Файл: азастан республикасы денсаулы сатау министрлігі астана медицина университеті.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 03.12.2023
Просмотров: 457
Скачиваний: 3
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
СОДЕРЖАНИЕ
Тақырыбы: «Анемиялар мен эритроцитоздардың патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Лейкоцитоздар мен лейкопениялардың патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Жіті және созылмалы лейкоздардың патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Гемостаз патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Жүрек жеткіліксіздігінің патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Жүректің коронарогенді емесаурулары»
ТАРАУ: «РЕСПИРАТОРЛЫҚ ЖҮЙЕНІҢ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Бронх өткізгіштігі бұзылу синдромының патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Өкпе тіні тығыздалу синдромының патофизиологиясы.
Тақырыбы: «Тыныс жеткіліксіздігі синдромы»
ТАРАУ «АСҚОРЫТУ ЖҮЙЕСІНІҢ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Асқазан қызметінің бұзылысы. Ойық жара ауруының патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Ұйқыбезінің секреторлық функциясының бұзылысы»
Тақырыбы: «Жіңішке және жуан ішек қызметтерінің бұзылыстары»
Тақырыбы: «Бауыр патофизиологиясы»
ТАРАУ «НЕСЕП ЖЫНЫС ЖҮЙЕСІНІҢ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Зәр шығару жүйесінің қабынбалық ауруларының патофизиологиялық сипаттамасы»
Тақырыбы: «Жыныстық даму бұзылыстары синдромының патофизиологиясы»
ТАРАУ «НЕРВ ЖҮЙЕСІНІҢ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Мидағы қанайналымның ңпатофизиологиясы.
Тақырыбы: «Тырысу және ми қабықшалары зақымдалуы синдромының патофизиологиясы»
Тақырыбы «Нейродегенеративті аурулардың патофизиологиясы»
ТАРАУ«ЭНДОКРИН ЖҮЙЕСІНІҢ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Қантты диабеттің патофизиологиясы»
ТАРАУ «ТІРЕК-ҚИМЫЛ ЖҮЙЕСІ ЖӘНЕ ТЕРІ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Қаңқа бұлшықеттерінің тұқымқуалайтын және жүре пайда болатын аурулары. Миопатиялар»
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Ағзалар және жүйелер патофизиологиясы бойынша тақырыптық сөздік
қарыншаның систоласы кезінде митральді қақпақшалардың бір немесе қос жармаларының солжақ жүрекшеге қарай патологиялық салбырауы (иілуі). Пролапстың айқын болуы солжақ қарыншаның қанға толу деңгейіне және оның соңғы диастолалық көлеміне байланысты дамиды.
Аорта қуысының тарылуы – аорта қақпақшасы аймағындағы солжақ қарыншаның шығарымдық жолының тарылуымен сипатталатын жүрек ақауы. Нәтижесінде систола кезінде солжақ қарыншадан қанның ағып кетуі қиындайды және аорта мен солжақ қарынша арасында қысым градиенті бірден жоғарылайды. Гемодинамикалық бұзылыстары: солжақ қарыншаның концентрлік гипертрофиясы, диастолалық дисфункция, «бекітілген (фиксацияланған)» соққылық көлем, коронарлық перфузия бұзылыстары, жүрек декомпенсациясы.
Аорта қақпақшасының жеткіліксіздігі – жартыай тәрізді қақпақшалардың жармаларының толық жабылмауынан диастола кезінде аортадан солжақ қарыншаға қанның кері ағуымен (регургитация) сипатталатын жүректің жүре пайда болған ақауы. Гемодинамикалық бұзылыстары: солжақ қарыншаның эксцентрлік гипертрофиясы және дилатациясы, диастолалық қысымның төмендеуі, коронарлық қанайналым жеткіліксіздігі, «бекітілген (фиксацияланған)» жүрек лақтырысы, перифериялық ағзаларда перфузия бұзылыстары, жүрек декомпенсациясы.
Аритмиялар (грек. a - жоқ, болмауы + rhythmia – ритм, ырғақ) – жүрек қозымдылығының, реттелуінің жиырылу жиілігінің өзгеруімен, сонымен қатар импульс өткізуінің бұзылуымен, жүрекшелер мен қарыншалардың белсендірілу бірізділігінің және/немесе байланысының бұзылуымен сипатталатын жүрек
патологияларының типтік түрі. Автоматизм, өткізгіштік, қозымдылық және жиырылу қызметтерінің өзгерістеріне байланысты дамитын жүректің жиырылу ырғағының бұзылыстары.
Автоматизм (грек. automates – өзбетінше) – сыртқы тітіркендіргіштердің әсерінсіз, жүректің өткізгіштік жүйесіндегі жасушалардың өздігінен спонтанды потенциал әрекетін тудыра алу қабілеті. Қалыпты жағдайда синустық түйін бірінші реттік ритм айдаушысы болып саналады, ол төмен реттегі автоматизм орталықтарының белсенділігін тежеп отырады.
Қозымдылық – миокардтың жиырылу және өткізгіштік жүйесі жасушаларының тітіркендіргіштерге потенциал әрекетінің генерацисымен жауап бері қабілеті.
Өткізгіштік – миокард жасушаларының және жүректің өткізгіштік жүйесі жасушаларының қозу импульсін қоршаған тіндерге тарата алу қабілеті.
Синустық ритм – жүректің қалыпты ырғағы, қалыпты жағдайда электрлік жүрек импульстары негізінен ритм айдаушысында – яғни синустық түйінде түзіледі. Ритмі дұрыс, жүректің жиырылу жиілігі (ЖЖЖ) 60-90 мин–1 дейін. P тісшесі барлық тіркелімдерде I, II, aVF оң, ал aVR тіркелімінде теріс. Әр Р тісшесінен кейін QRS кешені жүреді. PQ интервалы = 0,12-0,20 с.
Синустық тахикардия (грек. tachys - жылдам + kardia - жүрек) - номотопты аритмия, синустық түйіннің автоматизмдік қасиетінің жоғарылауы нәтижесінде дамиды. Жүректің ритмі қалыпты болған жағдайда, ЖЖЖ-нің (жүрек соғуы) минутына 100 және одан жоғары болуымен, R-R интервалдарының қысқаруымен сипатталады. Электрофизиологиялық механизмдері: синустық түйін жасушаларында спонтанды баяу диастолалық деполяризация процесінің жылдамдауы, жасушалардың максимальді диастолалық потенциал деңгейінің
төмендеуі, шекті критикалық потенциалдың арақашықтығының мембраналық потенциал деңгейіне жақындауы байқалады.
Синустық брадикардия (грек. bradys - баяу + kardia - жүрек) - автоматизм бұзылысы нәтижесінде дамитын номотопты аритмия. Қалыпты ритм сақталған, ал ЖЖЖ-нің (жүрек соғуы) баяулайды (минутына 60 және одан аз). R-R интервалдары ұзарған. Негізгі электрофизиологиялық механизмдері: синустық түйін жасушаларында спонтанды диастолалық деполяризацияның баяулауы, жасушалардың максимальді диастолалық потенциал деңгейінің жоғарылауы, шекті критикалық потенциалмен мембраналық потенциал арақашықтығының ұзаруы байқалады.
Синустық аритмия - автоматизм бұзылысы нәтижесінде дамитын номотопты аритмия. Синустық түйіннен шығатын электрлік импульстардың ретсіз таралуынан жүректің жиырылулары әртүрлі интервалдармен сипатталады. Негізгі электрофизиологиялық механизмі: синустық түйін жасушаларында спонтанды баяу диастолалық деполяризация жылдамдығының ауытқулары байқалады.
Атриовентрикулалық (тораптық, түйіндік) ритм - автоматизм бұзылысы нәтижесінде дамитын гетеротопты аритмия. Синустық түйіннің белсенділігі тежелгенде орын толтырушы ритм ретінде дамиды. Нәтижесінде атриовентрикулалық торап (түйін), 1 минуттаа 40-60 жиілікпен импульс өндіретін ырғақ айдаушысына айналады. Қарыншалар бойымен импульстың өтуі әдеттегідей болғандықтан, QRS кешені және Т тісшесі өзгермейді.
Идиовентрикулалық (қарыншалық) ритм
(грек. idios-меншікті + ventriculus - қарынша) - автоматизм бұзылысы нәтижесінде дамитын гетеротопты аритмия. 1 және 2-ші реттегі орталықтардың белсенділігі тежелгенде орын толтырушы ритм ретінде дамиды. Бұл жағдайда ритм айдаушысының рөлін Гис будалары немесе Пуркинье талшықтары атқарады. Баяу қарыншалық ритммен (ЖЖЖ минутына 10-30 соққыға дейін сирейді), кеңейген және деформацияланған QRS кешендерінің пайда болуымен, QRS кешенімен Р тісшелері арасындағы байланыстың жойылуымен сипатталады.
Re-entry механизмі (ағылш. – оралу) – қозу толқынының қайта оралып кіруі, механизмінің негізінде миокард бөлігінің бір импульспен қайталап немесе бірнеше рет айналып қозуы жатыр. Бұл жағдай екі түрлі жолмен іске асырылады. Біріншісінде жергілікті бірбағытты блокада туындауының салдарынан импульстың өтуі бұзылса, екіншісінде кезекті импульс серпіні дер кезінде жетпеген миокардтың бөлігі жанама жолмен кешеуілдеп қозады да, кезектен тыс қозу ошағына айналады. Қозу серпіні миокардтың рефрактерлік жағдайдан шығып үлгерген көрші бөліктеріне таралады.
Экстрасистолия (лат. еxtra – тым, артық + systole - жиырылу) - қозымдылық бұзылуының нәтижесінде дамитын жүрек ритмінің бұзылысы. Тұтас жүректің немесе оның кейбір бөліктерінің кезектен тыс жиырылуымен сипатталады. Экстрасистолалар туындау ошағына байланысты синустық, жүрекшелік, түйіндік, қарыншалық (сурет), болып бөлінеді. Негізгі ЭКГ-лық белгілері - өзгерген QRST кешенінің және/немесе P-тісшесінің ерте пайда болуы. Экстрасистолиялық жиырылудан кейін компенсаторлық пауза байқалады. Негізгі механизмдері: re-entry, автоматизмі жоғарылаған эктопиялық ошақ, триггерлік белсенділіктегі эктопиялық
ошақ (ерте және кеш постдеполяризациялар).
Аллоритмия - (лат. allos - басқа,өзгерген + rhythmia - ырғақ) – қалыпты синустық жиырулардың белгілі реттілікпен туындайтын экстрасистолалармен қабаттасуы. Түрлері: бигеминия (әр қалыпты қарыншалық кешендерден кейін экстрасистоланың пайда болуы), тригеминия (әр екінші қалыпты қарыншалық кешендерден кейін экстрасистоланың пайда болуы), квадригеминия (әр қалыпты үшінші жүрек жиырылуларынан кейін экстрасистоланың пайда болуы).
Пароксизмалық (ұстамалы) тахикардия (грек. paroxysm - тітіркену) – дұрыс ритм сақталған жағдайда ЖЖЖ-ның ұстамалы түрде минутына 100 және одан жоғары болуы (әдетте 140-250). Қарыншаүстілік және қарыншалық түрлері болады. Қарыншаүстілік тахикардия кезінде QRS кешені өзгермейді, ал қарыншалық тахикардия кезінде QRS кешені кеңейеді (ұзарған), (сурет). Негізгі механизмдері: re-entry, автоматизмі жоғарылаған эктопиялық ошақ, триггерлік белсенділіктегі эктопиялық ошақ (ерте және кеш постдеполяризациялар).
Жүрекше жыпылықтауы (жыбырлақ аритмия, жүрекшелер фибрилляциясы) – бұл аритмияда жүрекшелердің бұлшықет талшықтарының әр тобының ретсіз, бей-берекет қозуы және жиырылуы байқалады. Жүрекшелік толқындардың жиілігі минутына 350- 700 шамасында. Ырғақ дұрыс емес, ретсіз, P тісшелері жоқ, олардың орнына изосызықтың ірі немесе ұсақ толқынды (F немесе f жыпылықты толқындар), ауытқулары байқалады. Негізгі механизмдері: эктопиялық (триггерлік) ошақтар (жиі өкпе веналары аймағында); оңжақ және солжақ жүрекшелер
Аорта қуысының тарылуы – аорта қақпақшасы аймағындағы солжақ қарыншаның шығарымдық жолының тарылуымен сипатталатын жүрек ақауы. Нәтижесінде систола кезінде солжақ қарыншадан қанның ағып кетуі қиындайды және аорта мен солжақ қарынша арасында қысым градиенті бірден жоғарылайды. Гемодинамикалық бұзылыстары: солжақ қарыншаның концентрлік гипертрофиясы, диастолалық дисфункция, «бекітілген (фиксацияланған)» соққылық көлем, коронарлық перфузия бұзылыстары, жүрек декомпенсациясы.
Аорта қақпақшасының жеткіліксіздігі – жартыай тәрізді қақпақшалардың жармаларының толық жабылмауынан диастола кезінде аортадан солжақ қарыншаға қанның кері ағуымен (регургитация) сипатталатын жүректің жүре пайда болған ақауы. Гемодинамикалық бұзылыстары: солжақ қарыншаның эксцентрлік гипертрофиясы және дилатациясы, диастолалық қысымның төмендеуі, коронарлық қанайналым жеткіліксіздігі, «бекітілген (фиксацияланған)» жүрек лақтырысы, перифериялық ағзаларда перфузия бұзылыстары, жүрек декомпенсациясы.
Тақырыбы: «Жүрек ырғағының және өткізгіштігінің бұзылыстары»
Аритмиялар (грек. a - жоқ, болмауы + rhythmia – ритм, ырғақ) – жүрек қозымдылығының, реттелуінің жиырылу жиілігінің өзгеруімен, сонымен қатар импульс өткізуінің бұзылуымен, жүрекшелер мен қарыншалардың белсендірілу бірізділігінің және/немесе байланысының бұзылуымен сипатталатын жүрек
патологияларының типтік түрі. Автоматизм, өткізгіштік, қозымдылық және жиырылу қызметтерінің өзгерістеріне байланысты дамитын жүректің жиырылу ырғағының бұзылыстары.
Автоматизм (грек. automates – өзбетінше) – сыртқы тітіркендіргіштердің әсерінсіз, жүректің өткізгіштік жүйесіндегі жасушалардың өздігінен спонтанды потенциал әрекетін тудыра алу қабілеті. Қалыпты жағдайда синустық түйін бірінші реттік ритм айдаушысы болып саналады, ол төмен реттегі автоматизм орталықтарының белсенділігін тежеп отырады.
Қозымдылық – миокардтың жиырылу және өткізгіштік жүйесі жасушаларының тітіркендіргіштерге потенциал әрекетінің генерацисымен жауап бері қабілеті.
Өткізгіштік – миокард жасушаларының және жүректің өткізгіштік жүйесі жасушаларының қозу импульсін қоршаған тіндерге тарата алу қабілеті.
Синустық ритм – жүректің қалыпты ырғағы, қалыпты жағдайда электрлік жүрек импульстары негізінен ритм айдаушысында – яғни синустық түйінде түзіледі. Ритмі дұрыс, жүректің жиырылу жиілігі (ЖЖЖ) 60-90 мин–1 дейін. P тісшесі барлық тіркелімдерде I, II, aVF оң, ал aVR тіркелімінде теріс. Әр Р тісшесінен кейін QRS кешені жүреді. PQ интервалы = 0,12-0,20 с.Синустық тахикардия (грек. tachys - жылдам + kardia - жүрек) - номотопты аритмия, синустық түйіннің автоматизмдік қасиетінің жоғарылауы нәтижесінде дамиды. Жүректің ритмі қалыпты болған жағдайда, ЖЖЖ-нің (жүрек соғуы) минутына 100 және одан жоғары болуымен, R-R интервалдарының қысқаруымен сипатталады. Электрофизиологиялық механизмдері: синустық түйін жасушаларында спонтанды баяу диастолалық деполяризация процесінің жылдамдауы, жасушалардың максимальді диастолалық потенциал деңгейінің
төмендеуі, шекті критикалық потенциалдың арақашықтығының мембраналық потенциал деңгейіне жақындауы байқалады.
Синустық брадикардия (грек. bradys - баяу + kardia - жүрек) - автоматизм бұзылысы нәтижесінде дамитын номотопты аритмия. Қалыпты ритм сақталған, ал ЖЖЖ-нің (жүрек соғуы) баяулайды (минутына 60 және одан аз). R-R интервалдары ұзарған. Негізгі электрофизиологиялық механизмдері: синустық түйін жасушаларында спонтанды диастолалық деполяризацияның баяулауы, жасушалардың максимальді диастолалық потенциал деңгейінің жоғарылауы, шекті критикалық потенциалмен мембраналық потенциал арақашықтығының ұзаруы байқалады.
Синустық аритмия - автоматизм бұзылысы нәтижесінде дамитын номотопты аритмия. Синустық түйіннен шығатын электрлік импульстардың ретсіз таралуынан жүректің жиырылулары әртүрлі интервалдармен сипатталады. Негізгі электрофизиологиялық механизмі: синустық түйін жасушаларында спонтанды баяу диастолалық деполяризация жылдамдығының ауытқулары байқалады.
Атриовентрикулалық (тораптық, түйіндік) ритм - автоматизм бұзылысы нәтижесінде дамитын гетеротопты аритмия. Синустық түйіннің белсенділігі тежелгенде орын толтырушы ритм ретінде дамиды. Нәтижесінде атриовентрикулалық торап (түйін), 1 минуттаа 40-60 жиілікпен импульс өндіретін ырғақ айдаушысына айналады. Қарыншалар бойымен импульстың өтуі әдеттегідей болғандықтан, QRS кешені және Т тісшесі өзгермейді.
Идиовентрикулалық (қарыншалық) ритм
(грек. idios-меншікті + ventriculus - қарынша) - автоматизм бұзылысы нәтижесінде дамитын гетеротопты аритмия. 1 және 2-ші реттегі орталықтардың белсенділігі тежелгенде орын толтырушы ритм ретінде дамиды. Бұл жағдайда ритм айдаушысының рөлін Гис будалары немесе Пуркинье талшықтары атқарады. Баяу қарыншалық ритммен (ЖЖЖ минутына 10-30 соққыға дейін сирейді), кеңейген және деформацияланған QRS кешендерінің пайда болуымен, QRS кешенімен Р тісшелері арасындағы байланыстың жойылуымен сипатталады.
Re-entry механизмі (ағылш. – оралу) – қозу толқынының қайта оралып кіруі, механизмінің негізінде миокард бөлігінің бір импульспен қайталап немесе бірнеше рет айналып қозуы жатыр. Бұл жағдай екі түрлі жолмен іске асырылады. Біріншісінде жергілікті бірбағытты блокада туындауының салдарынан импульстың өтуі бұзылса, екіншісінде кезекті импульс серпіні дер кезінде жетпеген миокардтың бөлігі жанама жолмен кешеуілдеп қозады да, кезектен тыс қозу ошағына айналады. Қозу серпіні миокардтың рефрактерлік жағдайдан шығып үлгерген көрші бөліктеріне таралады.
Экстрасистолия (лат. еxtra – тым, артық + systole - жиырылу) - қозымдылық бұзылуының нәтижесінде дамитын жүрек ритмінің бұзылысы. Тұтас жүректің немесе оның кейбір бөліктерінің кезектен тыс жиырылуымен сипатталады. Экстрасистолалар туындау ошағына байланысты синустық, жүрекшелік, түйіндік, қарыншалық (сурет), болып бөлінеді. Негізгі ЭКГ-лық белгілері - өзгерген QRST кешенінің және/немесе P-тісшесінің ерте пайда болуы. Экстрасистолиялық жиырылудан кейін компенсаторлық пауза байқалады. Негізгі механизмдері: re-entry, автоматизмі жоғарылаған эктопиялық ошақ, триггерлік белсенділіктегі эктопиялық
ошақ (ерте және кеш постдеполяризациялар).
Аллоритмия - (лат. allos - басқа,өзгерген + rhythmia - ырғақ) – қалыпты синустық жиырулардың белгілі реттілікпен туындайтын экстрасистолалармен қабаттасуы. Түрлері: бигеминия (әр қалыпты қарыншалық кешендерден кейін экстрасистоланың пайда болуы), тригеминия (әр екінші қалыпты қарыншалық кешендерден кейін экстрасистоланың пайда болуы), квадригеминия (әр қалыпты үшінші жүрек жиырылуларынан кейін экстрасистоланың пайда болуы).
Пароксизмалық (ұстамалы) тахикардия (грек. paroxysm - тітіркену) – дұрыс ритм сақталған жағдайда ЖЖЖ-ның ұстамалы түрде минутына 100 және одан жоғары болуы (әдетте 140-250). Қарыншаүстілік және қарыншалық түрлері болады. Қарыншаүстілік тахикардия кезінде QRS кешені өзгермейді, ал қарыншалық тахикардия кезінде QRS кешені кеңейеді (ұзарған), (сурет). Негізгі механизмдері: re-entry, автоматизмі жоғарылаған эктопиялық ошақ, триггерлік белсенділіктегі эктопиялық ошақ (ерте және кеш постдеполяризациялар).Жүрекше жыпылықтауы (жыбырлақ аритмия, жүрекшелер фибрилляциясы) – бұл аритмияда жүрекшелердің бұлшықет талшықтарының әр тобының ретсіз, бей-берекет қозуы және жиырылуы байқалады. Жүрекшелік толқындардың жиілігі минутына 350- 700 шамасында. Ырғақ дұрыс емес, ретсіз, P тісшелері жоқ, олардың орнына изосызықтың ірі немесе ұсақ толқынды (F немесе f жыпылықты толқындар), ауытқулары байқалады. Негізгі механизмдері: эктопиялық (триггерлік) ошақтар (жиі өкпе веналары аймағында); оңжақ және солжақ жүрекшелер