Файл: азастан республикасы денсаулы сатау министрлігі астана медицина университеті.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 03.12.2023
Просмотров: 452
Скачиваний: 3
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
СОДЕРЖАНИЕ
Тақырыбы: «Анемиялар мен эритроцитоздардың патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Лейкоцитоздар мен лейкопениялардың патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Жіті және созылмалы лейкоздардың патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Гемостаз патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Жүрек жеткіліксіздігінің патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Жүректің коронарогенді емесаурулары»
ТАРАУ: «РЕСПИРАТОРЛЫҚ ЖҮЙЕНІҢ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Бронх өткізгіштігі бұзылу синдромының патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Өкпе тіні тығыздалу синдромының патофизиологиясы.
Тақырыбы: «Тыныс жеткіліксіздігі синдромы»
ТАРАУ «АСҚОРЫТУ ЖҮЙЕСІНІҢ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Асқазан қызметінің бұзылысы. Ойық жара ауруының патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Ұйқыбезінің секреторлық функциясының бұзылысы»
Тақырыбы: «Жіңішке және жуан ішек қызметтерінің бұзылыстары»
Тақырыбы: «Бауыр патофизиологиясы»
ТАРАУ «НЕСЕП ЖЫНЫС ЖҮЙЕСІНІҢ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Зәр шығару жүйесінің қабынбалық ауруларының патофизиологиялық сипаттамасы»
Тақырыбы: «Жыныстық даму бұзылыстары синдромының патофизиологиясы»
ТАРАУ «НЕРВ ЖҮЙЕСІНІҢ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Мидағы қанайналымның ңпатофизиологиясы.
Тақырыбы: «Тырысу және ми қабықшалары зақымдалуы синдромының патофизиологиясы»
Тақырыбы «Нейродегенеративті аурулардың патофизиологиясы»
ТАРАУ«ЭНДОКРИН ЖҮЙЕСІНІҢ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Қантты диабеттің патофизиологиясы»
ТАРАУ «ТІРЕК-ҚИМЫЛ ЖҮЙЕСІ ЖӘНЕ ТЕРІ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Қаңқа бұлшықеттерінің тұқымқуалайтын және жүре пайда болатын аурулары. Миопатиялар»
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Ағзалар және жүйелер патофизиологиясы бойынша тақырыптық сөздік
және эритроциттер бұзылысы нәтижесінде пайда болатын анемия түрі. Гемолиз көрінісі көкбауырдың фагоцитарлық белсенділігінің салдарлық күшеюімен байланысты. Көптеген жүре пайда болған гемолиздік анемиялардың генезі – иммундық.
Механикалық гемолиздік анемия – эритроциттердің зақымданған қантамырлар арқылы өтуі кезінде және қантамырлардағы жекеленген тромб немесе жүрек пен қантамырларға пластикалық операция жасалғаннан кейінгі протездермен жанасқан кездегі эритроциттердің механикалық бүлінуінен дамитын жүре пайда болған гемолиздік анемияның түрі. Гематологиялық өзгерістері көп мөлшерде фрагменттелген эритроциттердің, шизоциттердің пайда болуы сипатталады.
Токсикалық - гемолиздік анемиялар (лат. toxicum – у) – шығу тегі биологиялық және химиялық болып саналатын әртүрлі факторлардың әсерінен эритроциттердің ыдырауымен сипатталатын жүре пайда болған гемолиздік анемиялардың түрі. Көбінесе, дәрі-дәрмектерді қабылдағанда, қышқылдармен, химиялық заттармен, саңырауқұлақтармен, араның немесе жылан уымен, ауыр металлдармен уланғанда пайда болады.
Изоиммунды (аллоиммунды) гемолиздік анемиялар (грек. iso - тең + лат. immunis – еркін, барлық нәрседен бос) – науқас адамның эритроциттерінің антигендеріне қарсы антиденелер бар эритроциттердің немесе науқас адамның эритроциттеріне қарсы антиденелердің организмге сырттан түсуімен сипатталатын жүре пайда болған гемолиздік анемиялардың түрі. Бұл нәрестелердің гемолиздік ауруында, эритроциттік массаны құйғанда, қан тобының АВ0 жүйесі немесе резус факторы бойынша сәйкес келмегенде және басқа серологиялық жүйелердің
антигендеріне қарсы науқастың қанынан антиденелер табылғанда байқалады.
Нәрестелердің гемолиздік аурулары – ана мен баланың арасындағы резус шиеленістен пайда болатын туа біткен, жүре пайда болған гемолиздік анемиялардың түрі; әйелдің қанының резус факторы теріс болса, жүктілік кезінде резусы оң ұрықтан (қан резус факторы оң әкесінен пайда болған резус -антиген) антирезус агглютин пайда болады. Олар плацента арқылы
ұрықтың қанына өтіп, ұрықтың эритроциттерінің агглютинациясын, соңынан тамырішілік гемолизді туындатады.
Гетероиммунды (гаптенді) гемолиздік анемиялар (грек. heteros –басқа + лат. immunis - еркін, барлық нәрседен бос) - науқастың қанындағы эритроциттердің беткейіне бөгде заттардың (дәрі-дәрмектер немесе вирустар) бекітілуінің нәтижесінде оларға қарсы жаңа антигендердің түзілуімен сипатталатын жүре пайда болған гемолиздік анемиялар.
Аутоиммунды гемолиздік анемия (грек. autos – өзім + лат. immunis - еркін, барлық нәрседен бос) - жүре пайда болған анемиялардың арасында ең көп кездесетін түрі. Гемолиздік анемияның осы түрі фагоцитдеуші мононуклеар жүйесіндегі жасушаларда эритроциттердің агглютинацияға ұшырауы және ыдырауы кезінде науқастың организміндегі өзінің эритроциттеріне қарсы антиденелердің түзілуінен дамиды.
Ілкі (идиопатиялық) аутоиммунды гемолиздік анемиялар (грек. idios – меншікті + pathos - ауру) – аутоантиденелердің әсерінен эритроциттер ыдырауының күшеюімен сипатталатын гемолиздік анемиялардың түрі. Бұл кезде қалыпты эритроциттік антигендерді бөгде зат ретінде қабылдап және оларға қарсы антиденелерді бөлетін иммунокомпетентті жасушалар жүйесіндегі бұзылыстардың нәтижесінде аутоантиденелер түзіле бастайды.
Салдарлық (симптоматикалық) аутоиммунды анемиялар – иммунокомпетентті
жүйелердің бұзылыстарын туындататын әртүрлі аурулардың салдарынан эритроциттердің өмір сүру уақытының қысқаруынан және олардың ыдырауының күшеюінен болатын анемиялар (мысалы, созылмалы лимфолейкоз, жүйелі қызыл жегі, ревматоидтық артрит, бауыр циррозы және созылмалы гепатиттерде жиі дамиды).
Эритроцитоз (грек. erythr - қызыл + kytоs – жасуша + -osis - процесс, ауру дегенді білдіретін суффикс) – қанның көлемдік бірлігінде эритроциттер санының көбеюімен, гемоглобин концентрациясының жоғарылауымен, гематокриттің және айналымдағы эритроциттер салмағының жоғары болуымен сипатталатын қызыл қан патологиясының типтік түрі.
Ілкі эритроцитоздар – қанның бірлік көлемінде эритроциттер санының артуымен сипатталатын аурудың түрі. Оларға шынайы полицитемия (эритремия немесе Вакез ауруы) және жанұялық (тұқым қуалайтын) эритроцитоздар жатады.
Салдарлық абсолютті адекватты (сәйкес, орынды) эритроцитоздар – түрлі гипоксиялық жағдайларда эритропоэздің активациялануы және сүйек кемігінен қантамыр арнасына қарай эритроциттердің көптеп шығуының салдарынан қанның бірлік көлемінде эритроциттер санының жоғарылауымен сипатталатын эритроцитоздың түрі. Әдетте гипоксиялық жағдайлардың компенсациялық кезеңінің басында эритропоэтин өндірілуінің жоғарылауы, кейін қалыпты мөлшерге дейін төмендеуі байқалады.
Салдарлық абсолютті адекватсыз (сәйкес келмейтін) эритроцитоздар - бүйректің (бүйректік эритроцитоздар) оқшауланған гипоксиясы (ишемия) немесе бүйректің, асқазан-ішек жолдарының, бауырдың, көкбауырдың, жатырдың, мишықтың ісіктік
аурулары (паранеопластикалық эритроцитоздар)
кезінде эритропоэздің активациялануы және сүйек кемігінен қантамыр арнасына қарай эритроциттердің көптеп шығуының нәтижесінде қанның бірлік көлемінде эритроциттер санының жоғарылауымен сипатталатын жағдай. Эритропоэтин өндірілуінің артуы тән.
Салдарлық салыстырмалы гемоконцентрациялық (гиповолемиялық) эритроцитоздар (франц. concentration – шоғырланған) - сүйек кемігінде эритроциттер түзілуі активацияланбаса да және олардың абсолют саны көбеймесе де, қанның бірлік көлемінде эритроциттер мөлшерінің артуымен сипатталатын, полицитемиялық гиповолемия кезінде дамитын жағдай. Ұзақ уақыттық диареялар, тоқтаусыз құсу, плазморрея мен лимфорреямен айқын байқалатын күйіктерде, гипервентиляциялық синдромда, тер мол бөлінгенде байқалады.
Салдарлық салыстырмалы қайта таралатын эритроцитоздар – сүйек кемігінде эритроциттер түзілуі активацияланбайтын және олардың абсолют саны көбеймесе де, қанның бірлік көлемінде эритроциттер мөлшерінің артуымен сипатталатын, полицитемиялық гиперволемия кезінде дамитын жағдай. Ағзалар мен тіндерден, олардағы жинақтаушы қорлардан эритроциттердің айналымдағы қанға қарай көптеп түсуін туындататын стресс- реакциялар, жіті гипоксия, гиперкатехоламинемия кезінде дамиды.
Лейкоцитоз (грек. leukos - ақ + kytus – жасуша + -оsis - процесс, ауру дегенді білдіретін суффикс) - перифериялық қанда лейкоциттер санының қалыпты деңгейден (9,0х109/л-ден көп) көбеюі.
Шынайы лейкоцитоз (абсолютті) - лейкопоэздің күшеюінен, перифериялық қанда лейкоциттер санының қалыпты деңгейден (9,0х109/л-ден көп) көбеюі. Лейкоциттік өрнектің өзгеруі жиі байқалады.
Қайта таралатын лейкоцитоз - қабырғалық (шеткі, маргиналды) пулдан жүйелік қанағымға жетілген лейкоциттердің келіп түсуінен перифериялық қанда лейкоциттердің қалыпты деңгейден (9,0х109/л-ден көп) өсуі. Әдетте лейкоциттік өрнек өзгермейді.
Нейтрофилия (лат. neuter - ол емес, басқа да емес + грек. phileo - ынтығу, үйір) - нейтрофилдердің пайыздық мөлшерінің 72%-дан, ал абсолют санының (6,0∙109/л) көп болуы. Нейтрофилия лейкоциттік өрнектің солға қарай ығысуымен қабаттасады.
Эозинофилия (грек. eos - таңғы шапақ + грек. phileo - ынтығу, үйір) – эозинофилдердің пайыздық мөлшерінің 5%-дан, ал эозинофилдердің абсолют санының 0,4∙109/л–ден көп болуы.
Базофилия (грек. basis – негіз, тұғыр + грек. phileo - ынтығу, үйір) - қанда базофилдердің пайыздық мөлшерінің 1%-дан, ал абсолют базофилия кезінде базофилдердің санының 0,09∙109/л-ден көп болуы.
Лимфоцитоз (грек. lympha - ылғал + kytus – жасуша + -osis - процесс, ауру дегенді білдіретін суффикс) - қанда лимфоциттердің пайыздық мөлшерінің
38%-дан, ал абсолют лимфоцитоз кезінде лимфоциттер санының 3,3х109/л- ден көп болуы.
Моноцитоз (грек. monos - бір + kytоs – жасуша + -osis - процесс, ауру дегенді білдіретін суффикс) - қанда моноциттердің пайыздық мөлшерінің 10%-дан, ал абсолют моноцитоз кезінде моноциттер санының 0,7х109/л -ден көп болуы.
Ядролық
Механикалық гемолиздік анемия – эритроциттердің зақымданған қантамырлар арқылы өтуі кезінде және қантамырлардағы жекеленген тромб немесе жүрек пен қантамырларға пластикалық операция жасалғаннан кейінгі протездермен жанасқан кездегі эритроциттердің механикалық бүлінуінен дамитын жүре пайда болған гемолиздік анемияның түрі. Гематологиялық өзгерістері көп мөлшерде фрагменттелген эритроциттердің, шизоциттердің пайда болуы сипатталады.
Токсикалық - гемолиздік анемиялар (лат. toxicum – у) – шығу тегі биологиялық және химиялық болып саналатын әртүрлі факторлардың әсерінен эритроциттердің ыдырауымен сипатталатын жүре пайда болған гемолиздік анемиялардың түрі. Көбінесе, дәрі-дәрмектерді қабылдағанда, қышқылдармен, химиялық заттармен, саңырауқұлақтармен, араның немесе жылан уымен, ауыр металлдармен уланғанда пайда болады.
Изоиммунды (аллоиммунды) гемолиздік анемиялар (грек. iso - тең + лат. immunis – еркін, барлық нәрседен бос) – науқас адамның эритроциттерінің антигендеріне қарсы антиденелер бар эритроциттердің немесе науқас адамның эритроциттеріне қарсы антиденелердің организмге сырттан түсуімен сипатталатын жүре пайда болған гемолиздік анемиялардың түрі. Бұл нәрестелердің гемолиздік ауруында, эритроциттік массаны құйғанда, қан тобының АВ0 жүйесі немесе резус факторы бойынша сәйкес келмегенде және басқа серологиялық жүйелердің
антигендеріне қарсы науқастың қанынан антиденелер табылғанда байқалады.
Нәрестелердің гемолиздік аурулары – ана мен баланың арасындағы резус шиеленістен пайда болатын туа біткен, жүре пайда болған гемолиздік анемиялардың түрі; әйелдің қанының резус факторы теріс болса, жүктілік кезінде резусы оң ұрықтан (қан резус факторы оң әкесінен пайда болған резус -антиген) антирезус агглютин пайда болады. Олар плацента арқылы
ұрықтың қанына өтіп, ұрықтың эритроциттерінің агглютинациясын, соңынан тамырішілік гемолизді туындатады.
Гетероиммунды (гаптенді) гемолиздік анемиялар (грек. heteros –басқа + лат. immunis - еркін, барлық нәрседен бос) - науқастың қанындағы эритроциттердің беткейіне бөгде заттардың (дәрі-дәрмектер немесе вирустар) бекітілуінің нәтижесінде оларға қарсы жаңа антигендердің түзілуімен сипатталатын жүре пайда болған гемолиздік анемиялар.
Аутоиммунды гемолиздік анемия (грек. autos – өзім + лат. immunis - еркін, барлық нәрседен бос) - жүре пайда болған анемиялардың арасында ең көп кездесетін түрі. Гемолиздік анемияның осы түрі фагоцитдеуші мононуклеар жүйесіндегі жасушаларда эритроциттердің агглютинацияға ұшырауы және ыдырауы кезінде науқастың организміндегі өзінің эритроциттеріне қарсы антиденелердің түзілуінен дамиды.
Ілкі (идиопатиялық) аутоиммунды гемолиздік анемиялар (грек. idios – меншікті + pathos - ауру) – аутоантиденелердің әсерінен эритроциттер ыдырауының күшеюімен сипатталатын гемолиздік анемиялардың түрі. Бұл кезде қалыпты эритроциттік антигендерді бөгде зат ретінде қабылдап және оларға қарсы антиденелерді бөлетін иммунокомпетентті жасушалар жүйесіндегі бұзылыстардың нәтижесінде аутоантиденелер түзіле бастайды.
Салдарлық (симптоматикалық) аутоиммунды анемиялар – иммунокомпетентті
жүйелердің бұзылыстарын туындататын әртүрлі аурулардың салдарынан эритроциттердің өмір сүру уақытының қысқаруынан және олардың ыдырауының күшеюінен болатын анемиялар (мысалы, созылмалы лимфолейкоз, жүйелі қызыл жегі, ревматоидтық артрит, бауыр циррозы және созылмалы гепатиттерде жиі дамиды).
Эритроцитоз (грек. erythr - қызыл + kytоs – жасуша + -osis - процесс, ауру дегенді білдіретін суффикс) – қанның көлемдік бірлігінде эритроциттер санының көбеюімен, гемоглобин концентрациясының жоғарылауымен, гематокриттің және айналымдағы эритроциттер салмағының жоғары болуымен сипатталатын қызыл қан патологиясының типтік түрі.
Ілкі эритроцитоздар – қанның бірлік көлемінде эритроциттер санының артуымен сипатталатын аурудың түрі. Оларға шынайы полицитемия (эритремия немесе Вакез ауруы) және жанұялық (тұқым қуалайтын) эритроцитоздар жатады.
Салдарлық абсолютті адекватты (сәйкес, орынды) эритроцитоздар – түрлі гипоксиялық жағдайларда эритропоэздің активациялануы және сүйек кемігінен қантамыр арнасына қарай эритроциттердің көптеп шығуының салдарынан қанның бірлік көлемінде эритроциттер санының жоғарылауымен сипатталатын эритроцитоздың түрі. Әдетте гипоксиялық жағдайлардың компенсациялық кезеңінің басында эритропоэтин өндірілуінің жоғарылауы, кейін қалыпты мөлшерге дейін төмендеуі байқалады.
Салдарлық абсолютті адекватсыз (сәйкес келмейтін) эритроцитоздар - бүйректің (бүйректік эритроцитоздар) оқшауланған гипоксиясы (ишемия) немесе бүйректің, асқазан-ішек жолдарының, бауырдың, көкбауырдың, жатырдың, мишықтың ісіктік
аурулары (паранеопластикалық эритроцитоздар)
кезінде эритропоэздің активациялануы және сүйек кемігінен қантамыр арнасына қарай эритроциттердің көптеп шығуының нәтижесінде қанның бірлік көлемінде эритроциттер санының жоғарылауымен сипатталатын жағдай. Эритропоэтин өндірілуінің артуы тән.
Салдарлық салыстырмалы гемоконцентрациялық (гиповолемиялық) эритроцитоздар (франц. concentration – шоғырланған) - сүйек кемігінде эритроциттер түзілуі активацияланбаса да және олардың абсолют саны көбеймесе де, қанның бірлік көлемінде эритроциттер мөлшерінің артуымен сипатталатын, полицитемиялық гиповолемия кезінде дамитын жағдай. Ұзақ уақыттық диареялар, тоқтаусыз құсу, плазморрея мен лимфорреямен айқын байқалатын күйіктерде, гипервентиляциялық синдромда, тер мол бөлінгенде байқалады.
Салдарлық салыстырмалы қайта таралатын эритроцитоздар – сүйек кемігінде эритроциттер түзілуі активацияланбайтын және олардың абсолют саны көбеймесе де, қанның бірлік көлемінде эритроциттер мөлшерінің артуымен сипатталатын, полицитемиялық гиперволемия кезінде дамитын жағдай. Ағзалар мен тіндерден, олардағы жинақтаушы қорлардан эритроциттердің айналымдағы қанға қарай көптеп түсуін туындататын стресс- реакциялар, жіті гипоксия, гиперкатехоламинемия кезінде дамиды.
Тақырыбы: «Лейкоцитоздар мен лейкопениялардың патофизиологиясы»
Лейкоцитоз (грек. leukos - ақ + kytus – жасуша + -оsis - процесс, ауру дегенді білдіретін суффикс) - перифериялық қанда лейкоциттер санының қалыпты деңгейден (9,0х109/л-ден көп) көбеюі.
Шынайы лейкоцитоз (абсолютті) - лейкопоэздің күшеюінен, перифериялық қанда лейкоциттер санының қалыпты деңгейден (9,0х109/л-ден көп) көбеюі. Лейкоциттік өрнектің өзгеруі жиі байқалады.
Қайта таралатын лейкоцитоз - қабырғалық (шеткі, маргиналды) пулдан жүйелік қанағымға жетілген лейкоциттердің келіп түсуінен перифериялық қанда лейкоциттердің қалыпты деңгейден (9,0х109/л-ден көп) өсуі. Әдетте лейкоциттік өрнек өзгермейді.
Нейтрофилия (лат. neuter - ол емес, басқа да емес + грек. phileo - ынтығу, үйір) - нейтрофилдердің пайыздық мөлшерінің 72%-дан, ал абсолют санының (6,0∙109/л) көп болуы. Нейтрофилия лейкоциттік өрнектің солға қарай ығысуымен қабаттасады.
Эозинофилия (грек. eos - таңғы шапақ + грек. phileo - ынтығу, үйір) – эозинофилдердің пайыздық мөлшерінің 5%-дан, ал эозинофилдердің абсолют санының 0,4∙109/л–ден көп болуы.
Базофилия (грек. basis – негіз, тұғыр + грек. phileo - ынтығу, үйір) - қанда базофилдердің пайыздық мөлшерінің 1%-дан, ал абсолют базофилия кезінде базофилдердің санының 0,09∙109/л-ден көп болуы.
Лимфоцитоз (грек. lympha - ылғал + kytus – жасуша + -osis - процесс, ауру дегенді білдіретін суффикс) - қанда лимфоциттердің пайыздық мөлшерінің
38%-дан, ал абсолют лимфоцитоз кезінде лимфоциттер санының 3,3х109/л- ден көп болуы.
Моноцитоз (грек. monos - бір + kytоs – жасуша + -osis - процесс, ауру дегенді білдіретін суффикс) - қанда моноциттердің пайыздық мөлшерінің 10%-дан, ал абсолют моноцитоз кезінде моноциттер санының 0,7х109/л -ден көп болуы.
Ядролық