Файл: Электржйенi.docx

Скачать файл
Заказать решение

ВУЗ: Не указан

Категория: Не указан

Дисциплина: Не указана

Добавлен: 07.12.2023

Просмотров: 475

Скачиваний: 1

ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.

СОДЕРЖАНИЕ

КТТ-пен бірге жұмыс істейтін өлшеу құрылғылары КТТ-пен бірге жұмыс істейтін өлшеу құрылғылары: а) көпірлер (теңестірілген жəне теңестірілмеген); б) логометрлер;в) нормалаушы түрлендіргіштер. Теңестірілген көпірлер. Теңестірілген көпірлерде (1.12 сурет) нөлдікөлшеуəдісіқолданылады.Зертханалық шарттарда қолданылатын автоматтандырылмаған теңестірілген көпірлер көмегімен 0,5-тен 107Ом аралығындағы кедергіні өлшейді, КТТ градуирлеуін орындайды жəне температураны өлшейді. ЕБ a Үш сымды сұлбасыRtНИ – нөл-индикатор (гальванометр);R1R2– тұрақты резисторлар; R3– реттелетін резисторлар; Rt– өлшенетін кедергі;Rж– желілер (байланыс сымдардың) кедергісі;ab– қоректену диагональ;cd– өлшеу диагональ. сурет – Теңестірілген көпір сұлбасы Көпір теңестірілген жағдайда ІНИ=0 жəне R2·(Rt +2Rж) = R1·R3, осыданRt R1  R3 R2 2  Rж , (1.28) мұндағы R1/R2= const;R3– var;Rж–constболуы керек, бірақ Rжқоршаған орта температурасының өзгерісіне байланысты өзгереді, сондықтан Rtмəні бұрмаланады, қоршаған орта температурасынан қателік пайда болады.ККТ-ті көпірге үш жалғағыштық сұлба бойынша қосу арқылы бұл кемшілік жойылады. Онда көпірдің тепе-теңдік теңдеуі келесідей:R1·(R3+RЛ)=R2·(Rt+RЛ). Осыдан 1R tR  (R R )  R.(1.29) R3 ж ж 2Егер де көпірді симметриялы қылсақ (R1=R2), онда Rt=R3, яғни Rtөрнегінде Rжболмайды, демек Rtқоршаған орта температурасына тəуелді емес. Теңестірілген көпірлердің кемшілігі: R3реттелетін иықта контакттың өтпелі кедергісінің болуы. Кемшілікті жою үшін R3екі иыққа бірдей, ал қозғалмалы контактты өлшенетін диагональ бойынша орнату қажет, сонда көпірлерді теңестіргенде кедергі екі жақта да өзгереді, ал контакттың өтпелі кедергісі өлшеу нəтижесіне ешқандай əсерін тигізбейді, өйткені IНИ=0.Артықшылығы - қөрек көзінің кернеуіне тəуелді емес, оның минималды мəні НИ сезімталдығымен анықталады. Теңестірілмеген көпірлер. Теңестірілмеген көпірлер (1.13 сурет) оның өлшегіш диагоналі бойынша өтетін тоқты теңестіруін қажет етпейді. Осытоқтыңмəнікөпіргежалғанғанөлшенетінкедергінің өлшемі болыптабылады.Теңестірілмеген көпір сұлбасың қарастырайық. сурет – Теңестірілмеген көпір сұлбасы R1, R2, R3–тұрақты резисторлар; RБ– көз диагоналіндегі реостат; Rt– өлшенетін кедергі;Rб– бақылау кедергісі;IД– өлшенетін диагональ бойынша тоқ;АҚ– айырып қосқыш Өлшенетін диагональ бойынша тоқ келесі формуламен есептеледі: мұндаIД UabR2  Rt R1  R3 М , М f(R1 , R2 , R3 , Rt)  const.Егер Uab=constболса, онда IДRt.1 Uab=constболатынын бақылау үшін АҚайырып қосқышты Б(бақылау режиміне) орнатамыз, сонда миллиамперметрдің нұсқағышы белгілі орында тұру қажет (оны түсті сызумен белгілеуге болады). Егер де шарт орындалмаса,, онда RБөзгереді жəне Iдбақылау белгіде орналасады.2) АҚ → Ө (өлшеу режимі), Iдмəні алынады, кейін Rtанықталады жəне осыдан температура мəні алынады.Теестірілмеген көпірлер температураны өлшеу мақсатында сирек қолданылады. Олар газанализаторларында кеңінен қолданылады, онда сезімтал элемент ретінде электрлік тоқ арқылы қыздырылатын металды немесе көбіне жартылай өткізгіштік резисторлар қолданылады. Логометрлер. Төменде қарастырылатын магнитті электрлік жүйесіндегі логометр деп аталатын (грек сөзінен «логос» - қатынас) құрылғылар технологиялық бақылауда температураны өлшеу жəне жазу үшін КТТ-пен бірге кеңінен қолданылады. Магнитті электрлік жүйесіндегі КТТ-пен бірге логометр сұлбасы 1.14-сурет көрсетілген.Логометрдің өлшеу механизмі өзек пше тұрақты магнит полюстері арасындағы бос ауа саңылауында орналасқан екі рамадан тұрады. Конструктивтік түрде Х-Х осі бойынша саңылау біркелкі емес жəне полюстік ұштықтардың ұшына қарай кемиді. 1,2 – оқшауланған мыс сымдарынан жасалған рамалар (r1, r2); – құрылғы нұсқағышы; 1,2,3 ортақ осіне орнатылған; – жұмсақ болаттан жасалған цилиндрлік өзек; R1, R2– қосымша манганин резисторлары;Rt– термометр кедергісі. сурет – Магнит-электрлік жүйесіндегі логометр сұлбасы Магниттік моменттері:М1=с·І1·В1,М2=с·І2·В2,мұнда с=соnst- раманың геометриясына тəуелді коэффициент;В1,В2- магниттік индукциясы.М1моментін теңестіру М2моментінің есебінен орындалады. ????1 = ????2 → ???? ∙ ????1 ∙ ????1 = ???? ∙ ????2 ∙ ????2 → ????2 = ????1 = ???? ???? → ???? = ???? ????2 . ????1????2????1 Басқа сөзбен айтқанда қозғалыстағы жүйенің  бұрылу бұрышы(немесе логометр көрсеткіші) екі тоқтың қатынасы арқылы анықталады: мұндағы???? = ???? 2????2!????2 , ???? = ???? . 1????????!????1!????1 r1 , r2 , R1 , R2  const   F(Rt).Сонымен, логометр Rt-ні яғни температураны өлшейді. Қоршаған орта температурасының əсерін азайту үшін раманың манганин R1,R2резисторларын тізбектей қосу қажет, олардың кедергілері рамалардың r1, r2кедергілерінен əлдеқайда үлкен. Бірақ бұл логометрдің сезгіштігін төмендетеді, себебі r1,r2арқылы токтар төмендейді.1.6.4 Симметриялық теңестірілмеген көпір.Аспаптың сезгіштігін үлкейтіп, температуралық коэффициентін төмендету үшін өлшеуіш диаганаліне логометр рамалары қосылған симметириялықтеңестірілмегенкөпірсұлбасынқолданады (1.15 сурет). Сұлбадағы белгілер:Rt- логометр шкаласымен өлшенетін орта температураға сəйкес келгенде R1=R2;R1=Rt,;R4– температураны компенсациялауға мыс кедергісі;R5– өлшеу диапазонын өзгертуге арналған кедергі.Rэ, Rт– байланыс желілерінің кедергісін кыистырып келтіру үшін эквивалентті жəнетеңестіргіш кедергілер сурет – Симметириялық теңестірілмеген көпірдің сұлбасы. Егер R3жəнеRtорналасқан иықтардың кедергiлерi теңестiрілсе, онда сжəне d нүктелердiң потенциалдары бірдей болады (сұлба симметриясының арқасында), ал 1 жəне 2 рамкалар арқылы ағатын І1жəне І2токтары тең жəне қарама-қарсы болады.Термометрдің Rtкедергiсi жоғарылағанда снүктесінiң потенциалы жоғарылайды, ал dнүктенiң потенциалы төмендейдi. Сəйкесінше, І2тоғы азаяды, ал І1тоғы жоғарылайды. Егер термометр кедергісі төмендесе, онда І2жоғарылайды, ал І1төмендейді. Сонымен, термометрдің кедергісі өзгеруінің нəтижесінде логометрдің екі рамкаларында тоқтардың бір уақытта өзгеруі жүреді. Бұл тоқтардың өзгерулері əр түрлi таңбалы болады, соның арқасында симметриялы емес сұлбаға қарағанда мұндай сұлбаның сезгiштiгі жоғары болады.Осы сұлбаға КТТ-ті екi сымдық жəне үш сымдық қосылу сұлбасы бойынша қосуға болады.Берілген сұлба бойынша дəлдiк класы 1,5 логометрдің қоршаған ортаның температурасының əр 10°С өзгеруінде қосымша қателiгi ±0,75% көп емес болады.Логометрлер көрсететiн, өздiгiнен жазатын, көп нүктелiк болып табылады. Өндірістік логометр дəлдік кластары 0,5; 1; 1,5; 2; 2,5 болып шығарылады.1.6.5 Термокедергілерді нормалау түрлендіргіші.Компьютерге немесе автоматты реттеу жүйесiне (АРЖ) КТТ-тен ақпаратты енгiзу үшiн өзінің шығысында тұрақты 0-5 мА тоғы бар сигналды тұдыратын нормалау түрлендіргіші (НТ) пайдалынады (1.16 сурет). сурет – КТТ нормалау түрлендіргіштің сұлбасы Бұл НТ-ың жұмыс істеу принципі ТЭТ-пен бірге жұмыс істейтін НТ жұмысына ұқсас. Ерекшелігі - РК (реттеуші көпір) орнына ТӨК (теңестірілмеген өлшеу көпірі) қолданылады.ТӨК-ің бір жағына үш сымды сұлбасы бойынша КТТRtқосылған. Ал қалған кедергілер манганинды болып табылады.Rж– жалғау сымдардың кедергілерін номиналды мəнге қиыстыру үшін қолданылады.Iшығ= k·Ucd, мұндағы k– пропорционалдық коэффициенті.Ucd = kМ·Rt, мұндағы kМ– көпірдің түрлендіргіш коэффициенті. Онда Iшығ =k·kМ·Rt. Демек токтың сигналы НТ Rt.КТТ НТ дəлдік кластары 0,6—1,5.1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   28

1.7 Жылулық сəулеленуді өлшеу

Жылулық сəулеленуді өлшеу құралдары

Гидростатикалық теңестірілген қысымды өлшеу сұйықтық құралдары

Қысымды өлшеуге жалпы əдістемелік нұсқаулықтар

тарау. Сұйықтық, газ жəне будың мөлшері мен шығынын өлшеу

Жылдамдық санағыштары

Ағынмен айналып өтетін шығын өлшегіштер

Электромагниттік шығын өлшегіштер

Ультрадыбыстық шығын өлшегіштер

Тахометриялық шығын өлшегіштер

Кориолис массалық шығын өлшегіш

3.11 Үшінші тарауға бақылау сұрақтары

Буектік деңгей өлшегіштер

Деңгейді өлшеудің электрлік құралдары

Деңгейді өлшеудің акустикалық құралдары

Төртінші тарауға бақылау сұрақтары

Сұйықтықтың тұтқырлығын өлшеу құралдары

5.3 Бесінші тарауға бақылау сұрақтары

Магниттік газанализаторлар Олардың жұмыс істеу принципіне талданатын қоспаның анықталатын компонент пен магнит өріснің байланысуы себебінен пайда болатын əр түрлі құбылыстар жатады.Магнит өрісіне жұтылатын газдар парамагнитті, ал итерілетін -диамагниттідеп аталады.Газдардың магниттік қасиеттері сан жағынан олардың магниттіқабылдағыштықдеп аталатын шамамен анықталады. Парамагнитті газддардың магнит қабылдағыштығы оң мəнді, ал диамагнитті газдарда - теріс мəнді болады. Магнит қабылдағыштық аддитивті қасиетке ие.Оттегі жəне азот оксиді парамагнитті қасиеттерге ие, сонымен бірге абсолютты мəні бойынша олардың магнит қабылдағыштығы басқа газдар мен булардың магнит қабылдағыштығынан 100 есе көп. Көп компонентті қоспадағы оттегінің концентрациясын есептеу осыған негізделген.6.1суретте термомагнитті газанализатордың сұлбасы келтірілген. 6.1 сурет – Термомагнитті газанализатордың сұлбасы Суреттегі белгіленулер: 1 - дайындау блогы; 2 - тұрақты магнит; 3 –сақиналы камера; 4 - жұқа қабырғалы шыны түтік; 5- теңестірілмеген көпір; 6 – потенциометр.Əрекет принципі: электр тогымен қыздырылатын өткізгіштің біртекті емес магнит өрісінде орналасқан кезінде, қыздырудан туындаған оттегінің магнит қабылдағыштығының төмендеуі себебінен, магнит өрістің үлкен кернеу аймағынан аз кернеу аймағына бағытталған газ қоспасының қозғалысы пайда болады. Талданатын газ 1 дайындық блогынан 3 сақиналы камераға өтеді. Камераның диаметры бойыншажылу шығын өлшегіштің R1жəне R2терморезисторлары оралған 4 жіңішке шыны түтікшесіорнатылған. Егерде талданатын қоспада оттегі болмаса, онда 4 түтікшенің көлденең орналасу кезінде ол арқылы газ ағыны болмайды. Егер талданатын қоспадаO2 оттегі болса, ол түтікшенің сол жағындағы 2 тұрақты магнитпен туындайтын магнит өрісіне жұтылады. Одан кейін O2оттегі Кюри нүктесінен (800С) жоғарғы t температурасына дейін R1терморезисторымен қыздырылады, осыданO2 оттегі парамагниттік қасиетін жоғалтып, диамагнитке айналады жəне магнит өрісінен итеріледі (көрсеткіш бағыты бойынша). 4 түтікшеде газ ағыны - «магнит жел» пайда болады. 4 түтікшедегі газ шығыны жылу шығын өлшегішпен өлшенеді. Талданатын газда оттегініңO2 көлемдік концентрациясымен анықталатын 5 көпірдің теңгерімсіздігі 6 потенциометрмен өлшенеді жəне тіркеледі.Өлшеу диапазоны 0 –1%-дан 0 – 100%-ға дейін. Дəлдік кластары: 2,5 – Реакция уақыты -120 сек. 1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   28

6.4 Алтыншы тарауға бақылау сұрақтары

Ерітінділерді талдаудың потенциометрлік əдісі

7.4 Жетінші тарауға бақылау сұрақтары

Əдебиеттер тізімі

ҚОСЫМША

ӨЛШЕУДІҢ ТЕХНИКАЛЫҚ ҚҰРАЛДАРЫ

Ультрадыбыстық шығын өлшегіштер



Ультрадыбыстық шығын өлшегіш - бұл стандартты шығын өлшегіш, оның жұмысының негізі ағын жылдамдығын өлшеу болып табылады, ал онда қозғалатын орта ағынының шығынын анықтау акустикалық заңдардың көмегімен жүзеге асырылады. Мұндай шығын өлшегіштер электр тогын өткізбейтін ортаның ағындарының шығынын өлшеу үшін пайдаланылуы мүмкін

Ультрадыбыстық шығын өлшегіштің əрекет принципі 3.7 суретпен түсіндіріледі.


    1. сурет – Ультрадыбыстық шығын өлшегіштің əрекет принципі


Көп жағдайда сəуле шығару жəне қабылдау пьезоэлементтерінің жазықтығы 3.7 суретте көрсетілгендей, құбыр осінің кейбір бұрышында орналасқан. Ағын бойынша жəне оған қарсы бағытталған ультрадыбыстың өтуі талап етілетін қашықтықты өту жылдамдығының мəнімен жəне өтуге жұмсалған уақытымен сипатталады.

Тербелістердің көздері мен қабылдағыштары ультрадыбыстық шығын өлшегіштердің бастапқы түрлендіргіштерінің негізгі элементтері. Кейбір кристалдарды (пьезоэлементтерді) белгілі бір бағыттарда қысу жəне созу кезінде олардың беттерінде электрлік зарядтар пайда болады, жəне керісінше, егер осы беттерге электр потенциалдарының айырмасын қосылса, онда беттердің қайсысына кернеу көп болуына байланысты пьезоэлемент созылады немесе қысылады — кері пьезоэффект.

Айнымалы электр кернеулерін бірдей жиіліктердегі акустикалық (механикалық) тербелістерге түрлендіретін сəулелендіргіштердің жұмысы осы эффектіде негізделген. Акустикалық тербелістерді айнымалы электр кернеулеріне
түрлендіретін қабылдағыштар жұмысы тура пьезоэффектіде негізделшен.

Ультрадыбыстық шығын өлшегіштің құрылымдық сұлбасы 3.8 суретте көрсетілген. Ультрадыбыстық шығын өлшегіштің электрондық блогы ылғалдан қорғалған пластмасса корпусында қабырғада орнатылатындай жасалған. Ультрадыбыстық шығын өлшегіштің электрондық сұлбасы бір- бірімен барлық функционалдық элементтердің көп сатылы гальваникалық айрығы (>1000В) принципі бойынша орындалған.Мұндай принцип пайдаланудың нақты жəне қатаң жағдайларында аспаптың барынша

бөгетерден қорғалуы мен сенімділігін қамтамасыз етеді. Аспаптың электрондық сұлбасында 500 000 сағаттан кем емес жұмыс істеу уақыты бар сенімді қоректену көздері қолданылған.



    1. сурет –Ультрадыбыстық шығын өлшегіштің құрылымдық сұлбасы


1 жəне 2 ПЭТ(пьезоэлектрліктүрлендіргіш), қабылдағыш-сəулелену режимінде кезекпен жұмыс істейтін ҚР-50 жоғары жиілікті кəбілімен ЭБ-мен (электронды блок) байланысты; ЭБ сəулелену режимінде жұмыс істейтін пьезотүрлендіргішке қозғағыш импульстерді жіберуді жəне қабылдағыш режимінде жұмыс істейтін пьезотүрлендіргіштен əлсіз сигналдарды қабылдауды (күшейтуді жəне детектеуді) қамтамасыз етеді.

Құбырда сұйықтықтың қозғалысы кезінде ультрадыбыстық толқынның бұзылуы пайда болады, ол ультрадыбыстық сигналдың таралу уақытының өзгеруіне əкеледі: сұйықтық ағыны бойынша (ПЭТ2 – ден ПЭТ1-ге) өседі.Ағын бойынша жəне оған қарсы бағытта сұйықтық арқылы УДС-тің (ультрадыбыстық сигнал) өту уақытарының айырмашылығы ағынының Vижылдамдығына, демек, Q көлемді шығынға пропорционалды. Пьезотүрлендіргіштерден алынған сигналдар бойынша: ПЭТ1-ден ПЭТ2-ге
дейін сигналдың өту уақыты, шығын, сұйықтықтың жинақталған көлемі, жəне шығынға пропорционалды шығыс сигналының жиілігінің мəні есептеледі. Шығынға, көлемге жəне уақытқа пропорционалды осылайша есептелген параметрлер көрсетілуі үшін мəтіндік дисплейге беріледі.
3.7.1 Акустикалық шығын өлшегіштердің түрлері.

Акустикалық каналдардың саны бойынша ультрадыбыстық шығын өлшегіштер бір сəулелі немесе бір каналды, екі сəулелі немесе екі каналды,

жəне көп сəулелі немесе көп каналды болып бөлінеді. Бір сəулелі каналдарда тек екі пьезоэлемент болады, олар кезекпен сəуле шығару жəне қабылдау функцияларын орындайды.

Олар екі түрге бөлінеді: қозғалатын ортамен акустикалық тербелістерді жылжытуға негізделген шығын өлшегіштер жəне кейін пайда болған Доплер əсеріне негізделген шығын өлшегіштер.

Акустикалық тербелістердің ағын бойынша жəне оған қарсы өту уақыттар айырмашылығын өлшеуде негізделген шығын өлшегіштер көп тараған болды.

Акустикалық тербелістері ағынға перпендикуляр бағытталатын жəне осы тербелістердің бастапқы бағыттан ауытқу дəрежесі өлшенетін ультрадыбыстық шығын өлшегіштер айтарлықтай сирек кездеседі.

Доплердің құбылысына негізделген ультрадыбыстық шығын өлшегіштер жергілікті жылдамдықты өлшеуге арналған, бірақ олар сондай-ақ шығындарды өлшеуге де қолданылады. Олардың өлшеу сұлбалары қарапайым.

Ультрадыбыстық шығын өлшегіштердің аталған үш түрлерімен қатар акустикалық тербелістер жиіліктерінің дыбыстық диапазонында жұмыс істейтін ұзын толқынды атауына ие болған акустикалық шығын өлшегіштер бар.

Ультрадыбыстықшығынөлшегіштердіңартықшылықтары:

  • төмен құны;

  • көлденең қимада қозғалатын жəне қозғалмайтын бөліктері жоқ;

  • орташа динамикалық өлшеу диапазоны;

  • үлкен диаметрлі құбырларға монтаждау мүмкіндігі;

Кемшіліктері:

  • ультрадыбысты шағылыстыратын жəне жұтатын тұнбаларға өлшеудің сезімталдығы;

  • дірілге сезімталдығы;

  • бір сəулелі шығын өлшегіштер үшін ағынның ауытқуына сезімталдығы.



    1. 1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   28

Тахометриялық шығын өлшегіштер


Тахометриялық шығын өлшегіштер су, газ немесе бу ағындағы турбинаның немесе қанатшаның айналым санын, айналу жылдамдығын өлшейді. Аспабында қанатша немесе турбина орнатылғанына байланысты оның əрекет принципі өзгермейді; айырмашылық келесіде - қанатшаның айналу осі ағынның қозғалуына перпендикуляр, ал турбина сұйықтық немесе газ ағынына параллель болады (3.9 сурет).

Тахометриялықшығынөлшегіштердіңартықшылықтары:

  • жоғарыемесқұны;

  • жұмысістеугеқуаткөзі қажет емес. Кемшіліктері:

  • шығын өлшегіш қимасындағы механикалық кедергілер;

  • шағын динамикалық диапазон;

  • өлшеудің тұрақсыздығы;

  • сенімділік деңгейі төмен;




    1. сурет - Тахометрлікшығынөлшегіштіңжұмыспринципі

  • сенімділік деңгейі төмен;

  • судағы қоспалар мен бөгде заттар өлшеу нəтижелеріне əсер етеді;

  • қысқа пайдалану мерзімі.



    1. Жылулық шығын өлшегіштер



Шығын өлшегіштердің əрекет ету принципі зат ағынын қыздыруға жəне жылытқышқа дейінгі, сонымен бірге, одан кейінгі tтемператураларының айырмашылығын өлшеуге (калориметриялықшығынөлшегіштер) немесе ағынға орналастырылған қыздырылған дененің tтемпературасын өлшеуге (термоанемометриялықшығынөлшегіштер) негізделген (3.10 сурет).Термоанемометриялық шығын өлшегіштертехнологиялық өлшемдерде өздігінен қолданылмайды.

Массалық шығын:
???? = ????, (3.8)

???????????? ????????
мұндағы ???? - массалық

Смотрите также файлы