Файл: Нохчийн пачхьалкхан дешаран, iилманан министерство.docx

Iанийла а цхьана а халкъан маршонна дуьхьал герз ца айдинийла а. 4) Уллехь даржийначу газета тIехь Iохкура цхьа буханка кIайн бепиг а ах кийла хиллал налха а цхьа литр долу шиша дуьззина шура а якъийна кишмаш а. 5) Иштта ду Молотовс буха куьг яздина закон. Цундела дуьхьал мел кхеттачун, муьлхачун а бакъо ю хьан документаш хатта а хьо юьрта чу ца вита а юьртах араваккха а.

Занун бIаьргех хьаьлхина хиш, беснешна тIехь догIанах дIаийра амма уьш цхьа сахьт хьалхалера хиш дацара. 7) Цхьа сахьт хьалха язъелла егочу настаршна чу ницкъ беанера ког байбеллера паргIат доIура са. 8) Кхузахь атта вевза кавказхо. Хьо кавказхо велахь я нохчо я гIалгIа я кхарачай я балкхаро хила ма веза. 9) Цунна гора, цкъа мацах самукъане мегаш каде хилла ткъа хIинца цхьа ност

йоцуш дуьненан самукъанех хаьдда хеназа къанвелла цуьнан хьоме Маил. 10) Г1о дан и ши-кхо стаг воцуш зудчо майра нанас бер йишас ваша берийн гIоьнца я ги тухий я лами тIе а вуьллий текхош кешнашка а вуьгий, цхьа ах метр каш а доккхий тIехь еса а заIам а ца доьшуш белларш дIабухкуш меттигаш дукха нислора гонахарчу ярташкахь. 11) Хьалххе кхуза веъначу Iелас Межеда а Мусас а цхьа кIорга каш даьккхинера. 12) ЦIа арахула а чухула а поппарца кхарта-мартане хьохура амма я кир а я кIир а ца тухура.

(Айдамиров А.)
Упражнени № 7. ХIокху рогIехь тIера схьаязъе предложенеш: цхьанатайпанара подлежащеш, цхьанатайпанара сказуемеш, цхьана-

тайпанара кхачамаш, цхьанатайпанара къастамаш, цхьанатайпана- ра латтамаш шайца берш. Оьшуш долу сацаран хьаьркаш хIиттаде.

Чан а керла яьккхинчу шурин хьожа кхозура юьртан ура- машкахь. 2) Самаевлла алкханчаш тийна цхьацца тIома лелара бош- маш тIехула. 3) ЦIа чу елира Кесира. Цу чохь чIогIа хьожа йогIура пешарчу овкъаран якъаеллачу бецан цIийнан ханнийн пенойн йовхонах. 4) Корал арахь охьаIена тIедетта догIа аьхкенан беса беснаш къайладохуш. 5) Аренан соьналла хьалакъедда йовхонна а, серлонна а дуьхьал. 6) ДогIа раз а, даккхийра а, кест-кеста а деттара кIеж еттарца. 7) Мелижа хIуманаш тега а, носкешна йоманаш лето а, чохь цIано ян а юьйлира цIа чуьра ара а ца елира. 8) ЦIахь дада хиъна Iара тIехь, когахь, коьртахь куй а болуш.

Упражнени № 8. Предложенийн схемаш хIиттае. Цхьанатайпа- нара меженаш билгалъе схеми тIехь ма-гайттара.
Кеп: Хьуьнхо, дада а Ислам (мила?) Iома тIе (стенга?) бахара (хIун дира?).

1) Шелонна, мацаллина, сингаттамна дечках говр ян вуьйлира со. 2) ЦIа чохь хезара тайп-тайпанчу аьзнийн къамел, белар, са- мукъане зударийн аьзнаш. 3) Генннара схьадогIу гIугI кхолладелира стигалахь, юха меллаша дIатийра. 4) И йиш лийкхира майданахь а, Хоси-юьртахь а. 5) Чоь хьалаюьзнера Iежашца, кхорашца, кхечу

сурсаташца а. 6) Шийлачу тхиша а,

керлачу хIоно а дийнахь аьхке- нан тов мелла а яййо. 7) Диттийн орамашна юккъе охьалахвелира со, диттан гIодана тIетевжира, юьхь бовхачу малхехьа ерзийра.

Хинан букъ тIехула, зIаьнарийн асан тIехула кхозаделла деза чуьйнан тIай.

Цхьанатайпанара а, цхьанатайпанара боцу а къастамаш

Хуттургаш йоцуш цхьаьнакхетта къастамаш хила тарло цхьанатайпанара а, цхьанатайпанара боцуш а. ХIума цхьана агIор билгалъечу къастамех цхьанатайпанара къастамаш олу. Масала, Нохчийн, гIалгIайн, бацойн меттанаш нахски меттанийн то- банна юкъа догIу предложенехь къастамаш нохчийн, гIалгIайн, бацойн цхьанатайпанара бу: цара меттанаш цхьана агIор билгалдо

билггалчу къомаца уьш дозаделла хилар.

Цхьанатайпанара къастамаш дагардаран эшарехь ала а, цар- на юккъе хуттург хIотто йиш а ю, цундела уьш вовшех запятой йилларца къастабо. Масала: Массо меттехь дитташна юккъехь лепара кIайн, цIен, можан зезагаш. Къастамаш цхьанатайпана- ра бу, царна юккъе хуттург хIотто тарло: кIайн а, цIен а, можан а. Цхьанатайпанара къастамаш цхьатерра боьзна хуьлу дозуш долучу дашах: Лекха, товш, куьце йоI ю Седа.

Цхьанатайпанара хила тарло къастамаш, оццу дашах бозуш а, кхечу къастамийн цхьаьнакхетарна духьалхIоттош а болу: Хьал- ха хIара урамаш гаттий, боьха дара, ткъа хIинца – шуьйра, цIена.

Цхьанатайпанарчу къастамийн декхар кхочушдеш лела тарло билгалдош а, цунна тIаьхьа богIу причастин карчам а: Цуьнан Iаьржа, тIехь цхьа а тайпа куй боцу корта, юкъ-юкъа гучубуьйлура хи тIехь.

Дуьххьарлера дашо зIаьнар лаьмнийн баххьаш тIехула дIашершира. Билгалбина къастамаш цхьанатайпанара бац, хIунда аьлча цара цхьа хIума тайп-тайпана билгалйо, царна юккъе хуттург

хIотто а ца мега. Предложенера къастам дуьххьарлера

бозабелла бу дерриге а дашо зIаьнар дешнийн цхьаьнакхетарца.

Цхьанатайпанара боцу къастамаш дукха хьолахь кхоллало мухаллин а, юкъаметтигаллин билгалдешнийн цхьаьнакхетарех: Цуьнан дагалецамаш генарчу казахийн гIамаршла кхаччалц дIабахара. Ламанан сихачу хил дехьа а девлла, юха а шерачу новкъа девлира тхо.
Упражнени № 1. Сизалгийн метта къастамаш хIиттабе, къов- ларш юккъехь хьахийна билгало гойтуш болу. ДIаязъе уьш. Муьлха къастамаш бу царах цхьанатайпанара? Муха хиира шуна иза?

ТIай тIехула хахкаелла дIаяхара ---- машен (барам).
Суна совгIатана елира---- суьрташ тIехь долу книга (барам).
Хийистехь а, керта юххехь а кхуьш дара --- даккхий дитташ (хан).
Берийн туьканахь юхкуш яра тайп-тайпана---- ловзоргаш (коь- чал). 5) ХIара--- кисана юьллу фонарик туристана лело аьтто болуш ю. 6) Кхин кхоъ а доккха ---- цIа доьгIна гIалахь Соьлжин берда йистехь. 7) Кегийрхойн цхьаьнакхетарехь лийкхира нохчийн--- эшарш (къоман тайпа).

Упражнени № 2. Яржае предложенеш шина кепара:

1 ... 32 33 34 35 36 37 38 39 ... 91

Смотрите также файлы

Пьер Симон Лаплас. Возникновение небесной механики Лаплас родился 23 марта 1749 года в Бомоне, расположенном на живописном берегу мелководной речушки Ож в Нижней Нормандии.rtf

Лабораторная работа 1 определение качественных характеристик негативного воздействия на состояние окружающей среды при обращении с отходами производства и потребления цель работы.docx

Основные стадии развития пищеварительной системы студентка 2 курса 20 группы Лечебного факультета.pptx

Какую конечную цель лучше всего поставить.rtf

Понятие философии (структуры, функции) Философия.docx

Файл: Нохчийн пачхьалкхан дешаран, iилманан министерство.docx

Цхьанатайпанара а, цхьанатайпанара боцу а къастамаш

Смотрите также файлы

Информация

Списки файлов

Дополнительно