Файл: Нохчийн пачхьалкхан дешаран, iилманан министерство.docx

11) ЦIеххьана дагаваьллачу Бетас, кора тIе а вахана, кхеран жима лампа латийра, чохь гIеххьа серлаелира. 12) Чуваьлла Бета тIехьа ши куьг диллина неIарехь лаьттара, кест-кеста корехула ара а хьожуш, чехка тIехIуттуш лаьттачу маьркIажан хенан ойла а еш.

И сурт шена дуьхьалхIоьттича, Бештос, кийрара дог тохалой,

Iаьржачу хьаьж тIе шад а хIоттабой, шен говрана шед тухура.

Иза, цу тайпана чехка юьртах а иккхина, къайлавелира. (Бадуев С.)

Упражнени № 3. Предложенеш тIера схьаязъе. Сацаран хьаьр- каш хIиттаде. Дийца, цхьаболу деепричастех хилла латтамаш за- пятойшца хIунда ца къастийна.

Сатесча дуьйна оцу дийнахь ло дара догIуш ца соцуш.
Саьрмис чоьхьа а ваьлла куьг кховдийра Селамсолте, амма вист ца хуьлуш цуьнан бIаьра а ца хьожуш. 3) ХIоьттина велахь а цуьнан куц-кеп-м дерриг а дуьне шен карадерзийначу стеган санна ду.

Ша дешдерг куьг куьйгах ца тухуш дора цо, цундела больницан гIишло хIинца а йина ялаза яра, ткъа дарба лелор доцучу новккъа дара. 5) Дуккха а хиъна Iийра со цхьана а хIуманан ойла а ца еш ойланашка а тийналлин йийсаре а вахана. ТIера бIаьрг ца бок- кхуш хьийжира со къегинчу, бIаьргийн нур дойучу можачу басара томмагIашка. 6) Декхнийн гIаш кхозу меттах ца хьовш. 7) Массо меттера схьаоьхура тIемалой, богIура бIо ца къажош мостагIашна дуьхьал. 8) Цо и аьлча нана резайоцуш дIахьаьжира шен лулахо- чуьнга. 9) Чхерашна юккъехула хи тIадамашца Iийдалуш охьаоь- гура лакхара чу. 10) Цхьа стаг хилла цу хенахь цу меттигашкахь жа дажош лелаш.

Упражнени № 4. Деепричастин карчамашна хаттарш а хIиттош, тIера схьаязъе. Дийца, хIун латтамаш бу уьш.
Кхокха санна, даржош сийна тIемаш, Сирла Iуьйре юьрта йоьссина.

КIайн йовлакх а коьртахь, лере теIаш, Балл ю цхьаъ-ам дуьйцуш кхурана.

Деса ведарш декош, шовданехь Къона йоI го йоьдуш сихъелла,

Ткъа малх, буьхьархIуьттуш лома тIехьа, Цунна тIаьхьа хьоьжу, айбелла.

(Ш. Арс.)

Хенан а, меттиган а латтамийн дурсаш

Нохчийн маттахь дукха нисло предложенешкахь шакъаьстина хенан а, меттиган а латтамаш. Цара таро ло кIорггера хаийта маца, мичахь кхочушхуьлу дар я хилар. Меттиган латтаман дурсо шел хьалхарчу меттиган латтаман маьIна дуьззина нийса билгалдоккху. Масала: Некъана аьрру агIорхьа, даккхийчу, горгачу лаьмнашна юккъехь, тийна Iара Хойбахан Iам. (Н. С.-Хь.)

Хенан латтаман дурсо шел хьалхарчу хенан латтаман маьIна дуьззина нийса билгалдо. Масала: Iуьйранна, сатасале хьалаик- кхина, Нихала охьахьаьдира ИбрахIим. (Н. С.-Хь.)

Предложенехь запятойшца билгалдоху хенан а, меттиган а латтамийн дурсаш, ткъа олуш, соцунгIа йо.
Упражнени № 1. Оьшу сацаран хьаьркаш а хIиттош, дIаязъе. Шакъаьстина хенан, меттиган латтамаш билгалбаха. Сацаран хьаьркаш хIиттор бакъонца чIагIде.

ХIор Iуьйранна балха вахале хьалха ИбрахIимбек шен ден ваша волчу чувоьдура. 2) Цигахь Тифлисехь «Кавказ» цIе йолчу газетехь масех шарахь болх бира ИбрахIимбека. 3) – ГIуша цигахь набахтехь цхьа нохчий хилла ма ца Iара. 4) Цара дийцира боху ГIалгIайчохь Назранна юххехь БуритIе йоьду пошта яьхьна бохуш.

ХIора Iуьйранна хIума йиъначул тIаьхьа шен гIарбашца йолаяла арайолура полковникан зуда. 6) Бухахь дIо Iинан кIоргенехь чIуг етташ синкъерамечу гIовгIанца доьду цхьа тамашена цIе йолу хи – Хулхулу. 7) ГIушмазукъа коьллашна юккъехула некъана гена ца волуш охьахиира. 8) Оцу хенахь дукха хан юкъа ца юлуш гел- даганхо а Солтамурд а волучу тIулга тIехьара тIаьхьий-хьалхий шина тоьпан тата делира. (М. М.) 9) Кхуьнан даг чохь-м бацара тем оцу даг чохь цуьнан кхетамехь дарц дара. 10) Ткъа хIинца тIом дIабаьлла маьрша даьхкинчу шерашкахь таро яра даго къобалйи- начу говзаллин корматаллин хьокъехь ойла ян. 11) Цул тIаьхьа суьйранна цхьайтта сахьт даллалц шайн лаамехь бара курсанташ.

Хьуьна юьстаха хин бердана шовзткъе итт метр лакхахь ша лаьтташ хиллера аьрзун бен тIехь болу лекха дитт. 13) Сатоссучу

хенахь фашистийн кеманаша тIелатар дира, тIаккха суна хIокху аьрру пхьаьрсах а, коьртах а чевнаш йира. (Сар. Хь.) 14) Стигал цхьаммо гIум хьоькхуш къагийна хеталучу седарчех йогура къорза. ( Мус. М.)
Упражнени № 2. Латтаман дурсашна кIел сиз а хьокхуш, дIаязъе предложенеш. Барта дийца, муьлха дурсаш ду уьш: хенан я меттиган.

Иза дара 1958-чу шарахь, бIаьста, Меъний чоь олучу жи- мачу юьртахь. 2) Цхьана Iуьйранна, стохка, 23-чу февралехь, нахе хIора юьртахь а дIакхайкхийна хиллера, некъаш тодан гIур ду, аьлла. 3) ДIогахь, лакхахь, хи йисттехь ю Эсила ехаш йолу тоьла.

Тоьланашна хьалхха, хи уллехь, бедарш юьттуш йоллучу, кIай жима йовлакх тиллинчу цхьана зудчух бIаьрг кхийтира Халадан.
ШолагIачу шарахь, бIаьсте ма елли, юха а вахара Халад Актю- бинске шен йоI схьаяло. 6) Тховса, ворхI сахьт даьлча, «Бож-Iела» спектакле хьажа барт бина яра Лайсий, Заремий. (Н. С.-Хь.) 7) Мар- хин бутт тIекхаьчча, гIурбанан баттахь, я муьлххачу а пIерасканан сарахь, цкъа цхьаммо, тIаккха вукхо роггIана чувалавора цу шиммо, шешан цIахь лоруш волу воккха стаг Дабаз.(М. I.) 8) 1930-чу ша- рахь, аьхкенан юххьехь, хIорш шозлагIчу классехь болуш, кхеран хьехархочуьнца чувелира тайначу аматахь волу лекха стаг. 9) Вайн областехь, гIали чохь, дуьххьара схьайоьллу лоьраш кхиош йолу медицински техникум. 10) Цу школе, шен 15 шо кхочуш, дуьх- хьара деша яхара Хьава, ша ханна тIаьхьайиснехь а. (С. М.) 11) ШолгIачу дийнахь, сарахь, шен дагахь дика резавоцуш, Саламбек новкъа а ваьккхина, Зеламха ша ЭгIаш-эвла боьдучу новкъа вели- ра. 12) ДIо лахахь, берда кIелдIахула, раз хьокхий а тухуш, аьчкан кIохцалан сара буьйцинера. 13) Цу берда техь, хьуьна юккхъерчу паргIатчу майданашкахь, хьийкъинчу бацалахь, махо бес-бесара кортош а лестош, хаза зезагаш лепара. 14) Цигара схьа, бIе гIулч со гена велахь а, Ведана-гIопан чоь, куьйган кераюккъехь санна, дика гора. (Мам. М.)

Упражнени № 3. Муьлхачу меттехь хIотто еза запятой, пред- ложенехь цхьа латтам хилийта.

Смотрите также файлы

Пьер Симон Лаплас. Возникновение небесной механики Лаплас родился 23 марта 1749 года в Бомоне, расположенном на живописном берегу мелководной речушки Ож в Нижней Нормандии.rtf

Лабораторная работа 1 определение качественных характеристик негативного воздействия на состояние окружающей среды при обращении с отходами производства и потребления цель работы.docx

Основные стадии развития пищеварительной системы студентка 2 курса 20 группы Лечебного факультета.pptx

Какую конечную цель лучше всего поставить.rtf

Понятие философии (структуры, функции) Философия.docx

Файл: Нохчийн пачхьалкхан дешаран, iилманан министерство.docx

Хенан а, меттиган а латтамийн дурсаш

Смотрите также файлы

Информация

Списки файлов

Дополнительно