Файл: Нохчийн пачхьалкхан дешаран, iилманан министерство.docx

предложенеш.
1) Церан и гIуллакх дIа муха нисло, хаа гIертара иза. 2) Дукха хан йоццуш майданара схьабаьхкиначу наха дуьйцура, цигахь кхо эзар гергга жима стаг вара бохуш. 3) ЙоьIан тIорказ чохь хIун ю, хаьара нанна. 4) Талла мосазза воьду, шен зудчунна хьалха дозал- лаш деш хилла Новрас. (Н. Ф.) 5) ХIоранна а шена дика хуур ду, шен могушалла муха ларъян еза. 6) Советан Iедал долучу хенахь

тхуна гина, хила ма-еззара йолу йохьалла муха хуьлу. 7) МЧС-о радиочухула беш хаам бара, къора а тухуш, чIогIа мох а болуш, догIа дан там бу бохуш. 8) Дукха адам гулделлачохь дош делла хилла Болат-гIаларчара, талораш кхин дийр дац шаьш аьлла.(Г. I.)

Аьрзуно мацъелла «кхакх» мосазза эли, шина кIанта цуьнан бага жижиган чарх а, хи а тосуш хилла. (Н. Ф.) 10) ЙоьIан белша тIехула куьг а хьоькхуш, ойла йора йоккхачу стага, цунна хIун гIо дийр дара те бохуш. (Г. I.) 11) Цо дийцира, хьалха паччахьан за- манчохь къечу ахархочо ялта мел хала кхиадора. (С. Хь.) 12) Кура Сай чIагIалкхаша лаьцна аьлла, хаам сиха баьржира махкахула. (А. И.) 13) Арухас Зайндина тIаьхьа кехат дахьийтира, хьажа-хIотта цIа вола аьлла. (Бад. С.) 14) Нийсо, бакъо карор яц хьуна, хIара дуьне мел ду ахьа лехарх. (А. А.) 15) Дежийла даьжна мосазза долу, уьстагIий цу меттера кхечу метте дохура цо. (Осм. А.)

Упражнени № 4. Срез. ХIитто еззачохь запятойш а хIиттош, схьаязъе хIара предложенеш. Запятойш хIитторан бакъо йийца. Схемица гайта коьрта а, хенан тIетуху а предложенеш.

Со цаьргахь мел хуьлу сан цецвалар алсамдолура. 2) Аса шийла шовда мел дукха маларх сан кийра ца Iебара сел мерза и долуш. 3) Зама дIа мел оьху адамийн ойла хьан кхиам хьан кхетам хьан ницкъ саболу. 4) ХIара хIорда юккъе мел гIоьрти тIулгIенаш а маллора церан ницкъ а эшна богIура. 5) ХIорд, берриг сама а баьлла, дийнна раьгIнаш гIиттош хьийзара цо букъ мосазза саттабо. (Дуг. I.) 6) Оцу дийнахь дуьйна хьаг мосазза вели № 3 йолучу киоскан йохкархочун жи- маллица лепа бIаьргаш дагадогIура суна. 7) Ширвани ара мосазза вели меттахь вижина Iуьллучу к1анта меллаша ши бIаьрг схьабоь- ллура. (Дак. А.) 8) Да-нана дийна мел ду дог сапаргIат дара сан цIахь дан дезачу гIуллакхашна. 9) Со дийна мел ву сан хьешашна цхьаммо а хIумма а дийр дац. (Н. Ф.) 10) Юьртахой Садойн лома хьала мосазза бовлу царна дуьхьал богIура цигахь жа дажош болу жаIуй. 11) Хьо гIоза вехийла хIара дуьне мел лаьтта. 12) Къаима ког мосазза боккху, бIаьргашна хьалха бода хьийзара цунна, дог детталора, схьаэккха доллуш санна. 13) Да дийна мел ву, иза цкъа а лийр вац моьттура Жабирна. (Нун. С.-Хь.)

Упражнени № 5. ТIера схьаязъе. Чолхечу предложенешкахь тIетухучу предложенешна хаттарш а хIиттош, церан тайпа билгалде. Цхьалхечу предложенешкахь хенан латтамашна кIел сиз хьакха.

Элан кесаршна тIера тхи охьадужжушехь, тIебирзиначу наха литтанаш дан долийра. 2) Алмаз угIар-м дика ду хьуна, иза дIадаххалц шура а яош, дика кхаба ахьа, уггар а хьан де кхачий- начу хенахь орцах кхочур ду хьуна. 3) Со дийна мел ву хила йиш яц иза, хIара дерриг дуьне а доха кечделлехь а. 4) Ломара элаш дIа а ерзийна, даккъашкарчу ирзошкахь йийна хьаьжкIаш чуерзо хан тIекхаччалц адам гIеххьа паргIатдаьлла денош дара уьш. 5) Ваша а, цуьнан доьзалш цхьаьна мел бу, чомахь дистхилар ца нисделлера кху шиннан. 6) Сан чохь са мел ду, тIом хир бу сан бехаш болучу нахаца. 7) Давад ламанца мел лела, дехачу Iаьно юьртахь яра Полла.

Кулакаш бу аьлла, жа дажош болу нах хIаллакьбичхьана цу бIов чу аддам ца догIура. 9) Мозаша ИбрахIимна ю мосазза туьйхи, елалой, гIадйоьдура Лайса. 10) Дика лоькхучара дIабаьлча, пон- дар вон мел лекхи а самукъане бу. 11) Де-дийне мел дели, тIеттIа духуш схьадогIуш ду хIара цхьачунна-м. 12) Вехха Iийра ИбрахIим иштта, дерриг а адам цIандаллалц. 13) Къуддуз председатель мел лела, цIахь даьхни лело ца дезнера цуьнан зудчун Заманин. 14) Хилахь, аса мосазза аьлла шуьга, ишттачарна луш къаьстина жижиг латтаде! 15) Амма, хIоразза, хьала мел кхоьсси, муш юханехьа чу богIура. (Нун. С.-Хь.)

Упражнени № 6. ТIетухучу предложенийн грамматически билгалонаш йовзуьйтуш, схемаш хIиттош, дIаязъе кху лахара пред- ложенеш.

КIанта дош мосазза олу, йоI «хинкI-хинкI» олий, елалора. (Б. М.) 2) Хьомечу ненан аз мосазза хези, оти чохь долу бераш гIовгIанаш ечуьра цхьана ханна дIатуьйра 3) ЖIаьло «гIалх» мел олу, воккхастаг чуьра араволура, тIебеанчу балано синтем байина Iаш хиларе терра. (Г. I.) 4) Адамаш мел деха, дуьненахь дехар долуш хьекъале дешнаш ду вайна Мохьаммад-Пайхамара дитина (Делера салам-маршалла хуьлда цунна). 5) Олхазаро дечу шабаршка Жемас

ла мел дийгIи, цо «дуьйцучух» ца кхетара кIант. 6) Айболата шен къамелехь кица мосазза даладо, резахуьлий, доггах тIараш тухура зала чохь болучу наха.

Даран суьртан тIетуху предложенеш

Муха? мича кепара? бохучу хаттаршна жоп а луш, коьртачу предложени чохь дуьйцучун сурт, кеп гойтучу предложенех даран суьртан тIетуху предложенеш олу. Уьш коьртачарах дIахутту бо- хуш, аьлла хуттургаша.

Даран суьртан тIетуху предложенеш къастаман тIетухучу пред- ложенешна герга ю коьртачу предложени тIера луш долучу хаттар- ца а (муха?), тIетуху предложени коьртачух дIахуттучу гIирсаца а (аьлла, боху-хуттургаш). Амма къастаман тIетуху предложени йозуш хуьлу коьртачу предложени чохь долучу цIердашах, ткъа даран суьртан тIетуху предложени–хандашах, хандешан форманах. Масала: Шена тIелаьцна декхарш кхочушдийр ду бохуш, дош лора цо кест-кеста. Дош бохучу цIердашна тIера луш ду хаттар хIокху предложенехь т1етухучу предложенина, цундела

хIара къастаман тIетуху предложени ю.

Шенчуьнга кхочуш хIусамнана нислур яц шена аьлла, дIавахара миска. Коьртачу предложени чохь долучу дIавахара бохучу хандашна тIера луш ду хаттар-муха? ТIаккха хIара даран суьртан тIетуху предложени ю.
Упражнени № 1. Оьш-оьшучохь сацаран хьаьркаш а хIиттош, тIера схьаязъе даран суьртан тIетуху предложенеш. Даран суьртан тIетуху предложени шех йозучу хандашна тIера хаттар хIоттаде хIоранга а.
1) Ловзар юккъехь хьийзара ши човс: цхьаъ кегий нах хелха бохуш важа мехкарий хелха бохуш. (С. С.-С.) 2) Делахь,

летар ду- кх аьлла вовшахлетта и шиъ. 3) Иза далур ду соьга аьлла йоI шайн цIа дIайигна Жоьра-Бабас. Соьга даделларг цхьаьнгге а далур дац бохуш массанхьахула а ваьлла лелаш вара со. 4) Аса аьтту агIор а ваьлла салам далар лайна хир дац кхо аьлла аьрру агIор а ваьлла юха

а салам делира аса беречуьнга. 5) Сайна набкхетта моттуьйтуш вара со кхара хIун до-те бохуш. (Н. Ф.) 6) Оцу шиннах чIогIа къахеташ ша цаьрга хIун эр ду ца хууш вехха лаьттира Ахьмад. 7) Ша гIаларчу Ахьмадан ден Мохьмадан доттагIашка а хаам бан стаг вахийтина бохуш дуьйцура МасIуда. 8) Серижас Яхех лаьцна хIумма а хьахор дацара-те бохуш вехха Iийра кIант. 9) ХIума йиъна а ваьлла, бажа цIа бало хьалхе хеташ жимма юха берзийна бажор-кх ша бохуш Iара Ахьмад. (Юн. М.) 10) ДIайола гIо дийр ду хьо балхара яллалц кIанте а хьожур ю аьлла хаам бира некъана ахча а тосуш. (Дад. I.)

Адаман лар йоцучу пана махкахь цIеххьана кIентан аз хезча кхераелла маьхьарий а аьлла дIаедда кхо йоI. 12) КхозлагIа а сай лахьара эшарш лакхийта аьлла дехар дина паччахьан эпсарша а, инарлаша а Хьасане. 13) Иза а аьлла йоI ехачу гIалин пена юххе меллаша некъа йисте охьахиъна иза. 14) Вай ворхIе а воIана элан ворхI йоI муха ялор яра бохуш гIайгIане воьжна ву иза. 15) Ялх вешин барт хилла эла вехачу дIакхачале дакъа а лур вай цIа чу даха деза вай аьлла. 16) Цунах цецваьлла Мовсар Мохьмаде ма-дарра дийца бохуш хеттаршка ваьлла. (Н. Ф.)

Смотрите также файлы

Пьер Симон Лаплас. Возникновение небесной механики Лаплас родился 23 марта 1749 года в Бомоне, расположенном на живописном берегу мелководной речушки Ож в Нижней Нормандии.rtf

Лабораторная работа 1 определение качественных характеристик негативного воздействия на состояние окружающей среды при обращении с отходами производства и потребления цель работы.docx

Основные стадии развития пищеварительной системы студентка 2 курса 20 группы Лечебного факультета.pptx

Какую конечную цель лучше всего поставить.rtf

Понятие философии (структуры, функции) Философия.docx

Файл: Нохчийн пачхьалкхан дешаран, iилманан министерство.docx

Даран суьртан тIетуху предложенеш

Смотрите также файлы

Информация

Списки файлов

Дополнительно