Файл: Саясаттанупнібойыншадифференциалдысына.docx

32. Саяси сана жәнесаяси идеология түсінігі, функциялары, формалары мен

540. 
     деңгейлер.
     
541. 
     Саяси сана - өмірдегісаясиқатынастардыбейнелейтін, олардытүсініп- сезінетін, адамдардыңбұлсаладағыіс-әрекеттерінебағыт- бағдарберетінәлеуметтіксезімдер, түсініктер, көзқарастаржиынтығы. Яғни, адамдардыңсаясиөмірдітүсініп, сезінуі.
     
542. 
     Оғанеңалдыменқоғамдағысаясиидеяларды, көзқарастарды, мақсат- мүдделердіұғынуы, саясибиліккеқатынасуыжатады. Оларадамныңіс- әрекетіне, әртүрліжағдайдаөзін-өзіұстауынатікелейәсеретеді.
     
543. 
     Саяси сана деңгейлері - қарапайымсаяси сана жәнетеориялықсаяси сана, саяси психология жәнесаяси идеология дегендеңгейлердентұрады. Қарапайымсаяси сана қалыптасыпжүйегетүспеген, күнделіктісаясиөмірдентуғанәдет-ғүрып, дағды, дәстүрлінанымдар, тағысолсияқтылардыңжиынтығы.
     
544. 
     Олкүнсайынғысаясиөміртәжірибесінбайқап, пайымдауданпайдаболады. Саясаттыңтереңінебойламай, себеп-салдарынсараламай, көбінесыртқыбелгілерінебайланыстықорытындыжасайды.
     
545. 
     Сондықтанолсаясисананыңтөменгісатысынажатады. Теориялықсаяси сана жағдайлардыңмән-мағынасынанықтап,
     
546. 
     олардыайтарлықтайжоғарыдәрежедетеориялықтүрғыданжинақтапбейнелейді. Сондықтанолтұжырымдамалар мен көзқарастардыңжүйесіболыпкеледі. Теориялықсаяси сана
     
547. 
     қарапайымсаясисананыңнегізіндепайдаболадыжәнеоларбір-бірінеықпалетеді. Теориялықсаяси сана стихиялықтүрдетуындамайды, оны арнайыдайындығыжоғарысаясисауаты бар теоретик адамдарқалыптастырады.
     
548. 
     Саясисананыңфункциялары -
     
549. 
     саясаттыңинститутционалдықемесэлементіретіндекелесіфункциялардыорынд айды: когнитивті, яғни, саясисубъектілерфункцияларынорындау мен модификациялауүшінқоғамныңәрдайымбілімдіжетілдірумұқтаждықтарынкөр сету; коммуникативтік, яғни, субъектілердіңөзаражәнебилікинституттарыменсаналыөзарақарым-
     
550. 
     қатынасынқамтамасызету; идеялық, яғни, саясиәлемдіөзіншетүсінугесубъектілердіңқызығушылықтанытуынтүсіндіруі
     
551. 
     
     
552. 
     
     

32. Саяси даму жәнесаяси модернизация түсінігі

553. 
     Қоғамәрқашанөзгеріп, дамып, жылжыпотырады.Соғанорайсаясижүйелер де өзгеріп,біркүйденекіншіқалыпқакеліп, жетіліпжатады.Саяси даму депсаясиіс- қимылдар,
     
554. 
     саясимәдениеттежәнежалпысаясижүйедеөзгерістергеәкелетінпроцестіайтады.
     
555. 
     Соныңнәтижесіндесаясижүйеәлеуметтікмақсат-
     
556. 
     мүдделердіңжаңаүлгілерінебейімделедіжәнежаңажағдайларғаикемделгенинст итуттарпайдаболады.Саясидамудысаясипрогреспеншатастырмағанжөн.Себеб і,соңғысықоғамдықсаясидамудыңбарысындабірнәтижегежетуді,
     
557. 
     біркезеңненекіншісінеөтудібілдіреді.Ал,саяси даму бейтарапұғым,ол тек даму
     
558. 
     процесін,өзгерістіғанабейнелейді.Саясидамудыңэволюциялықжәнереволюци ялықтүрлерібар.Эволюциялықтақоғамдық-
     
559. 
     саясиөмірбіртіндеп,баяудамиды.Көбінекүнделіктіөміргетығызбайланыстыбол ғандықтан,олар сырт
     
560. 
     көзгеоншабайқалабермейді.Революциядақоғамныңбарықәлеуметтік- экономикалықсаясиқұрылымытүбегейлісапалытөңкеріскеұшырайды.Олқарул ыжәнебейбітжолменжүзегеасуымүмкін.Соныменқатарреволюцияғақоғамдағы үлкенбетбұрысты да
     
561. 
     жатқызады.Мысалы,бұданекіжүзжылбұрынБатысЕуропаныңбіразелдеріндеж әнеСолтүстікАмерикадақоғамныңдәстүрлікәлеуметтікжәнесаясибейнесінтүбе гейліөзгерткен процесс
     
562. 
     басталды.Соныңнәтижесіндеқазіргікездеәлемніңбарлықаймақтарындақоғамө мірініңбарлықсаласытүгеліментүлеп,жаңарыпшықты.
     
563. 
     Критерийлері:
     
564. 
     1)
     
565. 
     Әртүрліелдердіңжаңажағдайғакөшу,институционалдыққұрылымғаөтуүшінжұ мылдырып, іскетартарлыққорлары, мүмкіндіктерібірдейемес;
     
566. 
     
     

2. 
   Әртүрліқоғамдықтарихидәстүрлі,
   

567. 
     әлеуметтікэкономикалыққұрылымыөзгеше;
     
568. 
     
     

2. 
   Ұлттықэлиталарарасындағыұйымдастырылужәнемәдениерекшеліктер. Соғанорайолқазіргітарихижағдайды,мәденимәнін, мазмұнынқабылдайды
   

569. 
     Саяси модернизация - аумақтыкеңейтужәнеәкімгершілік- саясишекараныреттеуұлттықнемесефедеративтікмемлекеттердіңқұрылуы, орталық (заңшығарушы, атқарушы) биліктіңкүшеюі, соныменбіргебилікбөлінісі; екіншіден,
     
570. 
     мемлекеттіңқоғамныңішкібірлігінжәнетұрақтылығынсақтайотырып экономика,
     
571. 
     саясатжәнеәлеуметтіксалалардағықұрылымдықөзгерістергедайындығы; үшіншіден, саясиүрдіскетүрғындардыңкеңіненқосылуы; төртіншіден,саясидемократияныңорнауынемесебиліктізаңдастырутәсілдерінө згерту.
     

32. 1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   23

Саясишиеленістердішешутүрлері мен жолдары

572. 
     Шиеленістенқашуәдісі – бұл, мысалы, саясисахнадан кету немесесаясиқызметкерліктенкетуіменқорқыту;
     
573. 
     қарсыласыменкездесуденқашут.б.
     
574. 
     Бірақшиеленістенқашушиеленістіуақытшабасадыжәнеоныңсебебісолайқалад ы.
     
575. 
     Келісімгекелуәдісі – күшқолдануданаулақболуғамүмкіндікбереді. Келісімгекелуүрдісіндеекіжапікіралысады, бұлшиеленістібәсеңдетеді, нақтыақиқаттыанықтауғакөмектеседі.
     
576. 
     Келісімгекелуөзаратүсіністіккеқолжеткізугежәнеәріптестіккежолашуғаболад ы.
     
577. 
     Үшіншітұлғанықолдануәдісі – бұлтатуластыруәдісі. Үшіншітұлғаретіндеұйымнемесежекетұлғаболуымүмкін. Бұлфункцияны тек үкіметорындағыларғанаемес, соныменқатарұйым мен мекемемүшелері де бола алады. Тәжірибедәлелдегендей, нақтытаңдалғанүшіншітұлғаболып, олреттейалатыншиеленісболатынжердеоныңқатысуынсызшешілмейтінтұлғаб олуыкерек. МұндакүрделіәлеуметтікшиеленістердіБатыстабұлрөлді Нобель сыйлығыныңлауреаттарыатқарады.
     
578. 
     Алыпқоюәдісі - өзпозициясынбілдіруболыптабылады. Бұлтәжірибедекеңтарлған. Бірақбұлжердебірнәрсеніескергенжөн, өзпозициясынұсынғанжаққаншакүшжинағанынажәнежағдайдыөзгертуінебай ланыстыжоғалтқанынқайтаруменшектеледі.
     
579. 
     Арбитраж әдісі – шешужолындазаңмен, соныменқатархалықаралыққұқықпенбасқарылады
     

32. Саяси жанжалдар мен дағдарыстарды реттеудің әдістері мен түрлері.

33. 
    Әлемдік саясат және әлемдік саяси үдеріс.
    

580. 
     
     
581. 
     
     
582. 
     Саяси жанжалдар мен дағдарыстарды реттеудің әдістері мен түрлері.
     
583. 
     
     
584. 
     Саяси салада жанжалдарды тудырмаудың, оны одан әрі өршітпеудің басты амалы-- халықтың әл ауқатын көтеру, елдің жоғары әлеуметтік- экономикалық дәрежеде дамуын қамтамасыз ету. Оған қоса қоғамның саяси мәдениеті биік болса, билік басындағыларға, заң органдарына деген сенім арта, беки түседі. Ал олар жеткіліксіз болса, саяси жанжалдар мен дағдарыстардың өрбуіне әкеледі.
     
585. 
     Біраз жағдайда дау-жанжалдардың алдын алу үшін билік басындағылар әр түрлі әдіс-айлаларды пайдаланады. Мысалы, халық мүддесін қанағаттандыра алмаған жағдайда, сіздерді мынадай жарқын болашақ күтіп тұр деп үміттендіреді, жұбатады. Бір үміттен кейін келесі үміттің оты жануы мүмкін. Ол үміт шиеленісті әлсіретуге әкеледі.
     
586. 
     Саяси жанжалдарды шешудің бірнеше түрі бар.
     

1. 
   Дау -жанжалдарға бармау, одан қашқақтау әдісі. Мысалы, саяси қайраткер қарсы жақпен жанжалға түспей үшін саяси сахнадан кетеді немесе кейбіреулер бастығымен істесе алмаса, істі насырға шаптырмау үшін өз еркімен жұмыстан кетеді.
   
2. 
   Кейінге қалдыру әдісі. Қарсыласпен ерегіске бармай, “ неістесең соны істе” деген сияқты, бәріне көніп жүре береді.
   
3. 
   Саяси жанжалды мәмілеге келу арқылы бейбіт жолмен шешу. Мәміле деп дау-жанжалдарға қатысушы жақтардың өзара кешірімділік білдіріп, ымыраға келуін айтады. Онда екі жақ бірін-бірі ұғынысып, өзара кешірімділік жасап, ортақ келісімге келуге тырысады.
   
4. 
   Зорлық негізінде бітістіру, келістіру.Мұндай жағдай бір жақтың күші айтарлықтай басым болғанда, екінші жақ жеңілгенде немесе оны толық жойып жібергенде туады.
   
5. 
   Аралық сот немесе ардбитраждық сараптау әдісі.Мұнда қарсы жақтар дау, талас тудырған мәселені тексеруге өз еркілерімен үшінші жаққа береді. Оның шығарған шешімін екі жақ та мойындайды. Мұндай жағдайда төрелік етуші қазы халықаралық құқықтың жалпыға бірдей ережелерін, елдің конституциялық тәртібін және т.с.с. шарт талаптарын басшылыққа алады.
   

587. 
     
     
588. 
     
     
589. 
     3.Этносаяси жанжалдар. Этносаяси жанжалдарға этностар, ұлттар арасындағы дау-дамайлар, шиеленістер жатады. Басқа саяси-әлеуметтік егес, дау-шараларға қарағанда ол өте күрделі және шешілу жолы қиын мәселе.
     
590. 
     Этносаяси жанжал тудыратын мәселенің бірі-- этникалық ұлтшылдық. Мұнда біраз ұлттың өкілдері өз алдына автономия алу, тұтастығын және өзгешелігін сақтау мақсатын қояды. Ол идеология немесе қозғалыс ретінде көрініс беруі мүкін. Ондай этнос негізі үш мақсатты алға қояды: