, шындыққа қуанады.

Ол бәрін қамтиды, бәріне сенеді, әрқашан үміт етеді, бәріне шыдайды, махаббат ешқашан кетпейді».

B. Сөздерді топтарға бөліп оқыңыз, талқылаңыз.

Ұғымдарды анықтау

Бұл жұмыс оқушыларға берілген ұғымға қатысты қандай байланыстар бар екенін анықтауға көмектеседі және оның мәнін тереңірек және анық түсінуге мүмкіндік береді.
1 нұсқа

1. 
   Тақтаға «махаббат» сөзін жазу.
   
2. 
   Оған байланыс сөздер қатарын құрыңыз.
   
3. 
   Сіз махаббат сөзімен қандай сөздерді байланыстырдыңыз?
   
4. 
   Махаббат туралы жалпы анықтама жазыңыз.
   

2. 
   нұсқа
   

1. 
   Тақтаға «махаббат» сөзін жазу.
   
2. 
   «Махаббат не істейді?» сұрағына жауап бере отырып, оны етістіктермен толықтырыңыз.
   
3. 
   A. Оқыңыз. Талқылаңыз.
   

«Қатысымдық хат»

Өз ойларын жазбаша түрде жазуға негізделген жеке тұлғаның адамгершілік белсенділігінің құндылығын бағаламауға болмайды, өйткені тұлғаның адамгершілік дамуының басты шарты - адамның өз ішкі әлеміне енуі, өз өмірлік тәжірибесін белсендіруі, адамгершілік сезімдерін, эмоцияларын, ойларын оятуы, олардың көрінісі - өзін-өзі бақылау және ішкі күйлерді, әрекеттерді өздігінен талдау. Жоғары дәрежеде мұндай мүмкіндік бала тапсырманы орындау кезінде бір бет қағазбен және өзінің ойлары мен сезімдерін жасырмай сенетін үнсіз әңгімелесушімен оңаша қалғанда жасалады. Оқыту үдерісінде өзіне тереңдеудің осындай жағдайларын жасау қажет. Тек содан кейін, егер мұндай қажеттілік пен мүмкіндік бар болса, басқалармен өз жаңалықтарымен бөлісу керек. Қатысымдық хат деген аталыммен біріктіруге болатын бірнеше тәсілдер бар. Мұндай тәсілдердің негізінде өзіне және басқаларға жолданатын хабарлама жатыр.

---

«Аяқталмаған сөйлем»

Балаларға өздері аяқтауы керек сөйлемдер беріледі. Сөйлемдер бірінші жақтан құрылуы мүмкін - бұл жағдайда бала сипатталған жағдайдағы өзінің әрекеттерін, ойларын, сезімдерін анықтауы керек.

Үшінші жақтан құрылған сөйлемдер оқушыны басқа адамның іс-әрекетін анықтауға итермелейді - бұл жағдайда бала өзінің іс-әрекет тәсілін, осындай жағдайда туындайтын ойларын, сезімдерін басқа адамның мінез-құлқымен көрсететін сияқты болады.

Сонымен, адамдарға деген мейірімді, қамқор көзқарастың негізінде олардың жай-күйін түсіну және жанашырлық таныту қабілеті екенін түсінуге балаларды жетелеу үшін біз келесі тапсырмаларды ұсына аламыз:

Сыныпта ешкім жақсы көрмейтін бір бала бар еді, менің ...

Дүкеннің кассасында ақша жоғалтқан бір қыз жылап тұрды. Мен оған көмектесе алатын ақшам болмады. Мен ...

Контраргументтер (Қарсы дәлелдер)

Оқушыларға белгілі бір адамгершілік нормалар, құбылыстар, қарым-қатынастар, шешім қабылдау және өзін жетілдіру құндылықтарына деген өзіндік сенімділікті ұйымдастыруға мүмкіндік беретін тәсіл. Бұл тәсілдің көмегімен әңгіме, пікірталас, кез-келген күрделі сұраққа жауап беруді бастауға болады.

Мысалы, «Адамға идеал қажет пе?» деген сұрақ бойынша.

Бірінші нұсқа

1. 
   Қағаз бетін екіге бөліңіз.
   
2. 
   Сол жақта идеалға қарсы дәлелдерді жазыңыз, содан кейін оң жақта кері дәлелдейтін контраргументтерді (қарсы дәлелдерді) жазыңыз.
   
3. 
   Өз дәлелдеріңізді және қарсы дәлелдеріңізді оқыңыз.
   
4. 
   Идеалдың маңызы мен мағынасы туралы пікірталас өткізіңіз.
   

Екінші нұсқа

1. 
   Парақтың сол жағында өзіңіздің әлсіз жақтарыңыздың тізімін жасаңыз.
   
2. 
   Әр тармаққа қарсы оң жақта, оған қарсы қоятын жағымды жақтарыңызды көрсетіңіз.
   
3. 
   Жұппен жұмыс.Қарсы дәлелдерді ашып көрсетіңіз және негіздеме беріңіз.
   

Лайықты мысалдарды табыңыз.

Хат жазыңыз

Балаға өзіне, шығарманың кейіпкеріне, қандай да бір кейіпкерге, ол үшін маңызды адамға хат жазу ұсынылады. Бұл хатта ол өзінің барлық ойлары, өзі үшін маңызды мәселелер бойынша алаңдаушылықтары туралы жазады. Осылайша, адамның адамгершілік санасының өзгеруіне әкелетін өздігінен тәубе ету, өзін-өзі ашу және ішкі өзін-өзі тазарту жағдайы қалыптасады.

Саралау

Балалардың құндылықтар таңдауларын анықтауға мүмкіндік беретін әдіс және өз таңдауын түсінуге және зерделеуге мүмкіндік беретін тәсіл. Саралау дегеніміз нысандарды, құбылыстарды маңыздылық деңгейіне қарай бөлу.

---

Смотрите также файлы

• В абсолютном выражении.doc

• Дополнительные материалы к занятию 1 самооценка навыков психодемия только для личного использования! Данный текст является собственностью лаборатории консультативной психологии и психотерапии..docx

• Программа среднего профессионального образования 40. 02. 01 Право и организация социального обеспечения Дисциплина Основы экологического права Практическое задание 1.doc

• Лабораторная работа настройка подключения к сети Fast Ethernet Студент Фокин Ф. Д. Группа тсо305Б20 Москва 2022 Общие настройки.docx

• Протокол 1 от 13. 07. 2022 года Утвержден приказом 601од от 13. 07. 2022 г. Директор моу сош 10.doc