Файл: азастан республикасы денсаулы сатау министрлігі астана медицина университеті.docx

ұстамалармен сипатталатын, вегетативті, сезу, ойлау, психикалық және қимыл-қозғалыс қызметтерінің бұзылыстарымен сипатталатын мидың созылмалы ауруы. Патогенезінің негізінде жасуша мембранасында пароксизмалық деполяризацияның өзгерісін туындататын мидың үлкен жартышарындағы нейрондардың мембраналарының спонтанды ауытқуы жатыр.

Эпилептогендік ошақ - айналасындағы нейрондардың патологиялық қозуын ынталандыратын мидың жергілкі зақымданған аумағы. Олардың фокалдық

күшейтілген және синхронды разрядтарды генерациялалауға, сонымен қатар функциялық белсенді эпилепсиялық ошақты қалыптастыруға қабілеті бар .

Эпилепсиялық ошақ – мидың бір-бірімен байланысты нейрондарының топтамасында патологиялық электрогенездің қалыптасуы. Олар тым қуатты нейрондық разрядтарды генерациялайды және айналасындағы нейрондардың гиперсинхронизациясын туындатады. Эпилепсиялық активтіліктің туындауы (генерациясы) нейрондардың денесімен байланысты, ал таралуы (генерализациясы) дендриттермен және мембраналарға байланысты болады. Эпилепсияланған ошақтың даму негізінде патологиялық күшейген қозу генераторының құрылуы жатыр.

Эпилепсиялық жүйе – патологиялық жүйені, детерминантты құрылым болып саналатын және өзінің белсенділігін басқа құрылымдарға күштеп тарататын эпилепсиялық фокус қалыптастырады. Яғни, эпилепсиялық фокус патологиялық жүйелердің құрылуын күшейтеді. Эпилепсиялық жүйелерге эпилепсиялық ошақты белсендіретін, эпилепсиялық разрядты түзетін және тарататын жолдар, оның генерализациялануына ықпал ететін құрылымдар жатады.

Антиэпилепсиялық

---

жүйе - эпилепсиялық белсенділіктің таралуына және генерализациялануына бөгет ететін механизмдердің жиынтығы. Оларға ингибиторлық функциясы бар, яғни тежеуші қабілетке ие құрылымдар: құйрықты ядро, мишық, гипоталамустың латералдық ядросы, ми көпірінің каудалды ретикулалық ядросы және фронталды-орбиталық қыртыс кіреді.

Киндлинг-феномен (ағылш. kindling - жану, тұтану) – «теңселу, дайындық» феномені, қарқыны межеден төмен көптеген эпилепсиялық стимулдарға жауап ретінде дақмиды және бастапқыда құрысулық реакцияларды туындатпайды. Біртіндеп құрысулық белсенділіктер күшейіп, фокальды құрысулық разрядттардан кейінгі өзгерістер байқалады, мінез-құлықтық автоматизмдер мен генерализацияланған құрысулық ұстамалар дамиды. Киндлинг кезінде пайда болған, құрысуларға жоғары дайындық жағдайы узақ уақыт, кейде өмір бойы сақталады.

Абсанс (франц. аbsence - жоқ) - қысқа мерзімге естен танумен, жиілігі жоғары және қысқа мерзімді пароксизмдермен сипатталатын генерализацияланған құрысқақсыз талмалардың алуан түрлілігі. Абсанс кезінде электроэнцефалограммада жиілігі 3-4 Гц., генерализацияланған спайк- толқынды белсенділік тәрізді спецификалық паттерн анықталады.

Аура (грек. aura - жеңіл самал, желдің лебі) – эпилепсия ұстамасының алдында білінетін түрлі жағдайлар, сезімдер немесе өзіндік ұстама (оқшауланған аура). Түрлері: соматосенсорлық, көру, есту, иіссезімдік, психикалық және т.б. Аура құрысулық ошақтың белсенуінің клиникалық көрінісі болып табылады.

---

Эпилепсиялық статус (лат. status - жағдай) - эпилепсиялық ұстамалар бірінің артынан бірі қайталанатын (әдетте 30 минуттан асады), және арасында науқастың сана – сезімі толығынан қалпына келмейтін жағдай. Эпистатустың негізінде (немесе үзілісті, бірақ жиі қайталанатын) бас миы нейрондарының үзіліссіз пароксизмалық электрлік белсенділігі жатыр.

Нейроинфекциялар (грек. neuron - нерв + лат. infectum - жұқтыру) – адамның нерв жүйесін зақымдайтын инфекциялық аурулардың жалпы атауы. Белгілі бір нақты қоздырғыштар әсер еткенде аурудың спецификалық көріністері байқалады, ал бейспецификалық синдромдардың пайда болуы организмнің ауруға жалпы реакциясына байланысты дамиды. Нейроинфекциялардың түрлері: менингиттер, энцефалиттер, миелиттер, бас миының абсцесі, полиомиелит, құтыру, нейротуберкулез, нейросифилис, ЖИТС кезіндегі және паразиттік аурулардағы, приондық аурулардағы нерв жүйесінің зақымдануы.

Менингит (лат. meninx – ми қабығы + -itis – қабынбалық процесті білдіретін суффикс) - бактериялар, вирустар, саңырауқұлақтар және басқа да заттектердің әсерінен ми және жұлынның іріңді немесе сірнелі қабынуы. Клиникалық практикада «менингит» термині мидың жұмсақ қабығының қабынуымен түсіндіріледі. Менингит клиникалық менингеалдық симптомдар мен ликвордағы қабынбалық өзгерістердің бірігуімен сипатталады.

Менингизм – ми қабықтарының немесе жұлынның тітіркенуінен туындайтын жағдай. Ликворда қабынбалық өзгерістердің болмауы, бірақ менингеалдық симптомдардың пайда болуы тән.

---

Менингококк (Neisseria meningitidis) (грек. meninx - ми қабығы + kokkos - дән) – менингококтық инфекцияны тудыратын аэробты граммтеріс диплококк. Қоздырғыш мұрын-жұтқыншақтың сілемейлі қабатын зақымдаса (назофарингит), бас миының қабықтарын зақымдаса (менингит), септицемия дамуы мүмкін. Организмде қоздырғыш таралуының негізгі жолы - гематогендік. Менингококтық инфекция антропоноздарға жатады.

Менингококцемия (грек. meninx - ми қабығы + kokkos – дән + haima - қан) - менингококтық инфекциялардың генерализацияланған (жайылымды) түрі, менингококтардың басым өлімімен, бактериемиямен және жіті септицемия көріністерінің туындауымен, инфекциялық - уытты шок және тромбогеморрагиялық синдром дамуымен сипатталады.

---

Тақырыбы «Нейродегенеративті аурулардың патофизиологиясы»

Нейродегенеративті аурулар (грек. neuron - нерв + лат. dеgenerаre – кері даму) – этиологиясы және патогенезі әртүрлі, тұқымқулайтын немесе жүре пайда болған баяу үдейтін аурулардың тобы. Негізінде ОНЖ-нің белгілі бір құрылымдарындағы нерв жасушаларының дегенерациясы және тіршілігінің жойылуы жатыр. ОНЖ бөлімдері арасындағы байланыстың үзілуі, нейромедиаторлардың синтезінің/бөлінуінің дисбалансы байқалады, нәтижесінде қимыл-қозғалыс үйлесімділігінің, ойлау және есте сақтау қабілеттінің бұзылыстары дамиды.

Деменция (лат. dementia - жарыместік) – ой өрістің нашарлауымен, бұрын игерілген білімдері мен практикалық дағдыларын жоғалтумен және жаңа білім алуға деген қиындықтармен немесе мүмкін еместігімен көрінетін жүре пайда болған кемақылдылық. Деменцияның 60%-ы Альцгеймер ауруының үлесіне тиесілі.

Альцгеймер ауруы - біріншілікті дегенерациялық деменцияның ең таралған түрі, ол пресенильді жаста немесе қарттарда біртіндеп басталып, сипатталады, ми қыртысының қызметінің және есте сақтау қабілеттінің бұзылыстарының үдеуімен сипатталады. Ми қыртысының атрофиясы, ми қатпарларының тарылуы, ми жылғаларының тереңдеуі, бас миы көлемінің кішіреюі және салмағының азаюы тән. Морфологиялық ерекшелігіне сенильді түйіндер мен нейрофибриллярлық шумақтарды жатқызуға болады. Негізінен ми қыртысының самай-төбе, маңдай бөліктеріндегі және белдеме қатпарларындағы нейрондар зақымданады.

Сенильді (амилоидты) түйіндақтар (лат. senilis – қарттық; amytum - крахмал) – тығыз, ерімейтін бета-амилоидтың экстрацеллюлярлық кеңістікте шөгіндеуі. Олардың түзілуі ß-амилоид (Amyloid Precursor Protein) АРР-ның ізашар нәруыздарының гендеріндегі мутациялармен байланысты,

---