Файл: Нохчийн пачхьалкхан дешаран, iилманан министерство.docx

Цхьана юккъехь хезна царна, АтагIахь цхьа исбаьхьа хаза, кхе- таш, оьзда йоI ю аьлла. 12) Малх кхеттачу цхьана гуьйренан дийнахь аса сацам бира леррина оцу шина бежанца и шиъ доьддучу дIаваха цу шиммо хIун леладо хьажа. 13) ХIара картолаш а, керстанийн даар ду бохуш тIе ца лоцуш хилла вайн наха мацах заманчохь. 14) Я стигал а ца кхоьлаш я догIа а ца догIуш цхьа бутт гергга хан ю хIара йокъа лаьтташ. 15) Юткъачу мархашна тIехьара наг-наггахь гучукъ- едачу малхо йовхо ца лора, хIетте а ИбрахIима хIумма а и тергал ца дора. 16) Аз воккхачу стеган дера делахь а ИбрахIим дуьхьал вист ца хилира. 17) Борз юха а угIа хIоьттира ИбрахIима говра тIера чу а кхоссавелла юха а цуьнан юьхь лецира. 18) Ден вашас хатта а ца хаьттира, говр стенна хьаштхилла аьлла. (Нун. С.-Хь.)

Упражнени № 6.

ТIетухучу предложенешца чекхъяха йолийна предло- женеш. Гайта коьрта а, тIетуху а предложенеш. Дийца, хIунда хIиттийна запятойш.

Дуьненахь массанхьа а дIахезна, ……..аьлла. Аса кога мачаш юьйхира, хIунда аьлча ….

Дадас дийцира суна, ….. бохуш. Шина кIанта барт бира, …. аьлла.

Ломара схьа цхьа хабар деара, ….бохуш. Iелас Ахьмаде дийцинера,….. аьлла.

1 ... 55 56 57 58 59 60 61 62 ... 91

МаьIница йогIуш йолу тIетуху предложенеш а ялош, схьаязъе чолхе-карара предложенеш. Гайта коьрта а, тIетуху а предложенеш.

а) …бохуш, дуьйцуш дара берриг юьртахоша.

б) …бохуш, хабарш а дара хезаш ламанан ярташца.

в) Нагахь санна……, тхо тIедогIучу кIирандийнахь эсашна буц яккха гIур ду.

г) ….аьлла, хийтира суна. д) хезна суна, ….. бохуш.

е) ………. цхьанна а ца хаьара.

ДIакъастае коьртачу предложенех тIетухурш, хIитто еззачу запятойш а хIиттош.

а) ХIун хан ю цхьанне а ца хаьара.

б) Хьо стенга ваханера дийцахьа тхуна.

в) И къамел дIа муха доьрзур ду хууш дацара.

г) Цхьанна а ца хаьара шаьш муьлхачу юьрта кхаьчна.

Коьртачу предложенина юккъе ялае билгалъяьккхи- начу карарчу хуттургаца тIетуху предложени, хIитто еззачу запятойш хIиттае. Билгалъяха коьрта а, тIетуху а предло- женеш.

а) Суна, ….. бохуш, хезна.

б) Шен накъосташна юккъехь, ….аьлла, хьахийра цо. в) Дикка къахьегча, …. аьлла, хийтира суна.

г) Наха дуьйцучуьнга ладоьгIча, … аьлла, дагатесира суна.

Упражнени № 7. ТIетухучу предложенийн грамматически билгалонаш йовзуьйтуш, схемаш хIиттош дIаязъе кху лахара пред- ложенеш.
ТIетухучу предложенийн грамматически билгалонаш:

коьртачу предложени чохь долучу дашах я ерриг предло- жених йозу;
муьлхачу хаттарна жоп ло;
хIун маьIна ло?
тIетухучу предложенин муьлха кеп ю;
муьлхачу хуттурго я хуттурган дашо хутту коьртачух;
сказуемин кеп.

Ахьмаде хIинцца лулахочо дийцинера, шайн юьрта керла лор яийтина аьлла.

Кхузахь тIетуху предложени (шайн юьрта керла лор яийтина аьлла) коьртачу предложенин дийцинера бохучу сказуемих йозу.
Цо хIун? бохучу хаттарна жоп ло (хIун дийцинера?).
Цо кхачаман (кхачам кхеторан) маьIна ло.
Иза кхачаман тIетухучу предложенин кеп ю.
Иза коьртачух дIахутту аьлла бохучу кхеторан хуттурго.
Коьртачу предложенехь хьалх-яханчу хенан хандашах хилла сказуеми ду (дийцинера), иза билгалчу саттамехь ду, тIетухучу предложенехь яханчу хенан хандашах хилла цхьалхе сказуеми ду (яийтина).

1) Со неIар тIехьа, меттах а ца волуш, лаьттара, хIун дича бакъ- ахьа дара теша бохуш. 2) Бисолтина ца хаьара, котамна туьха мел таса деза. 3) ШаIрани вела мосазза вели, корехь дижина Iуьллучу цициго ши бIаьрг схьабоьллура. 4) Сацамбина шена а ца хаьара, ша эткашна чотка масозлагIа хьокху. 5) Нана кхийтира, со шега хIун ала гIерта. 6) Нагахь санна гIо оьшуш хIума хуьлу-кх, кхоавала ца веза хьо. 7) Сацамби массарна а вевзара, дечу гIуллакхах къехкаш вац бохуш. (Дак. С.)

ТIетуху предложенеш екъало кхаа тобане: кхачаман, къастаман, латтамийн.

ТIетухучу предложенийн тайпа	ТIетухучу предложенин характеристика	Масалш
Кхачаман тIетуху предложени	а) коьрта предложени чохь долу хандош я хандешан форма кхетош хуьлу. б) хоттало хуттургашца (аь- лла, бохуш), хуттурган деш- нашца: хIунда, маца, мел. ХIун? бохучу хаттарна жоп ло.	Иза ца кхийтира, ша кхуза хIунда веана а, ша хIун дийр ду а. Хезна суна, хьо тхо долучу хьошалгIа ван дагахь ву бохуш. Iелина ца хаьара, ша тIеваьлла гу мел лекха бу.
Къастаман тIетуху предложени	Коьртачу предложенера цIердош я цуьнан маьIнехь долу дош билгалдо. Коьртачух хоттало аьлла, бохуш хуттургашца. Муха? Муьлха? ХIун? боху- чу хаттаршна жоп ло.	Соьга дехарш дора цомгаш- чо, дарба дан молханаш дан шена бохуш. Дукха ца Iаш хабар даьржира юьртахь, Ахьмсолта шен доь- залца Германе дIавоьду аьлла. Буьйсанна цхьайтта сахьт даьлча, некъа тIехь ха деш болучара хаам бира, эвлана пхи чаккхарма дехьа оьрсийн гIашлойн тоба гучуяьлла аьлла.

КХАЧАМАН ТIЕТУХУ ПРЕДЛОЖЕНЕШ
Коьртачу предложени чуьра сказуеми я хандешан форманах кхоллаелла кхин меже кхета а еш, цIерниг дожаран хаттарна жоп а луш йолучу тIетухучу предложених кхачаман тIетуху предложе- ни олу. Коьртачу предложених иза дIахутту хуттурган дешнаша (юкъаметтигаллин цIерметдешнаш (хIун, мел, маца, муха, хIунда) а, аьлла, бохуш карарчу хуттургаша а.

Масала: Шуьга дийца лаьа суна, хIун хийцамаш хилла сайца хIокху тIаьхьарчу миноташкахь. ТIаккха Кулдевича

Смотрите также файлы

Пьер Симон Лаплас. Возникновение небесной механики Лаплас родился 23 марта 1749 года в Бомоне, расположенном на живописном берегу мелководной речушки Ож в Нижней Нормандии.rtf

Лабораторная работа 1 определение качественных характеристик негативного воздействия на состояние окружающей среды при обращении с отходами производства и потребления цель работы.docx

Основные стадии развития пищеварительной системы студентка 2 курса 20 группы Лечебного факультета.pptx

Какую конечную цель лучше всего поставить.rtf

Понятие философии (структуры, функции) Философия.docx

Файл: Нохчийн пачхьалкхан дешаран, iилманан министерство.docx

МаьIница йогIуш йолу тIетуху предложенеш а ялош, схьаязъе чолхе-карара предложенеш. Гайта коьрта а, тIетуху а предложенеш.

ДIакъастае коьртачу предложенех тIетухурш, хIитто еззачу запятойш а хIиттош.

ТIетуху предложенеш екъало кхаа тобане: кхачаман, къастаман, латтамийн.

Смотрите также файлы

Информация

Списки файлов

Дополнительно