Файл: азастан республикасы денсаулы сатау министрлігі астана медицина университеті.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 03.12.2023
Просмотров: 450
Скачиваний: 3
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
СОДЕРЖАНИЕ
Тақырыбы: «Анемиялар мен эритроцитоздардың патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Лейкоцитоздар мен лейкопениялардың патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Жіті және созылмалы лейкоздардың патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Гемостаз патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Жүрек жеткіліксіздігінің патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Жүректің коронарогенді емесаурулары»
ТАРАУ: «РЕСПИРАТОРЛЫҚ ЖҮЙЕНІҢ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Бронх өткізгіштігі бұзылу синдромының патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Өкпе тіні тығыздалу синдромының патофизиологиясы.
Тақырыбы: «Тыныс жеткіліксіздігі синдромы»
ТАРАУ «АСҚОРЫТУ ЖҮЙЕСІНІҢ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Асқазан қызметінің бұзылысы. Ойық жара ауруының патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Ұйқыбезінің секреторлық функциясының бұзылысы»
Тақырыбы: «Жіңішке және жуан ішек қызметтерінің бұзылыстары»
Тақырыбы: «Бауыр патофизиологиясы»
ТАРАУ «НЕСЕП ЖЫНЫС ЖҮЙЕСІНІҢ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Зәр шығару жүйесінің қабынбалық ауруларының патофизиологиялық сипаттамасы»
Тақырыбы: «Жыныстық даму бұзылыстары синдромының патофизиологиясы»
ТАРАУ «НЕРВ ЖҮЙЕСІНІҢ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Мидағы қанайналымның ңпатофизиологиясы.
Тақырыбы: «Тырысу және ми қабықшалары зақымдалуы синдромының патофизиологиясы»
Тақырыбы «Нейродегенеративті аурулардың патофизиологиясы»
ТАРАУ«ЭНДОКРИН ЖҮЙЕСІНІҢ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Қантты диабеттің патофизиологиясы»
ТАРАУ «ТІРЕК-ҚИМЫЛ ЖҮЙЕСІ ЖӘНЕ ТЕРІ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Қаңқа бұлшықеттерінің тұқымқуалайтын және жүре пайда болатын аурулары. Миопатиялар»
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Ағзалар және жүйелер патофизиологиясы бойынша тақырыптық сөздік
кезінде туындайтын аяқтың патологиялық жағдайы, бұл перифериялық нервтердің, тері және жұмсақ тіндердің, сүйек және буындардың зақымдануларының салдарынан жіті және созылмалы ойық жаралардың пайда болуымен көрінетін, сүйек-буындардың зақымдануымен, және гангрена туындауымен жүретін іріңді-некроздық процестердің салдары. Аяқтардағы нервтер мен тамырлардың зақымдануының салдарынан ангиопатиялармен нейропатиялардың қабаттасуының нәтижесінен пайда болады.
Мориака синдромы – балалардағы қантты диабеттің 1 типінің асқынуларының ауыр түрі, бұл физикалық және жыныстық жетілудің артта қалуымен, бауырда гликогеннің басым ыдырауымен, бауырдың майлы дистрофиясымен, гепатомегалиямен сипатталады. Қанның құрамында май алмасудың толық тотықпаған өнімдерінің, кетонды денелердің жоғарылауы байқалады. Инсулиннің созылмалы жеткіліксіздігінің салдарынан контринсулярлық гормондардың белсенділігі артады.
Тақырыбы: «Гипоталамо-гипофизарлық жүйе, бүйрекүстібезі, қалқаншабезінің және қалқансерікбезінің патофизиологиясы»
Гипопитуитаризм (грек. hypo - төмен + лат. pituitaria – гипофиз) – аденогипофиз гормондарының (парциальді, субтотальді немесе тотальді) жеткіліксіздігі.
Пангипопитуитаризм (грек. pan – барлық + лат. pituitaria – гипофиз) - гипофиз функциясының толық жеткіліксіздігі.
Гипофизарлық кахексия (Симмондс-Шиен ауруы) (грек. kachexia – нашар жағдай) - тез азуымен, ерте қартаюымен, ауыр алмасу-трофикалық бұзылыстарымен, гипофизге тәуелдi перифериялық эндокрин бездерi қызметiнiң бұзылыстарымен сипатталатын тотальдi гипопитуитаризм. Себептері: босанудан кейінгі
асқынулардың, ауқымды қанкетулердің, тромбоэмболиялармен, сепсистің салдарынан дамитын гипоталамо- гипофизарлы аумақтағы қанайналым бұзылыстары.
Адипозогениталдық дистрофия (Фрелих ауруы) (лат. adipatus –майлы + genitalis – ұрпақ өрбітуші; грек. dys - бұзылыс + trophe - қорек) - эмбриональдi кезеңнен кейiн гипоталамус және гипофиздiң туа пайда болған өзгерiстерiнен немесе аралық мидың патологиялық факторларымен зақымдалуынан (инфекциялар, iсiктер) дамитын парциальдi гипопитуитаризмнiң көрiнiсi. Семiруiмен және гипогонадизммен көрiнедi.
Гипофизарлық нанизм (лат. nanos - ергежейлік) - ана құрсағы iшiндегi кезеңде соматотропиннiң және гонадотропиннiң жеткiлiксiз түзiлуiнен өсудiң тоқтатылуымен, жыныстық жетiспеушiлiгiмен сипатталатын парциальдi гипопитуитаризмнiң көрiнiсi.
Гипофизарлық гигантизм (грек. gigas – алып, аса ірі) - организм дамуының ерте кезеңдерінде соматотропиннің артық өндірілуінен дамитын парциальдi гипопитуитаризмнiң көрiнiсi. Гигантизм қаңқаның, ішкі ағзалар мен тіндердің пропорциялық дұрыс, бірақ жас шамасына сәйкес емес артық өсуімен сипатталады.
Акромегалия (грек. akron - аяқ-қолдар + megas - үлкен) - жас шамасының кеш кезеңдерiнде (эпифизарлы тiгiстердiң жабылуынан кейiн және өсу тоқтағанда) соматотропиннің артық өндірілуінен дамитын парциальдi гипопитуитаризмнiң көрiнiсi. Гипофиздің эозинофильдік аденомасында байқалады және сүйектердің периосттық өсуінің күшеюімен сипатталады. Қаңқаның, ішкі ағзалар мен тіндердің диспропорциялық артық өсуімен көрінеді.
Иценко-Кушинг ауруы - аденогипофиз iсiгiнде немесе диэнцефальдi реттелуiнiң бұзылуынан кортикотропин секрециясы
өсуiмен (салдарынан бүйрекүстi безінің будалық аумағында глюкокортикоидтардың секрециясы өседi) сипатталатын аденогипофиздің гиперфункциясының түрi. Гиперкортицизм әдетте АКТГ-ның жоғары деңгейiмен, бүйрек үстi безiнiң екi жақтық гиперплазиясымен қабаттасады.
Феохромоцитома (грек. phiale – тостағанша + chroma – түс + oma – өспе дегенді білдіретін суффикс) – катехоламиндерді – норадреналин, адреналин
және дофаминдерді өндіретін және секрециялайтын, бүйрекүстi безiнің және бүйрекүстi безiнен тыс орналасқан (параганглиомалар), хромаффинді тіндерден шыққан өспе.
Ілкі (біріншілікті), гиперальдостеронизм (Конн синдромы) –этиологиясы, патогенезі және морфологиясы бойынша гетерогендік аурулар тобы. Ренин- ангиотензин жүйесіне тәуелсіз альдостеронның тым артық гиперпродукциясымен сипатталады. Артериялық гипертензия, плазмалық ренин деңгейінің төмендеуі, гипокалиемия, метаболизмдік алкалоз тән. Ең жиі себебі – бүйрекүстi безi қыртысының шумақшалық аумағының аденомасы.
Иценко-Кушинг синдромы - глюкокортикоидтардың артық өндірілуімен сипатталатын бүйрекүстi безiнiң қыртысты затының гиперфункциясының бір түрi. Бүйрекүстi безiнiң өспелерінде немесе бүйрекүстi безiнiң қыртысты қабатының будалық аумағының гиперплазиясында пайда болады. Гиперкортицизм АКТГ-ның деңгейiнің төмендеуімен, бүйрек үстi безiнiң бiр жақтық гиперплазиясымен қабаттасады.
Адреногениталдық синдром (грек. andros - ер адам + genes – туылу) – бүйрекүстi безi қыртысты затының туа пайда болған гиперплазиясы. Негізінде – бүйрекүстi безiнің қыртысты қабатындағы стероидты гормондардың – кортизол және альдостеронның түзілуіне жауапты түрлі деңгейдегі ферменттердің жеткіліксіздігі жатыр. Қанда кортизолдың деңгейі төмендегенде кері
байланыс принципі бойынша АКТГ-нің секрециясы күшейеді де, андрогендердің өндірілуі жоғарылайды, салдарынан бүйрекүстi безi қыртысының торлы қабатының гиперплазиясы байқалады.
Бүйрекүсті безі қызметінің жіті жеткіліксіздігі – бүйрекүстi безiнің қыртысты қабатындағы гормондардың өндірілуінің бірден төмендеуінен дамитын шұғыл жағдай. Клиникалық көріністері: адинамия, тамырлық коллапс, біртіндеп естен тану.
Аддисон ауруы – бүйрекүсті безінің екеуінің де қыртысты қабаты 90%-дан басым зақымданғанда туындайтын бүйрекүстi безi қызметінің созылмалы жеткіліксiздігi (біріншілікті гипокортицизм). Астенизациямен, апатиямен, жұмысқа қабiлеттiлiгiнiң төмендеуiмен, бұлшықеттiң әлсiздiгiмен, артериалық гипотензиямен, анорексиямен, терi және сілемейлі қабаттың пигментациялануымен көрiнедi.
Гипотиреоз (грек. hypo - төмен + лат. thyreoidea - қалқаншабезі + оs –ауру дегенді білдіретін суффикс) – қалқаншабезі гормондарының тұрақты тапшылығынан немесе олардың тіндерге биологиялық әсерінің төмендеуінен дамитын клиникалық синдром. Түрлері: қалқаншабездің патологияларынан дамитын, біріншілікті гипотиреоз; гипофиздің тропты функциясының жойылуынан дамитын, екіншілікті гипотиреоз; гипоталамустың патологияларынан дамитын үшіншілікті гипотиреоз.
Хашимото тиреоидиті (лат. thyreoidea - қалқаншабезі + -itis – қабыну дегенді білдіретін суффикс) - қалқаншабездің генезі аутоиммунды, созылмалы қабынулық ауруы. Бұл кезде үдемелі лимфоидты инфильтрацияның салдарынан без тіні біртіндеп деструкцияға ұшырайды да
біріншілікті гипотиреоз дамиды. Меншікті тироциттерге қарсы
Т- лимфоцитарлық агрессия дамуына және тироциттердің ыдырауына алып келетін иммунды жауаптың детерминделген генетикалық ақауынан дамиды. Қалқанша безге қарсы айналымдағы антиденелер деңгейінің жоғарылауымен сипатталады: тиреопероксидазаға қарсы антиденелер (дәлелділігі басым) және тиреоглобулинге қарсы антиденелер.
Микседема (грек. mуха-сілемей + oedema - ісіну) – ересектерде қалқаншабезi гипофункциясының айқын көрiнiсi. Микседемаға тән белгілерге - терiнiң және теріасты шелмайының сілемейлік iсiнуi жатады. Бұл ісінулерді басқанда ойық із қалмайды. Жасушааралық кеңістіктерде муцин және альбуминдердің мөлшері жоғары болады.
Кретинизм (франц. cretin – жарыместік) - қалқаншабездiң туа біткен жеткіліксіздігінен, жылдам физикалық және психикалық артта қалумен сипатталатын синдром.
Эндемиялық зоб (грек. endemos – шығу тегі) – ең басты белгісі қалқаншабездің ұлғаюы болып саналатын, әдетте йодтың абсолютті немесе салыстырмалы жеткіліксіздігінен дамитын және кейбір географиялық аймақтардағы тұрғындардың жаппай сырқаттануымен сипатталатын ауру.
Гипертиреоз (грек. hyper - жоғары + лат. thyreoidea - қалқаншабезі + -os – ауру дегенді білдіретін суффикс) – қанда тиреоидты гормондардың тым артуымен және олардың түрлі ағзалар мен тіндерге уытты әсер етуінен дамитын клиникалық синдром. Түрлері: қалқаншабездің патологияларынан дамитын, біріншілікті гипертиреоз; гипофиздің патологияларынан дамитын, екіншілікті гипертиреоз; гипоталамустың патологияларынан дамитын, үшіншілікті гипертиреоз.
Диффузиялы уытты зоб (Грейвс ауруы, Базедов ауруы)
Мориака синдромы – балалардағы қантты диабеттің 1 типінің асқынуларының ауыр түрі, бұл физикалық және жыныстық жетілудің артта қалуымен, бауырда гликогеннің басым ыдырауымен, бауырдың майлы дистрофиясымен, гепатомегалиямен сипатталады. Қанның құрамында май алмасудың толық тотықпаған өнімдерінің, кетонды денелердің жоғарылауы байқалады. Инсулиннің созылмалы жеткіліксіздігінің салдарынан контринсулярлық гормондардың белсенділігі артады.
Тақырыбы: «Гипоталамо-гипофизарлық жүйе, бүйрекүстібезі, қалқаншабезінің және қалқансерікбезінің патофизиологиясы»
Гипопитуитаризм (грек. hypo - төмен + лат. pituitaria – гипофиз) – аденогипофиз гормондарының (парциальді, субтотальді немесе тотальді) жеткіліксіздігі.
Пангипопитуитаризм (грек. pan – барлық + лат. pituitaria – гипофиз) - гипофиз функциясының толық жеткіліксіздігі.
Гипофизарлық кахексия (Симмондс-Шиен ауруы) (грек. kachexia – нашар жағдай) - тез азуымен, ерте қартаюымен, ауыр алмасу-трофикалық бұзылыстарымен, гипофизге тәуелдi перифериялық эндокрин бездерi қызметiнiң бұзылыстарымен сипатталатын тотальдi гипопитуитаризм. Себептері: босанудан кейінгі
асқынулардың, ауқымды қанкетулердің, тромбоэмболиялармен, сепсистің салдарынан дамитын гипоталамо- гипофизарлы аумақтағы қанайналым бұзылыстары.
Адипозогениталдық дистрофия (Фрелих ауруы) (лат. adipatus –майлы + genitalis – ұрпақ өрбітуші; грек. dys - бұзылыс + trophe - қорек) - эмбриональдi кезеңнен кейiн гипоталамус және гипофиздiң туа пайда болған өзгерiстерiнен немесе аралық мидың патологиялық факторларымен зақымдалуынан (инфекциялар, iсiктер) дамитын парциальдi гипопитуитаризмнiң көрiнiсi. Семiруiмен және гипогонадизммен көрiнедi.
Гипофизарлық нанизм (лат. nanos - ергежейлік) - ана құрсағы iшiндегi кезеңде соматотропиннiң және гонадотропиннiң жеткiлiксiз түзiлуiнен өсудiң тоқтатылуымен, жыныстық жетiспеушiлiгiмен сипатталатын парциальдi гипопитуитаризмнiң көрiнiсi.
Гипофизарлық гигантизм (грек. gigas – алып, аса ірі) - организм дамуының ерте кезеңдерінде соматотропиннің артық өндірілуінен дамитын парциальдi гипопитуитаризмнiң көрiнiсi. Гигантизм қаңқаның, ішкі ағзалар мен тіндердің пропорциялық дұрыс, бірақ жас шамасына сәйкес емес артық өсуімен сипатталады.
Акромегалия (грек. akron - аяқ-қолдар + megas - үлкен) - жас шамасының кеш кезеңдерiнде (эпифизарлы тiгiстердiң жабылуынан кейiн және өсу тоқтағанда) соматотропиннің артық өндірілуінен дамитын парциальдi гипопитуитаризмнiң көрiнiсi. Гипофиздің эозинофильдік аденомасында байқалады және сүйектердің периосттық өсуінің күшеюімен сипатталады. Қаңқаның, ішкі ағзалар мен тіндердің диспропорциялық артық өсуімен көрінеді.
Иценко-Кушинг ауруы - аденогипофиз iсiгiнде немесе диэнцефальдi реттелуiнiң бұзылуынан кортикотропин секрециясы
өсуiмен (салдарынан бүйрекүстi безінің будалық аумағында глюкокортикоидтардың секрециясы өседi) сипатталатын аденогипофиздің гиперфункциясының түрi. Гиперкортицизм әдетте АКТГ-ның жоғары деңгейiмен, бүйрек үстi безiнiң екi жақтық гиперплазиясымен қабаттасады.
Феохромоцитома (грек. phiale – тостағанша + chroma – түс + oma – өспе дегенді білдіретін суффикс) – катехоламиндерді – норадреналин, адреналин
және дофаминдерді өндіретін және секрециялайтын, бүйрекүстi безiнің және бүйрекүстi безiнен тыс орналасқан (параганглиомалар), хромаффинді тіндерден шыққан өспе.
Ілкі (біріншілікті), гиперальдостеронизм (Конн синдромы) –этиологиясы, патогенезі және морфологиясы бойынша гетерогендік аурулар тобы. Ренин- ангиотензин жүйесіне тәуелсіз альдостеронның тым артық гиперпродукциясымен сипатталады. Артериялық гипертензия, плазмалық ренин деңгейінің төмендеуі, гипокалиемия, метаболизмдік алкалоз тән. Ең жиі себебі – бүйрекүстi безi қыртысының шумақшалық аумағының аденомасы.
Иценко-Кушинг синдромы - глюкокортикоидтардың артық өндірілуімен сипатталатын бүйрекүстi безiнiң қыртысты затының гиперфункциясының бір түрi. Бүйрекүстi безiнiң өспелерінде немесе бүйрекүстi безiнiң қыртысты қабатының будалық аумағының гиперплазиясында пайда болады. Гиперкортицизм АКТГ-ның деңгейiнің төмендеуімен, бүйрек үстi безiнiң бiр жақтық гиперплазиясымен қабаттасады.
Адреногениталдық синдром (грек. andros - ер адам + genes – туылу) – бүйрекүстi безi қыртысты затының туа пайда болған гиперплазиясы. Негізінде – бүйрекүстi безiнің қыртысты қабатындағы стероидты гормондардың – кортизол және альдостеронның түзілуіне жауапты түрлі деңгейдегі ферменттердің жеткіліксіздігі жатыр. Қанда кортизолдың деңгейі төмендегенде кері
байланыс принципі бойынша АКТГ-нің секрециясы күшейеді де, андрогендердің өндірілуі жоғарылайды, салдарынан бүйрекүстi безi қыртысының торлы қабатының гиперплазиясы байқалады.
Бүйрекүсті безі қызметінің жіті жеткіліксіздігі – бүйрекүстi безiнің қыртысты қабатындағы гормондардың өндірілуінің бірден төмендеуінен дамитын шұғыл жағдай. Клиникалық көріністері: адинамия, тамырлық коллапс, біртіндеп естен тану.
Аддисон ауруы – бүйрекүсті безінің екеуінің де қыртысты қабаты 90%-дан басым зақымданғанда туындайтын бүйрекүстi безi қызметінің созылмалы жеткіліксiздігi (біріншілікті гипокортицизм). Астенизациямен, апатиямен, жұмысқа қабiлеттiлiгiнiң төмендеуiмен, бұлшықеттiң әлсiздiгiмен, артериалық гипотензиямен, анорексиямен, терi және сілемейлі қабаттың пигментациялануымен көрiнедi.
Гипотиреоз (грек. hypo - төмен + лат. thyreoidea - қалқаншабезі + оs –ауру дегенді білдіретін суффикс) – қалқаншабезі гормондарының тұрақты тапшылығынан немесе олардың тіндерге биологиялық әсерінің төмендеуінен дамитын клиникалық синдром. Түрлері: қалқаншабездің патологияларынан дамитын, біріншілікті гипотиреоз; гипофиздің тропты функциясының жойылуынан дамитын, екіншілікті гипотиреоз; гипоталамустың патологияларынан дамитын үшіншілікті гипотиреоз.
Хашимото тиреоидиті (лат. thyreoidea - қалқаншабезі + -itis – қабыну дегенді білдіретін суффикс) - қалқаншабездің генезі аутоиммунды, созылмалы қабынулық ауруы. Бұл кезде үдемелі лимфоидты инфильтрацияның салдарынан без тіні біртіндеп деструкцияға ұшырайды да
біріншілікті гипотиреоз дамиды. Меншікті тироциттерге қарсы
Т- лимфоцитарлық агрессия дамуына және тироциттердің ыдырауына алып келетін иммунды жауаптың детерминделген генетикалық ақауынан дамиды. Қалқанша безге қарсы айналымдағы антиденелер деңгейінің жоғарылауымен сипатталады: тиреопероксидазаға қарсы антиденелер (дәлелділігі басым) және тиреоглобулинге қарсы антиденелер.
Микседема (грек. mуха-сілемей + oedema - ісіну) – ересектерде қалқаншабезi гипофункциясының айқын көрiнiсi. Микседемаға тән белгілерге - терiнiң және теріасты шелмайының сілемейлік iсiнуi жатады. Бұл ісінулерді басқанда ойық із қалмайды. Жасушааралық кеңістіктерде муцин және альбуминдердің мөлшері жоғары болады.
Кретинизм (франц. cretin – жарыместік) - қалқаншабездiң туа біткен жеткіліксіздігінен, жылдам физикалық және психикалық артта қалумен сипатталатын синдром.
Эндемиялық зоб (грек. endemos – шығу тегі) – ең басты белгісі қалқаншабездің ұлғаюы болып саналатын, әдетте йодтың абсолютті немесе салыстырмалы жеткіліксіздігінен дамитын және кейбір географиялық аймақтардағы тұрғындардың жаппай сырқаттануымен сипатталатын ауру.
Гипертиреоз (грек. hyper - жоғары + лат. thyreoidea - қалқаншабезі + -os – ауру дегенді білдіретін суффикс) – қанда тиреоидты гормондардың тым артуымен және олардың түрлі ағзалар мен тіндерге уытты әсер етуінен дамитын клиникалық синдром. Түрлері: қалқаншабездің патологияларынан дамитын, біріншілікті гипертиреоз; гипофиздің патологияларынан дамитын, екіншілікті гипертиреоз; гипоталамустың патологияларынан дамитын, үшіншілікті гипертиреоз.
Диффузиялы уытты зоб (Грейвс ауруы, Базедов ауруы)