Файл: азастан республикасы денсаулы сатау министрлігі астана медицина университеті.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 03.12.2023
Просмотров: 456
Скачиваний: 3
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
СОДЕРЖАНИЕ
Тақырыбы: «Анемиялар мен эритроцитоздардың патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Лейкоцитоздар мен лейкопениялардың патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Жіті және созылмалы лейкоздардың патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Гемостаз патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Жүрек жеткіліксіздігінің патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Жүректің коронарогенді емесаурулары»
ТАРАУ: «РЕСПИРАТОРЛЫҚ ЖҮЙЕНІҢ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Бронх өткізгіштігі бұзылу синдромының патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Өкпе тіні тығыздалу синдромының патофизиологиясы.
Тақырыбы: «Тыныс жеткіліксіздігі синдромы»
ТАРАУ «АСҚОРЫТУ ЖҮЙЕСІНІҢ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Асқазан қызметінің бұзылысы. Ойық жара ауруының патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Ұйқыбезінің секреторлық функциясының бұзылысы»
Тақырыбы: «Жіңішке және жуан ішек қызметтерінің бұзылыстары»
Тақырыбы: «Бауыр патофизиологиясы»
ТАРАУ «НЕСЕП ЖЫНЫС ЖҮЙЕСІНІҢ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Зәр шығару жүйесінің қабынбалық ауруларының патофизиологиялық сипаттамасы»
Тақырыбы: «Жыныстық даму бұзылыстары синдромының патофизиологиясы»
ТАРАУ «НЕРВ ЖҮЙЕСІНІҢ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Мидағы қанайналымның ңпатофизиологиясы.
Тақырыбы: «Тырысу және ми қабықшалары зақымдалуы синдромының патофизиологиясы»
Тақырыбы «Нейродегенеративті аурулардың патофизиологиясы»
ТАРАУ«ЭНДОКРИН ЖҮЙЕСІНІҢ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Қантты диабеттің патофизиологиясы»
ТАРАУ «ТІРЕК-ҚИМЫЛ ЖҮЙЕСІ ЖӘНЕ ТЕРІ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Қаңқа бұлшықеттерінің тұқымқуалайтын және жүре пайда болатын аурулары. Миопатиялар»
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Ағзалар және жүйелер патофизиологиясы бойынша тақырыптық сөздік
жоғарылауы.
Мезенхималық-қабынбалық синдром (грек. mesos - орташа + enchyma - құрамы, толтыратын масса) – бауыр стромасы және мезенхимасы зақымданған кезде пайда болатын лабораториялық симптомдар жиынтығы. Антигендік стимулдарға жауап ретінде дамитын ретикулоэндотелиальды жүйенің белсендірілуінің және иммунокомпетентті жасушалардың сенсибилизациялану процестерінің салдары болып табылады. Синдромның индикаторлары бейспецификалық болып келеді - γ-глобулиндер деңгейінің жоғарылау есебінен диспротеинемия дамуы, иммуноглобулиндердің артуы, тіндік және жасушалық элементтерге қарсы антиденелер жоғарылауы (нуклеарлық, тегіс салалы бұлшықеттік, митохондриялық антиденелер), лейкоциттер санының өзгеруі, ЭШЖ артуы. Синдром патологиялық процестің активтілігін, оның эволюциясын анықтайды және патогендік ықпалдарды жоюға бағытталған.
Бауыр циррозы (грек. kirrhos - сары) - гепатоциттердің қабынбалы- некроздық және дистрофиялық өзгерістерімен көрінетін, ағзаның цито- және ангиоархитектоникасының бұзылуына және бауырдың функциялық жеткіліксіздігінің үдеуіне, портальді гипертензия дамуына әкелетін дәнекер тіндердің өсуінен, регенерациялық түйіндердің пайда болуымен сипатталатын бауырдың созылмалы, үдейтін, диффузиялы ауруы.
Порталдық гипертензия синдромы (грек. hyper - жоғары + лат. tensio - кернеу) - гемодинамикалық тұрғыда порталдық қысым градиентінің патологиялық жоғарылауымен сипатталатын синдром (порталды венамен жүйелік қанайналым немесе төменгі қуыс веналары арасындағы қысымның айырмашылығы), порталдық жүйеде жанама тамырлардың қалыптасуы байқалады, олар порталды
веналық қанағысты шунттау арқылы қанның бауырға түспей жүйелік қанағысқа тікелей өтуіне жол ашады. Порталдық гипертензия – бұл қақпалық вена жүйесінде қысымның сынап бағаны
бойынша 7 мм., жоғары болуы. Дамуының негізінде бауырішілік және бауырдан тыс порталдық тамырлардың обструкциясы жатыр.
Асцит (грек. askit – шемен) – сірнелі сұйықтықтың, транссудаттың құрсақ қуысында патологиялық жиналуы. Асцит 75%-ы бауыр циррозы кезінде дамиды. Патогенезінде порталдық (синусоидты) гипертензия, натрий және судың кідіруі, гипоальбуминемия дамуы маңызды. Порталдық гипертензия кезінде асцитпен қатар, іштің алдыңғы қабырғасындағы тері асты веналарының кеңеюі және ирелеңдеуі («медуза басы») байқалуы мүмкін .
Бауыр жеткіліксіздігі - түрлі этиологиялық факторлардың әсерінен, бауыр жасушаларының жіті некрозымен және бауыр функциясының ауыр бұзылыстарымен (уытсыздандыру, дезаминдеуші, несепнәр түзуші), көрінетін клиникалық синдром. Бауырлық энцефалопатия, сарғаюлардың үдеуі, бауыр көлемінің кішіреюі, жағымсыз бауырлық иіс, бауырлық кома дамуымен сипатталады. Бауыр функциясы бұзылуының және олардың айқындалу деңгейінің негізінде цитолиз синдромы жатыр.
Бауырлық кома (грек. koma – терең ұйқы) – ОНЖ уытты зақымдануларымен, терең нерв-психикалық бұзылыстармен, құрысулармен, естен танумен және организмнің тіршілікке қабілетінің төмендеуімен сипатталатын бауыр функциясының ауыр жеткіліксіздігінің көрінісі. Бауырлық кома дамуының патогенезінде, қанда церебро-уыттық заттектердің жиналуы, «жалған» нейротрансмиттерлердің пайда болуы,
гематоэнцефалиялық тосқауыл өткізгіштігінің бұзылуы, сонымен қатар қышқыл-негіздік жағдайдың және су-электролит алмасуының бұзылуы маңызды орын алады.
Гепатореналдық синдром (грек. hepar - бауыр + лат. ren – бүйрек) – бауырдың ауыр зақымдануларында (жіті және созылмалы бауыр функциясының жеткіліксіздігі, порталдық гипертензиямен қабаттасатын бауыр циррозы) дамитын, бүйрек жеткіліксіздігінің бір түрі. Бүйректе органикалық зақымданулар жоқ, тек болмашы минималды морфологиялық өзгерістер болады. Құрсақ қуысы ағзаларындағы тамырлардың вазодилатациясынан және бүйрек тамырларының вазоконстрикциясының салдарынан бүйректік қанағыстың төмендеуі патогенезінде маңызды орын алады.
Гепатолиеналдық синдром (грек. hepar - бауыр + лат. lien – көкбауыр) - гепатомегалия және спленомегалия дамуымен сипатталатын синдром. Сонымен қатар, гиперспленизм, порталдық гипертензия, бауыр-жасушалық жеткіліксіздік байқалады. Бауырдың жіті және созылмалы диффузды ауруларында, жүрек-тамыр жүйесінің патологияларында, жинақталу ауруында, лимфогранулематоздар кезінде кездеседі.
Гепатопульмоналдық синдром (грек. hepar - бауыр + лат. pulmonale - өкпелік) - бауыр функциясының жеткіліксіздігімен немесе бауыр циррозымен сырқаттанатын науқастарда өкпе функциясының бұзылыстары дамуымен сипатталатын синдром. Өкпеішілік артериовеналық шунтталудың немесе өкпе капиллярларының айқын дилатациясының және вентиляциялық- перфузиялық қатынастың бұзылуының салдарынан тыныштық жағдайдың
өзінде артериялық гипоксемия (PаО2 < 70 мм сын.бағ.), дамуымен
сипатталады. Келесі симптомдардың дамуы тән: тіке тұрғанда күшейетін ентігу, цианоз.
Өт жолдарының дискинезиясы (грек. dys – бұзылу + kinesis - қимыл) - өт қапшығының және бауырдан тыс орналасқан өт жолдарының қимылдық қызметінің функциялық бұзылыстары (гипермоторика немесе гипомоторика). Дискинезиялардың типтері: гипертониялық-гиперкинездік тип; гипотониялық-гипокинездік тип. Өттің толуының немесе босауының бұзылуы билиарлық ауырсыну пайда болуымен сипатталады.
Холангит (грек. chole – өт + angeion – тамыр) – өт қапшығынан, ішектен, қан және лимфа тамырларынан енген инфекциялық қоздырғыштардың әсерінен бауырдан тыс және бауырда орналасқан өт ағатын жолдардың қабынуы. Холангит дамуына өттің тұрып қалуы қолайлы жағдай жасайды.
Холестаз (грек. chole - өт + stasis - іркілу) - өт ағатын жолдарда өттің тұрып қалуы. Бауырішілік холестаздың дамуы гепатоциттерде өттің құрамдас бөліктерінің түзілуінің және олардың өт капиллярларына өтуінің бұзылыстарымен байланысты. Бауырдан тыс дамыған холестаз өтті шығаратын жүйенің құрылысы және функциясы бұзылуынан өтағар жолдарының бойымен өт жылжуының бұзылуымен байланысты.
Дисхолия (грек. dys - бұзылыс + chole – өт) – өттің физико-химиялық қасиетінің бұзылуынан, өтте литогендік қабілеттің пайда болуы. Салдарынан өт қапшығында және өт ағатын жолдарда өт тастары (конкременттер) пайда болып, өт-тас ауруы дамуына қолайлы жағдай жасалады. Литогендік өт пайда болуының негізгі механизмдеріне: холато-холестериндік және лецитин- холестериндік индекстердің (өт қышқылдарының және
лецитиннің өттік холестеринге қатынасы) төмендеуі жатады.
Өт-тас ауруы (холелитиаз) (грек. chole – өт + lithos -тас) – өт қапшығында (холецистолитиаз) немесе өт ағатын жолдарда (холедохолитиаз) өт тастары пайда болуымен сипатталатын ауру. Тастар өттік пигменттердің, холестериннің, кальций тұздарының шөгуінен, өттің инфекциялануынан және іркілуінен пайда болады. Өт тастарының пайда болу процесі, билиарлық сладж дамуынан басталады. Тастардың түзілуінен өттің ағып кетуі бұзылады және холестаз, өттік гипертензия дамиды.
Гликогеноздар (грек. glick – тәтті + gen – генетикалық) - гликогеннің түзілуімен ыдырауына қатысатын энзимдердің ақаулығы байқалатын тұқымқуалаушылықты аурулар тобы. Бауырлық гликогеноздар кезінде әдетте метаболизмдік жол зақымданады (көмірсулардың катаболизмі), бұл кезде гликогенолиз бұзылады, салдарынан қанда глюкоза деңгейін тұрақтандыру процесі нашарлайды. Гликогеннің жоғары мөлшерде бауырда жиналуы және дәнекер тіннің өсіп-өнуі байқалады.
Мезенхималық-қабынбалық синдром (грек. mesos - орташа + enchyma - құрамы, толтыратын масса) – бауыр стромасы және мезенхимасы зақымданған кезде пайда болатын лабораториялық симптомдар жиынтығы. Антигендік стимулдарға жауап ретінде дамитын ретикулоэндотелиальды жүйенің белсендірілуінің және иммунокомпетентті жасушалардың сенсибилизациялану процестерінің салдары болып табылады. Синдромның индикаторлары бейспецификалық болып келеді - γ-глобулиндер деңгейінің жоғарылау есебінен диспротеинемия дамуы, иммуноглобулиндердің артуы, тіндік және жасушалық элементтерге қарсы антиденелер жоғарылауы (нуклеарлық, тегіс салалы бұлшықеттік, митохондриялық антиденелер), лейкоциттер санының өзгеруі, ЭШЖ артуы. Синдром патологиялық процестің активтілігін, оның эволюциясын анықтайды және патогендік ықпалдарды жоюға бағытталған.
Бауыр циррозы (грек. kirrhos - сары) - гепатоциттердің қабынбалы- некроздық және дистрофиялық өзгерістерімен көрінетін, ағзаның цито- және ангиоархитектоникасының бұзылуына және бауырдың функциялық жеткіліксіздігінің үдеуіне, портальді гипертензия дамуына әкелетін дәнекер тіндердің өсуінен, регенерациялық түйіндердің пайда болуымен сипатталатын бауырдың созылмалы, үдейтін, диффузиялы ауруы.
Порталдық гипертензия синдромы (грек. hyper - жоғары + лат. tensio - кернеу) - гемодинамикалық тұрғыда порталдық қысым градиентінің патологиялық жоғарылауымен сипатталатын синдром (порталды венамен жүйелік қанайналым немесе төменгі қуыс веналары арасындағы қысымның айырмашылығы), порталдық жүйеде жанама тамырлардың қалыптасуы байқалады, олар порталды
веналық қанағысты шунттау арқылы қанның бауырға түспей жүйелік қанағысқа тікелей өтуіне жол ашады. Порталдық гипертензия – бұл қақпалық вена жүйесінде қысымның сынап бағаны
бойынша 7 мм., жоғары болуы. Дамуының негізінде бауырішілік және бауырдан тыс порталдық тамырлардың обструкциясы жатыр.
Асцит (грек. askit – шемен) – сірнелі сұйықтықтың, транссудаттың құрсақ қуысында патологиялық жиналуы. Асцит 75%-ы бауыр циррозы кезінде дамиды. Патогенезінде порталдық (синусоидты) гипертензия, натрий және судың кідіруі, гипоальбуминемия дамуы маңызды. Порталдық гипертензия кезінде асцитпен қатар, іштің алдыңғы қабырғасындағы тері асты веналарының кеңеюі және ирелеңдеуі («медуза басы») байқалуы мүмкін .
Бауыр жеткіліксіздігі - түрлі этиологиялық факторлардың әсерінен, бауыр жасушаларының жіті некрозымен және бауыр функциясының ауыр бұзылыстарымен (уытсыздандыру, дезаминдеуші, несепнәр түзуші), көрінетін клиникалық синдром. Бауырлық энцефалопатия, сарғаюлардың үдеуі, бауыр көлемінің кішіреюі, жағымсыз бауырлық иіс, бауырлық кома дамуымен сипатталады. Бауыр функциясы бұзылуының және олардың айқындалу деңгейінің негізінде цитолиз синдромы жатыр.
Бауырлық кома (грек. koma – терең ұйқы) – ОНЖ уытты зақымдануларымен, терең нерв-психикалық бұзылыстармен, құрысулармен, естен танумен және организмнің тіршілікке қабілетінің төмендеуімен сипатталатын бауыр функциясының ауыр жеткіліксіздігінің көрінісі. Бауырлық кома дамуының патогенезінде, қанда церебро-уыттық заттектердің жиналуы, «жалған» нейротрансмиттерлердің пайда болуы,
гематоэнцефалиялық тосқауыл өткізгіштігінің бұзылуы, сонымен қатар қышқыл-негіздік жағдайдың және су-электролит алмасуының бұзылуы маңызды орын алады.
Гепатореналдық синдром (грек. hepar - бауыр + лат. ren – бүйрек) – бауырдың ауыр зақымдануларында (жіті және созылмалы бауыр функциясының жеткіліксіздігі, порталдық гипертензиямен қабаттасатын бауыр циррозы) дамитын, бүйрек жеткіліксіздігінің бір түрі. Бүйректе органикалық зақымданулар жоқ, тек болмашы минималды морфологиялық өзгерістер болады. Құрсақ қуысы ағзаларындағы тамырлардың вазодилатациясынан және бүйрек тамырларының вазоконстрикциясының салдарынан бүйректік қанағыстың төмендеуі патогенезінде маңызды орын алады.
Гепатолиеналдық синдром (грек. hepar - бауыр + лат. lien – көкбауыр) - гепатомегалия және спленомегалия дамуымен сипатталатын синдром. Сонымен қатар, гиперспленизм, порталдық гипертензия, бауыр-жасушалық жеткіліксіздік байқалады. Бауырдың жіті және созылмалы диффузды ауруларында, жүрек-тамыр жүйесінің патологияларында, жинақталу ауруында, лимфогранулематоздар кезінде кездеседі.
Гепатопульмоналдық синдром (грек. hepar - бауыр + лат. pulmonale - өкпелік) - бауыр функциясының жеткіліксіздігімен немесе бауыр циррозымен сырқаттанатын науқастарда өкпе функциясының бұзылыстары дамуымен сипатталатын синдром. Өкпеішілік артериовеналық шунтталудың немесе өкпе капиллярларының айқын дилатациясының және вентиляциялық- перфузиялық қатынастың бұзылуының салдарынан тыныштық жағдайдың
өзінде артериялық гипоксемия (PаО2 < 70 мм сын.бағ.), дамуымен
сипатталады. Келесі симптомдардың дамуы тән: тіке тұрғанда күшейетін ентігу, цианоз.
Өт жолдарының дискинезиясы (грек. dys – бұзылу + kinesis - қимыл) - өт қапшығының және бауырдан тыс орналасқан өт жолдарының қимылдық қызметінің функциялық бұзылыстары (гипермоторика немесе гипомоторика). Дискинезиялардың типтері: гипертониялық-гиперкинездік тип; гипотониялық-гипокинездік тип. Өттің толуының немесе босауының бұзылуы билиарлық ауырсыну пайда болуымен сипатталады.
Холангит (грек. chole – өт + angeion – тамыр) – өт қапшығынан, ішектен, қан және лимфа тамырларынан енген инфекциялық қоздырғыштардың әсерінен бауырдан тыс және бауырда орналасқан өт ағатын жолдардың қабынуы. Холангит дамуына өттің тұрып қалуы қолайлы жағдай жасайды.
Холестаз (грек. chole - өт + stasis - іркілу) - өт ағатын жолдарда өттің тұрып қалуы. Бауырішілік холестаздың дамуы гепатоциттерде өттің құрамдас бөліктерінің түзілуінің және олардың өт капиллярларына өтуінің бұзылыстарымен байланысты. Бауырдан тыс дамыған холестаз өтті шығаратын жүйенің құрылысы және функциясы бұзылуынан өтағар жолдарының бойымен өт жылжуының бұзылуымен байланысты.
Дисхолия (грек. dys - бұзылыс + chole – өт) – өттің физико-химиялық қасиетінің бұзылуынан, өтте литогендік қабілеттің пайда болуы. Салдарынан өт қапшығында және өт ағатын жолдарда өт тастары (конкременттер) пайда болып, өт-тас ауруы дамуына қолайлы жағдай жасалады. Литогендік өт пайда болуының негізгі механизмдеріне: холато-холестериндік және лецитин- холестериндік индекстердің (өт қышқылдарының және
лецитиннің өттік холестеринге қатынасы) төмендеуі жатады.
Өт-тас ауруы (холелитиаз) (грек. chole – өт + lithos -тас) – өт қапшығында (холецистолитиаз) немесе өт ағатын жолдарда (холедохолитиаз) өт тастары пайда болуымен сипатталатын ауру. Тастар өттік пигменттердің, холестериннің, кальций тұздарының шөгуінен, өттің инфекциялануынан және іркілуінен пайда болады. Өт тастарының пайда болу процесі, билиарлық сладж дамуынан басталады. Тастардың түзілуінен өттің ағып кетуі бұзылады және холестаз, өттік гипертензия дамиды.
Гликогеноздар (грек. glick – тәтті + gen – генетикалық) - гликогеннің түзілуімен ыдырауына қатысатын энзимдердің ақаулығы байқалатын тұқымқуалаушылықты аурулар тобы. Бауырлық гликогеноздар кезінде әдетте метаболизмдік жол зақымданады (көмірсулардың катаболизмі), бұл кезде гликогенолиз бұзылады, салдарынан қанда глюкоза деңгейін тұрақтандыру процесі нашарлайды. Гликогеннің жоғары мөлшерде бауырда жиналуы және дәнекер тіннің өсіп-өнуі байқалады.