Файл: азастан республикасы денсаулы сатау министрлігі астана медицина университеті.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 03.12.2023
Просмотров: 491
Скачиваний: 3
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
СОДЕРЖАНИЕ
Тақырыбы: «Анемиялар мен эритроцитоздардың патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Лейкоцитоздар мен лейкопениялардың патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Жіті және созылмалы лейкоздардың патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Гемостаз патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Жүрек жеткіліксіздігінің патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Жүректің коронарогенді емесаурулары»
ТАРАУ: «РЕСПИРАТОРЛЫҚ ЖҮЙЕНІҢ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Бронх өткізгіштігі бұзылу синдромының патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Өкпе тіні тығыздалу синдромының патофизиологиясы.
Тақырыбы: «Тыныс жеткіліксіздігі синдромы»
ТАРАУ «АСҚОРЫТУ ЖҮЙЕСІНІҢ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Асқазан қызметінің бұзылысы. Ойық жара ауруының патофизиологиясы»
Тақырыбы: «Ұйқыбезінің секреторлық функциясының бұзылысы»
Тақырыбы: «Жіңішке және жуан ішек қызметтерінің бұзылыстары»
Тақырыбы: «Бауыр патофизиологиясы»
ТАРАУ «НЕСЕП ЖЫНЫС ЖҮЙЕСІНІҢ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Зәр шығару жүйесінің қабынбалық ауруларының патофизиологиялық сипаттамасы»
Тақырыбы: «Жыныстық даму бұзылыстары синдромының патофизиологиясы»
ТАРАУ «НЕРВ ЖҮЙЕСІНІҢ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Мидағы қанайналымның ңпатофизиологиясы.
Тақырыбы: «Тырысу және ми қабықшалары зақымдалуы синдромының патофизиологиясы»
Тақырыбы «Нейродегенеративті аурулардың патофизиологиясы»
ТАРАУ«ЭНДОКРИН ЖҮЙЕСІНІҢ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Қантты диабеттің патофизиологиясы»
ТАРАУ «ТІРЕК-ҚИМЫЛ ЖҮЙЕСІ ЖӘНЕ ТЕРІ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Қаңқа бұлшықеттерінің тұқымқуалайтын және жүре пайда болатын аурулары. Миопатиялар»
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Ағзалар және жүйелер патофизиологиясы бойынша тақырыптық сөздік
плазмалық компоненті) тапшылығымен байланысты. Нәтижесінде қан ұюының І фазасы бұзылады. XI қан ұю факторының синтезін бақылайтын геннің зақымдануының рецессивті түрде тұқым қуалауы негізгі себебі болып саналады. Гемофилия С гені соматикалық 4 хромосомамен тығыз байланысты, сондықтан әйелдерде, ерлерде ауруы мүмкін.
Нәрестелердің геморрагиялық ауруы – ұюдың К-витаминге тәуелді факторларының (II, VII, IX, X), протеиндердің ілкі антикоагулянттарының C
және S тапшылығына байланысты дамитын туа біткен коагулопатияларға жатады.
Тромбалдылық жағдайлар - гиперкоагуляцияның потенциалды фазасы, оның клиникалық белгілірі аз немесе мүлдем анықталмайды, тек лабораториялық зерттеулер арқылы диагноз қоюға болады. Тромбалдылық жағдайларда қан ұюының жоғарылауы фибринолиздің тежелуімен қабаттасады және атеросклерозбен, ілкі артериялық гипертензиялармен, семіздікпен ауыратын науқастарда тромб түзілуіне ықпал етеді.
Тромбоз (грек. thrombos – қан ұйындысы) – тіршілік кезінде тамыр саңылауларында немесе жүрек қуыстарында қанның ұюы. Тромбылардың құрамында қан жасушаларының қай түрі басым болуына қарай ақ(құрамында тромбоциттер, лейкоциттер және аз мөлшерде плазмалық нәруыздар болады), қызыл(фибрин, тромбоциттер, эритроциттер, лейкоциттер, қан нәруыздары болады) және аралас (ақ және қызыл қатпарлардан құрылған) тромбтарды ажыратады.
Тромбофилиялар (грек. thromboo - ұйынды + philia - үйірлік) - калибрі және орналасуы әртүрлі тамырлардатамырішілік тромб түзілуіне бейімділіктің жоғарылауымен сипатталатын гемостаз жүйесінің бұзылысы. Түрлері: 1) гематогендік
тромбофилия - бұл ұю, ұюға қарсы факторлардың және фибринолиздік жүйенің өзгерістерінен туындайды; 2) тамырлық тромбофилия - атеросклероз, васкулиттер кезінде пайда болады; 3) гемодинамикалық тромбофилия - қанайналым жүйесінің түрлі бұзылыстарында дамиды.
Антифосфолипидтік синдром (АФС) (грек. anti - қарсы + phos - жарық + phoros – тасушы + lipos - май + eidos – түр) - теріс электр дәрмені бар мембраналық фосфолипидтермен (ФЛ) және солармен байланысатын гликопротеиндермен (β2-гликопротеин-I, аннексин V, протромбин) әрекеттесетін бимодальді аутоантиденелердің жоғары титрде өндірілуімен жүретін симптомдар кешені. Қайталанбалы веналық және артериялық тромбоздардың, акушерлік патологиялардың, тромбоцитопениялар, түрлі неврологиялық, жүрек-тамырлық, гематологиялық және басқа бұзылыстардың дамуымен сипатталады. Тамырлардың қабынусыз және/немесе тромбоздық зақымдануларымен және олардың бітелуімен көрінетін васкулопатиялардың дамуы антифосфолипидтік синдромның негізін құрайды.
Тамырішілік шашыранды қан ұю синдромы (ТШҚҰ-синдромы) - микротамырларда таралған диффузиялы қан ұюынан көптеген микроұйындылардың және қан жасушаларының агрегаттарының түзілуімен, ағзаларда қанайналымның бөгелуінен оларда терең дистрофиялық өзгерістердің пайда болуымен сипатталатын жүре пайда болған тромбогеморрагиялық бұзылыстар. ТШҚҰ-синдромы көпағзалық жеткіліксіздікпен немесе қанкетулермен, қанның мүлдем ұйымауымен аяқталуы мүмкін.
Тақырыбы: «Артериялық гипертензиялардың патофизиологиясы»
Гипертония (грек. hyper – жоғары, үсті + tonos – кернеу) – бұлшықеттердің қатаюы, күштенуі яғни олардың созылуға қарсыласуының күшеюі.
Гипертензия (лат. hyper - жоғары, үсті + tensus – қысым) - организм қуыстарында, оның қуыс ағзалары мен тамырларындағы қысымның көтерілуі.
Гипертензивті реакция (грек. hyper - жоғары, үсті + tensus - қысым + re - қайтадан + actio - әсер) - жүрек-тамыр жүйесінің ауыспалы (өткінші, уақытша) реакциясы, бұл кезде артериялық қысымның (АҚ) көтерілуіне себепкер агенттің әсері жойылғанда АҚ қалпына келеді.
Артериялық гипертензия (АГ) - артериялық қысымның тұрақты көтерілуі және оның бірнеше рет өлшегенде тіркелуі, яғни систолалық АҚ 140 мм сын.бағ. және жоғары/немесе диастолалық АҚ 90 мм сын.бағ. және жоғары болуы.
Эссенциалық артериялық гипертензия (ілкі артериялық гипертензия, гипертониялық ауру) (лат. essential – негізі) - артериялық қысымның тұрақты көтерілуі аурудың алғашқы және негізгі көрінісі болып табылатын өз бетінше дамитын нозологиялық түрі. Симптоматикалық АГ-ды жоққа шығарғанда ғана ілкі артериялық гипертензия диагнозы қойылады.
Симптоматикалық (салдарлық,екіншілікті) артериялық гипертензиялар – артериялық қысымды реттеуге қатысатын физиологиялық жүйелер немесе қандай да бір ағзалардың біріншілікті зақымдануының нәтижесінде артериялық қысымның тұрақты жоғарлауымен көрінетін АГ түрі. АҚ-ның көтерілуі негізгі аурудың симптомдарының тек бірі болып табылады (мысалы, бүйрек, эндокрин жүйесі, нерв жүйесі т.б., аурулары кезіндегі АГ).
Нефрогендік (бүйректік) артериялық гипертензиялар – бүйректің және бүйрек тамырларының аурулары кезінде туындайтын симптоматикалық АГ. АҚ-ның көтерілуі ренин-ангиотензин-альдостерон жүйесі белсенділігінің артуынан және/немесе бүйректік депрессорлық механизмдердің - ангиотензиназалар, простагландиндік және калликреин-кининдік жүйелердің белсенділігінің төмендеуінен дамиды.
Ренопаренхималық артериялық гипертензия (лат. ren – бүйрек + грек. parenchyma – қасына құйылған) – бүйрек паренхимасы ауруларынан туындаған симптоматикалық АГ. Себептері: гломерулонефриттер, пиелонефриттер, диабеттік нефропатия, дәнекер тіннің жүйелі аурулары, обтурациялық нефропатия салдарынан бүйректің зақымдануы. Патогенезінде бүйректің депрессорлық функциясының төмендеуі, су-электролиттік гомеостазды реттеу қызметінің бұзылыстары, гиперволемиялар маңызды.
Вазореналды (реноваскулярлы) артериялық гипертензия (лат. vas – тамыр
+ ren – бүйрек + грек. hyper – жоғары + tensus – қысым) – зәршығару жолдарының және бүйрек паренхимасының біріншлікті зақымдануынсыз қанайналымның және магистральді қанағыстың бұзылыстары, бүйрек
артерияларының тарылуы нәтижесінде дамитын салдарлық (екіншілікті) симптоматикалық артериалық гипертензия. Себептері: атеросклероз, бүйрек артерияларының тромбозы немесе эмболиясы, артериялардың өспелермен қысылуы, бүйрек артерияларының фиброзды-бұлшықеттік дисплазиясы және т.б. Патогенезінде ренин-ангиотензин-альдостерон жүйесі белсенділігінің
артуы маңызды.
Ренопривті артериялық гипертензия (лат. rеп – бүйрек + privo – бір нәрседен айыру) - бүйректің салмағы азайғанда (бүйректі алып тастағанда, бүйрек некрозында, тотальді нефросклероз, гидронефроз кезінде) депрессорлық факторлардың түзілуі мен қанға түсуінің азаюынан дамитын симптоматикалық артериялық гипертензия.
Эндокриндік (эндокриногендік, гормонға тәуелді) артериялық гипертензиялар (грек. endon - ішкі + krino - бөлемін) – артериялық қысымның көтерілуі гипертензиялық әсері бар гормондардың белсенділігінің және инкрециясының күшеюінен, сонымен қатар олардың әсеріне тамырлар мен жүректің сезімталдығының жоғарылауынан дамитын симптоматикалық АГ.
Феохромоцитома кезіндегі артериялық гипертензиялар (грек. phiale – тостағанша + chroma – түс, бояу + oma – өспе дегенді білдіретін суффикс) – катехоламиндерді көп мөлешерде түзетін бүйрекүсті безінің милы затының хромаффинді тіндеріндегі ісіктерден (жиі қатерсіз) дамитын симптоматикалық эндокринопатиялық АГ. АҚ-ның көтерілуі адреналинмен норадреналиннің альфа- және бета-адренорецепторларға әсер етуінен дамиды.
Конн синдромы кезіндегі артериялық гипертензия - бүйрекүсті безінің гломерулалық аймағында альдостерон-өндіруші аденома туындағанда дамитын симптоматикалық эндокринопатиялық АГ. Гиперальдостеронизм кезінде дамитын артериялық гипертензиялардың негізінде альдостеронның екі әсерінің іске асуы жатыр: бүйректік (ренальді) және бүйректен тыс (экстраренальді).
Нәрестелердің геморрагиялық ауруы – ұюдың К-витаминге тәуелді факторларының (II, VII, IX, X), протеиндердің ілкі антикоагулянттарының C
және S тапшылығына байланысты дамитын туа біткен коагулопатияларға жатады.
Тромбалдылық жағдайлар - гиперкоагуляцияның потенциалды фазасы, оның клиникалық белгілірі аз немесе мүлдем анықталмайды, тек лабораториялық зерттеулер арқылы диагноз қоюға болады. Тромбалдылық жағдайларда қан ұюының жоғарылауы фибринолиздің тежелуімен қабаттасады және атеросклерозбен, ілкі артериялық гипертензиялармен, семіздікпен ауыратын науқастарда тромб түзілуіне ықпал етеді.
Тромбоз (грек. thrombos – қан ұйындысы) – тіршілік кезінде тамыр саңылауларында немесе жүрек қуыстарында қанның ұюы. Тромбылардың құрамында қан жасушаларының қай түрі басым болуына қарай ақ(құрамында тромбоциттер, лейкоциттер және аз мөлшерде плазмалық нәруыздар болады), қызыл(фибрин, тромбоциттер, эритроциттер, лейкоциттер, қан нәруыздары болады) және аралас (ақ және қызыл қатпарлардан құрылған) тромбтарды ажыратады.
Тромбофилиялар (грек. thromboo - ұйынды + philia - үйірлік) - калибрі және орналасуы әртүрлі тамырлардатамырішілік тромб түзілуіне бейімділіктің жоғарылауымен сипатталатын гемостаз жүйесінің бұзылысы. Түрлері: 1) гематогендік
тромбофилия - бұл ұю, ұюға қарсы факторлардың және фибринолиздік жүйенің өзгерістерінен туындайды; 2) тамырлық тромбофилия - атеросклероз, васкулиттер кезінде пайда болады; 3) гемодинамикалық тромбофилия - қанайналым жүйесінің түрлі бұзылыстарында дамиды.
Антифосфолипидтік синдром (АФС) (грек. anti - қарсы + phos - жарық + phoros – тасушы + lipos - май + eidos – түр) - теріс электр дәрмені бар мембраналық фосфолипидтермен (ФЛ) және солармен байланысатын гликопротеиндермен (β2-гликопротеин-I, аннексин V, протромбин) әрекеттесетін бимодальді аутоантиденелердің жоғары титрде өндірілуімен жүретін симптомдар кешені. Қайталанбалы веналық және артериялық тромбоздардың, акушерлік патологиялардың, тромбоцитопениялар, түрлі неврологиялық, жүрек-тамырлық, гематологиялық және басқа бұзылыстардың дамуымен сипатталады. Тамырлардың қабынусыз және/немесе тромбоздық зақымдануларымен және олардың бітелуімен көрінетін васкулопатиялардың дамуы антифосфолипидтік синдромның негізін құрайды.
Тамырішілік шашыранды қан ұю синдромы (ТШҚҰ-синдромы) - микротамырларда таралған диффузиялы қан ұюынан көптеген микроұйындылардың және қан жасушаларының агрегаттарының түзілуімен, ағзаларда қанайналымның бөгелуінен оларда терең дистрофиялық өзгерістердің пайда болуымен сипатталатын жүре пайда болған тромбогеморрагиялық бұзылыстар. ТШҚҰ-синдромы көпағзалық жеткіліксіздікпен немесе қанкетулермен, қанның мүлдем ұйымауымен аяқталуы мүмкін.
ТАРАУ «КАРДИОВАСКУЛАЛЫҚ ЖҮЙЕНІҢ ПАТОФИЗИОЛОГИЯСЫ»
Тақырыбы: «Артериялық гипертензиялардың патофизиологиясы»
Гипертония (грек. hyper – жоғары, үсті + tonos – кернеу) – бұлшықеттердің қатаюы, күштенуі яғни олардың созылуға қарсыласуының күшеюі.
Гипертензия (лат. hyper - жоғары, үсті + tensus – қысым) - организм қуыстарында, оның қуыс ағзалары мен тамырларындағы қысымның көтерілуі.
Гипертензивті реакция (грек. hyper - жоғары, үсті + tensus - қысым + re - қайтадан + actio - әсер) - жүрек-тамыр жүйесінің ауыспалы (өткінші, уақытша) реакциясы, бұл кезде артериялық қысымның (АҚ) көтерілуіне себепкер агенттің әсері жойылғанда АҚ қалпына келеді.
Артериялық гипертензия (АГ) - артериялық қысымның тұрақты көтерілуі және оның бірнеше рет өлшегенде тіркелуі, яғни систолалық АҚ 140 мм сын.бағ. және жоғары/немесе диастолалық АҚ 90 мм сын.бағ. және жоғары болуы.
Эссенциалық артериялық гипертензия (ілкі артериялық гипертензия, гипертониялық ауру) (лат. essential – негізі) - артериялық қысымның тұрақты көтерілуі аурудың алғашқы және негізгі көрінісі болып табылатын өз бетінше дамитын нозологиялық түрі. Симптоматикалық АГ-ды жоққа шығарғанда ғана ілкі артериялық гипертензия диагнозы қойылады.
Симптоматикалық (салдарлық,екіншілікті) артериялық гипертензиялар – артериялық қысымды реттеуге қатысатын физиологиялық жүйелер немесе қандай да бір ағзалардың біріншілікті зақымдануының нәтижесінде артериялық қысымның тұрақты жоғарлауымен көрінетін АГ түрі. АҚ-ның көтерілуі негізгі аурудың симптомдарының тек бірі болып табылады (мысалы, бүйрек, эндокрин жүйесі, нерв жүйесі т.б., аурулары кезіндегі АГ).
Нефрогендік (бүйректік) артериялық гипертензиялар – бүйректің және бүйрек тамырларының аурулары кезінде туындайтын симптоматикалық АГ. АҚ-ның көтерілуі ренин-ангиотензин-альдостерон жүйесі белсенділігінің артуынан және/немесе бүйректік депрессорлық механизмдердің - ангиотензиназалар, простагландиндік және калликреин-кининдік жүйелердің белсенділігінің төмендеуінен дамиды.
Ренопаренхималық артериялық гипертензия (лат. ren – бүйрек + грек. parenchyma – қасына құйылған) – бүйрек паренхимасы ауруларынан туындаған симптоматикалық АГ. Себептері: гломерулонефриттер, пиелонефриттер, диабеттік нефропатия, дәнекер тіннің жүйелі аурулары, обтурациялық нефропатия салдарынан бүйректің зақымдануы. Патогенезінде бүйректің депрессорлық функциясының төмендеуі, су-электролиттік гомеостазды реттеу қызметінің бұзылыстары, гиперволемиялар маңызды.
Вазореналды (реноваскулярлы) артериялық гипертензия (лат. vas – тамыр
+ ren – бүйрек + грек. hyper – жоғары + tensus – қысым) – зәршығару жолдарының және бүйрек паренхимасының біріншлікті зақымдануынсыз қанайналымның және магистральді қанағыстың бұзылыстары, бүйрек
артерияларының тарылуы нәтижесінде дамитын салдарлық (екіншілікті) симптоматикалық артериалық гипертензия. Себептері: атеросклероз, бүйрек артерияларының тромбозы немесе эмболиясы, артериялардың өспелермен қысылуы, бүйрек артерияларының фиброзды-бұлшықеттік дисплазиясы және т.б. Патогенезінде ренин-ангиотензин-альдостерон жүйесі белсенділігінің
артуы маңызды.
Ренопривті артериялық гипертензия (лат. rеп – бүйрек + privo – бір нәрседен айыру) - бүйректің салмағы азайғанда (бүйректі алып тастағанда, бүйрек некрозында, тотальді нефросклероз, гидронефроз кезінде) депрессорлық факторлардың түзілуі мен қанға түсуінің азаюынан дамитын симптоматикалық артериялық гипертензия.
Эндокриндік (эндокриногендік, гормонға тәуелді) артериялық гипертензиялар (грек. endon - ішкі + krino - бөлемін) – артериялық қысымның көтерілуі гипертензиялық әсері бар гормондардың белсенділігінің және инкрециясының күшеюінен, сонымен қатар олардың әсеріне тамырлар мен жүректің сезімталдығының жоғарылауынан дамитын симптоматикалық АГ.
Феохромоцитома кезіндегі артериялық гипертензиялар (грек. phiale – тостағанша + chroma – түс, бояу + oma – өспе дегенді білдіретін суффикс) – катехоламиндерді көп мөлешерде түзетін бүйрекүсті безінің милы затының хромаффинді тіндеріндегі ісіктерден (жиі қатерсіз) дамитын симптоматикалық эндокринопатиялық АГ. АҚ-ның көтерілуі адреналинмен норадреналиннің альфа- және бета-адренорецепторларға әсер етуінен дамиды.
Конн синдромы кезіндегі артериялық гипертензия - бүйрекүсті безінің гломерулалық аймағында альдостерон-өндіруші аденома туындағанда дамитын симптоматикалық эндокринопатиялық АГ. Гиперальдостеронизм кезінде дамитын артериялық гипертензиялардың негізінде альдостеронның екі әсерінің іске асуы жатыр: бүйректік (ренальді) және бүйректен тыс (экстраренальді).